www.tobb.org.tr www.tobb.org.tr Gözden Geçirme Notları 2011 Yılı Eylül Ayı Ödemeler Dengesi Göstergeleri TCMB tarafından 15.11.2011 tarihinde yayımlanan, 2011 yılı Eylül ayına ilişkin “Ödemeler Dengesi” bültenine göre; 2010 yılı Eylül ayında 3.774 milyon ABD Doları açık veren cari işlemler hesabı, 2011 yılının aynı ayında %79,1 oranında artışla 6.758 milyon ABD Doları açık vermiştir. 2010 yılının dokuz aylık döneminde 30.210 milyon ABD Doları açık veren cari işlemler hesabı, bu yılın aynı döneminde 30.446 milyon ABD Doları (%100,8 oranında) artarak 60.656 milyon ABD Doları açık vermiştir (Bkz; Grafik 1). 2011 yılı dokuz aylık döneminde cari işlemler açığında gözlemlenen bu gelişmede geçen yılın aynı dönemine göre %86,1 oranında artış gösteren dış ticaret açığı en önemli etken olmaya devam etmiştir. 2011 yılının Ocak-Eylül döneminde yatırım geliri dengesi kaleminde yer alan doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda geçen yılın aynı dönemine göre 1.236 milyon ABD Doları artışla, toplam 6.179 milyon ABD Doları net çıkış olmuştur. 2011 yılının Ocak-Eylül döneminde bankacılık sektörünün net kredi kullanımı bir önceki yılın aynı dönemine göre 5.524 milyon ABD Doları artışla 10.442 milyon ABD Dolarına yükselmiştir. 2010 yılı dokuz aylık döneminde 5.344 milyon ABD Doları net kredi ödeyicisi durumunda olan diğer sektörler, 2011 yılının aynı döneminde 5.716 milyon ABD Doları net kredi kullanıcısı durumuna gelmiştir. Sayfa 1 İKTİSADİ RAPORLAMA VE İSTATİSTİK MÜDÜRLÜĞÜ Sayı: E.18.9/139 16.11.2011 TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ Eskişehir Yolu 9. Km Dumlupınar Bulvarı No: 252 06530 ANKARA Tel: 0312 218 20 00- 21 90 Faks: 0312 218 20 64 E-posta: [email protected] www.tobb.org.tr www.tobb.org.tr Geçen yılın Ocak-Eylül dönemine göre turizm gelirleri %14,6 oranında artarak 17.811 milyon ABD Dolarına; turizm giderleri de %2,9 oranında artışla 3.567 milyon ABD Dolarına yükselmiştir. Turizm net geliri ise 2010 yılı ilgili döneminde 12.081 milyon ABD Doları iken, 2011 yılının aynı döneminde 14.244 milyon ABD Dolarına yükselmiştir. (Milyon Dolar) 5.000 0 -5.000 -6.057-6.067 -10.000 -15.000 -20.000 -25.000 -30.000 -30.210 -35.000 -40.000 -37.648 -45.000 -50.000 -55.000 -60.000 -65.000 -70.000 -75.000 -80.000 2010 2011 Ocak Ocak-Eylül -6.009 -6.147 -9.533 -4.110 -5.358 -8.275 -7.580 -7.749 -7.770 -8.806 -7.481 -7.159 -8.014 -8.954 -6.758 -8.887 -60.656 -70.058 2011 Şubat 2011 Mart 2011 Nisan CARİ AÇIK 2011 Mayıs 2011 Haziran 2011 Temmuz 2011 Ağustos 2011 Eylül 2011 Ocak-Eylül DIŞ TİCARET DENGESİ Kaynak: TCMB. Grafik 1. 2011 ve 2010 Yılı Ocak-Eylül Dönemi için Cari İşlemler Hesabı ve Dış Ticaret Dengesi 2011 yılı Eylül ayında cari işlemler hesabı, 2010 yılının aynı ayına göre %79,1 oranında artışla 6.758 milyon ABD Doları açık vermiştir. 2011 yılının Temmuz ayından itibaren hız kestiği görülen cari işlemler açığındaki artışın, Eylül ayında tekrar hız kazandığı görülmektedir. Cari işlemler açığında gözlenen hızlı gelişmede, iç talep kaynaklı hızlı büyüme ve zayıf seyreden dış talebin yarattığı iç-dış talep ayrışmasının yanında, enerji fiyatlarındaki artıştan kaynaklanan dış ticaret hadlerindeki bozulma da etken faktörler olmuştur (Bkz; Tablo 1). Sayfa 2 İKTİSADİ RAPORLAMA VE İSTATİSTİK MÜDÜRLÜĞÜ Sayı: E.18.9/139 16.11.2011 TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ Eskişehir Yolu 9. Km Dumlupınar Bulvarı No: 252 06530 ANKARA Tel: 0312 218 20 00- 21 90 Faks: 0312 218 20 64 E-posta: [email protected] www.tobb.org.tr www.tobb.org.tr Dış ticaret dengesi 2010 yılı Ocak-Eylül döneminde 37.648 milyon ABD Doları açık verirken, 2011 yılının aynı döneminde %86,1 oranında artarak 70.058 milyon ABD Doları açık vermiştir. 2010 yılının dokuz aylık döneminde 30.210 milyon ABD Doları açık veren cari işlemler hesabı, bu yılın aynı döneminde 30.446 milyon ABD Doları artarak, 60.656 milyon ABD Doları açık vermiştir. Hizmetler Dengesi kalemi altında turizm gelirleri, 2010 yılının Ocak-Eylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %14,6, turizm giderleri %2,9 ve net turizm geliri de %17,9 oranlarında artış göstermiştir. 2010 yılının dokuz aylık döneminde 12.081 milyon ABD Doları olan net turizm gelirleri, bu yılın aynı döneminde 14.244 milyon ABD olarına ulaşmıştır. 2011 yılı Ocak-Eylül döneminde yatırım gelir dengesi başlığı altında yer alan doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen toplam net çıkış, bir önceki yılın aynı dönemine göre 4.943 milyon ABD Dolarından, %25,0 oranında artışla 6.179 milyon ABD Dolarına yükselmiştir (Bkz; Grafik 2). Yurt dışında yerleşik kişilerin, yurt içinde yaptıkları net yatırımlar, 2011 yılının dokuz aylık döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 5.467 milyon ABD Doları artarak 10.915 milyon ABD Dolarına yükselmiştir. Yurt içinde yerleşik kişilerin, yurt dışında yaptıkları net yatırımlar, 2011 yılının dokuz aylık döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre %33,7 oranında artışla net 1.652 milyon ABD Doları olmuştur. Sayfa 3 İKTİSADİ RAPORLAMA VE İSTATİSTİK MÜDÜRLÜĞÜ Sayı: E.18.9/139 16.11.2011 TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ Eskişehir Yolu 9. Km Dumlupınar Bulvarı No: 252 06530 ANKARA Tel: 0312 218 20 00- 21 90 Faks: 0312 218 20 64 E-posta: [email protected] www.tobb.org.tr www.tobb.org.tr Tablo 1. Ödemeler Dengesi (Milyon ABD Dolar) CARİ İŞLEMLER HESABI İhracat f.o.b. İthalat f.o.b. Mal Dengesi Hizmetler Dengesi: Gelir Hizmetler Dengesi: Gider Mal ve Hizmet Dengesi Gelir Dengesi: Gelir Gelir Dengesi: Gider Mal, Hizmet ve Gelir Dengesi Cari Transferler SERMAYE HESABI FİNANS HESABI Yurtdışında Doğrudan Yatırım Yurtiçinde Doğrudan Yatırım Portföy Hesabı-Varlıklar Portföy Hesabı-Yükümlülükler Hisse Senetleri Borç Senetleri Diğer Yatırımlar-Varlıklar Merkez Bankası Genel Hükumet Bankalar Diğer Sektörler Diğer Yatırımlar-Yükümlülükler Merkez Bankası Genel Hükumet Bankalar Diğer Sektörler Cari,Sermaye ve Finansal Hesaplar NET HATA VE NOKSAN GENEL DENGE REZERV VARLIKLAR Resmi Rezervler Uluslararası Para Fonu Kredileri 2010 2011 2011 Ocak-Eylül Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ocak-Eylül -30.210 87.036 -124.684 -37.648 25.579 -14.096 -26.165 3.704 -8.739 -31.200 990 -50 37.992 -1.236 5.448 -2.391 15.467 2.554 12.913 5.962 2 -26 8.378 -2.392 14.742 -346 2.773 17.215 -4.900 7.732 2.157 9.889 -9.889 -8.480 -1.409 -6.057 10.103 -16.170 -6.067 1.857 -1.491 -5.701 353 -931 -6.279 222 0 5.362 -672 484 218 2.021 -630 2.651 2.920 0 0 492 2.428 391 -68 45 234 180 -695 1.558 863 -863 -863 0 -6.009 10.655 -16.802 -6.147 1.945 -1.517 -5.719 466 -839 -6.092 83 0 5.481 -125 736 502 1.777 -554 2.331 5.295 0 0 -1.275 6.570 -2.704 -53 149 -2.389 -411 -528 877 349 -349 41 -390 -9.533 12.574 -20.849 -8.275 2.435 -1.909 -7.749 378 -2.260 -9.631 98 0 11.967 -145 2.864 27 4.789 -97 4.886 818 1 0 -704 1.521 3.614 -94 -4 1.454 2.258 2.434 813 3.247 -3.247 -3.100 -147 -7.580 12.516 -20.265 -7.749 2.577 -1.844 -7.016 287 -912 -7.641 61 0 9.478 -155 714 -285 5.618 825 4.793 2.097 0 0 2.236 -139 1.489 -88 -294 760 1.111 1.898 -432 1.466 -1.466 -1.214 -252 -7.770 11.670 -20.476 -8.806 3.256 -1.854 -7.404 372 -879 -7.911 141 0 7.028 31 767 1.157 -785 -193 -592 556 0 -54 105 505 5.302 -129 -37 3.777 1.691 -742 3.924 3.182 -3.182 -3.033 -149 -7.481 12.058 -21.012 -8.954 3.598 -1.730 -7.086 335 -829 -7.580 99 0 7.346 -263 934 707 1.352 -137 1.489 1.236 0 0 1.521 -285 3.380 -156 1.402 907 1.227 -135 1.872 1.737 -1.737 -1.587 -150 -5.358 12.507 -20.521 -8.014 4.808 -1.646 -4.852 386 -991 -5.457 99 0 3.333 -120 2.655 194 1.839 114 1.725 -4.156 0 0 -3.566 -590 2.921 -246 187 2.003 977 -2.025 1.360 -665 665 665 0 -4.110 12.042 -19.201 -7.159 4.896 -1.585 -3.848 294 -784 -4.338 228 0 872 -91 859 -183 -1.336 -546 -790 -2.242 0 -26 -2.305 89 3.865 -336 197 2.413 1.591 -3.238 -334 -3.572 3.572 4.429 -857 -6.758 11.532 -20.419 -8.887 4.580 -1.846 -6.153 383 -1.121 -6.891 133 0 5.009 -112 902 -142 -3.106 769 -3.875 5.127 1 0 4.002 1.124 2.340 -320 94 1.274 1.292 -1.749 2.627 878 -878 -731 -147 -60.656 105.657 -175.715 -70.058 29.952 -15.422 -55.528 3.254 -9.546 -61.820 1.164 0 55.876 -1.652 10.915 2.195 12.169 -449 12.618 11.651 2 -80 506 11.223 20.598 -1.490 1.739 10.433 9.916 -4.780 12.265 7.485 -7.485 -5.393 -2.092 Kaynak: TCMB. Sayfa 4 İKTİSADİ RAPORLAMA VE İSTATİSTİK MÜDÜRLÜĞÜ Sayı: E.18.9/139 16.11.2011 TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ Eskişehir Yolu 9. Km Dumlupınar Bulvarı No: 252 06530 ANKARA Tel: 0312 218 20 00- 21 90 Faks: 0312 218 20 64 E-posta: [email protected] www.tobb.org.tr www.tobb.org.tr (Milyon Dolar) 20.000 14.530 15.000 11.483 10.000 3.311 3.162 1.868 1.402 2.734 733 526 428 366 5.000 0 -494 -5.000 -373 -490 -507 -578 -605 -625 -738 -1.882 -6.147 -10.000 -5.035 -6.067 -6.292 -7.159 -8.806 -7.749 -8.014 -8.275 -8.954 -8.887 -15.000 -20.000 -25.000 -30.000 -35.000 -40.000 -45.000 -37.648 -50.000 -55.000 -60.000 -65.000 -70.000 -70.058 -75.000 -80.000 2010 2011 Ocak 2011 Şubat 2011 Mart 2011 Nisan 2011 Mayıs 2011 Haziran 2011 Temmuz 2011 Ağustos 2011 Eylül 2011 Ocak-Eylül Ocak-Eylül Mal Dengesi Hizmetler Dengesi Gelir Dengesi Kaynak: TCMB. Grafik 2. Mal, Hizmet ve Gelir Dengesi Bankaların yurt dışında sahip oldukları yabancı para ve TL cinsinden efektif ve mevduat varlıkları, bu yılın dokuz aylık döneminde 1.153 milyon ABD Doları tutarında azalış göstermiştir. Bu azalış, 2.005 milyon ABD doları tutarındaki Türk Lirası artışına karşılık, yabancı paradaki 3.158 milyon ABD Doları tutarındaki azalıştan kaynaklanmıştır. Bunun yanında, diğer sektörlerin yurt dışındaki mevduat varlıkları 2011 yılının dokuz aylık döneminde 11.561 milyon ABD Doları azalmıştır. Yurt dışında yerleşik kişiler, hisse senedi piyasasında 2011 yılı Eylül ayında 769 milyon ABD Doları tutarında alım, Ocak-Eylül döneminde ise toplam 449 milyon ABD Doları tutarında net satım gerçekleştirmiştir. Yurt dışı yerleşikler 2011 yılının Eylül ayında 3.874 milyon ABD Doları tutarında Devlet iç Borçlanma Senedi (DİBS) satmasına rağmen, dokuz aylık dönemde toplam 8.575 milyon ABD Doları tutarında DİBS alımı yapmıştır. Sayfa 5 İKTİSADİ RAPORLAMA VE İSTATİSTİK MÜDÜRLÜĞÜ Sayı: E.18.9/139 16.11.2011 TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ Eskişehir Yolu 9. Km Dumlupınar Bulvarı No: 252 06530 ANKARA Tel: 0312 218 20 00- 21 90 Faks: 0312 218 20 64 E-posta: [email protected] TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ www.tobb.org.tr www.tobb.org.tr kredilerle ilgili olarak 2011 yılı Eylül ayında gerçekleşen 94 milyon ABD Doları net kullanımın katkısıyla, kümülatif olarak dokuz aylık dönemde toplam 1.739 milyon ABD Doları net kullanım yapmıştır. Genel Hükümet, Uluslararası Para Fonu (IMF)’ye yapılan 147 milyon ABD Dolarlık geri ödemeyle birlikte, 2011 yılının dokuz aylık döneminde 353 milyon ABD Dolarlık net kredi ödemesi gerçekleştirmiştir. Bankacılık sektörü 2010 yılı Ocak-Eylül döneminde 4.918 milyon ABD Doları net kredi kullanırken, bu yılın aynı döneminde %112,3 oranında artışla 10.442 milyon ABD Doları kredi kullanmıştır. Diğer sektörler 2010 yılı Ocak-Eylül döneminde 5.344 milyon ABD Doları net kredi ödeyicisi konumunda iken, bu yılın aynı döneminde 5.716 milyon ABD Doları tutarında net kredi kullanıcısı olmuştur. Yurt dışı bankaların yurt içinde sahip oldukları yabancı para mevduatları 2011 yılı OcakEylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 3.013 milyon ABD Doları artarken, TL mevduatları da 6.450 milyon ABD Doları azalmıştır. Resmi rezervler, 2011 yılı Eylül ayında 731 milyon ABD Doları artarak, 2011 yılının dokuz aylık Bu konuyla ilgili bir sonraki haber bülteninin yayımlama tarihini www.tobb.org.tr adresinde İSTATİSTİKLER başlığı altında, Takvimden görebilirsiniz. Sayfa 6 döneminde toplam 5.393 milyon ABD Doları artış göstermiştir. İKTİSADİ RAPORLAMA VE İSTATİSTİK MÜDÜRLÜĞÜ Sayı: E.18.9/139 16.11.2011 Genel Hükümet, yurt dışı piyasalar ve diğer uluslararası kuruluşlardan sağlanan uzun vadeli Eskişehir Yolu 9. Km Dumlupınar Bulvarı No: 252 06530 ANKARA Tel: 0312 218 20 00- 21 90 Faks: 0312 218 20 64 E-posta: [email protected]