EKONOMİK GELİŞMELER

EKONOMİK GELİŞMELER
Ocak 2007
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI
İÇİNDEKİLER
I. GSMH, Sanayi Üretimi ve Talep Unsurlarındaki Gelişmeler ..............................
II. Ödemeler Dengesi............................................................................................
III.Merkezi Yönetim Bütçesi.................................................................................
IV. Parasal Büyüklükler ve Mali Piyasalardaki Gelişmeler....................................
V. Fiyat Gelişmeleri ………………...........…………………………………………………...
VI. Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler...………………………………………………….
2
7
13
18
21
23
TABLOLAR
Tablo 1: Sektörel Büyüme Hızları ………………………………………………………....
Tablo 2:Talep Unsurundaki Gelişmeler ………………………………………………….
Tablo 3:İşgücü Piyasasındaki Gelişmeler ……………………………………………….
Tablo 4: Aylık Sanayi Üretim Endeksi …………………………………………………….
Tablo 5: Aylık Kapasite Kullanım Oranı(%)……………………………………………..
Tablo 6: Mevsimsel Düzeltilmiş İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranları…....
Tablo 7: Yurt İçi Talebe İlişkin Göstergeler ……… …………………………………...
Tablo 8: Dış Ticaret Dengesindeki Gelişmeler ……………… ………………………...
Tablo 9: Sektörel İhracat …………………………………………………………………...
Tablo 10: Ülke Gruplarına Göre İhracat ………………………………………………..
Tablo 11: İhracatçı Birlik Kayıtlarına Göre İhracat …………………………………….
Tablo 12: Geniş Ekonomik Gruplara Göre İthalat……………………………………….
Tablo 13: Seçilmiş Fasıllara Göre İthalat ………………………………………………....
Tablo 14: Cari İşlemler Dengesi ………………………………………………………….....
Tablo 15: Sermaye Hareketleri ……………………………………………………………...
Tablo 16: Merkezi Yönetim Bütçesi Büyüklükleri……………………………………...
Tablo 17: Merkezi Yönetim Bütçesi Gelirleri...................……………………………...
Tablo 18: Merkezi Yönetim Bütçesi Harcamaları………………………………………..
Tablo 19: Merkezi Yönetim Bütçesi Borç Stoku ………………………………...……..
Tablo 20: Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu...................................................
Tablo 21: Merkez Bankası Analitik Bilançosu ......................................................
Tablo 22: Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler …………………………………….......
Tablo 23: İç Borçlanma – Hazine İhaleleri ……………………………………………….
Tablo 24: Ocak Ayı İtibarıyla Fiyat Endekslerinde Gelişmeler...………….............
Tablo 25: 2007 Ocak Ayı İtibarıyla Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri……............
1
2
4
5
5
6
7
8
8
9
9
10
10
11
12
14
15
16
17
18
19
19
20
22
23
ŞEKİLLER
Şekil 1: Mevsimsel Düzeltilmiş Üretim Endeksleri ...............................................
Şekil 2: Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri ………………………………………..
Şekil 3: İç Borçlanma Faiz Oranları ………………………………………………………...
Şekil 4: Reel Kur Endeksi ……………………………………………………………………..
Şekil 5: İMKB Bileşik Endeksi ……………………………………………………………….
Şekil 6: 2007 Yıl Sonu Hedefiyle Tutarlı Enflasyon Politikası ..............................
4
13
20
21
21
22
EKLER
Başlıca Ekonomik Göstergeler: http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/0101.xls
Temel Ekonomik Göstergeler: http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/0102.xls
1
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
I. GSMH, Sanayi Üretimi ve Talep Unsurlarındaki Gelişmeler
1. GSMH ve Sektörel Büyüme Hızları
2006 yılının üçüncü çeyreğinde GSYİH ve GSMH sırasıyla yüzde 3,4 ve yüzde 3 oranında
büyümüştür. Böylece 2006 yılının ilk dokuz aylık döneminde GSYİH ve GSMH, sırasıyla, yüzde 5,6 ve yüzde
5,7 oranlarında artmıştır. 2002 yılının ilk çeyreğinde başlayan aralıksız büyüme süreci 2006 yılının üçüncü
çeyreğinde de devam etmiş, böylece ekonomide 19 dönemlik bir büyüme süreci yaşanmıştır.
2006 yılının üçüncü çeyreğindeki büyüme oranları üzerinde tarım sektöründeki daralma ile birlikte
ticaret ve ulaştırma sektörlerindeki beklentilerin altında kalan büyüme oranları ve ithalat vergisindeki
düşük oranlı artış etkili olmuştur.
Yılın üçüncü çeyreğindeki büyüme oranları üzerinde sanayi ve inşaat sektörlerindeki artışlar olumlu
etki yapmıştır.
2006 yılının üçüncü döneminde, 2005 yılının aynı dönemine göre sanayi ve hizmetler sektörlerinde
sırasıyla yüzde 6,4 ve yüzde 4,1 oranında katma değer artışları kaydedilirken, tarım sektörü yüzde 2
oranında daralmıştır.
Bu gerçekleşmelerle birlikte 2006 yılının ilk dokuz aylık döneminde sanayi sektörü katma değeri
yüzde 7,3 ve hizmetler sektörü katma değeri yüzde 6,2 oranında artarken, tarım sektörü katma değeri
yüzde 1,2 oranında gerilemiştir.
2006 yılının üçüncü çeyreğinde tarım sektörü katma değerinde bir gerileme, yaşanmıştır. Söz
konusu dönemde hububat üretimi yüzde 5, diğer tarla ürünleri yüzde 2,9, meyve üretimi yüzde 0,4 ve
sebze üretimi de yüzde 1,7 oranlarında azalırken, hayvancılık üretiminde yüzde 3,9 oranında bir artış
kaydedilmiştir. Böylece çiftçilik, hayvancılık katma değeri (tarım sanatları dahil) yılın üçüncü çeyreğinde
yüzde 2,4 oranında gerilemiştir. Ormancılık sektörü yüzde 11,8 ve balıkçılık sektörü ise yüzde 10,7
oranında büyümüştür.
2006 yılının üçüncü çeyreğinde imalat sanayi sektörü katma değeri yüzde 5,9, madencilik sektörü
katma değeri yüzde 9, enerji sektörü katma değeri ise yüzde 9,5 oranında artmış; söz konusu sektörlerde
yılın dokuz aylık döneminde gerçekleşen katma değer artışı sırasıyla yüzde 7,1, yüzde 7,8 ve yüzde 9,3
oranında olmuştur.
İnşaat sektörü katma değeri, 2003 yılının son çeyreğinde büyümeye başlamış ve 2006 yılının
üçüncü çeyreğinde yüzde 20 oranında artmıştır. Söz konusu artışta özel kesim inşaat sektöründe
gerçekleşen yüzde 28,7’lik artış etkili olmuştur. Diğer yandan kamu kesimi inşaat sektörü yatırımları
(bina+bina dışı) yüzde 5,9 oranında artmıştır. Böylece inşaat sektörü yılın dokuz aylık bölümünde yüzde
20,1 oranında büyürken aynı dönemde sektörün büyümeye katkısı yüzde 0,8 olarak gerçekleşmiştir.
Tablo 1: Sektörel Büyüme Hızları
(Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme)
Tarım
Sanayi
İmalat
Hizmetler
İnşaat
Ticaret
Ulaştırma
İthalat
GSYİH
GSMH
Yıllık
2004
2005
2,0
5,6
9,4
6,5
10,1
6,1
10,2
8,2
4,6
21,5
12,8
7,4
6,8
8,8
26,2
12,2
8,9
7,4
9,9
7,6
I.Ç.
4,3
6,6
6,6
6,8
20,6
7,0
6,8
8,7
6,6
7,5
2005
II.Ç.
III.Ç
8,2
3,9
3,2
6,0
25,4
5,0
4,7
8,8
5,5
4,7
7,5
5,7
5,5
8,7
25,6
7,5
8,0
14,7
7,7
8,0
2
IV.Ç.
I.Ç.
2006
II.Ç.
-0,1
10,1
9,5
10,9
14,8
9,9
15,2
16,2
9,5
10,2
5,4
4,5
4,0
7,5
27,1
7,0
3,3
15,4
6,5
6,4
-1,6
10,8
11,0
7,3
14,7
7,5
5,2
13,4
7,8
8,8
III.Ç
-2,0
6,4
5,9
4,1
20,0
3,7
0,9
3,2
3,4
3,0
2005
İlk 9 Ay
7,3
5,3
5,0
7,3
24,3
6,5
6,5
10,8
6,7
6,8
2006
İlk 9 Ay
-1,2
7,3
7,1
6,2
20,1
5,9
3,0
10,4
5,6
5,7
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
Ticaret sektörü katma değeri yılın üçüncü döneminde yüzde 3,7 oranında artmıştır. 2006 yılının
üçüncü çeyreğinde ticaret sektörünün alt kolları olan toptan ve perakende ticareti yüzde 3,3, otel-lokanta
hizmetleri yüzde 6,1 oranında yükselmiştir. 2006 yılının Ocak-Eylül döneminde ticaret sektörü katma
değeri yüzde 5,9 oranında artmıştır.
GSYİH içindeki sabit fiyatlarla payı yüzde 11,6 olan ulaştırma sektöründe, yılın üçüncü çeyreğinde
sadece yüzde 0,9 oranında bir artış kaydedilmiştir. Böylece yılın dokuz aylık döneminde ulaştırma katma
değeri yüzde 3 oranında artmıştır.
2006 yılının üçüncü çeyreğinde mali kuruluşların katma değeri yüzde 1,5 oranında artmış, yılın
Ocak-Eylül döneminde söz konusu sektörün büyümesi yüzde 0,7 olarak gerçekleşmiştir.
Serbest meslek ve hizmetler sektörü katma değeri yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 3,4 oranında
artmıştır.
Yılın üçüncü döneminde enerji dışı ithalat fiyatlarındaki yüksek artış nedeniyle reel ithalattaki
düşük oranlı artışa paralel olarak, ithalat vergisi yalnız yüzde 3,2 oranında artmıştır. Böylece ithalat vergisi
yılın Ocak-Eylül döneminde yüzde 10,4 oranında yükselmiştir.
2006 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 3,4 oranındaki GSYİH büyümesine, sanayi sektörünün
katkısı 1,6 puan ve hizmetler sektörünün katkısı da 2,2 puan olurken, tarım sektörünün katkısı negatif
yüzde 0,4 puan olmuştur.
Yılın Ocak-Eylül döneminde yüzde 5,7 oranındaki GSYİH büyümesine sanayi sektörünün katkısı 2,2
puan ve hizmetler sektörünün katkısı 3,6 puan olurken tarım sektörünün katkısı negatif 0,1 puan olarak
gerçekleşmiştir.
2. Talep Unsurlarındaki Gelişmeler
2006 yılının üçüncü üç aylık döneminde GSYİH büyümesine temel katkılar; yüzde 13 oranında
artan özel kesim sabit sermaye yatırımları ile yüzde 5,7 oranında artan mal ve hizmet ihracatından
gelmiştir. Özel kesim sabit sermaye yatırımlarının GSYİH büyümesine katkısı, yüzde 2,6 puan olarak
gerçekleşirken; mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı yüzde 2,4 puan olarak gerçekleşmiştir. Aynı
dönemde; özel tüketim yüzde 1,3 oranında, kamu tüketimi yüzde 15,4 oranında artarken, özel tüketim ve
kamu tüketiminin GSYİH büyümesine katkıları eşit düzeyde yüzde 0,8 puan olarak gerçekleşmiştir.
Tablo
2: Talep Unsurlarında Gelişmeler
Toplam Tüketim
Kamu
Özel
Sabit Sermaye Yat.
Kamu
Özel
Stok Değişimi.(1)
Toplam Nihai Y.İçi Talep
Toplam Yurt İçi Talep
Net Mal ve Hizm. İhr.(1)
Mal ve Hizmet İhracatı
Mal ve Hizmet İthalatı
GSYİH(Harcama)
(1) GSYİH Büyümesine Katkı.
2005
Yıllık
8,1
2,4
8,8
24,0
25,9
23,6
-2,5
12,1
8,8
-1,7
8,5
11,5
7,4
I.Ç.
4,1
4,4
4,1
10,3
30,7
8,8
0,6
5,5
5,6
0,5
14,0
10,6
6,6
(Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişim)
2005
II.Ç.
III.Ç
3,9
9,8
4,0
3,2
3,9
10,4
20,0
30,6
30,2
38,2
18,4
29,0
-0,7
-3,0
8,4
14,5
6,8
10,9
-1,9
-2,7
6,7
3,9
9,1
11,2
5,5
7,7
IV.Ç.
14,1
0,0
16,7
33,0
17,1
41,6
-6,3
19,1
11,6
-2,3
10,9
15,3
9,5
I.Ç.
8,4
8,1
8,4
30,8
34,5
30,4
-4,0
13,8
8,8
-3,1
2,9
8,2
6,5
2006
II.Ç.
11,1
18,0
10,4
11,5
-11,4
15,4
0,4
11,2
10,4
-3,8
3,4
9,5
7,8
III.Ç.
2,3
15,4
1,3
9,4
-5,6
13,0
-2,4
4,2
1,7
1,8
5,7
1,7
3,4
2005
9 Aylık
6,2
3,8
6,4
20,9
34,0
18,9
-1,2
9,8
7,9
-1,5
7,7
10,2
6,7
2006
9 Aylık
6,9
14,2
6,2
15,7
2,2
18,8
-2,0
9,3
6,8
-1,4
4,1
6,6
5,7
Özel tüketimde bu dönemde gerçekleşen yüzde 1,3’lük büyüme hızında; gıda-içki harcamalarının
yüzde 1,1 oranında, dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcamaların yüzde 8,9 oranında azalmasına
rağmen, yarı dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarına yapılan harcamaların yüzde 20,9 oranında artması
belirleyici olmuştur.
3
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
Bu dönemde kamu tüketim harcamaları yüzde 15,4 oranında artarken; kamu sabit sermaye
yatırım harcamaları yüzde 5,6 oranında azalmıştır.
2006 yılının üçüncü çeyreğinde mal ve hizmet ihracatı yüzde 5,7 oranında artmış, mal ve hizmet
ithalatı ise yüzde 1,7 oranında artmıştır. Böylece net mal ve hizmet ihracatı büyümeye beş çeyrek sonra ilk
kez pozitif olarak 1,8 puan katkı sağlamıştır. Bu dönemde stok değişmelerinin büyümeye katkısı ise,
negatif 2,4 puan olarak gerçekleşmiştir.
2006 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 13 oranında artan özel kesim sabit sermaye yatırımlarının
bileşenleri incelendiğinde; bu dönemde makine-teçhizat yatırımlarının yüzde 4,8, inşaat yatırımlarının da
yüzde 28,7 oranında arttığı gözlenmiştir.
Bu dönemde maaş ve ücret ödemelerinin yüzde 1,9 oranında artmasına rağmen, diğer cari
harcamaların yüzde 32,3 oranında artmasının belirleyici etkisiyle kamu tüketimi yüzde 15,4 oranında
artmıştır. Aynı dönemde kamu makine–teçhizat yatırımları yüzde 32,2 oranında azalırken; kamu bina
yatırımları ve kamu bina dışı yatırımları, sırasıyla, yüzde 15,6,yüzde 6,4 ve yüzde 2,8 oranlarında artmıştır.
Bu gelişmelerin sonucu olarak, 2006 yılının üçüncü çeyreğinde toplam tüketim yüzde 2,3 oranında
artarken, toplam sabit sermaye yatırımları da yüzde 9,4 oranında artmıştır. Yılın ilk yarısında toplam yurt iç
talepte kaydedilen yüksek artışın yılın üçüncü çeyreğinde devam etmemesi neticesinde 2006 yılının ilk
dokuz aylık döneminde yurt iç talep yüzde 6,8 oranında artmıştır.
3. İşgücü Piyasasındaki Gelişmeler
2006 yılı I., II., III. ve IV. çeyrekte çalışma çağındaki nüfusta gözlenen artışın devam ettiği
görülmektedir. İşgücüne katılma oranında ilk iki çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemlerine göre düşüş
gerçekleşirken III. çeyrekte bu oran değişmeden kalmış; IV. çeyrekte ise 2005 yılı IV. çeyreğine göre
göre bir miktar artış göstererek yüzde 48,2’ye ulaşmıştır. Öte yandan, işsizlik oranı ilk çeyrek dışında diğer
çeyreklerde bir önceki yılın aynı dönemlerine göre düşüş göstermiştir.
2006 yılı Kasım(IV. çeyrek) döneminde istihdam edilenlerin sayısı 2005 yılının aynı dönemine göre
713 bin kişi artarak, 22 milyon 506 bin kişiye ulaşmıştır. Bu dönem için istihdamın sektörel dağılımı
incelendiğinde ise son yıllarda yaşanan istihdam yapısındaki dönüşümün devam ettiği görülmektedir. 2006
yılı Kasım döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre, sanayi sektöründe 172 bin, hizmetler
sektöründe 344 bin, inşaat sektöründe 189 bin istihdam artışı gözlenirken tarım sektöründe son dönemde
gözlenen istihdam azalışı yerini bu dönemde 8 bin istihdam artışına bırakmıştır. Tarımdışı istihdam ise
sözkonusu dönemde bir önceki yılın aynı dönemine göre 705 bin kişi artmıştır. Türkiye genelindeki işsizlik
oranı geçen yılın aynı dönemine göre 1 puanlık bir düşüşle % 9,6 olarak gerçekleşmiştir. Bu döneme
ilişkin dikkat çeken diğer bir nokta ise Türkiye'de tarım dışı işsizlik oranının geçen yılın aynı dönemine göre
1,5 puanlık bir düşüşle % 12,2; genç nüfusta işsizlik oranının ise geçen yılın aynı dönemine göre 0,6
puanlık bir düşüşle % 19,0 olarak gerçekleşmesi olmuştur.
4
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Tablo
Ocak 2007
3: İşgücü Piyasasındaki Gelişmeler
(15+ Yaş, Bin Kişi)
2005
Çalışma Çağındaki Nüfus
İşgücüne Katılma Oranı (Yüzde)
2005
I
II
III
IV(Kasım)
49.906
50.826
50.449
50.686
50.938
51.146
48,7
48,3
46,9
49,2
49,5
48,0
25,4
24,8
23,4
26,0
25,6
24,4
Kadın
Erkek
İşgücü
İstihdam
II
III
IV (Kasım)
51.371
51.561
51.770
52.000
45,5
48,6
49,5
48,2
22,2
25,8
26,5
25,0
I
72,3
72,22
70,6
72,7
73,8
72,0
69,3
71,9
72,9
71,8
24.289
24.565
23.628
24.937
25.219
24.539
23.400
25.075
25.622
25.056
21.791
22.046
20.948
22.591
22.838
21.928
20.604
22.860
23.279
22.641
2.498
2.520
2.680
2.346
2.381
2.611
2.796
2.215
2.343
2.415
10,3
10,3
11,4
9,4
9,4
10,6
11,9
8,8
9,1
9,6
İşsiz
İşsizlik Oranı (Yüzde)
Tarım Dışı İşsizlik Oranı
Genç Nüfusta İşsizlik Oranı
İstihdamın Sektörel Dağılımı
Tarım
Sanayi
Hizmetler
İnşaat
4.
2006
2004
14,7
13,6
15,0
12.8
12,8
13,7
14,8
11,5
12,0
12,2
19,7
19,3
21,2
17,9
18,2
19,6
21,9
16,4
17,5
19,0
7.400
6.493
6.312
7.190
6.990
5.920
5.167
6.488
6.809
5.928
3.988
4.280
4.069
4.189
4.405
4.466
4.202
4.277
4.531
4.632
9.374
10.102
9.621
9.976
10.153
10.340
10.264
10.759
10.557
10.691
1.029
1.171
945
1233
1.291
1.203
971
1.336
1.382
1.390
Üretim ve Talebe İlişkin Son Gelişmeler
a. Aylık Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım Oranları
Aylık verilere göre, sanayi üretimi, 2006 yılı Aralık ayında bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde
2,5 oranında artmıştır. Mevsimsel düzeltilmiş sanayi üretim endeksinde ise Aralık ayında Kasım ayına göre
yüzde 0,1 oranında azalma kaydedilmiştir. Böylece 2006 yılında sanayi üretimi, 2005 yılına göre yüzde 6
oranında artış göstermiştir.
2006 yılı Aralık ayında imalat sanayi, madencilik ve enerji sektörleri üretimlerinde sırasıyla, yüzde
1,9, yüzde 1,6 ve yüzde 7,9 oranlarında artış gözlenmiştir.
Şekil 1: Mevsimsel Düzeltilmiş Üretim Endeksleri
Toplam Sanayi
5
Ekim
Temmuz
Nisan
2006-Ocak
Ekim
Temmuz
Nisan
2005-Ocak
Ekim
Temmuz
Nisan
2004-Ocak
Ekim
Temmuz
Nisan
2003-Ocak
Ekim
Temmuz
Nisan
2002-Ocak
150,0
145,0
140,0
135,0
130,0
125,0
120,0
115,0
110,0
105,0
100,0
95,0
90,0
İmalat Sanayi
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
2006 yılı Aralık ayı imalat sanayi üretimindeki artışta; endeks içindeki payları yüksek olan petrol
ürünleri, ana metal, metal eşya, makine teçhizat ve taşıt araçları alt sektörlerinde kaydedilen üretim
artışları etkili olmuştur.
Enerji sektöründe son üç yıldır gözlenen istikrarlı üretim artışı, 2006 yılının Aralık ayında da devam
etmiş ve sektörde Aralık ayında yüzde 7,9 oranında üretim artışı olmuştur.
Tablo 4: Aylık Sanayi Üretim Endeksi
2003
8,8
-3,4
9,3
7,6
2,1
1,7
3,1
8,8
10,0
11,9
3,2
22,4
47,6
8,5
Sanayi
Madencilik
İmalat
Gıda-İçecek
Tekstil
Giyim
Petrol Ürünleri
Kimya
Toprak Ürünleri
Ana Metal
Metal Eşya
Makine-Teçhizat
Taşıt Araçları
Enerji
Yıllık
2004
9,8
4,0
10,4
-0,5
-1,5
3,5
-4,7
16,1
9,1
11,6
9,4
31,0
53,3
6,8
(Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme)
2005
2006
Ağustos
Eylül
5,4
13,8
4,8
6,2
-11,8
-12,4
-0,1
6,3
10,2
3,4
32,0
1,2
9,6
7,6
6,0
4,3
5,8
6,0
-1,2
-5,0
2,3
8,4
7,8
11,3
10,3
21,1
9,7
8,8
4,8
6,8
3,9
4,2
9,2
-0,3
6,1
5,2
3,8
11,0
-2,3
19,7
-17,4
10,8
3,5
6,6
2,7
8,7
-2,0
-8,6
3,8
-1,0
6,0
13,4
7,1
17,1
9,2
9,5
2006
Ekim Kasım
2,7
-13,3
3,5
1,7
3,1
-5,2
6,9
3,6
-3,6
20,7
27,6
18,8
0,2
2,5
11,6
-1,0
12,0
6,5
10,0
1,6
6,9
-4,1
11,5
16,9
63,6
34,7
27,0
12,7
Aralık
2,5
1,6
1,9
-3,8
-5,4
-12,4
14,4
0,8
4,2
10,6
7,3
19,7
6,5
7,9
2007 yılı Ocak ayı toplam imalat sanayi kapasite kullanım oranı 2006 yılının Ocak ayına göre 3,1
puan artarak yüzde 78,5 oranında gerçekleşmiştir.
Ocak ayında özel sektör imalat sanayi kapasite kullanım oranı geçen yılın Ocak ayına göre 3,5 puan
artarak yüzde 77,7 olurken, kamu sektörü kapasite kullanım oranı 0,3 puan artarak yüzde 83,1 olmuştur.
Tablo 5: Aylık Kapasite Kullanım Oranı (%)
İmalat Sanayi
Kamu
Petrol Ürünleri
Gıda
Kimya
Ana Metal
Özel
Gıda-İçecek
Tekstil
Giyim
Petrol Ürünleri
Kimya
Toprak Ürünleri
Ana Metal
Makine-Teçhizat
Taşıt araçları
2003
78,5
83,7
86,4
78,2
84,3
95,7
75,3
70,0
80,1
85,7
54,5
76,4
78,6
75,8
83,4
63,8
Yıllık
2004 2005
81,5 80,3
84,3 86,0
88,1 90,9
71,6 79,2
87,5 73,6
87,7 90,2
79,9 78,8
71,1 70,1
81,4 80,8
82,7 81,7
60,3 65,6
76,6 75,6
82,0 82,4
80,1 80,1
86,9 76,2
79,0 83,6
2006 Temmuz Ağustos
81,0
81,8
79,4
89,5
94,0
94,0
93,0
96,3
98,2
79,1
82,2
82,3
89,1
93,8
91,3
86,4
95,2
92,0
79,7
80,2
77,3
70,9
72,8
70,7
80,6
81,4
79,8
82,5
80,6
82,4
64,0
78,2
69,4
74,5
68,7
75,0
83,4
87,3
87,4
82,7
83,1
83,8
79,8
78,6
77,2
85,5
88,0
70,5
2006
Eylül
Ekim
82,7
82,4
91,2
91,8
96,6
97,1
78,2
91,0
80,4
70,9
87,8
91,5
81,3
80,7
74,3
72,3
80,0
81,4
84,5
82,9
71,8
69,9
75,3
73,5
88,5
83,2
85,7
82,9
82,1
82,0
88,0
87,8
Kasım
82,8
89,3
95,9
86,0
91,6
73,2
82,1
74,1
81,5
84,2
70,3
71,5
82,9
84,6
83,1
90,5
Aralık
81,8
91,0
94,2
85,4
97,2
85,8
80,2
70,6
80,8
85,1
70,4
72,7
81,6
82,5
82,7
86,2
2007
Ocak
78,5
83,1
81,7
89,6
97,8
84,1
77,7
68,4
80,9
84,1
52,7
70,4
76,2
83,6
68,6
82,8
2007 yılı Ocak ayında mevsimsel düzeltilmiş serilere göre toplam imalat sanayi kapasite kullanım
oranı yüzde 82,5 seviyesinde gerçekleşmiştir.
İşyerlerinin üretim ve yurtiçi satışlar konusunda 2007 yılı Şubat ayı beklentilerine ilişkin
değerlendirmeye göre; üretimde artış beklediğini belirten işyerlerinin oranı yüzde 31,8 olurken, işyerlerinin
yüzde 27,8’i üretimde azalış beklemektedir. İşyerlerinin yüzde 30,7’si yurt içi satışlarda artış beklerken,
yüzde 27,1’i ise yurt içi satışların düşeceği beklentisinde olduklarını ifade etmişlerdir.
6
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
Tablo 6: Mevsimsel Düzeltilmiş İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranları
2004
2005
2006
2007
Aylar
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Toplam
79,6
77,8
81,9
78,0
83,2
83,5
82,8
81,7
81,8
80,8
82,7
84,0
79,1
81,8
80,4
81,2
80,0
79,5
79,5
80,4
80,4
80,9
80,0
80,3
79,1
81,7
80,6
83,4
81,2
81,0
80,7
80,0
80,3
81,1
81,8
81,4
82,5
Kamu
83,1
79,7
88,4
73,3
85,3
89,4
84,6
85,4
83,4
82,7
86,8
87,5
83,2
84,3
84,7
85,8
85,9
87,6
86,8
84,9
86,1
88,7
86,1
85,8
88,1
90,6
86,9
97,1
89,6
88,3
88,8
88,4
88,3
89,7
87,7
90,4
88,7
Özel
79,1
76,7
79,2
81,1
81,7
80,7
81,3
79,1
80,3
78,8
79,4
81,5
79,2
80,6
79,4
78,9
78,1
77,8
77,8
80,1
78,7
78,5
78,0
78,8
77,6
79,3
79,7
80,0
79,4
80,6
80,4
80,5
78,9
79,4
81,2
79,6
81,5
b. Yurt içi Talebe İlişkin Göstergelerdeki Gelişmeler
TÜİK verilerine göre; 2005 yılının tamamında, dayanıklı tüketim malları üretim ve satışları,
sırasıyla, yüzde 17,9 ve yüzde 23,2 oranlarında artmıştır. 2006 yılınında ise dayanıklı tüketim malları
üretimi yüzde 6,1 oranında artarken, dayanıklı tüketim malları satışı da yüzde 4,9 oranında artmıştır.
Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği verilerine göre, 2005 yılında, dört beyaz ana ürünün üretim,
ihracat ve iç satışı sırasıyla, yüzde 6,2, yüzde 14,1 ve yüzde 2,9 oranlarında artmıştır. 2006 yılında ise sözü
edilen kalemlerdeki artışlar, sırasıyla, yüzde 24,5, yüzde 32,9 ve yüzde 5,1 olarak gerçekleşmiştir.
2005 yılında yüzde 3,1 oranında gerileyen dört beyaz ana ürünün ithalatı, 2006 yılında yüzde 63,2
oranında artmıştır.
2005 yılının tamamında yüzde 2,8 oranında azalan otomobil satışları, 2006 yılında da aynı
yönde hareket ederek yüzde 14,9 oranında azalmıştır. 2007 ylının ilk ayında otomobil satışları azalmaya
devam etmiş ve bir önceki yılın aynı dönemine göre otomobil satışları yüzde 27,5 oranında düşmüştür.
7
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
Tablo 7: Yurt İçi Talebe İlişkin Göstergeler
(Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme)
Yıllık
2005
2006
2006
Ağustos
Eylül
2007
Ekim
Kasım
Aralık
Dayanıklı Tüketim Malları Üretimi
17,9
3,2
2,6
4,0
0,5
19,1
-15,7
Dayanıklı Tüketim Malları Satışı*
23,2
4,9
3,1
1,2
3,9
11,2
-16,5
Ocak
Beyaz Eşya Yurtiçi Satışları**
2,9
5,1
10,1
-2,1
20,9
11,2
-10,5
Toplam Otomobil Üretimi
1,5
20,3
-19,9
15,2
7,7
58,6
20,6
38,1
Toplam Otomobil Satışları
-2,8
-14,9
-35,6
-24,4
-39,3
-19,5
-29,2
-20,1
İthal Otomobil Satışları
-3,1
-15,4
-35,5
-26,1
-39,7
-23,4
-33,5
-27,5
Trafiğe Kaydedilen Araç Sayısı
17,9
-5,0
-25,1
-27,6
-16,5
12,1
15,0
-4,9
33,5
Çimento Üretimi
9,6
15,0
23,0
*Satışlar, ihracatı kapsamaktadır.
** Dört ana beyaz eşya ürününü kapsamaktadır.
2005 yılında otomobil üretimi yüzde 1,5 oranında toplam araç üretimi ise yüzde 6,1 oranında
artmıştır. 2006 yılında ise sektör üretiminde bir önceki yıla göre daha olumlu bir görünüm oluşmuş,
otomobil üretimi yüzde 20,3 oranında, toplam araç üretimi de yüzde 12,1 oranında artmıştır. 2007 yılının
Ocak ayında Otomobil üretimi yüzde 38,1, toplam araç üretimi ise yüzde 25,8 oranında artış kaydetmiştir.
2005 yılında yüzde 4,8 oranında artan otomobil ihracatı, 2006 yılında yüzde 34,5 oranında artmıştır.
Böylece 2005 yılında yüzde 70,5 olan otomobil ihracat-üretim oranı, 2006 yılında yüzde 78,8 olarak
gerçekleşmiştir. 2007 yılının Ocak ayında ise otomobil ihracatı yüzde 57,8 oranında artmıştır.
Otomobil ithalatı; 2005 yılının tamamında yüzde 3,1 oranında azalmıştır. 2006 yılının ikinci
yarısının tüm aylarında otomobil ithalatındaki azalış neticesinde, 2006 yılının tamamında otomobil ithalatı
yüzde 15,4 oranında azalmıştır. 2005 yılınında yüzde 69 olan ithal otomobil-toplam otomobil satış oranı,
2006 yılında geçen yılki seviyesinde kalmıştır.Otomobil ithalatında gözlenen düşüş 2007 yılının Ocak ayında
da devam etmiş bir önceki yılın aynı dönemine göre Otomobil ithalatı yüzde 27,5 oranında azalmıştır.
II. Ödemeler Dengesi:
1. Cari işlemler Dengesi
2006 yılı Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ödemeler dengesinde gösterildiği şekliyle
toplam mal ihracatı yüzde 19,9 oranında artarak 9,1 milyar dolara, toplam mal ithalatı ise yüzde 1,3
oranında azalarak 11,5 milyar dolara ulaşmıştır. Böylece ödemeler dengesinde gösterildiği şekliyle dış
ticaret açığı yüzde 49,6 oranında azalarak 1,9 milyar dolar olmuştur.Aralık ayında net hizmet gelirleri 2005
yılının Aralık ayına göre yaklaşık 3 kat artmıştır. Hizmet gelirlerinin önemli bir kalemi olan turizm gelirleri
2006 yılının Aralık ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 16,3 oranında artmıştır.. Bu gelişmeler
çerçevesinde 2005 yılının Aralık ayında 3,940 milyon dolar olan cari işlemler açığı, 2006 yılının aynı ayında
1.772 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Böylece Aralık ayında cari işlemler açığı piyasa beklentilerinin
yaklaşık 700 milyon dolar altında kalmıştır. Bu gelişmede ithalat etkili olmuştur.
a. Dış Ticaret Dengesi
2006 yılının Aralık ayında ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 16,6 oranında artarak 8.4
milyar dolar, ithalat ise bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1,3 oranında gerileyerek Aralık ayında 11,5
Milyar Dolar olmuştur. İthalat artış hızı, son 58 aydan sonra ilk defa azalma göstermiştir. Bu gelişmeler
çerçevesinde 2005 yılı Aralık ayında yüzde 62,0 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı 2006 yılının Aralık
ayında yüzde 73,3 olarak gerçekleşmiştir. Aralık ayında dış ticaret açığı yüzde 30,5 oranında azalarak
3.083 milyon dolar olmuştur. 2005 Ocak-Aralık döneminde 43.298 Milyon Dolar olan dış ticaret açığı, 2006
yılı Ocak-Aralık döneminde yüzde 19,8 oranında artarak 51.891 Milyon Dolara yükselmiştir.
8
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
Tablo 8: Dış Ticaret Dengesindeki Gelişmeler
İhracat
Yüz. Değ.
2004
2005
2006 05/04 06/05
Ocak
4.620
4.997
5.132
8,2
Şubat
3.665
5.652
6.056
Mart
5.218
6.592
7.407
Nisan
5.072
6.128
6.438
Mayıs
5.170
5.977
7.020
Haziran
5.284
6.039
Temmuz
5.632
5.763
Ağustos
4.707
Eylül
5.656
Ekim
5.867
6.772
Kasım
5.734
5.943
8.562
Aralık
6.541
7.246
8.447
10,8
63.167 73.476
85.141
16,3
Toplam
İthalat
Yüz. Değ.
2006 05/04
(Milyon Dolar)
Yüz. Değ.
Dış Tic. Deng.
2004
2005
2,7
6.330
7.220
54,2
7,2
6.139
8.324
9.797
35,6
17,7
-2.475
-2.672
-3.741
8,0
40,0
26,3
12,4
8.452
10.196
11.602
20,6
13,8
-3.234
-3.604
-4.194
11,5
16,4
20,8
5,1
7.932
9.596
11.581
21,0
20,7
-2.860
-3.467
-5.142
21,3
48,3
15,6
17,4
7.991
9.812
12.464
22,8
27,0
-2.820
-3.834
-5.444
35,9
42,0
7.811
14,3
29,4
8.468
9.947
12.216
17,5
22,8
-3.183
-3.909
-4.405
22,8
12,7
7.052
2,3
22,4
8.728
9.596
11.547
9,9
20,3
-3.096
-3.833
-4.495
23,8
17,3
5.553
6.786
18,0
22,2
7.883
10.272
11.978
30,3
16,6
-3.176
-4.719
-5.192
48,6
10,0
6.814
7.577
20,5
11,2
8.487
10.366
12.132
22,1
17,0
-2.830
-3.552
-4.554
25,5
28,2
6.852
15,4
1,2
8.088
10.090
11.298
24,8
12,0
-2.220
-3.318
-4.445
49,4
34,0
3,6
44,1
8.568
9.673
12 .745
12,9
31,8
-2.834
-3.731
-4.183
31,6
12,2
16,6
10.474
11.683
11.530
11,5
-1,3
-3.933
-4.436
15,9
97.540 116.774 137.032
19,7
17,3
-34.373
-43.298
8.140
14,1
06/05
2004
2005
12,7
-1.710
-2.222
2006 05/04 06/05
-3.008
29,9
-3.084
12,8 -30,5
-51.891
26,0
İhracatta Yaşanan Gelişmeler:
2006 yılı aralık ayında ihracat, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 16,6 oranında artarak 8.447
milyon dolara ulaşmıştır. Söz konusu artışa en yüksek katkıyı yapan sektörler sırasıyla motorlu kara
taşıtları, elektrikli makineler, giyim eşyası, tekstil ve ana metal sektörleridir.
2006 yılında imalat sanayi ürünleri ihracatı, 2005 yılının aynı dönemine göre, yüzde 15,9, tarımormancılık ürünleri ihracatı yüzde 3,6 ve madencilik sektörü ihracatı ise yüzde 41,0 oranında artmıştır.
2006 yılında ihracata artma yönünde en yüksek katkıyı yapan fasıllar, mineral yakıt-yağlar ve örülmemiş
giyim eşyası olurken, demir veya çelikten eşya, plastik ve mamulleri ve inci kıymetli taş ve mamulleri
ihracatı önemli oranda artmıştır.
Tablo 9: Sektörel İhracat
Toplam
Tarım ve Ormancılık
Madencilik
İmalat
Seçilmiş Fasıllara Göre İhracat
Kara taşıtları
Örme giyim eşyası
Elektrikli makina, cihazlar
Kazan-makine-mek.cihaz
Demir ve çelik
Örülmemiş giyim eşyası
Demir veya çelikten eşya
Mineral yakıt, mineral yağlar
Yenilen meyveler
Dokumaya elv. madd. hazır eşya
Plastik ve mamulleri
İnci kıymetli taş ve mamülleri
2004
73.476
3.329
810
68.813
Yıllık
06/05
85.142
3.448
1.142
79.887
(%)
06/05
15,9
3,6
41,0
16,1
9.566
6.590
5.423
5.426
4.973
4.429
2.731
2.641
2.501
1.970
1.722
1.326
11.882
6.936
6.313
6.502
5.727
6.268
3.327
3.572
2.380
1.919
2.208
1.753
24,2
5,2
16,4
19,8
15,2
41,5
21,8
35,2
-4,8
-2,6
28,2
32,2
9
Aralık
2005
7.246
391
87
6.713
909
600
644
570
512
433
275
329
257
176
157
129
35,4
(Milyon Dolar)
(%)
2006
06/05
8.447
16,6
344 -12,0
123
41,2
7.904
17,7
1.231
706
696
701
527
484
377
352
255
189
201
120
35,5
17,7
8,1
23,0
2,9
11,6
37,0
7,1
-0,7
7,2
28,3
-7,0
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
19,8
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
2006 yılı OcaK-Aralık döneminde de Avrupa Birliği’nin ihracattaki ağırlığı devam etmiştir. 2006
yılında ihracatın en fazla olduğu ülkeler Almanya, İngiltere ve İtalya olmuştur. Aynı yılda OECD ve
Ortadoğu ülkelerinin toplam ihracat içindeki payı azalırken, Bağımsız Devletler Toplululuğu ve İslam
Konferansı Örgütünün payı artmaktadır.
Tablo 10: Ülke Gruplarına Göre İhracat
(Milyon Dolar)
OECD Ülkeleri
AB Ülkeleri
EFTA Ülkeleri
Diğer OECD Ülkeleri
OECD Üyesi Olmayan
Ülkeler
Avrupa Ülkeleri
Afrika Ülkeleri
Ortadoğu Ülkeleri
Diğer Asya Ülkeleri
Toplam
Yıllık
2004
44.355
38.400
821
5.134
2005
50.368
43.936
1.169
5.263
(%)
06/05
13,6
14,4
42,4
2,5
26.148
7.529
3.631
10.184
4.804
73.476
31.810
9.514
4.557
11.251
6.488
85.142
21,7
26,4
25,5
10,5
35,1
15,9
Aralık
2005
2006
44.355
50.368
38.400
43.936
821
1.169
5.134
5.263
26.148
7.529
3.631
10.184
4.804
73.476
(%)
06/05
13,6
14,4
42,4
2,5
31.810
9.514
4.557
11.251
6.488
85.142
21,7
26,4
25,5
10,5
35,1
15,9
İhracatçı Birliklerinin (TİM) kayıtlarına göre ihracatımız 2007 yılı Ocak ayında, 2005 yılına göre
yüzde 34,2 oranında artarak 6,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde makina ve aksamları
ihracatı yüzde 119,5, madencilik ürünleri ihracatı yüzde 76,6 oranında artmıştır.
Tablo 11: İhracatçı Birlikleri Kayıtlarına Göre İhracat
TOPLAM
Taşıt Araçları ve Yan Sanayi
Hazırgiyim ve Konfeksiyon
Kimyevi Maddeler ve Mamulleri
Demir Çelik Ürünleri
Elektrik-Elektronik
Tekstil ve Hammaddeleri
Makine ve Aksamları
Demir ve Demir Dışı Metaller
Çimento ve Toprak Ürünleri
Hububat,Bakliyat,Yağlı Tohumlar ve Mamulleri
Fındık ve Mamulleri
Madencilik Ürünleri
Ağaç Mamülleri ve Orman Ürünleri
Değerli Maden ve Mücevherat
(Milyon
Ocak-Aralık
Ocak
2005
2006
% 2006 2007
73.445 85.761
16,8 4.922 6.606
12.598
15.482
22,9
861 1.212
13.699
13.988
2,1
929 1.082
6.798
8.786
29,2
513
608
6.715
8.674
29,2
502
665
6.795
8.067
18,7
427
553
4.861
5.576
14,7
336
447
3.389
4.127
21,8
157
344
2.991
4.065
35,9
199
323
2.028
2.046
0,9
114
152
2.179
2.586
18,7
146
219
1.923
1.470 -23,5
121
93
1.514
2.081
37,4
92
163
1.331
1.553
16,7
86
138
1.079
1.172
8,7
69
91
10
dolar)
%
34,2
40,6
16,4
18,5
32,5
29,7
32,9
119,5
62,3
33,3
50,6
-23,2
76,6
61,3
32,2
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
İthalatta Yaşanan Gelişmeler:
2006 yılı Aralık ayında ithalat bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1,3 oranında azalarak 11.530
milyon dolar olmuştur. İthalattaki azalmaya en fazla katkı yapan sektörler binek otomobilleri ve yatırım
malları olmuştur.
2006 yılında ithalat yüzde 17,3 orannda artarak 137.032 milyon dolar olmuştur. Söz konusu artışta
yılın ilk yarısında enerji fiyatlarında, yılın ikinci yarısında ise enerji dışı malların fiyatlarında görülen yüksek
oranlı artış ve imalat sanayi üretiminde gözlenen yüksek oranlı büyüme etken olmuştur. Enerji ithalatı
artışı fiyatlardaki artış nedeniyle 2006 yılında genel ithalat artış oranının oldukça üzerinde kalmıştır. Enerji
ithalatındaki artışın ithalata getirdiği yük 7.297 milyon dolardır. 2006 yılında, sanayi ile ilgili taşımacılık araç
ve gereçleri, esası yiyecek ve içecek olan işlenmemiş hammaddeler ve binek otomobilleri ithalat artışı bir
önceki yıla göre azalan sektörler olmuştur.
Tablo 12: Geniş Ekonomik Gruplara Göre İthalat
(Milyon Dolar)
Toplam İthalat
Sermaye
Ara malları
Tüketim
2005
116.774
20.363
81.868
13.975
Yıllık
2006
137.032
22.135
98.276
15.956
%
06/05
17,3
8,7
20,0
14,2
Enerji İthalatı
Enerji Dışı İthalat
21.256
95.518
28.553
108.479
34,3
13,6
Aralık
2005
2006
11.683
11.530
2.373
2.203
7.686
7.876
1.558
1.383
2.293
9.390
Tablo 13: Seçilmiş Fasıllara Göre İthalat
Toplam İthalat
-Mineral yakıt. Yağlar
-Kazan. makine. mek.cihaz
-Kara taşıtları
-Elek. Makine ve cihazlar
-Demir ve çelik
-Plastik ve mamulleri
-İnci, kıymetli taş ve metal mamulleri
-Organik kimyasal ürünler
-Eczacılık ürünleri
-Optik alet ve cihazlar
-Pamuk.pamuk ipliği
Yıllık
(%)
2005
2006
06/05
116.774
137.032
17,3
21.256
28.553
34,3
16.400
18.711
14,1
10.553
11.279
6,9
9.664
10.769
11,4
9.458
11.275
19,2
5.796
6.838
18,0
4.227
4.356
3,1
3.532
3.617
2,4
2.849
3.014
5,8
2.473
2.698
9,1
2.079
2.073
-0,3
2.368
9.162
%
06/05
-1,3
-7,2
2,5
-11,2
3,3
-2,4
(Milyon dolar)
Aralık
(%)
2005
2006
06/05
11.683
11.530
-1,3
2.293
2.368
3,3
1.813
1.747
-3,6
1.257
1.016
-19,1
1.083
957
-11,6
892
897
0,6
481
522
8,5
260
302
16,2
295
290
-1,8
257
265
3,2
313
287
-8,3
165
167
1,1
b. Hizmetler Dengesi
2006 yılında net hizmet gelirleri bir önceki yıla göre yüzde 10 oranında azalarak 13,5 milyar dolar
olmuştur. Bu gelişmede 2006 yılında net turizm gelirinin yüzde 7,7 oranında azalarak 14,1 milyar dolar
olması etken olmuştur.
c. Yatırım Geliri Dengesi
2006 yılında net yatırım gideri bir önceki yıla göre yüzde 14,0 oranında artarak 6,5 milyar dolar
olmuştur. 2006 yılında kısa ve uzun vadeli kredilere ilişkin faiz ödemelerinin bir önceki yıla göre yüzde 25,9
oranında artarak 6,4 milyar dolar olması bu gelişmede etken olmuştur. 2006 yılında yatırım geliri
11
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
dengesinin, doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve diğer yatırımlar kalemlerinde sırasıyla 935 milyon
dolar, 662 milyon dolar ve 4,9 milyar dolar net çıkış kaydedilmiştir.
d. Cari Transferler
2005 yılında 1,4 milyar dolar olan cari transferler 2006 yılında 1,7 milyar dolara yükselmiştir. 2006
yılında işçi gelirleri yüzde 30,6 oranında artarak 1.1 milyar dolara ulaşmıştır.
Tablo 14: Cari İşlemler Dengesi
(Milyon Dolar)
Aralık
2005
2006
-3.684
-1.858
7.246
8.447
-11.683
-11.530
753
1.225
113
451
-75
-63
478
556
99
88
-13
-27
-28
-45
-343
-58
-5
0
-523
-539
-8
-10
-515
-529
-54
-63
-148
-57
-313
-409
-427
-565
-366
-470
-69
-51
-81
-91
-39
-54
-177
-274
-61
-95
154
174
85
99
-3.940
-1.772
I. Dış Ticaret Dengesi
1.İhracat f.o.b.
2.İthalat c.i.f.
3.Diğer (1)
II. Hizmetler Dengesi(Net)
1.Taşımacılık
2.Turizm
3.İnşaat Hizmetleri
4.Finansal Hizmetler
5.Diğer Ticari Hizmetler
6.Resmi Hizmetler
7.Diğer Hizmetler
III. Gelir Dengesi
1. Ücret Ödemeleri
2. Yatırım Geliri
Doğrudan Yatırımlar
Portföy Yatırımları
Diğer Yatırımlar
Faiz Gideri
Uzun Vade
-Merkez Bankası
-Genel Hükümet
-Bankalar
-Diğer Sektörler
Kısa Vade
IV. Cari Transferler
İşçi Gelirleri
Cari İşlemler Dengesi
12
Ocak-Aralık
2005
2006
-33.516
-39.934
73.476
85.142
-116.774
-137.032
9.782
11.956
15.037
13.539
-170
63
15.280
14.110
874
879
-41
-247
-200
-435
-874
-720
168
-111
-5.799
-6.608
-96
-107
-5.703
-6.501
-734
-935
-924
-662
-4.045
-4.904
-5.050
-6.357
-4.497
-5.551
-1.049
-844
-1.765
-1.807
-257
-613
-1.426
-2.287
-553
-806
1.454
1.687
851
1.111
-22.824
-31.316
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
2. Sermaye Hareketleri Dengesi ve Uluslararası Rezervler
2005 yılında 20,5 milyar dolar olan net sermaye girişleri (rezerv değişimleri dahil) 2006 yılında
yüzde 66,3 oranında artarak 34,0 milyar dolara yükselmiştir.
2006 yılında bir önceki yıla göre yüzde 101,7 oranında artarak 19,8 milyar dolara ulaşan yurt
içindeki doğrudan yatırımlar, cari işlemler açığının finansmanında önemli rol oynamıştır. Bu kalemin alt
detayına bakıldığında, 2006 yılında yabancıların yurtiçinde gayrimenkul alımlarının bir önceki yıla göre
yüzde 58,7 oranında artarak 3,0 milyar dolara ulaştığı görülmektedir.. Diğer taraftan, yurtiçi yerleşiklerin
yurtdışında yaptıkları doğrudan yatırımlar 2005 yılında net 1.078 milyon dolar, 2006 yılında ise net 934
milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Böylece, 2006 yılında doğrudan yatırımlar kaleminde 18,9 milyar dolar
tutarında net sermaye girişi gerçekleşmiştir.
2005 yılında 13,4 milyar dolar olan portföy yatırımlarında net sermaye girişi, 2006 yılında yüzde
47,5 oranında azalarak 7,0 milyar dolara gerilemiştir. Portföy yatırımları varlıklar kaleminde, 2005 yılında
yurtiçi yerleşiklerce yurtdışında net 1,2 milyar dolar menkul değer alımı yapılırken, 2006 yılında net 4,4
milyar dolar alım yapılmıştır. Yükümlülükler kaleminde ise 2005 yılında 14,7 milyar dolar sermaye girişi
gözlenirken, 2006 yılında net 11,4 milyar dolar sermaye girişi olmuştur. Bu gelişmede 2006 yılında
yabancıların hisse senedi alımlarının yüzde 65,8 oranında düşerek 1,9 milyar dolara gerilemesi belirleyici
olmuştur
Tablo 15: Sermaye Hareketleri
(Milyon Dolar)
Aralık
2005
2006
5.863
3.613
2.248
1.243
-109
-93
2.357
1.336
2.290
-885
196
-621
2.108
1.830
3.822
5.924
404
96
4.758
4.816
-325
0
1.249
808
1.460
1.786
2.374
2.222
-2.497
-2.669
Sermaye ve Finans Hesapları
1. Doğrudan Yatırımlar (net)
-Yurtdışında
-Yurtiçinde
2. Portföy Yatırımları (net)
-Hisse Senetleri
-Borç Senetleri
3. Diğer Yatırımlar (net)
Ticari Krediler (Yükümlülükler)
Krediler (Yükümlülükler)
-Merkez Bankası
-Genel Hükümet
-Bankalar
-Diğer Sektörler
4. Rezerv Varlıklar
Net Hata Noksan
-1.923
-1.841
Ocak-Aralık
2005
2006
20.482
34.052
8.735
18.863
-1.078
-934
9.813
19.797
13.437
7.049
5.669
1.939
9.001
9.463
16.157
14.254
3.074
2.191
12.022
19.463
-2.881
0
-4.637
-5.223
9.248
6.011
10.292
18.675
-17.847
-6.114
2.342
-2.736
Diğer yatırımlar varlıklar kalemi altında yer alan ticari kredilerde 2005 yılında net 424 milyon dolar
geri ödeme yapılırken, 2006 yılında net 1,034 milyon dolarlık kredi açılmıştır. Bankalarca yurt dışına açılan
nakit kredilerde ise 2005 yılında net 177 milyon dolar geri ödeme yapılırken, 2006 yılında net 712 milyon
dolarlık kredi açılmıştır. Bankaların yurtdışı muhabirleri nezdinde tuttukları döviz varlıklarında 2005 yılında
342 milyon dolar artış kaydedilirken, 2006 yılında 10,3 milyar dolar artış kaydedilmiştir.
13
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
Diğer yatırımlar yükümlülükler kalemi altında, 2006 yılında Genel Hükümet 4,5 milyar dolarlık
Uluslararası Para Fonu kredisi net geri ödemesi gerçekleştirmiştir. 2006 yılında yurt dışından uzun vadeli
kredi kullanımları bir önceki yıla göre yüzde 40,9 oranında artarak 12,5 milyar dolara yükselen bankalar,
kısa vadeli kredilerde 4,0 milyar dolar ödeme gerçekleştirmiştir. Diğer sektörlerde ise 2006 yılında net
uzun vadeli kredi kullanımları bir önceki yıla göre yüzde 83,1 oranında artarak 18,2 milyar dolara
yükselmiştir. Ayrıca, 2006 yılında diğer sektörler net 506 milyon dolarlık kısa vadeli kredi kullanmışlardır.
Yurt dışında yerleşik kişilerin Merkez Bankasında açtıkları kredi mektuplu döviz tevdiat hesapları ile
süper döviz hesaplarında 2006 yılında 1,3 milyar dolar tutarında azalış gerçekleşmiştir. Yurtdışı bankaların
yurtiçinde tuttukları net mevduatta ise 5,9 milyar dolarlık artış kaydedilmiştir Böylece 2006 yılında net 4,6
milyar dolar mevduat artışı olmuştur.
Net hata ve noksan kaleminde 2005 yılında gerçekleşen 2,3 milyar dolar tutarında giriş finansman
kaynağı olurken, bu kalemde 2006 yılında 2,7 milyar dolar tutarında çıkış olmuştur.
Resmi rezervlerde, 2005 yılında 17,8 milyar dolar tutarında artış kaydedilirken, 2006 yılında 6,1
milyar dolar artış olmuştur.
2005 yılı sonunda 50,5 milyar dolar seviyesinde bulunan Merkez Bankası brüt rezervleri, geçici
verilere göre 2006 yılı sonunda 60,8 milyar dolara çıkmıştır.
Şekil 2: Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri
Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri
(Milyar Dolar)
60
57
54
51
48
45
42
39
36
33
30
27
24
21
18
19
9
9,
1
3
5
7
9
20 1
00 1
,1
3
5
7
9
20 1
01 1
,1
3
5
7
9
20 1
02 1
,1
3
5
7
9
20 1
03 1
,1
3
5
7
9
20 1
04 1
.1
3
5
7
9
20 1
05 1
.1
3
5
7
9
20 1
06 1
.1
3
5
7
9
11
15
14
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
III. Merkezi Yönetim Bütçesi
10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 2006 yılı başından
itibaren tam olarak uygulamaya girmiştir. Bu kapsamda, önceki yıllarda uygulanan konsolide bütçe
sistemi terk edilerek, merkezi yönetim bütçesi sistemine geçilmiş ve bütçenin kapsamı hem kapsanan
kurum hem de gelir ve harcama detayları açısından genişletilmiştir. Uygulamaya konulan merkezi
yönetim bütçesi;
I. Genel bütçe; devlet tüzel kişiliğine sahip olan kamu idarelerinin,
II. Özel bütçe; bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere
kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve
çalışma esasları özel kanunla düzenlenen kamu idarelerinin,
III. Düzenleyici ve denetleyici kurum bütçesi; özel kanunlarla kurul, kurum veya üst kurul
şeklinde teşkilatlanan kurumların bütçelerinden oluşmaktadır.
Ayrıca, merkezi yönetim bütçesi, gelirlerden mahalli idarelere, fonlara veya diğer kurum ve
kuruluşlara aktarılacak pay tahminleri ile gerçekleşmelerini de içermektedir.
Tablo 16: Merkezi Yönetim Bütçesi Büyüklükleri (2006)
(Milyon YTL)
Bütçe
Tah./Baş.
Ödeneği
Oca.-Ara.
Gelirler
Gerç.
Oranı
171.309
160.326
106,9
166.620
156.214
106,7
137.474
132.199
104,0
Vergi Dışı Gelirler
26.435
21.372
123,7
Sermaye Gelirleri
1.841
2.269
81,1
Genel Bütçe Gelirleri
Vergi Gelirleri
Alınan Bağış ve Yardımlar
870
374
232,5
Özel Bütçe Gelirleri
3.292
2.963
111,1
Düzen. Denet. Kurulların Gelirleri
1.398
1.149
121,6
175.304
174.322
100,6
129.359
128.062
101,0
37.733
36.021
104,8
Harcamalar
Faiz Dışı Harcamalar
Personel Giderleri
Sosyal Güv. Kur. Devlet Primi
5.067
4.975
101,9
Mal ve Hizmet Alımları
18.646
17.721
105,2
Cari Transferler
49.603
49.108
101,0
Sermaye Giderleri
11.934
12.452
95,8
Sermaye Transferleri
2.637
1.834
143,8
Borç Verme
3.738
4.256
87,8
0
1.695
0,0
45.945
46.260
99,3
Bütçe Dengesi
-3.995
-13.996
28,5
Faiz Dışı Denge
41.951
32.264
130,0
Yedek Ödenek
Faiz Harcamaları
Kaynak: Maliye Bakanlığı (Kamu Hesapları Bülteni)
15
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
2006 yılında merkezi yönetim bütçe gelirleri 171,3 milyar YTL, harcamaları ise 175,3 milyar YTL
olarak gerçekleşmiştir. Toplam harcamaların 45,9 milyar YTL’si faiz, 129,4 milyar YTL’si de faiz dışı
harcamalardan oluşmuştur. Bu gelişmeler neticesinde, merkezi yönetim bütçesi geçtiğimiz yıl 4 milyar YTL
açık veririken, faiz dışı fazla bütçe hedefinin oldukça üzerinde 42 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir.
Geçen yıl gelir vergisi tahsilatı 2005 yılına göre yüzde 18,3 oranında artarken, kurumlar vergisi
tahsilatı oran indirimi nedeniyle yüzde 7,4 oranında azalmıştır. Aynı dönemde, banka ve sigorta
muameleleri vergisi artan kredi hacmi ve finansal işlemlerin etkisiyle yüzde 32, veraset ve intikal vergisi
tahsilatı yüzde 34,8, motorlu taşıtlar vergisi tahsilatı ise yüzde 18,1 oranında artış göstermiştir.
Tablo 17: Merkezi Yönetim Bütçesi Gelirleri (2006)
Milyon YTL
Oca.-Ara.
Bütçe Tahmini
Gerç.
Oranı
Toplam
171.309
160.326
106,9
Genel Bütçe Gelirleri
166.620
156.214
106,7
Vergi Gelirleri
137.474
132.199
104,0
40.141
38.982
103,0
Gelir Vergisi
28.983
26.090
111,1
Kurumlar Vergisi
11.158
12.892
86,5
0
0
Gelir, Kar ve Ser. Kaz. Üz. Al. Ver.
Diğer
Mülkiyet Üzerinden Al. Ver.
5.741
4.947
116,1
Banka ve Sig. Muam. Vergisi
2.624
1.806
145,3
Motorlu Taşıtlar Vergisi
2.998
3.042
98,6
119
99
120,6
Diğer
Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Ver.
56.796
57.601
98,6
Dahilde Alınan KDV
15.923
16.337
97,5
ÖTV
36.926
37.276
99,1
Diğer
3.946
3.988
99,0
Uluslararası Tic. ve Mua. Alınan Ver.
27.551
24.253
113,6
25.426
22.398
113,5
Diğer
2.126
1.855
114,6
Diğer Vergiler
3.293
2.809
117,2
İthalde Alınan KDV
3.952
3.608
109,6
Vergi Dışı Gelirler
26.435
21.372
123,7
Sermaye Gelirleri
1.841
2.269
81,1
870
374
232,5
Özel Bütçe Gelirleri
3.292
2.963
111,1
Düzen. Denet. Kurulların Gelirleri
1.398
1.149
121,6
İd. Harçlar ve Üc. San. Dışı Arizi S.
Alınan Bağış ve Yardımlar
Kaynak: Maliye Bakanlığı (Kamu Hesapları Bülteni)
2006 yılında, dahilde alınan mal ve hizmet vergileri tahsilatı 57 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir.
Dahilde alınan KDV tahsilatı bu dönemde 2005 yılına göre yüzde 12,9 oranında artış göstermiştir. Aynı
dönemde, doğalgaz ve petrol ürünleri üzerinden alınan ÖTV geliri yüzde 5,9, alkollü içkiler ve tütün
mamülleri üzerinden alınan ÖTV geliri vergilendirme sisteminde geçen yıl yaşanan sorunlardan dolayı
oluşan baz etkisi nedeniyle yüzde 25,7, dayanıklı tüketim malları ve diğer mallar üzerinden alınan ÖTV
geliri bazı mallar üzerindeki ÖTV oranlarında yapılan artışın da etkisiyle yüzde 36,2 oranında artarken
motorlu taşıtlar üzerinden alınan ÖTV geliri, yılın ikinci yarısında araç satışlarında görülen azalmaya
16
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
paralel, yüzde 3,2 oranında azalmıştır. Aynı dönemde, damga vergisi tahsilatındaki artış oranı yüzde 23,4,
harç gelirlerindeki artış oranı ise yüzde 20,7 olmuştur.
2006 yılının tamamında, uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergi gelirleri geçen yılın
aynı dönemine göre yüzde 26,2 oranında artış göstermiştir. Bu dönemde, ithalden alınan KDV geliri bir
önceki yıla göre yüzde 25,7 oranında artarak 25,4 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir.
Geçen yıl, genel bütçe vergi dışı gelirleri 26,4 milyar YTL, genel bütçe sermaye gelirleri, özellikle
Kasım ayında ödenen Türk Telekom A.Ş.’nin özelleştirme taksiti nedeniyle, 1,8 milyar YTL, genel bütçe
alınan bağış, yardımlar ve özel gelirleri ise 0,9 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. geçtiğimiz yıl genel bütçe
vergi dışı gelirleri, Türk Telekom AŞ’nin kasasında bulunan ve özelleştirilmesi nedeniyle Hazineye
aktarılmasına karar verilen 1,4 milyar YTL tutarındaki nakit ile KİT’lerden elde edilen temettü gelirlerinden
ve TMSF tarafından yönetim ve denetimi devralınan kuruluşların vergi, harç, gecikme zammı ve faizi, GSM
hasılat payı borçlarına karşılık bütçeye aktarılan tutarlardan olumlu etkilenmiştir. Öte yandan, faiz, ikraz ve
taviz gelirlerinde görülen azalış vergi dışı gelirler üzerinde olumsuz etki yapmıştır. Bu dönemde, özel
bütçeli kuruluşlar 3,3 milyar YTL, düzenleyici ve denetleyici kurumlar ise 1,4 milyar YTL öz gelir elde
etmişlerdir.
Tablo 18: Merkezi Yönetim Bütçesi Harcamaları (2006)
(Milyon YTL)
Bütçe
Başlangıç
Ödeneği
Oca.-Ara.
Gerç.
Oranı
Toplam
175.304
174.322
100,6
Faiz Dışı Harcamalar
129.359
128.062
101,0
37.733
36.021
104,8
5.067
4.975
101,9
Mal ve Hizmet Alımları
18.646
17.721
105,2
Sağlık Harcamaları
5.345
4.055
131,8
13.302
13.666
97,3
49.603
49.108
101,0
Personel Giderleri
Sos. Güv. Kur. Devlet Primi
Diğer
Cari Transferler
KİT Görev Zararları
711
670
106,1
Sos. Güv. Kuruluşları
24.176
23.384
103,4
Gelirden Ayrılan Paylar
13.944
14.165
98,4
Tarımsal Destekleme
4.747
4.000
118,7
Diğer
6.026
6.889
87,5
11.934
12.452
95,8
Sermaye Transferleri
2.637
1.834
143,8
Borç Verme
3.738
4.256
87,8
3.474
3.961
87,7
264
295
89,3
Sermaye Giderleri
Yurtiçi
Yurtdışı
0
1.695
0,0
Faiz Harcamaları
45.945
46.260
99,3
İç Borç Faizi
38.937
39.460
98,7
Dış Borç Faizi
7.008
6.800
103,1
Yedek Ödenekler
Kaynak: Maliye Bakanlığı (Kamu Hesapları Bülteni)
2006 yılında, merkezi yönetim bütçesi personel giderleri 37,7 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir.
Personel giderlerinin yıl içinde yapılan öngörülmeyen düzenlemeler nedeniyle bütçe ödeneğinin üzerinde
gerçekleştiği görülmektedir. Aynı dönemde, sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri 5,1 milyar
17
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Geçtiğimiz yıl, sağlık için 5,3 milyar YTL, savunma, güvenlik ve diğer mal
ve hizmet alımları için ise 13,3 milyar YTL harcama yapılmıştır. Sağlık harcamalarının bütçe ödeneğinin
oldukça üzerinde gerçekleştiği görülmektedir. Tarımsal destekleme giderleri ise geçen yıl bütçe ödeneğinin
yüzde 118,7’si seviyesinde 4,7 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Kamu iktisadi teşebbüslerine görev zararı
olarak 0,7 milyar YTL, sosyal güvenlik kurumlarına 24,2 milyar YTL, mahalli idarelere, fonlara ve diğer
kurum ve kuruluşlara ise gelir üzerinden ayrılan paylardan 13,9 milyar YTL transfer yapılmıştır. Bu
dönemde, sermaye giderleri 11,9 milyar YTL olarak gerçekleşirken, sermaye transferleri özellikle kapatılan
Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün devam eden hizmetleri ve KÖY-DES Projesi için mahalli idarelere
yapılan transferlerden dolayı 2,6 milyar YTL, borç verme kalemi ise 3,7 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir.
2006 yılında faiz giderleri 45,9 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, iç borç faiz
giderleri 38,9, dış borç faiz giderleri ise 7 milyar YTL olmuştur.
Tablo 19: Merkezi Yönetim Bütçesi Borç Stoku (Aralık Sonu)
(Milyon YTL)
2005
İç Borç Stoku
Döviz-Faiz Yapısı
Nakit
Sabit Getirili
Değişken Faizli
Döviz Cinsinden
Dövize Endeksli
Nakit Dışı
Sabit Getirili
Değişken Faizli
Döviz Cinsinden
Dövize Endeksli
Değişme
(%)
2006
244.782
251.470
2,7
194.153
101.444
57.907
30.762
4.040
50.629
0
47.501
1.598
1.530
208.376
111.457
63.993
32.927
0
43.094
0
41.350
0
1.744
7,3
9,9
10,5
7,0
-100,0
-14,9
Alıcılara Göre Dağılım
Kamu
Piyasa
75.468
169.314
71.410
180.060
-5,4
6,3
Dış Borç Stoku (Milyon $)
64.643
66.428
2,8
-12,9
-100,0
14,0
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
Merkezi yönetim bütçesi borç stoku verileri incelendiğinde ise; 2006 yılı sonunda 2005 yılı sonuna
göre nakit iç borç stokunun yüzde 7,3 oranında arttığı, nakit dışı iç borç stokunun ise yüzde 14,9 oranında
azaldığı, toplam iç borç stokunun ise yüzde 2,7 oranında artış gösterdiği görülmektedir. Aynı dönemde,
toplam iç borç stoku içinde kamu payının ağırlığı azalırken piyasa payının ağırlığının ise arttığı
izlenmektedir.
18
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
Şekil 3 : İç Borçlanma Faiz Oranı
İç Borçlanma Faiz Oranı (Yıllık Bileşik)
70
60
50
40
30
20
IV.
O
ca
k
20
07
uz
m
ar
t
Te
m
20
06
M
O
ca
k
uz
m
Te
m
ar
t
M
O
ca
k
20
05
uz
ar
t
m
Te
m
20
04
Te
m
M
O
ca
k
uz
m
ar
t
M
20
03
O
ca
k
10
Parasal Büyüklükler ve Mali Piyasalardaki Gelişmeler
Ocak ayında, Net Dış Varlıkların 0,8 milyar dolar artması ve İç Döviz Yükümlülüklerinin 1,2 milyar
azalmasıyla, Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 2 milyar dolar artarak, 22,5 milyar dolara yükselmiştir.
Net Döviz Pozisyonundaki söz konusu artış, Aralık ayında piyasadan düzenli ihaleler yoluyla gerçekleştirilen
0,6 milyar dolarlık döviz
alımından ve Hazineden gerçekleştirilen YTL karşılığı döviz alımından
kaynaklanmıştır. Bu dönemde Merkez Bankası Net Rezervleri 0,5 milyar dolar artmıştır. Net Rezervlerdeki
artış temelde Hazinenin döviz mevduatındaki artıştan kaynaklanmıştır.
Tablo 20: Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu*
2005
Aralık
(Milyon Dolar)
2006
2006
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
15.499,1
20.452,9
19.331,6
20.541,9
22.498,6
- Net Dış Varlıklar
36.843,1
42.677,4
44.288,8
47.510,0
48.271,0
Net Rezervler
49.371,8
54.729,0
57.395,7
59.717,6
60.245,6
KMDTH ve SDMH(-)
15.576,4
15.535,2
15.756,5
15.837,9
15.586,3
Net Döviz Pozisyonu (NDP)
Diğer
- İç Döv. Yük.
Döv. Olarak T.Mev.
Hazine Mevduatı
Bankaların Döviz Mev.
*Ayın son Cuma günü itibariyle
3.047,6
3.483,6
2.649,6
3.630,3
3.611,7
21.344,0
22.224,4
24.957,2
26.968,0
25.772,5
10.331,0
11.017,5
13.129,9
13.226,8
13.739,0
8.735,2
10.325,7
12.481,9
12.516,3
12.899,8
11.013,0
11.207,0
11.827,3
13.741,3
12.033,5
Ocak ayında Merkez Bankası Net İç Varlıkları 0,6 milyar YTL artmıştır. Bu dönemde Diğer İç Varlıklar
kaleminde önemli bir değişim gözlenmezken Net İç varlıklardaki artış temelde Toplam İç Kredilerdeki
atıştan kaynaklanmıştır. Toplam İç Kredilerdeki artış ise döviz kurlarında görülen gerileme sonucu
Değerleme kaleminde gerçekleşen artıştan kaynaklanmıştır.
19
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
Tablo 21: Merkez Bankası Analitik Bilançosu*
2005
Aralık
Ekim
2006
Kasım
Aralık
(Milyon YTL)
2007
Ocak
Net Döviz Pozisyonu+Net İç
Varlıklar = MBP
38.547,7
42.788,3
41.078,8
41.915,6
45.164,7
Net Döviz Pozisyonu(NDP)
20.815,3
29.548,3
61.656,0
32.107,6
13.240,0
17.020,0
18.302,9
18.339,7
0,0
-36,7
-1.283,4
0,0
0,4
0,0
-3.780,0
28.423,2
65.117,8
36.694,6
12.655,6
18.540,8
18.756,0
18.784,8
0,0
-28,8
-215,7
29.027,8
67.136,3
38.108,5
12.887,8
19.421,2
18.774,8
18.811,9
0,0
-37,0
645,6
0,0
0,8
0,0
-6.533,4
31.693,7
67.999,4
36.305,7
13.470,9
19.976,1
18.745,5
18.773,9
0,0
-28,3
1.229,8
0,0
0,8
0,0
-6.505,2
41.398,5
26.815,2
0,0
14.419,9
163,4
40.300,1
-1.098,4
41.915,6
1.615,5
37.848,2
22.054,8
0,0
15.640,4
153,0
44.549,9
6.701,8
45.164,7
614,8
- Net Dış Varlıklar
- İç Döviz Yükümlülükleri
Net İç Varlıklar (I+II)
I- Top. İç Kred. (1+2+3+4+5)
1- Hazinenin Borçları
a. DİBS
b. Dövize Endeksli DİBS
c. Diğer
2- Değerleme Hesabı
3- IMF Acil Yardımı
4 - Bankalara Açılan Krd.
5- TMSF'na Kullan. Krd.
II- Diğer
49.480,2
28.664,9
17.732,4
21.440,2
19.429,1
19.470,0
0,0
-40,9
2.009,6
0,0
1,4
0,0
-3.707,8
REZERV PARA
32.696,4
37.837,2
Emisyon
19.612,0
24.529,1
Bankalar Zor. Karş.
0,0
0,0
Bankalar Serbest Mevduat
12.898,9
13.227,4
Diğer
185,5
80,6
PARASAL TABAN
37.679,4
41.314,6
APİ’den Borçlar
4.983,0
3.477,5
MERKEZ BANKASI PARASI
38.547,7
42.788,3
Kamu Mevduatı
868,3
1.473,7
Kaynak: TCMB günlük vaziyet
* Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir.
0,6
0,0
-5.885,2
35.694,6
22.834,4
0,0
12.776,5
83,7
38.892,4
3.197,8
41.078,9
2.186,6
Bilançonun pasif kalemleri incelendiğinde, Ocak ayında Merkez Bankası Parasının 3,2 milyar YTL
artarak, 45,2 milyar YTL’ye yükseldiği görülmektedir. Emisyonun 4,8 milyar YTL azalırken, Bankalar
Mevduatının 1,2 milyar YTL artmasıyla Rezerv Para bu dönemde 3,6 milyar YTL gerilemiştir. Ocak ayı
sonunda bir önceki ay sonuna göre Emisyonda görülen gerileme Kurban Bayramı ve Yılbaşı nedeniyle artan
para talebinin normale dönmesinden kaynaklanmıştır. Bu dönemde, APİ’den Borçlar 7,8 milyar YTL artarak
6,7 milyar YTL’ye yükselirken, Kamu Mevduatı 1 milyar YTL azalarak 0,6 milyar YTL’ye gerilemiştir.
Tablo 22: Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler (% Değişme)
2007 Ocak* /
2006 Ocak
2007 Ocak* /
2006 Aralık
Emisyon
12,5
-17,8
Rezerv Para
21,0
-8,6
M2**
21,5
-1,0
M2Y**
24,9
0,0
Toplam Mevduat (TL+YP)
23,1
0,5
Mevduat Banka. Kredileri (Yurtiçi)
40,9
-0,9
TÜFE
9,9
1,0
* M2, M2Y, toplam mevduat ve mevduat bankaları kredileri için 19 Ocak 2007 verileri kullanılmıştır.
** Avrupa Merkez Bankası istatistik tanım ve standartlarına uyum çalışmaları çerçevesinde Merkez Bankası tarafından para arzı
tanımlarında değişiklik yapılmıştır. Bu tabloda verilen M2 ve M2Y’ye ilişkin değişim oranları eski para arzı tanımlarına göre hesaplanan
oranlardır.
20
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
Aralık ayı sonunda bayramın etkisiyle önemli ölçüde artış gösteren M1 para arzı, Ocak ayında
gerilemiş ve 19 Ocak 2007 tarihi itibarıyla Aralık ayına sonuna göre yüzde 12,3 oranında azalmıştır. Aynı
dönemde vadeli mevduatların artış göstermesinin etkisiyle M2 para arzındaki gerileme yüzde 1 ile daha
sınırlı seviyede gerçekleşmiştir. M2Y para arzı ise aynı dönemde değişim göstermemiştir. Öte yandan,
Avrupa Merkez Bankası istatistik tanım ve standartlarına uyum çalışmaları çerçevesinde Merkez Bankası
tarafından para arzı tanımlarında değişiklik yapılmıştır. Daha önce M2Y para arzında gösterilmekte olan
yabancı para mevduatlar ve M3 para arzı tanımı içinde yer alan diğer resmi mevduatlar vadelerine göre M1
ve M2 içerisinde gösterilmiştir. Böylece, M2Y para arzı tanımı ortadan kalkmış ve M1 ve M2 para arzlarının
kapsamı genişlemiştir. Yukarıda bahsedlen para arzına ilişkin değişimler eski tanım baz alınarak
hesaplanmış değişimleri ifade etmektedir.
19 Ocak 2007 tarihi itibarıyla Aralık ayı sonuna göre YP mevduatların dolar değeri yüzde 1,7
oranında yükselerek 73 milyar dolara yükselirken; YTL mevduatlar, vadesiz YTL mevduatlardaki gerileme
nedeniyle, yüzde 0,3 oranında azalarak 169,9 milyar YTL’ye gerilemiştir. Aynı dönemde bankalararası hariç
toplam mevduat ise yüzde 0,5 oranında artarak 278,3 milyar YTL’ye yükselmiştir.
Mevduat bankalarının yurtiçi kredileri 19 Ocak 2007 tarihi itibarıyla Aralık ayı sonuna göre yüzde
0,9 oranında azalarak 169 milyar YTL’ye gerilemiştir. Kredi hacmindeki azalmada, ticari kredilerdeki
gerileme etkili olmuştur.
Tablo 23: İç Borçlanma – Hazine İhaleleri
Vadesi
Gün
2003
2004
2005
2006
2006 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
2007 Ocak
Faiz Oranı
290
372
560
756
1.070
873
792
810
941
558
422
427
617
973
1088
550
495
Yıllık Basit
Yıllık Bileşik
42,72
24,84
16,60
45,01
25,66
16,90
17,54
14,22
14,21
14,13
14,42
14,99
18,23
14,50
14,50
14,16
14,13
14,95
17,39
21,88
21,05
21,43
22,18
22,25
22,69
20,14
17,63
22,82
21,27
21,62
22,01
22,13
21,51
20,27
2007 yılı Ocak ayında, Hazine ihalelerinde oluşan ağırlıklı ortalama bileşik faiz oranı bir önceki aya
göre 1,2 puan azalarak, yüzde 20,3’e gerilemiştir. Aynı dönemde ihalelerde oluşan ortalama vade 55 gün
kısalarak, 495 gün düzeyinde gerçekleşmiştir.
21
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
Şekil 4: Reel Kur Endeksi
Reel Kur Endeksi (1$ + 1,5 Euro) (1987 = 100)
200,0
180,0
160,0
140,0
120,0
100,0
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2006 yılı Temmuz ayından itibaren tekrar yükseliş trendine giren reel kur endeksi, 2007 yılının
Ocak ayında da bu eğilimini sürdürerek 2006 yılı sonundaki 180,8 seviyesinden 183,9 seviyesine
yükselmiştir.
Şekil 5: İMKB Bileşik Endeksi
2 .5 0 0
5 0 .0 0 0
4 6 .0 0 0
4 2 .0 0 0
3 8 .0 0 0
3 4 .0 0 0
3 0 .0 0 0
2 6 .0 0 0
2 2 .0 0 0
1 8 .0 0 0
1 4 .0 0 0
1 0 .0 0 0
6 .0 0 0
2 .0 0 0
2 .0 0 0
1 .5 0 0
1 .0 0 0
500
TL Bazında
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1
2006 2
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
200712
-1
2001
-1
2
3
4
5
6
7
8
10
11
200212
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
200312
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1
2004 2
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
200512
-1
0
Dolar Bazında
2006 yılı Aralık ayı sonunda 39.117 seviyesinde gerçekleşen İMKB-100 Endeksi, 2007 Ocak ayında
yüzde 5,3 oranında artarak 41.183 seviyesine yükselmiştir.
V. Fiyat Gelişmeleri:
2007 yılı Ocak ayında TÜFE yüzde 1,0 oranında artmıştır. Endeksteki 12 aylık artış yüzde 9,93, 12
aylık ortalama artış ise yüzde 9,76 olarak gerçekleşmiştir. Ocak ayı TÜFE artış beklentisi, TCMB beklenti
anketine göre yüzde 0,54 idi.
ÜFE, Ocak ayında yüzde 0,05 oranında gerilemiştir. Bu dönemde ÜFE’nin ana alt kalemleri olan
tarım kesimi fiyatları yüzde 1,78 oranında artarken, sanayi kesimi fiyatları yüzde 0,46 oranında azalmıştır.
Endeksteki 12 aylık artış yüzde 9,37, 12 aylık ortalama artış ise yüzde 9,68 olarak gerçekleşmiştir.
22
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
Şekil 6: 2007 Yılı Hedefiyle Tutarlı Enflasyon Patikası ve Gerçekleşmeler
%
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
12-05 01-06
02-06 03-06
12 Aylık TÜFE Artışı
04-06 05-06
06-06
07-06 08-06
Hedefle Tutarlı Patika
09-06 10-06
İç Aralık +/- %1
11-06 12-06
Dış Aralık +/- %2
Ocak ayı TÜFE artışı, beklentilerin belirgin şekilde üzerinde gerçekleşmiştir. Endekste en yüksek
ağırlığa sahip olan gıda ve alkolsüz içecekler harcama grubu fiyatları bu dönemde yüzde 4,44 gibi yüksek
oranlı bir artış kaydederek, TÜFE artışının beklentileri aşmasında temel belirleyici olmuştur. İşlenmemiş
gıda fiyatları, bu dönemdeki yüksek oranlı gıda fiyatları artışında rol oynamış ve gıda ve alkolsüz içecekler,
ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış gösteren grup olmuştur.
Sezon sonu indirimlerinin gerçekleştiği Ocak ayında, giyim ve ayakkabı fiyatlarında yüzde 8,43 gibi
önceki yıllarla göre sert bir düşüş görülmüştür. Tekstil sektöründe son yıllarda fiyatlama davranışlarının
değiştiği ve sezonluk indirimlerin oranının gittikçe arttığı gözlenmektedir. Ocak ayında konut fiyatlarında
1,18 oranında artış gözlenmiştir. Kiradaki düşüş beklentisine rağmen konut fiyatlarındaki yüksek oranlı
artışın kontratların yıl başında yenilenmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Yüzde 1,71 oranında artan
haberleşme harcama grubunda da yıl başındaki fiyat ayarlamaları etkili olmuştur.
Tablo 24: Ocak Ayı İtibariyle Fiyat Endekslerinde Gelişmeler (2003=100)
Aylık
2006
2007
12 Aylık
2006
2007
Yıllık Ortalama
2006
2007
TÜFE
Genel
Gıda ve alkolsüz içe.
Alkollü içe. ve tütün
Giyim ve ayakkabı
Konut
Ev eşyası
Sağlık
Ulaştırma
Haberleşme
Eğlence ve kültür
Eğitim
Lokanta ve oteller
Çeş. mal ve hizmetler
0,75
1,32
4,66
-6,25
1,27
0,34
0,64
1,52
1,99
-0,71
0,03
1,03
1,95
1,00
4,44
0,01
-8,43
1,18
0,10
0,66
-0,03
1,71
0,02
0,00
1,13
0,78
7,93
5,06
33,82
-1,38
10,52
5,04
-0,33
9,58
3,85
3,89
7,53
14,71
11,82
9,93
14,60
0,39
-0,47
13,94
7,04
7,95
8,46
1,06
9,04
7,70
13,65
11,04
8,07
4,79
15,38
3,00
10,58
7,03
3,38
14,78
1,92
6,84
12,43
14,50
7,14
9,76
10,51
18,01
0,00
12,93
5,78
4,52
10,17
2,37
5,40
7,78
13,84
16,32
ÜFE
Genel
Tarım
Sanayi
Madencilik
İmalat Sanayi
Elektrik, gaz, su
1,96
1,90
1,97
1,39
0,97
17,67
-0,05
1,78
-0,46
4,21
-0,58
-0,07
5,11
3,98
5,43
15,06
5,27
3,76
9,37
2,41
11,10
16,73
10,60
16,25
5,45
1,47
5,94
11,53
7,00
-0,73
9,68
7,14
10,21
14,73
9,77
14,44
23
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
Ocak ayında özel kapsamlı TÜFE göstergelerinin seyri incelendiğinde; hem işlenmemiş gıda, enerji,
alkollü içecekler ile tütün ürünleri, fiyatları yönetilen veya yönlendirilen diğer ürünler ve dolaylı vergileri
dışarıda bırakan G kodlu göstergenin hem de işlenmemiş gıda, enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri ve altın
hariç tutularak hesaplanan H kodlu göstergenin yüzde 0,34 oranında gerilediği görülmektedir. İşlenmemiş
gıda ürünleri hariç tutularak hesaplanan B kodlu göstergenin de, bu dönemde yüzde 0,22 oranında
gerilemesi işlenmemiş gıda fiyatlarındaki yüksek oranlı artışın etkisini yansıtmaktadır.
Tablo 25: Ocak Ayı İtibarıyla Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (2003=100)
Aylık
Grup
A
B
C
D
E
F
G
H
12 Aylık
Yıllık Ortalama
Kapsam
TÜFE Genel
Mevsimlik ürünler hariç
İşlenmemiş gıda ürünleri hariç
Enerji hariç
(B) ve (C)
(C) ve alkollü içkiler ile tütün ürünleri
hariç
(E) ve fiyatları yönetilen/yönlendirilen
diğer ürünler, dolaylı vergiler hariç
(F) ve (B)
(D) ve alkollü içkiler, tütün ürünleri ile
altın hariç
2006
2007
2006
2007
2006
2007
0,75
1,23
0,59
0,62
0,41
1,00
0,82
-0,22
1,12
-0,31
7,93
8,78
8,08
7,76
7,92
9,93
9,60
8,33
10,06
8,17
8,07
9,10
8,60
7,57
8,11
9,76
9,76
8,99
9,65
8,71
0,34
1,19
6,25
10,75
7,11
9,11
0,18
1,29
6,40
12,48
7,18
10,62
-0,17
-0,34
6,27
10,81
7,68
9,73
-0,02
-0,34
5,73
8,55
7,68
7,30
2007 yılı başından itibaren, her yıl olacağı gibi TÜFE içindeki sektörlerin ağırlıkları yeniden
düzenlenmiştir. Buna göre, toplam TÜFEiçinde ağırlıkları artan alt sektörler; gıda, alkolsüz içecekler, konut,
ev eşyası, sağlık ve ulaştırma olmuştur.
Ocak ayında ÜFE artışı, beklentiler paralelinde, yüzde -0,05 oranında gerçekleşmiştir.
Ocak ayında; tarım, avcılık, ormancılık alt sektörü fiyatlarının yüzde 1,58, balıkçılık alt sektörü
fiyatlarının yüzde 12,94 oranında artmasıyla, tarım fiyatları yüzde 1,78 oranında yükselmiştir.
Sanayi fiyatlarının Ocak ayındaki gelişimi incelendiğinde, sektör içinde en yüksek paya sahip olan
imalat sanayi fiyatlarının yüzde 0,58 oranında gerilediği görülmektedir. Bu dönemde imalat sanayi içinde
en yüksek ağırlığa sahip kalemlerden gıda ürünleri ve içecek imalatı fiyatları yüzde 0,91 oranında arterken,
kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri fiyatları yüzde 7,96 oranında, ana metal sanayi fiyatları ise
yüzde 2,06 oranında gerilemiştir. Ocak ayında, madencilik alt sektörü fiyatları yüzde 4,21 oranında
artarken elektrik, gaz ve su fiyatları yüzde 0,07 oranında gerilemiştir.
VI. Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler
1. Gelişmiş Ülkelerdeki Gelişmeler
ABD
ABD dış ticaret açığı Kasım ayında, 58,2 milyar dolar düzeyinde gerçekleşerek, 2005 Temmuz
ayından bu yana en düşük seviyesine inmiştir. Amerikan dolarının zayıf seyri ve yurtdışı piyasalardaki
yüksek büyüme oranlarından beslenen ihracatın yanısıra petrol fiyatlarındaki düşüş dolayısıyla petrol
ithalatında yaşanan gerileme bu daralmanın başlıca sebepleridir. Öte yandan Kasım ayında Çin’le yapılan
ticaret sonucu ortaya çıkan ticaret açığı % 6 oranında azalarak 22,9 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
24
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
Aralık ayında 51,4 olan imalat sanayi endeksi (ISM index) Ocak ayında eşik noktası olan 50
düzeyini altında kalarak 49,3 olarak gerçekleşmiştir.
ABD çekirdek üretici fiyat endeksi Aralık'ta yüzde 0,2, üretici fiyat endeksi ise aynı dönemde
beklenenin üzerinde olarak yüzde 0,9 oranında artmıştır. Aralık ayında tüketici fiyat endeksi beklentiler
doğrultusunda yüzde 0,2 oranında, gıda ve enerji fiyatları hariç tutularak hesaplanan çekirdek tüketici fiyat
endeksi ise yüzde 0,5 oranında artış göstermiştir.
ABD'de dayanıklı mal siparişlerinin Aralık ayında yüzde 3,1 yükseldiği gözlenirken aynı dönemde
yeni konut satışları Kasım ayına göre yüzde 7 oranında artış göstermiştir. ABD tüketici güven endeksi ise
Ocak ayında 110.3 değerini almıştır.
ABD Merkez Bankasının (FED) faiz politikasını belirlerken dikkate aldığı göstergelerden biri olan
ABD çekirdek kişisel tüketim harcamaları (PCE) dördüncü çeyrekte yüzde 2,1 artarken, kişisel tüketim
harcamaları (PCE) yüzde 0,8 oranında gerilemiştir. Aralık ayında ise çekirdek PCE yüzde 0,1 oranında,
kişisel gelirler ise yüzde 0,5 oranında artmıştır.
ABD Merkez Bankası 31 Ocak tarihinde yaptığı toplantısında faiz oranlarını değiştirmeyerek yüzde
5,25 seviyesinde bırakmıştır.
Üçüncü çeyrekte yüzde 2 büyüyen ABD GSYİH’sı dördüncü çeyrekte beklentilerin üstünde artarak
yüzde 3,5 oranında büyüme göstermiştir.
ABD’de tarım dışı istihdam Ocak ayında 111.000 artmıştır. Ocak ayında işsizlik oranı ise yüzde 4,6
oranında gerçekleşmiştir.
JAPONYA
Japonya’da toptan eşya fiyatları Aralık ayında bir önceki yıla göre yüzde 2,5 oranında artış
göstermiştir.
Kasım ayında cari işlemler fazlası ihracattaki sağlıklı artış sonucu bir önceki yılın aynı ayına göre
yüzde 21,5 oranında artış göstermiştir. Dış ticaret fazlası bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 48,3
oranında artarak 1,03 trilyon yene ulaşmıştır. Son açıklanan rakamlara göre ihracat son 36 ay aralıksız
büyüme gösterirken, ithalat son 33 ay aralıksız büyümüştür.
Eylül ayında 45,6 puan olarak gerçekleşen tüketici güven endeksi Aralık ayında iyileşme göstererek
47,3 puana ulaşmıştır. Sanayi üretimi ise Aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 0,7 oranında artış
göstermiştir.
Kasım ayında yüzde 0,2 oranında artan Japonya’nın çekirdek tüketici fiyatları; Aralık ayında
yüzde 0,1 artışla beklentilerin altında gerçekleşmiştir.
Kasım ayında yüzde 4 olan mevsimsel düzeltilmiş işsizlik oranı Aralık ayında artış göstererek yüzde
4,1 oranında gerçekleşmiştir
EURO BÖLGESİ
Yıllık enflasyon oranı Kasım ve Aralık aylarındaki yüzde 1,9 düzeyini koruyarak Ocak ayında da
yüzde 1,9 düzeyinde gerçekleşmiştir. Aralık ayında para arzı ise son 16 yılın en yüksek seviyesine ulaşarak
Avrupa Merkez Bankası’nın enflasyona ilişkin endişelerini artırırken faiz artırımına yönelik beklentileri
güçlendirmiştir.
Euro bölgesinde Kasım ayında 3,1 milyar euro (4 milyar dolar) dış ticaret fazlası ortaya çıkmıştır.
Bu dönemde ihracat yüzde 12 artarken ithalat artışı yüzde 7 oranında gerçekleşmiştir.
Euro bölgesinde Ekim ayında yüzde 0,5 oranında daralan sanayi üretimi siparişleri Aralık ayında
yüzde 1,4 oranında artmıştır. Üretici fiyatları endeksi ise Ekim ayından bu yana aylık bazda artış
göstermezken Aralık ayı yıllık artış oranı yüzde 4,1 oranına gerilemiştir.
İş ortamı göstergesi Aralık ayında 1,6 olan seviyesinden Ocak ayında 1,4 ‘e gerilemiştir. Perakende
satışlar ise aynı dönemde son 10 ay içinde ilk defa gerileyerek 52,1 puandan 47,9 seviyesine düşmüştür.
Avrupa Merkez Bankası Ocak ayında yaptığı toplantıda faiz oranlarını değiştirmeyerek yüzde 3,5
seviyesinde bırakmıştır.
Aralık ayında işsizlik oranı Euro bölgesinde yüzde 7,5; Avrupa Birliği üye ülkelerinin genelinde ise
yüzde 7,6 olarak gerçekleşmiştir.
ALMANYA
Almanya’da Kasım ayında dış ticaret fazlası rekor bir seviyeye ulaşarak 19,3 milyar euro olarak
gerçekleşmiştir. Kasım ayında euro’nun dolar karşısında sert bir şekilde değerlenmesine rağmen ihracat
yüzde 37,3 oranında artmıştır.
25
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
Almanya’da yıllık üretici fiyatları artış hızı beklenenden daha yavaş azalarak Aralık ayında yüzde
4,4’e gerilemiştir.
Ülkede Aralık ayında perakende satışlar bir önceki aya göre yüzde 4,4, bir önceki yılın aynı
dönemine göre ise yüzde 6,1 oranında artış göstermiştir. Ocak ayı içinde hizmet sektöründeki büyüme ise
son 7 ayın en yüksek seviyesine ulaşmıştır.
Ocak ayında mevsimsel düzeltilmiş verilere göre Almanya’da işsiz sayısı bir önceki aya göre
106.000 kişi azalmıştır. İşsizlik oranı ise yüzde 9,8 olan Aralık ayı seviyesinden yüzde 9,5’e gerilemiştir.
FRANSA
Almanya’da yaşanan gelişmelerin tersi yönünde Fransa’da Kasım ayında sanayi üretimi düşerken
dış ticaret açığı genişlemeye devam etmiştir. Sanayi üretiminde aylık 0,2 oranında düşüş yaşanırken, dış
ticaret açığı 2,83 milyar euro’ya ulaşmıştır.
Daha fazla gencin ve uzun dönemde işsiz kalanların iş bulması sonucu aşağı yönlü trendini
sürdüren işsizlik oranı Aralık ayında 2001 Haziran ayından bu yana en düşük seviye olan yüzde 8,6’ya
inmiştir.
İNGİLTERE
Kasım ayında İngiltere’nin mal dış ticaret açığı beklenenin üzerinde gerçekleşmiş ve de Avrupa
Birliği dışındaki ülkelerle yapılan mal ticaretindeki açık rekor seviyeye ulaşmıştır.
Aralık ayında İngiltere ‘de son on yıldaki en yüksek yıllık enflasyon oranı olan yüzde 3 seviyesine
ulaşılmıştır. Hedeflenen tüketici fiyatları enflasyon oranı yüzde 1 oranında farklılaştığı için İngiltere Merkez
Bankası hükümete açıklayıcı bir mektup yazmak durumundadır.
11 Ocak 2007 tarihinde yapılan toplantıda İngiltere Merkez Bankası faiz oranlarını 25 baz puan
artırarak yüzde 5,25’e yükseltmiştir.
İngiltere’de son 2,5 yılın en yüksek büyüme oranı yakalanmıştır. 2006’nın son çeyreğinde GSYİH
yüzde 0,8 oranında yılın genelinde ise yüzde 3 oranında artış göstermiştir.
İTALYA
Aralık ayında AB’ye uyumlaştırılmış tüketici fiyatları endeksinde aylık 0,1, yıllık ise yüzde 2,1
oranında artış yaşanmıştır. Ocak ayında ise endeks bir önceki aya göre yüzde 0,1 oranında azalırken yıllık
bazda enflasyon yüzde 2’ye gerilemiştir.
İtalya’nın hem Avrupa Birliği üyesi ülkelerle hem AB dışındaki üyelerle yaptığı ticarette dış ticaret
açığı Kasım ayında daralma göstermiştir. 2005 Ekim ayında 1,5 milyar euro olan dış ticaret açığı 2006
Kasım ayında 0,8 milyar dolara gerilemiştir.
Üretici fiyatları Aralık ayında aylık bazda yüzde 0,2 oranında artarken, yıllık bazda yüzde 5,3 olan
Kasım seviyesinden yüzde 5,2’e gerilemiştir.
2006 Ocak ayında 3,45 milyar euro olan kamu kesimi bütçe açığı 2007 Ocak ayında 1,3 milyar
euroya gerilemiştir.
2. Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Gelişmeler
ÇİN
Üretici fiyatları enflasyonu Aralık ayında aylık bazda yüzde 3,1’e yükselirken yıllık bazda bu oran
2005 yılındaki yüzde 4,9 oranından gerileyerek yüzde 3 seviyesinde gerçekleşmiştir. 2006 yılı tüketici
fiyatları enflasyonu ise yüzde 1,5 oranına gerilemiştir.
Aralık ayında Çin’in dış ticaret fazlası önceki aylara göre düşüş göstererek 21 milyar dolar
seviyesinde gerçekleşmiştir. 2006 yılı boyunca dış ticaret fazlası yüzde 74 oranında artarken ihracatta
yüzde 27,2, ithalatta ise yüzde 20 oranında artış yaşanmıştır. Bunun sonucu olarak dış ticaret fazlası
bugüne kadarki en yüksek seviyesine ulaşarak 177,47 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Çin’de 2006’nın son çeyreğinde iş güven endeksi yüzde 2,7 oranında artmıştır. 2006 yılı boyunca
Çin’in ülkeye çekmeyi başardığı finans-dışı doğrudan yabancı yatırımın tutarı bir önceki yıla göre yüzde 4,5
oranında artarak 63 milyar dolar olmuştur. Çin’deki sabit sermaye yatırımları ise bir önceki yıla göre yüzde
24 oranında artış göstermiştir.
Dünyanın en yüksek döviz rezervine sahip olan Çin rezervlerini 2006’nın son çeyreğinde 78,4
milyon dolar artırarak 1,0663 trilyon dolara çıkarmıştır.
26
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Ocak 2007
2006 yılının son çeyreğinde yüzde 10,4 büyüyen Çin ekonomisi yıllık bazda yüzde 10,7 büyüyerek
son 4 yıldır sürdürdüğü çift haneli yüksek büyüme dinamiğini devam ettirmiştir.
GÜNEY KORE
Mevsimsel düzeltilmiş verilere göre Aralık ayında Güney Kore’de hizmet sektörü yüzde 1,7
oranında büyümüştür.
Yüzde 21,4 büyüyen ihracat ve yüzde 20,9 büyüyen ithalat sonucu Ocak ayında dış ticaret fazlası
yüzde 18,3 oranında artarak 206 milyon dolara ulaşmıştır.
Dünyanın en yüksek beşinci döviz rezervine sahip ülke olan Güney Kore’de Ocak ayında rezervler
bir önceki yıla göre yüzde 13,6 oranında büyüyerek 240,23 milyar dolara ulaşmıştır.
RUSYA
Gayri Safi Yurtiçi Hasılası son sekiz yıldır aralıksız büyüyen Rusya’da 2006 yılı büyüme oranı yüzde
6,7 olarak gerçekleşmiştir.
Ocak ayında sıcak seyreden havalardan dolayı yurtiçi talebi azalan gaz ve petrol ürünlerinin
ihracatında yıllık bazda artış yaşanmıştır.
Değerlenen rublenin zora soktuğu üretim ve ihracatın yansıması olarak 2006 yılındaki sanayi
üretimi beklenenin altında kalarak yüzde 3,9 oranında artmıştır.
BREZİLYA
Yükselen ücretlerin ve ucuzlayan kredilerin sonucu olarak perakende satışta Kasım ayında bir
önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 9,22 oranında artış yaşanmıştır.
İhracat bir önceki yıla göre yüzde 18 artarken ithalattaki artışın yüzde 31 seviyelerinde
gerçekleşmesi sonucu Brezilya’daki dış ticaret fazlası Ocak ayında daralma göstermiştir.
Sanayi üretimi Aralık ayında bir önceki aya göre beklenenden daha güçlü bir artış göstererek
yüzde 0,5 oranında, yıllık bazda ise yüzde 2,8 oranında büyümüştür.
ARJANTİN
Aralık ayında tüketici fiyat endeksi aylık bazda yüzde 1 oranında yükselirken, yıllık enflasyon oranı
yüzde 9,8 oranında gerçekleşmiştir.
Arjantin’de Aralık ayı sanayi üretim endeksi 2005 yılının aynı ayına göre yüzde 9 oranında artış
göstermiştir.
Rekor seviyeye ulaşan ihracat sonucu 2005’te 11,66 milyar dolar olan dış ticaret fazlası 2006
yılında 12,41 milyar dolara ulaşmıştır.
Birincil bütçe fazlasında yüzde 18 oranında artış yaşanırken faiz dışı fazlanın GSYİH’a oranı yüzde
3,6 ‘ya ulaşmıştır.
MEKSİKA
İnşaat sektöründeki genişlemeye paralel olarak Kasım ayında Meksika’da sanayi üretimi yüzde 4,8
oranında artış göstermiştir.
Aralık ayında Meksika’da işsizlik oranı yüzde 3,47’e gerilemiştir.
Yüksek petrol fiyatları ve inşaat sektöründeki genişleme sonucu 2006 yılında ekonomi son 6 yılın
en yüksek büyüme oranını yakalayarak yüzde 4,8 oranında büyümüştür. Ayrıca 1996 yılından bu yana ülke
ilk defa pozitif bütçe açığı/milli hasıla oranına ulaşmıştır.
Ocak ayında son 14 ay ardarda artan tüketici güven endeksinde ilk düşüş yaşanmıştır. Aralık ayına
göre yüzde 5,3 oranında gerileyen endeks 104,3 puan olarak gerçekleşmiştir.
27
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2007/01.pdf