İyonlaşma sabitleri, pK, bileşiklerin en önemli fiziko kimyasal

XX. Ulusal Kimya Kongresi, Erciyes Üniversitesi, 4-8 Eylül 2006, Kayseri
AKP-24
SÜLFOMONOMETOKSİN VE SÜLFODİMETOKSİNİN TETRAHİDROFURAN-SU
ORTAMINDA İYONLAŞMA SABİTLERİNİN POTANSİYOMETRİK YÖNTEMLE
TAYİNİ
Tuğba SARDOHAN*,Ebru ÇUBUK DEMİRALAY*,Güleren ALSANCAK*, Esengül KIR*
*Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü 32260, Isparta
Antibiyotikler, mikroorganizmaların çoğalmasını engelleyen veya onları öldürerek etkili olan, doğal yada
sentetik olarak elde edilen kimyasal maddelerdir. Antibiyotiklerin önemli bir grubunu oluşturan,
antibakteriyel spektrumu ve toksik etkileri farklı olan sülfonamitler, tıp ve veterinerlik alanlarında
günümüzde yaygın şekilde kullanılmaktadır. Bu bileşiklerin analizinde sıvı kromatografi ve kapiler
elektroforez yöntemleri kullanılmaktadır. Su-organik çözücü karışımları olarak sıvı kromatografide ve kapiler
elektroforezde metanol, asetonitril ve tetrahidrofuranın su ile oluşturduğu ikili karışımlar tercih edilmektedir.
Bu ortamların sıvı kromatografik ve kapiler elektroforetik ayırmalarda kullanılması ve bileşiklerin
ayırmadaki davranışlarında iyonlaşma sabitlerinin etkin olmasından dolayı bu ortamlardaki iyonlaşma
sabitlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Asit iyonlaşma sabiti değeri (pKa), pH’a bağlı olarak fonksiyonel grupların
iyonlaşma özelliğini belirleyen fiziko kimyasal bir parametredir. İyonlaşma sabitlerinin tayininde çoğunlukla
potansiyometri, sıvı kromatografi ve kapiler elektroforez yöntemleri kullanılmaktadır. Potansiyometri, sıvı
kromatografi
ve
kapiler elektroforez
yöntemlerinde
çalışılan
bileşiklerin iyonlaşma
sabitlerinin
belirlenmesinde ön koşul olarak kullanılmaktadır ve bu da yöntemi daha da önemli kılmaktadır. Bu çalışmada
sülfonamit grubundan sülfomonometoksin ve sülfodimetoksinin pKa değerleri potansiyometrik yöntemle %
40, % 50 ve % 60 tetrahidrofuran - su ortamında tayin edilmiştir (şekil 1).
(A)
(B)
Şekil 1. Sülfomonometoksin (A) ve Sülfodimetoksinin (B) kimyasal yapıları
Sülfomonometoksin ve sülfodimetoksinin % 40, % 50 ve % 60 tetrahidrofuran - su ortamındaki pKa
değerlerinin hesaplanmasında Gran, Schwartz, 2. türev fonksiyonu yöntemlerinden yararlanılmıştır. Ayrıca
elde edilen sonuçlar PKPOT programı yardımıyla değerlendirilmiştir1,2.
Kaynaklar
1
1 Qiang, Z., Adams, C., Potentiometric determination of acid dissociation constants (pKa) for human and veterinary antibiotics,
Water Research, 38, 2874-2890, 2004.
2
2 Muinasmaa, U., Clara, R., Bosch, E., Rosés, M., Ionic equilibria in aqueous organic solvent mixtures The dissociation constants of
acids and salts tetrahydrofuran/water mixtures, Anal. Chim. Acta, 340, 133-141, 1997.
KimyaKongreleri.org