M. Meclisi B:56 12.2.1965 0:1

M. Meclisi
B:56
Mevzu ile alâkalı ve bağımızın derdi olan
İktisadi Devlet Teşekküllerimizin bugüne kadarfei faaliyetlerinden bir kaç misal verelim :
1. İkinci Dünya Harbinden sonra harb yıl­
larında ucuz bakır satmamak yolunda alınmış
olan isabetsiz karar neticesi, elde kalan büyük
stoklar yok pahasına gitmiştir.
2. 1950 den sonra, üst üste elde edilen ge­
niş buğday mahsulünün daha iyi fiyatlar bul­
ma hayali içinde bekletmek yüzünden büyük za­
rarlara sebebolunmuştur.
3. Sümerbank'm tekstil piyasasına hâkim ol­
duğu yıllarda, kumaş karaborsasının nasıl kurul­
duğu henüz unutulmamıştır.
4. Daha geçenlerde Şeker Şirketi, 85 sterline
müşteri bulduğu halde bunu az görüp neticede
şekiri 31 sterline elden çıkarmak gibi bir akıbetle
karşılaşmıştır.
5. Toprak Mahsulleri Ofisi piyasada 55 ve
58 dolar civarında değerlenen çavdar stoklarımızı
45 dolara satmıştır.
6. Bugün dünya fındık piyasası 93 - 95 do­
lar arasındadır. Devletin ihraç baremi 101,5 do­
lar olduğundan elde stoklar kalmıştır.
Muhterem arkadaşlar hâdiselerin rakamlarla
dile getirdiği bu duruma bir de şunları katmak
' lâzımdır :
Dâhilde yapılan ticari dalavere ve ahlâksız­
lıkların verdiği alışkanlık ile, harice bozuk mal
sürmek, hile yollarına sapmak ve döviz kaçırmak
gibi, Devlet itibarını sarsacak olan davranışlara
hiçbir kuvvet mâni olamıyacaktır.
Dış ticaret Devletleşîrse, bu işe sermaye ve
hizmet yatırmış olan firmalar kapanacak ve
(acenta, tüccar, komisyoncu, mütercim, muhasip
ve iş takipçisi olarak) çalışan binlerce vatandaş
bu memlekette iktisadi ve sosyal bir problem ya­
ratacaklardır.
Bu insanlar ya Devlet kadrolarına geçecek
veya sağ, sola dağılacaklardır. Ticaret Devletleşirse, yeni yeni heyetlerle dış pazarlara seyahatlar artacaktır.
Bir Devlet memuru olmanın kompleksi içinde
bu heyetler, müşteri buldukça merkezden direk­
tif bekliyecek ve ucuz satılıyor ihbarlarının kâ­
busu içinde, bu sefer de dışarıya tahkik heyetleri
gidecek, ama bu arada müşteri de elden gidecek­
tir. Ticari kazançların sağlıyacağı vergi geliri
de bu sistemle azalmış olacaktır.
12.2.1965
0:1
Esasen Kalkınma Plânımız karma ekonomiyi
temel prensibolarak kabul etmiştir. Bu prensip
özel teşebbüs alanlarını daraltmaya ve bunları
birer hizmet erbabı haline getirmeye mânidir.
Bizim için asıl olan bugün Devlet inhisarcıdaki
iktisadi işletmelerin, her yıl artan zararlarını Ha­
zineye yüklememek ve bu teşekküllerin millete
devrini öngören Atatürk'ün ruhunu tazibe devam
etmemektir.
Muhterem arkadaşlar memleketimizde zirai
kredi ihtiyacının 6 milyara yaklaştığı grekçesi ile
Hükümetin Ziraat Bankası sermayesini yükselt­
meyi hedef tutan bir kanun tasarısı hazırladığı
öğrenilmiştir.
Zirai istihsalimizin, uzun zamandır kredi buh­
ranından gelişemediği ve çiftçinin bu mekanizma­
dan lâyıkı ile faydalanamadığı malûdur. Bu se­
beple bu fonu artırırken bankanın bünyesinde
ve faaliyet usullerinde esaslı bir değişikliğe de
girişmek lâzımdır.
Ziraat Bankasının 1954 - 1962 arasındaki
9 yıllık zirai ve (ticari - malî) plasmanları tetkik
edildiği zaman, bankanın zirai krediler aleyhine
(ticari - malî) kombinezonlara ayırdığı fonların
% 36 yi bulduğu görülür.
Zirai nüfusun rafaha ermiş ve çiftçisi çeşitli
bankann itibarına sahip memleketler için mak­
bul olan bu hareket arzı kanaatimizce bize uygun
düşmemektedir.
Devlet eliyle kurulan bir bankanın, zirai kre­
diyi bir gaye bilerek istihsali beslemesi ve kay­
naklarını başka sahalara tevcih etmemesi lâzımdır.
öte yandan çok sayıda vatandaşa hizmet sloga­
nı ile, zirai plasmanı çar çur etmemek de mü­
himdir. Zira bu vasıftaki krediler istihsale de­
ğil ancak istihlâke yararlar.
Rahmetli Büyük Devlet adamı Mithat Paşa
1863 de bu müessesenin (memleket ve menfî
sandıkları) halinde kuruluşuna önderlik ederken,
bir gün gelip bu sandıkların bu memlekette (oy
sandığı olarak) kullanılacağını hiç aklına getir­
memiştir. Temennimiz, onun da ruhunu tazibetmemektir.
Muhterem arkadaşlar, birkaç yıldan beri dış
memleketlere akın eden Türk işçisinin durumu
birbirine zıt fikir ve endişelere sebebolmaktadır.
İşçi ihracında fayda görenlerin en büyük id­
diası, şu kadar işçinin yılda transfer edeceği şu
kadar milyon dolarda dış ticaret açığımızın kısa
— 2§ —