Potansiyel Büyük, Madencinin Önü Açılmalı

ediTörden
Potansiyel Büyük, Madencinin Önü Açılmalı
Onur Aydın • [email protected] • twitter.com/OnurMadenTR
Madencilik hiç de kolay bir çalışma alanı değildir. Gerek işin doğasından kaynaklanan zorlu
süreçler gerekse işleri yavaşlatan bürokrasi nedeniyle, dünya ölçeğinde sayılabilecek bir madenin üretime başlayabilmesi neredeyse 10 yıldan uzun bir süreyi bulmaktadır. Ülkemizde
bunun çeşitli örnekleri mevcuttur. Bu konudaki güncel örneklerden bir tanesi de Ciner Grubu
şirketlerinden Kazan Soda Elektrik Üretim AŞ tarafından yürütülen Kazan Trona Projesi’dir.
Geçtiğimiz günlerde ziyarette bulunduğum Proje, Ankara’nın merkezine yaklaşık 35 km
mesafede, Kazan ilçesi sınırları içerisinde yer alıyor. Proje kapsamında, yerin 430 ila 900
metre altında bulunan cevherin çözelti madenciliği ile yeryüzüne çıkarılması sonucu doğal
soda külü üretilecek ve elde edilen ürünler dünya genelinde başta cam, kimya ve deterjan
sektöründe faaliyet gösteren firmalar olmak üzere pek çok alandaki kuruluşlara satılacak.
Tesis yatırım maliyetinin 1,35 milyar dolar mertebesinde bulunduğu Kazan Trona Projesi’nde Çinli bir kimya ve mühendislik şirketi ana yüklenici olarak görev alıyor. Dev projede
maden, proses tesisi ve kojenerasyon tesisi olmak üzere üç ayrı alt birim bulunuyor. Proje
kapsamında, doğal soda külü üretiminin ihtiyacı olan elektriği üretecek önemli büyüklükte
bir elektrik üretim tesisi kurulacak. Burada üretilen elektriğin fazlası da satılabilecek.
Kazan’da 1998 yılında gerçekleştirilen trona keşfinin ardından sahayı bulan Rio Tinto şirketi tarafından 2010 yılına kadar çeşitli jeolojik araştırmalar yapılmış ve madenin üretilebilirliği konusunda çalışmalar yürütülmüştü. 2010 yılında projenin Ciner Grubu tarafından devralınmasıyla
mevcut planlar geliştirilerek dev bir yatırım planı ortaya kondu. Kasım 2014’e gelindiğinde
tesis inşa süreci başlatıldı. Şu an bu dev projede hızla üretime doğru ilerleniyor. Şirketin hedefi
Eylül 2017’de 1,5 milyon ton ağır soda külü, Temmuz 2018’de ise nihai hedef olan 2,5 milyon
ton ağır soda külü (Na2CO3) ve 200 bin ton sodyum bikarbonat (NaHCO3) üretimine ulaşmak.
Bu arada, trona madeninden çözelti madenciliği ile ağır soda külü ve sodyum bikarbonat
üretimi son derece çevre dostu bir üretim yöntemi olup bu yöntem, yerin altına sadece sıcak su gönderilerek trona ile sudan elde edilen çözeltinin yeryüzüne alınması şeklinde özetlenebilir. Bu yöntemle dünya üzerinde sınırlı sayıda bölgede üretim yapılabildiği biliniyor.
Avrupa ve Ortadoğu’nun bilinen en büyük, dünyanın ise ikinci büyük trona yatağı olan Kazan yatağının 1998’de keşfedilmesinin ardından 2017’de üretime geçilebilecek ve yatırımın
1,35 milyar doları bulacak olması, bizlere madenciliğin ne denli zorlu ve masraflı bir iş kolu
olduğunu göstermektedir. Kazan trona keşfini yapan şirketin rezervi kendi beklentilerine
göre yüksek bulmaması, projenin Ciner Grubu tarafından devralınmasına kadar geçen süreçte yaşanan boşluklar, tüm süreç içerisinde bürokratik nedenli yavaşlamalar, ülkemizin bu
öz kaynağından elde edeceği katma değeri ancak yıllar sonra edinebilmesini sağlayacak.
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri incelediğimizde kalkınmanın anahtarının büyük oranda madenler olduğunu görüyoruz. Kazan’daki trona keşfinin yapılmasının ardından bu
kaynağın ekonomiye kazandırılması için devletin tüm imkanlarıyla seferber olması halinde,
elde edilecek katma değerin ekonomiye kazandırılması bu kadar uzun zaman almayabilirdi.
Bu tür stratejik ve ölçek olarak olağanüstü durumdaki maden yataklarının atıl kalmamasını
sağlamak, bu sahalarda yatırımcıların üretime geçiş sürecini kolaylaştırmak her daim devletin, hükümetlerin görevi olmalıdır.
Halihazırda bilinen yataklarımızın, çevreye ve insana duyarlı olacak şekilde, sürdürülebilir planlamalarla hızla ekonomiye kazandırılması ve genel ortalamada 100-150 metreden
daha derinlerini henüz araştıramadığımız topraklarımızda hızla derin arama faaliyetlerinin
yürütülmesi halinde, şu an dünya genelinde ilk 20 içerisinde olan ekonomimizin kısa süre
içerisinde ilk 10’a yükselmesine büyük destek olacaktır.
4
www.madencilik-turkiye.com
Derginin Adı
Madencilik Türkiye
İmtiyaz Sahibi
Mayeb Madencilik ve Yerbilimleri
Basım Yayın Ltd. Şti Adına Onur Aydın
Genel Koordinatör - Editör
Onur Aydın
[email protected]
Yazı İşleri Müd.
O. Çağım Tuğ
[email protected]
Yurt Dışı İlişkiler
Hazal Birses
[email protected]
İdari İşler
Volkan Okyay
[email protected]
Grafik Tasarım - Uygulama
Gökçe Çınar
[email protected]
İnternet Teknolojileri
Bilgin B. Yılmaz
[email protected]
Abonelik İletişim
[email protected]
Reklam İletişim
[email protected]
Hukuk Danışmanı
Av. Evrim İnal
[email protected]
Akademik Editörler
Baş Editör
Doç. Dr. Kerim Küçük
(DEÜ, Maden Müh. Böl.)
Editörler
Prof. Dr. C. Okay Aksoy
(DEÜ, Maden Müh. Böl.)
Prof.Dr. Cahit HELVACI
(DEÜ, Jeo. Müh. Böl.)
Prof. Dr. Erol Kaya
(DEÜ, Maden Müh. Böl.)
Prof. Dr. M. Emin Candansayar
(AÜ, Jeofizik Müh. Böl.)
Prof. Dr. Talip Güngör
(DEÜ, Jeoloji Müh. Böl.)
Doç. Dr. Ali Sarıışık
(AKÜ, Maden Müh. Böl.)
Doç. Dr. G. Gülsev Uyar Aldaş
(HÜ, Maden Müh. Böl.)
Doç. Dr. Hakan Başarır
(ODTÜ, Maden Müh. Böl.)
Doç. Dr. Melih Geniş
(BEÜ, Maden Müh. Böl.)
Doç. Dr. Melih Iphar
(ESOGÜ, Maden Müh. Böl.)
Doç. Dr. Niyazi Bilim
(SÜ, Maden Müh. Böl.)
Doç. Dr. Nuray Demirel
(ODTÜ, Maden Müh. Böl.)
Yayın İdare Merkezi
1042. Cd. (Eski 4. Cd.) 1335. Sk. (Eski 19. Sk.)
Vadi Köşk Apt. No: 6/8 A. Öveçler ANKARA.
Tel : +90 (312) 482 18 60
Fax : +90 (312) 482 18 61
[email protected]
Baskı
Başak Matbaacılık ve Tanıtım Hiz. Ltd. Şti.
Macun Mah. Anadolu Bulv.
No: 5/15 Yenimahalle - ANKARA
Tel: +90 (312) 379 16 17
Yerel Süreli Yayın
Tiraj 3500/ ISSN 1309-1670
Ulusal Hakemli Dergidir
1 Aralık 2015