M. Meclisi B : 61 18 . 2 . 1973 O : 2 ve demokrasi talihinde kötiü
advertisement
M. Meclisi B : 61 ve demokrasi talihinde kötiü. örnekler olarak daima hatırlanacaktır. Muhterem: milletvekilleri; Anayasamızın 140 ncı maddesinde kanunların, başka idarî yargı mercilerine bırakmadığı (konularda ilk derece ve genel olarak üst derece mahkenıi'esi olarak yer alan Danıştayın görevlerinin şöylece belirtildiğini tespit (etmekteyiz : «Danıştay ida­ rî uyuşmazlıkları görmek ve çözümlemek, Ba­ kanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarıları hakkında düşüncesini bildirmek, tüzük (tasarı­ larını ve imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerini incelemek ve kanunla gösterilen işleri yapmak­ la görevli ve yetkilidir.» Bayın milletvekilleri; modern hukuk devle­ tinde doğal şart kanun hâkimiyetidir. Kanun­ ların hâkim olmadığı bir-ımiemlekette hukuk dev­ letinden bahsetmek abes ve gülünç olur. Ka­ nun (hâkimiyeti ise, yasaların herkes için eşit uygulanması ve kanun yollarının vatandaşlara açık bulunması anlamına gelmektedir. Elimiz­ deki 1961 Anayasamız idarenin işlem ve eylem­ lerini denetlemek ve kanun yollunu acık tut­ mak matesadıyle güzide müessesemiz olan Danıştaya özel bir öneimı vermiştir. Anayasamızla bir hukuk devleti olan Türk Devletinin idarî sahada hukuka bağlılığını bir anayasa müesse­ sesi olan Danıştayı kabul edip, anayasal bir kuruluş olarak kabul edip kararlarına saygılı olunmayı gerekli görmekle çok isabetli bir yol tutulmuştur. Aksi takdirde idarenin işlem ve eylemlerini keyfilikten kurtarmanın teminatı bulunamazdı. Halbuki, Anayasamızın 2 nci .maddesi şu ifadesiyle modern hukuk devletin­ de Danışitayı anayasal bir kuruluş olarak mev­ cut bulundurmayı icahettiılmıektedir. Anayasa madde 2 : «Türkiye Cumhuriye­ ti insan haklarına ve 'başlangıçta belirtilen te/mıel ilkelere dayanan millî, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devletidir.»1 Konuşmamızın başlangıç kısmında Danıştayın görevlerinden bahsederken bir husus belki açıkça belirtilsmemiş olabilir; o da bu anayasal kuruluşa Bakan­ lar Kurulunca istişarî mahiyette bir görevin de verilmiş olmasıdır. Bu da çok önemli bir husus­ tur. Anayasa bu istişareyi Anayasa Mahkeme­ sine vermeyip Danıştaya veıimiş bulunmakta­ dır. 'Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; Danış­ taya müracaat edilerek açılan davaların sene­ 18 . 2 . 1973 O : 2 lerce neticelendirilip karara bağlanamamışı mağdur durumda bulunan hak: sahiplerinin sız­ lanmalarına sebeboimaktadır. Zamanında elde .edilemeyen hakların uzun süreler geçtikten son­ ra anlamı ve değeni kalmamaktadır. Hemen hakkaniyetle de şunu tespit ve teslim edelim; Danıştay iş çokluğundan idlere yetişömtemektedir. Danıştay Anayasanın kendisine verdiği bu görevleri : •1. Danıştay Genel Kurulu,, 2. İdarî Daireler Kurulu, 3. Dava Daireleri Kurulu, 4. İçtihatları Birleştirme Kurulu, 5. 9'u idarî davalara ve 3'ü de idarî işlere bakan 12 daire ile ifa etmektedir. İstatistikleri tetkik ettiğimizde çıkan işle­ rin gittikçe artmasına rağmen gelen işlerdeki artışın daha da çokluğu birikme ve gecikme­ lere sebebolm aktadır. Bu hususta Danıştaya bir kusur atfetmeye imkân yoktur. Danıştayın iş hacminde yıldan yıla görülen bu artışın karşı­ lanabilmesi ve Anayasanın 140 ncı maddesinde belirtildiği üzere üst derece idare mahkemesi­ nin yerine getirilebilmesi için Danıştayca hazır­ lanan ve hükümetçe de bir reform tasarısı ola­ rak nitelendirilip Türkiye Büyük Millet Mecli­ sine 5 . 5 . 1972 tarihinde sevk ^edilen ve halen Millet Meclisinde bulunan İdare mahkemeleri kanun tasarısı biran önce kanunlaştırılmıalıdır. Danıştayın 1961 Anayasasının 140 ncı madde­ sindeki değişikliğinden sonra Başkan ve Başkanunsözcüsünün Danıştayın kendi üyeleri arasın dan seçilmesini de isabetli bulduğumuzu belirt­ mek isteriz. Keza görev sürelerinin 4 yıl olarak saptan­ ması, süresi bitenlerin yeniden seçilebileeeklerî hususunun da bulunması isabetli olmuştur. As­ ker kişilerle ilgili yargı denetiminin. Askerî Yük­ sek İdare Mahkemesine verilmıesi ve Askerî Yüksek İdare Mahkemesi Başkan ve üyelerinin de hâkimlik teminatı ailtma alınacağının hükme bağlanması da doğru bir yol olmuştur. ıSayın milletvekilleri, bâzı çevrelerce bilhas­ sa hukuk dışı eylemleri tasvibedilmeyip aleyh­ lerinde kararlar çıkan çevrelerce kararları ten­ kide uğrayan bu değerli anayasal müessesimizin mevcudiyetine, ve modern hukuk devleti olan Devletimizde değerine Cumhuriyetçi Parti ola­ rak inanıyor ve kararlarına saygı duyuyoruz 293 —
