Ekonomi Bülteni 5 Eylül 2016, Sayı: 35 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya 1 5 Eylül 2016 DenizBank Ekonomi Bülteni Yurt Dışı Gelişmeler ● ABD Ağustos ayı tarım dışı istihdam verisi beklentileri karşılamadı. ABD’de Ağustos ayı tarım dışı istihdam değişimi 180bin olan beklentilerin altında 151bin artış gösterdi. Temmuz ayında 255bin olan artış 275bin olarak revize edildi. %4.8’e düşmesi beklenen işsizlik rakamı bir önceki aya göre değişmeyerek %4.9 oldu. Saatlik kazançlar verisi ise aylık bazda %0.2 olan beklentilerin altında %0.1 artış gösterdi. Saatlik kazançlardaki yıllık artış da %2.5 olan beklentilerin altında %2.4 olarak gerçekleşti. İşgücüne katılım oranı bir önceki aya göre değişmedi ve %62.8 seviyesinde kaldı. Güçlü Haziran ve Temmuz artışlarından sonra Ağustos ayında tarım dışı istihdam artışının bir miktar hız kesmiş olması normal. Geçtiğimiz hafta düzenlenen Jackson Hole sempozyumunda Yellen’ın son aylarda faiz artırımı için ekonomik ortamın daha uygun hale geldiğini açıklamış, Fed başkan yardımcılarından da benzer şekilde, şahin tonlu, açıklamalar gelmişti. Bu açıklamalarla %40’a ulaşan Eylül ayı faiz artırım olasılığı Ağustos tarım dışı istihdam verisi ile beraber %22’ye gerilemiş durumda. ABD’de yılın ilk yarısında ekonomi zayıf seyretse de istihdam piyasasında güçlü toparlanma yaşandı. Fakat istihdam piyasasındaki olumlu seyir kazançlara henüz yansımış değil. Bu da enflasyonun düşük kalmasına neden oluyor. Fed’in ekonomik aktivitede ciddi bir toparlanma işareti görmeden faiz artırımına gitmesi beklenmemeli. Bu sebeple Fed, Eylül ayında da faiz oranını değiştirmeyip, ABD’de ekonomisinde yılın ikinci yarısında gerçekleşmesi beklenen hızlanmaya dair verileri görmeyi beklemeyi tercih edebilir. ● ABD ISM İmalat verisi Ağustos ayında geriledi. 52 olan beklentilerin altında 49.4 olarak gerçekleşen Ağustos ISM İmalat endeksi verisi Şubat ayından bu yana ilk defa 50 eşiğinin altına düşerek imalat sektöründe daralma yaşandığına işaret ediyor. İmalat sektöründeki yavaşlama, beklentinin altında kalan Ağustos ayı istihdam verileri ile birlikte Fed’in faiz artırımı için Eylül ayı olasılıklarını düşüren bir etken oldu. ● İngiltere’de Ağustos imalat PMI verisi beklentilerin üzerinde geldi. Bloomberg anketine göre 49 olarak gelmesi beklenen veri 53.3 olarak gerçekleşti. İngiltere’de imalat PMI bir önceki ay %7 düşüşle 48.3 seviyesine gerilemiş ve Brexit kararı sonrası İngiltere ekonomisinde daralma yaşanabileceğine işaret etmişti. Verinin bu ay %10 artışla tekrar 50 eşiğinin üzerine çıkması ekonomiye dair endişeleri hafifletmiş durumda. Fakat imalat üretimi İngiltere ekonomisinde yüksek paya sahip değil. Ekonomide payı yüksek olan hizmet sektörüne dair PMI verisi 5 Eylül’de açıklanacak. Toparlanmanın hizmet sektörüne de yayılması durumunda İngiltere Merkez Bankası’nın para politikasında ilave genişleme adımları beklentisi gerileyebilir. 2 5 Eylül 2016 DenizBank Ekonomi Bülteni Yurt İçi Gelişmeler Dış Ticaret Dengesi, Temmuz 2016 Aylık ● Temmuz ayında dış ticaret dengesi beklentilere paralel (Bloomberg: -4.80 milyar $) 4.79 milyar $ Milyar $ açık verdi. Yıllık dış ticaret açığı Haziran’daki 58.1 İhracat İthalat milyar $ seviyesinden 55.8 milyar $’a geriledi. YılYatırım Malları lık dış ticaret açığı Temmuz 2015’e göre %29.1 Ara Malı 12 Ay Toplam Yıllık Yıllık Tem.15 Tem.16 % Değ. Tem.15 Tem.16 % Değ. 11.1 18.2 3.1 9.9 14.6 2.8 -11% -20% -11% 149 227 36 141 197 15 -5% -14% -59% 12.4 9.8 -21% 161 133 -18% Tüketim Malları 2.6 2.0 -24.2% 29 28 -6% düşerek 9.9 milyar $, ithalat %20 düşerek 14.6 Dış Tic. Dengesi -7.1 -4.8 -32.5% -78.7 -55.8 -29% iyileşme gösterdi. Temmuz ayında ihracat %11 milyar $ oldu. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise %67.3 seviyesine yükseldi (Temmuz 2016: %66.2) ● Temmuz ayında ihracatta yaşanan düşüş bütün alt kalemlere ve ülkelere yayılmış durumda. Hammadde malı ihracatı geçen yılın Temmuz ayına göre %6.9, yatırım malı ihracatı %15.5, tüketim malları ihracatı ise %14.9 geriledi. Tüketim malları alt detayında binek otomobiller kaleminde %24.4 artış olsa da, dayanıklı, yarı dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları ve yiyecek-içecek kalemlerinde yaşanan düşüş tüketim malları ihracatında gerilemeye neden oldu. Ülke gruplarına göre ise %55 ile toplam ihracat içinde en büyük paya sahip Avrupa ülkelerine olan ihracat Temmuz ayında bir önceki yıla göre %1.7 daraldı. Kuzey Afrika ülkelerine ve Rusya’ya olan ihracattaki düşüş trendi ise devam etti. Dalgalı seyreden net altın ihracatı ise Haziran ayında olduğu gibi Temmuz ayında da pozitif (569 milyon $) seyretti. Enerji ithalatındaki gerilemenin desteğiyle ithalatta daralma Temmuz ayında da devam etti.12 aylık net enerji dengesi Temmuz 2015’teki 40.5 milyar $ seviyesinden 25.6 milyar $ seviyesine geriledi. İthalat kalemlerinin detaylarına bakıldığında Temmuz ayında, yatırım malları kaleminde bir önceki senenin aynı ayına göre %7.9, hammadde ithalatında %21.4, tüketim malları ithalatında %23.5 düşüş yaşandı. ● Dış ticaret dengesi düşük enerji fiyatları ve hızla daralan ithalat hacmine paralel iyileşmeye devam ediyor. İhracat tarafında ise önemli ihracat ortağı olan ülkelerdeki gelişmeler olumsuz etkisini sürdürmeye devam ediyor. Enerji fiyatlarında son dönemde bir miktar artış yaşansa da, fiyat gelişmelerinin ithalata etkisinin gecikmeli yaşanması ile enerji ithalatındaki düşüşün devam etmesi beklenebilir. İç talepte yılın ikinci yarısında yaşanması beklenen kısıtlı yavaşlama ise enerji dışı ithalatın düşüşünü devam ettirebilir. İhracat tarafında ise Rusya ile yaşanan sorunların çözülmesi ve öncü verilere göre, Brexit sonrası AB ekonomisinde ciddi bir yavaşlama görülmemiş olması ihracat kaleminde ılımlı bir toparlanma sağlayabilir. PMI İmalat Endeksi, Ağustos 2016 ● İmalat PMI endeksi Ağustos ayında 49.3 olan piyasa beklentisinin altında 47 olarak gerçekleşti. Endeks Mart ayından bu yana kritik eşik 50’nin altında kalarak ekonomik aktivitede daralmaya işaret ediyor. ● Verinin üretimde daralmaya ve yeni siparişlerde düşüşe işaret etmesine rağmen, istihdamda artış yaşanmış durumda. İhracat siparişleri de Ağustos ayında artarak 2016 yılında ilk kez yükselmiş oldu. 3 5 Eylül 2016 DenizBank Ekonomi Bülteni Haftalık ve Aylık Getiri Finansal Göstergeler Para Piyasaları GOÜ varlıkları değer kaybetti. H. Senedi Piyasaları USD LİBOR faizleri bu hafta yükseldi. Yen ve Euro LİBOR faizleri negatif bölgede. Dünya borsalarında karışık seyir hakimdi. Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:50 itibarı ile güncellenmiştir. 4 5 Eylül 2016 DenizBank Ekonomi Bülteni Tahvil Piyasaları Finansal Göstergeler Döviz Piyasaları Gösterge tahvil getirisi %9 seviyesinde. Emtia Piyasaları GOÜ para birimleri Dolar’a karşı değer kaybetti. Emtia endeksleri bu hafta geriledi. Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 12:50 itibarı ile güncellenmiştir. 5 5 Eylül 2016 DenizBank Ekonomi Bülteni Veri Akışı Not: Tüm veriler ve beklentiler Bloomberg’den alınmıştır. 6