Sayın Başkan, Sayın milletvekilleri, muhterem Bakan v

M. Meclisi
B : 45
C. H. P. GRUPU ADINA YUSUF ZİYA YAOCI (Ankara) — Sayın Başkan, Sayın milletvekilleri,
muhterem Bakan ve Ticaret Bakanlığının değerli
mensupları; Cumhuriyet Halk Partisi Grupu adına
Ticaret Bakanlığı bütçesi üzerindeki görüşlerimi arz
ediyorum.
1973 yılında dünya ticareti, sınaî mamuller aleyhine
hammaddeler lehine bir vetire takip etmeye başlamış
ve bunun sonucu olarak, sınaî mamullerin fiyatlarında
'% 23 oranındaki artışa karşılık, ana maddelerin birim
fiyatları'% 61 oranında yükselmiştir.
Dünya ticareti 1973 yılında '% 37 bir ilerleme kay­
detmiş bulunmaktadır. 1974 yılının başından itibaren
başlayan gerileme sonucunda, dünya ticaret hacmi
% 8'e kadar düşmüştür. Yüksek düzeydeki enflasyon
hızı, işsizlik, talep azlığı ve ekonomik faaliyetlerdeki
gerileme, dünya ticaretini olduğu kadar, Türkiye'mizi
de etkisi altına almıştır.
1974 yılı içinde dünyada Almanya ve Amerika
Birleşik Devletleri dışında, ileri sanayi ülkelerinin tü­
mü bile, dış ticaret açıkları vermekten kaçınamamışlardır. 1973 yılma oranla, Türkiye'mizde 1974 yılı
Ocak - Eylül döneminde dış ticaret hacmi % 56.3
oranında artmış ve plan hedefi aşılmıştır. 1974 Ocak
- Eylül döneminde, 1972 - 1973 eş dönemine göre, ih­
racatımız da % 17.6 artarak 1 153 900 000 dolara
ulaşmış, program hedefi % 82 oranında gerçekleştiril­
miştir. Tabiatiyle, 1974 yılı içinde ithalâtta da artış ol­
muştur. Bu artış, büyük ölçüde enflasyonist baskılar
nedeniyle dünyadaki fiyat artışları ve petrol fiyatların­
daki yükselmeye bağlıdır. 1974 yılı içinde gayri safî
millî hâsıla artış oranı, son 10 yılın en yüksek düze­
yine ulaşmıştır. Türkiye'mizde bu artışla, 1973 yılına
oranla % 41.9'luk bir ilerleme sağlanmıştır.
1973 yılında toptan eşya fiyatları hızla artarken,
ileride arz edeceğim zorunlu zamlara rağmen, 1974
yılında toptan eşya fiyatları artışı, 1973 yılı artış
oranının altında kalmıştır. Yine 1974 yılı endeksleri
incelendiğinde görülecektir ki, 1973 yılına oranla fiyat
artışlarından, tüketici daha az etkilenmiştir. Toptan
eşya fiyatlarındaki artış oranı, 1973'de % 29,2, 1974
yılında % 19,1'dir.
Değerli arkadaşlarım, Adalet Partisi ve diğer bazı
partiler, bu arada biraz evvel konuşan Demokratik
Parti sözcüsü sayın arkadaşım, Ekrem Dikmen, paha­
lılığın ve fiyat artışlarının Cumhuriyet Halk Partisi
iktidarının eseri olduğunu iddia etme gayreti içinde
bulunmaktadırlar. Şunu arzederim ki; fiyat artışları,
1970'te yapılmış olan devalüasyonla başlamıştır. Bu-
— 586
22 . 2 . 1975
O : 2
nu sayın Dikmen de kabul etmiştir. Cumhuriyet
Halk Partisi koalisyon iktidarının eseri olduğunu iddia
etmekle beraber, arz ettiğim rakamlar göstermekte­
dir ki; 1974 yılma oranla, daha uygun şartlara rağ­
men, 1973 ve ondan evvelki yıllarda Adalet Partisi ik­
tidarları veya Adalet Partisi Parlamento çoğunluğu­
nun desteklediği hükümetler zamanında, işçinin, köy­
lünün, esnafın ve kamu personelinin ücret ve gelirleri
sabit tutulup, İktisadî Devlet Teşekkülleri mallarına
yapılması zorunlu olan zamlar ve petrol zammı, se­
çim endişeleriyle ertelendiği halde, fiyat artışları 1974
yılına oranla çok daha fazla olmuş, alım gücü sabit
tutulan halk yığınları, pahalılığın girdabında boğu­
lurken, Adalet Partisi ve diğer sağ partilerin yandaşı
bir avuç sömürücü, işbirlikçi sermaye çevreleri aşın
haksız kazançlar sağlamışlardır.
1973 seçimlerinin Cumhuriyet Halk Partisinin za­
feriyle sonuçlanması üzerine, kaçınılmazlığını kendi­
lerinin de bildikleri ve kendi zamanlarında hazırla­
nan, İktisadî Devlet Teşekkülleri mamullerine ve pet­
role zam yapmaktan kaçınmışlar, bu zamları Ecevit
Hükümeti yaparsa, halkın sevgisini kaybedeceğini um­
muşlardır.
Cumhuriyet Halk Partisi koalisyon iktidarı, her
türlü zammın halk tarafından iyi karşılanmayacağı­
nı bilmesine rağmen, sağlıklı bir ekonomi yaratma­
nın gereği olarak, cesaretle bu ayarlamaları yapmış
ve aldığı tedbirlerle fiyat artışlarını da 1973 yılındaki
% 29'luk seviyesinden % 19'a düşürmeyi başarmış­
tır.
Öte yandan, üreticiyi koruyan taban fiyat politi­
kası, işçiyi sermayeye karşı koruyan asgari ücret poli­
tikası ve kamu personeli lehine aldığı tedbirlerle, üc­
ret ve gelirleri fiyat artışlarının önünde tutmasını bil­
miştir.
Bu arada, yeri gelmişken arz edeyim arkadaşlarım;
12 Sayılı Kararname de, ertelenmeden Meclislerimiz­
den çıkmalıdır. Açıkça görülüyor ki, halkın alım gü­
cü sabit tutulurken, fiyatlardaki aşırı artışlar, yani
pahalılık Adalet Partisi ve Adalet Partisinin sahip
çıktığı hükümetler zamanına ait olup, Adalet Parti­
sinin esasen ekonomik felsefesine yakışan bir eserdir.
Ecevit Hükümetine devredilen bu kötü mirasın za­
rarlarını, Ecevit Hükümeti asgarî ölçülere indirmeyi
başarmıştır.
Değerli arkadaşlarım, fiyat artışlarının ekonomik
nedenleri dışında, memleketimizde en büyük neden,
enflasyonist karakterli bütçeler ve spekülatif hareket­
ler olmaktadır. Başta temel gıda maddeleri olmak