TBMM 12 . 12 . 1985 O : 2 rumları ve ekim alanlarına aıitt veriler de

T. B. M. M.
B Î 42
rumları ve ekim alanlarına aıitt veriler de göz önünde
bulundurularak, konu ile ilgili kuruluşların uzmanla­
rından oluşan bir teknik komitece ıtahmin edilmek­
tedir. !Bu teknik komitede yer dan ünitelerin lisimlerini şöyle sıralayabiliniz: Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Proje ve Uygulama Genel Müdürdüğü, Tarım Orman ve Koyişleri Bakanlığı Araş­
tırma, Planlama Koordinasyon Kurulu Başkanlığı,
Sanayi ve Ticaret IBakaniığının Teşıkiatlandırma Ge­
nel Müdürlüğü, Devlet IPlanlaıma Teşkilatı, Toprak
Mahsulleri Ofisi, Devlet Meteoroloji itişleri Genel
Müdürlüğü, Türkiye Ziraat Odalar* Biriliği, Türki­
ye Odalar 'Birliği Genel Sekreterliği, Değirmendiler
(Birliği, Millî Prodüktivite Merkezi ve Devlet İsta­
tistik Enstitüsü uzmanları.
Enstitünün yapmış olduğu tahminlerde, sektör­
lerin, cari ve sabit 'fiyatlarla, katma değerleri, ayrı
ayrı hesaplanmaktadır. Mesela, tarım sektöründe,
her ürün için, üretim miktarları, içimde bulunan yı­
lın 'birim fiyatlarıyla değerlendirilmek suretiyle cari
üretim değerleri; aynı miktarlar, 1968 yılı birim fi­
yatlarıyla değerlendirilmek
suretiyle, sabit üretim
değerine varılmaktadır.
İmalat sanayiine gelince: 2 500 civarında özel,
250 civarında devlet işyerlerine, üçer aylık dönem­
ler itibariyle üretim anketi uygulanılmakta; bu an­
kette, işyerlerinden, madde bazında, içinde 'bulunu­
lan yılın ve bir önceki yılın üretimleri, miktar ve
değer olarak istenmektedir.: İçinde bulunulan yılan
cari fiyatlarla hesaplanan değerleri, sektörün o yıl
İçin cari üretim değerini; her madde için bir önce­
ki yılın birim fiyatlarıyla yapılan hıesaplama so­
nunda bulunan değerler ise, sabit Üretim değerleri­
ni vermektedir. Bu yıl için bulunan sabit üretim de­
ğerini, bir önceki yıl üretim değenine oranlamak su­
retiyle, imalat sanayii sektörünün sabit gelişme hızı
bulunmaktadır. Diğer sektörlerde ise, her sektörün
sabit katma değerinin hesaplanışında, sektörün bün­
yesine uygun, değişik yöntemler kullanılmaktadır.
(Değerli miilelvekileri, 'Devlet İstatistik Enstitü­
sünün hazırlamış olduğu gayri safii millî hâsıla tah­
minleri için bazı eleştiriler
olmaktadır. Unutma­
mak gerekir ki, kullandığı üretim verilerini, bu ku­
rum kendisi üretmemekte, üretici kuruluşlardan top­
lamaktadır. Mesela, 1985 yıllı için hazırlanan birinci
ve ikinci tahminler birtakım1 eleştirilere neden ol­
muş; birinci tahminde 3,9 olan gelişme hızının, ikin­
ci tahminde 4,9'a nasıl çıktığı sorulmuştur^
12 . 12 . 1985
O: 2
önceden de ifade edildiği gibi, ıtahminler geçi­
cidir. Üretimde görülen gelişme ve gerileme, tah­
mini de değiştirmektedir. Gayri safi millî hâsıla ge­
lişme hızının, 4,9'a çıkmasının büyük çapta nedeni,
imalat sanayii kesiminde /üçüncü üç aylık dönemde
görülen gelişme olmuştur^ Rakamlar incelendiğin­
de görülüyor ki, (ikinci tahininde, geişme hızı bi­
rinciye nazaran gerileyen sektörler de mevcuttur.
İmalat sanayiinde ve özellikle özel kesimde - me­
tal anasanayii hariç - hemen hemen bütün sektörler­
de bariz bir üretim gelişmesi olmuştur. Yapılan he­
saplamalarda bir art niyet aranmamalıdır.
Değerli miHetvekiileri, bilindiği gibi, Devlet İs­
tatistik (Enstitüsü, gayri safi millî hâsıla tahminleri'
yanında, güncel konular arasında yer alan çok ge­
niş kapsamlı endeksler de yayınlamaktadır. Ülkemiz­
de toptan eşya ve tüketici fiyatları endeksleri üç ku­
ruluşumuz tarafından hesaplanmakta vıe yayınlan­
maktadır. Toptan eşya fiyatları endeksi, ük defa, is­
tanbul Ticaret Odası tarafından 1929 yılında yayın­
lanmaya başlanmıştır. Daha sonra 'bu endeks, 1951
yılınıd, 94 maddeyi kapsar bir biçimde, 1938 yıllı fi­
yatları baz alınmak suretiyle yenilenmiştir: Daha
sonra, fiyat bazları, sırasıyla, 1948, 1958, 1963 ve
1968 yıllarına kaydlırılimıştır,
Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının hesapla­
dığı toptan eşya fiyatları endeksi 1938 tartı teme­
line göre kurulmuştur. 89 maddeden oluşan bu en­
deksin baz yılı 193® yılı tartılları aynı kalmak şar­
tıyla 1963 yılma kaydırılmıştır. Devlet İstatistik Ens­
titüsünün hazırladığı toptan eşya fiyatları endeksi­
nin baz yılı ise 1981^11^ Endekste, tarım, maden­
cilik, 'imalat sanayii ve enerji olmak üzere dört
anasektörde 636 madde grubu içinde 1422 madde
kapsanmaktadır. Tüm ülkeyi kapsayan bir yaygın­
lıkta 867 noktadan derlenen 2 610 fiyat, endeksin
hesaplanmasında kullanılmaktadır; uluslararası ku­
ruluşlar du yayınlarında bu endeksi kullanmaktadır­
lar'.
Tüketici fiyatları endekslerine gelince:
Değerli arkadaşlar, bu endeks de yine üç kuru­
luş tarafından hesaplanmakta ve yayınlanmaktadır.
İstanbul Ticaret Odasınca yayınlanan,
«İstanbul
Şehri Ücretliler Geçinme Endeksi» 1953 tartı teme­
line göre kurulmuştur. 107 maddeyi kapsayan bu
endeksin fiyat bazı, daha sonra sırasıyla, 1958, 1963
ve 1968 yıllarına kaydırılmıştır.
Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı, Ankara ve
İstanbul şehirleri için olmak üzere, iki geçinme en-
— 28C —