Ekonomide Sürdürülebilir Büyüme ve İstikrar için Öneri

Ekonomide Sürdürülebilir
Büyüme ve İstikrar
için Öneri & Görüşler
Mehmet BOSTAN
Haziran 2016
AJANDA
1
Kamu - Özel İşbirliği Çalışmaları
(Public - Private Partnership)
2
Sermaye Piyasalarının Geliştirilmesi
3
Ulusal Varlık Yatırım Fonunun Oluşturulması
(Varlıkların Büyüme Odaklı Yeniden Tahsisi)
1
I. Kamu – Özel İşbirliği Çalışmaları (1)
Öneri - 1: Merkezi Bir Koordinatör ve Uygulayıcı Kurum İhtiyacı
Sağlayacağı Faydalar;
• Farklı kuruluşların (ulaştırma, sağlık, eğitim, enerji) farklı mevzuat altında, birbirinden
farklı uygulamalarının önüne geçmek,
• Mevzuatta yaşanan sorunlar nedeniyle projelerde sık sık yaşanan iptalleri azaltmak,
• Farklı uygulama ve iptaller nedeniyle uluslararası yatırımcıların PPP projelerine
ilgisinin giderek azalmasını önlemek,
• PPP projeleri için verilen Hazine garantileri ve geleceği yönelik taahhütlerin Devlet’e
getireceği sorumluluğu kontrol etmek,
• ve mali yüklerin tek elden koordine edilmesini sağlamak için bu yapıya ihtiyaç
bulunmaktadır.
• Proje, gerçekleştirilen bankacılık ve dış ticaret işlemleri sebebiyle doğan her türlü
vergi ile gelir ve kurumlar vergilerinden istisna tutulacaktır. (Özel işletme alanları)
2
I. Kamu – Özel İşbirliği Çalışmaları (2)
Öneri - 2: Projelerin koordinasyon, ihale hazırlık ve ihale süreçlerinin «Özelleştirme
İdaresi Başkanlığı» üzerinden gerçekleştirilmesi
Sağlayacağı Faydalar;
• Uygulamada olan veya proje aşamasında olan PPP Projeleri toplamı
115 milyar $, 2023 hedefi doğrultusunda 8 yıl içerisinde 500 milyar $
tutarında projenin yürürlüğe girmesi planlanmakta ve her kurum
süreci baştan öğrenmekte, zaman ve kaynak israfı oluşmaktadır. Bu
durum engellenecektir.
• Gelecekte Devlet adına yükümlülük doğuracak sözleşmelerde
yeknesaklık ve tek elden koordinasyon,
• Türkiye’den uzaklaşan altyapı fonları ve yabancı yatırımcının
çekilmesi,
• İşlemlerin hukuki yönden aksamaması sağlanacaktır.
3
II. Sermaye Piyasalarının Geliştirilmesi (1)
Öneri -3 : Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler (Seküritizasyon) ile Banka Borçlanmasına Olan
İhtiyacın Azaltılması
•
•
Seküritizasyon başlı başına bir fonlama aracıdır. Yapı olarak iyi teminatlandırılmış bir
krediye benzer.
Fonlama ihtiyacı olanlar (Şirketler) ile Tasarruf sahiplerinin (Emeklilik Fonları) ihtiyaçlarını
bir arada karşılayacak bir yapıdır.
•
Varlığa dayalı olan yapısı ile riskin mevcut şirket tahvillerine göre daha düşüktür.
Seküritizasyonda ödemeler bir varlık havuzunun yarattığı nakit akımlarından karşılanır.
(Mortgage, ticari krediler, kredi kartları vb..)
•
Bankaların üzerindeki sermaye baskısının azaltılması için ideal çözümdür.
•
Riskin paylaşımı esas olduğundan İslami Finans için de uygun bir araçtır.
4
II. Sermaye Piyasalarının Geliştirilmesi (2)
Öneri - 4 : ÖİB Portföyünde Bulunan Varlıkların Menkul Kıymetleştirilmesi
• Gelişmekte olan ülkelerde altyapı yatırımları genellikle kamu ve sonrasında özel
sektör teşebbüsleriyle yapılmaktadır.
• Bu tablo yatırımların sürdürülebilirliği konusunda soru işaretleri oluşturmaktadır.
Küresel finansal kriz sonrasında bütçe açıklarının artması, altyapı harcamalarında
yavaşlamaya yol açmıştır.
• Daha sürdürülebilir büyüme için uzun vadeli tasarrufların bu yatırımlara aktarılması
daha etkin bir yol olacaktır.
• Yeni nesil özelleştirmede devlet sadece geliri değil o işletmenin o yatırım ve icra ile
büyümesini de isteyebilir.
• Bugün yerli araba gibi yerli baz istasyonu gibi yatırımlar, yerli pazar garantisi
verilerek yatırımcı cezbedilebilir. Bu amaçla bir şirket, yerli Pazar ve yerli ARGE bir
araya getirilerek oluşturulabilir.
5
II. Sermaye Piyasalarının Geliştirilmesi (3)
Öneri - 5: «Özelleştirme İdaresi» Portföyünde Bulunan Varlıkların Farklı Sermaye
Piyasası
Araçları ile Derinleştirilmesi
6
III. Ulusal Varlık Yatırım Fonunun Oluşturulması (1)
ÖNERİ : Tüm Kurumların Önceliği
Büyüme Odaklı Kaynak Tahsisi
HEDEF: BÜYÜME
Özelleştirme İdaresi
Başkanlığı
Ulusal Varlık
Fonu
TCMB Hedef  Enflasyon
SPK Hedef  Mevzuat Denetimi
Hazine Hedef  Kamu Borç Finansmanı
BDDK Hedef  Sürdürülebilir Kredi Büyümesi
Hedef birliği ile kaynakların
BÜYÜME odaklı olarak
birleştirilmesi
7
III. Ulusal Varlık Yatırım Fonunun Oluşturulması (2)
Öneri - 6: Türkiye İstikrar Fonu / Ulusal Varlık Fonu’nun Oluşturulması
(Sovereign Wealth Fund - SWF)
8
III. Ulusal Varlık Yatırım Fonunun Oluşturulması (3)
Ulusal Varlık Fonu (SWF) – İşleyiş Mekanizması
9
III. Ulusal Varlık Yatırım Fonunun Oluşturulması (4)
Türkiye İstikrar Fonu / Ulusal Varlık Fonu (SWF) - Türkiye’de İşleyiş Modeli
10
III. Ulusal Varlık Yatırım Fonunun Oluşturulması (5)
Türkiye İstikrar Fonu / Ulusal Varlık Fonu (SWF) - Projeksiyonu
• Toplanan tasarrufların %80’i devletin iç borçlanması için kullanılmaktadır.
• Üçüncü havalimanı gibi büyük altyapı yatırımlarında kamu bankalarının bilançolarının
kullanılmasından ziyade kamu portföy yönetim şirketlerinin emeklilik fonları ile finanse
edilmesi daha uygundur.
• Tasarruf sahipleri için yeni yatırım aracı olarak gayrimenkul fonları düşünülebilir.
Bireysel emeklilik fonlarında
birikmesi beklenen 420 Milyar TL
ile birlikte,
2023 yılında Türkiye İstikrar
Fonunda 1 Trilyon 50 milyar TL
olması öngörülmektedir.
Türkiye İstikrar Fonu Varlık Dağılımı
11