Neden Alışkanlıklarımızdan Vazgeçmeliyiz?

enerji
Neden Alışkanlıklarımızdan Vazgeçmeliyiz?
Elk. Müh. Fikret Şahin
[email protected]
Bilindiği üzere enerjinin çok basit
milyar iken 11,4 milyar TEP enerji
Haziran Dünya Çevre Günü
bir tanımı var. İş yapabilme
tüketilmiştir. Yani kişi başına 1,78
olmuştur. 1994 yılında BM Çevre ve
becerisine enerji deniyor. Enerji
TEP enerji tüketilmiştir. ABD' de
Kalkınma Konferansı sırasında
günün her saatinde bireyler ve
7,89 TEP/ kişi olan bu değer
“Atmosferdeki
toplum tarafından çeşitli şekillerde
ülkemizde dünya ortalamasının
birikimlerini, iklim sistemi üzerindeki
kullanılmaktadır.
Enerji, ülkelerin kalkınmasında
sera
gazı
altında 1,18 TEP/kişi olarak
tehlikeli insan kaynaklı etkiyi
gerçekleşmiştir.
önleyecek bir düzeyde durdurmayı
en önemli girdilerin arasındadır.
Ülkemizde 2006 yılında enerji
başarmayı” hedefleyen BM İklim
Uzun yıllardır kişi başına enerji
arzı 99,840 milyon TEP olmuştur.
Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi
tüketimi kalkınmışlığın ölçütü olarak
Birincil enerji kaynakları üretimi ise
yürürlüğe girmiştir.
kullanılmıştır. İçinde bulunduğumuz
26,770 milyon TEP gerçekleşmiştir.
Doğal sera etkisi atmosferimizde
dönemde artık ENERJİ VERİM-
Bu durumda enerjimizin % 26,8' ini
milyonlarca yıllık evrim sonucu
LİLİĞİ kavramı ile tanışılmıştır.
karşılarken % 73' ünü ise ithal
oluşmuş ve normal koşullarda
Daha az enerji tüketimi ile daha çok
etmek zorunda kaldık. Bu oran diğer
dünyadaki
iş yapma becerisi (ki buna ENERJİ
yıllar içinde değişmemektedir. İthal
sürekliliğini sağlayan en önemli
canlı
yaşamın
YOĞUNLUĞU denmektedir) yeni
ettiğimiz enerjinin % 97, ham petrol
etkenlerden birisidir. Sözleşmede
gösterge olmuştur. Bir başka
ise % 93 olmuştur.
belirtilen “insan kaynaklı iklim
deyişle ülkelerin gelişmişlik ölçütü
1972 yılında Stockholm'de
değişikliği” esas olarak fosil
enerji yoğunluğunun küçük olması
gerçekleştirilen Birleşmiş Milletler
kaynakların (petrol, doğal gaz ve
İnsan ve Çevre Konferansı çevre
kömür) aşırı tüketilmesi ve orman
Enerji çeşitlerinin çok olması
sorunlarını ve çözüm yolları ile
alanlarının hızla yok olması
onların farklı birimlerde anılmasına
dünya gündemine taşımıştır. 5
sonucunda başta CO2 olmak üzere
ile ölçümlenmektedir.
yol açmaktadır. Bu nedenle çeşitli
enerji türleri çevrim katsayısı tek bir
tüketim birimi ile eşitlenmektedir.
Enerji tüketim birimi ton eşdeğer
petroldür. TEP hesaplanmasına
yönelik bir örnek verelim. 1 TEP =
11,626 kWh tir.
Dünya nüfusu 2005 yılında 6,4
emo izmir şubesi
Sera gazları
(atmosferik birikim)
Sanayi öncesi(1750-1800)
Günümüzde (1998)
Yıllık değişim (birikim)
Atmosferik ömrü (yıl)
Küresel Isınma Potansiyeli
29
CO2
(ppmv)
~280
365
1.5
5-200
1
CH4
(ppbv)
~700
1745
10
12
21
N2O
(ppbv)
~275
314
0.8
120
310
ppmv = hacim olarak
milyarda kısım
pptv = hacim olarak
trilyonda kısım
pptv = hacim olarak
milyonda kısım
mayıs 2009
enerji
atmosferdeki sera etkisini arttıran
enerjinin verimli kullanılması
kullanımı, otomasyon ile sistemi
gazların aşırı ve çok hızlı
zorunlu hale gelmiştir. Gerek birey
amacına uygun çalıştırmak çok
salınmasını tanımlamaktadır. Sera
olarak gerekse toplum olarak
önemlidir.
gazları karbondioksit (CO2), metan
üzerimize düşen görevler bulun-
(CH 4 ), nitrikoksit (N 2 O), hidro-
maktadır.
florokarbon (HFC), hidrokarbur
5. Su ve Buhar Tesisatı: Boru
yalıtımının yapılması, uygun
Unutmayalım ki enerjiyi verimli
yerlerde buhar kondenstopları
perflor (PFC), kükürt heksaflorit
kullanarak konforumuzda azalma
kurulması ve izlenmesi, hız
(SF6)' dur.
olmadan hem tasarruf edeceğiz
kontrolleri, kullanılmayan hatların
hem de doğayı daha az kirleteceğiz.
kapatılması çok önemlidir.
Japonya'nın Kyoto kentinde
Aralık 1997'de gerçekleştirilen
Binalarda enerji verimliliği ve
6. Isı Tesisleri: Kazan ve fırın
konferans sonunda BM İklim
tasarrufu açısından neler yapıl-
verimleri yüksek olmalıdır. Yalıtım
Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi
malıdır:
burada da çok önemlidir. Ön ısıtma
içinde imzalanan protokol KYOTO
1. Isı Yalıtımı: Binalarda ısı
sistemi, atık ısının geri kazanımı,
Sözleşmesi adın aldı. Sanayileşmiş
(sıcak veya soğuk) yalıtımı çok
toprağa veya suya dayalı ısı
ülkelerin bileşik sera etkisi oluşturan
önemli olup kayıpların büyük bir
pompaları kurulması önemlidir.
gaz emisyonlarını 2008-2012 arası
bölümünü oluşturmaktadırlar. Yeni
7. Su Isıtma : Su ısıtma yükü
döneme kadar 1990 ile kıyaslan-
binalarda çatı, tavan, taban ve
azaltılmalıdır. Isıtma gereksinim
dığında en az % 5 daha azaltacak-
duvar ısı yalıtımları yapılması
anında ve gereksinimi kadar suyun
larını oybirliği ile kabul ettikleri
zorunlu hale getirilmiştir. Bir başka
ısıtılması, tankların ve boruların
kararı alınmıştır. Yasal olarak
yalıtımda pencere ve kapılardır. Çift
yalıtımlı olması, noktasal ısıtıcılar
bağlayıcı olan bu taahhüt, 150 yıl
cam uygulaması, plastik şeritler,
gibi önlemler alınmalıdır.
önce bu ülkelerde başlayan
kapı tamponları, hava perdeleri gibi
emisyonlardaki artış eğiliminde
önlemler ile ısı kayıpları azaltıla-
Kondenser veriminin arttırılması,
tarihi bir geri dönüşün meydana
bilmektedir.
kondens borularının temiz ve
8. S o ğ u t m a
Tesisi
:
geldiği konusunda ümit vericidir.
2. Elektrik Tesisatı: Verimli
bakımlı tutulması, sistemin otomatik
Kyoto Protokolü 16 Mart 1998
trafolar kullanılması, güç faktörünün
kontrole alınması, gereksinim
tarihinde imzaya açılmıştır.
iyileştirilmesi, kaliteli ve sürekli
olmayan mahallerin kapalı
Sanayileşmiş gruptan kaynaklanan
elektrik kullanımı, temiz (harmonik
tutulması gibi önlemler söz
1990 yılı toplam karbondioksit
kirlenmesi olmayan) elektrik
konusudur.
emisyonun en az %55'ini açıklayan
kullanımı, verimli motor kullanımı,
gelişmiş ülkeler dahil olmak üzere,
kapasiteye uygun doğru motor
sında konumları, yapı detayları,
sözleşmeye katılan en az 55 ülkenin
seçimi, pik yükün azaltılması çok
doğru projelendirme, kullanım
onayını aldıktan 90 gün sonra
önemlidir. Tesisin sürekli bakım ve
amacına uygun yapıların yapılması
yürürlüğe girecektir. Aynı zamanda
kontrol altında tutulması da son
gereklidir.
İklim Değişikliği Sözleşmesinin
derece önemlidir. Tarife seçiminin
tarafları, sözleşmedeki taahhütlerini
doğru yapılması gerekmektedir.
9. Yapıların tasarım aşama-
Elektrik Mühendisleri Odası
toplumsal görevi gereğince topluma
gerçekleştirmeye devam edecekler
3. Aydınlatma: Enerji verimi
mesaj vermeye, doğru yönlendir-
ve Protokolün sonraki yıllarda
yüksek aydınlatma yapılmalıdır.
meye devam edecektir. Bu konuda
yürütülmesi için hazırlanacaklardır.
Amaca uygun aydınlatma sistemi
kendisine başvuran bütün toplum
Türkiye protokola katıldığını Resmi
uygulanmalıdır. Gün ışığı kullanımı,
kesimlerinden gelen seminer
Gazetenin 17 Şubat 2009 tarihli
loşlaştırma başka alternatifler
taleplerine olumlu bakmakta ve
sayısında yayınlayarak yürürlüğe
sunmaktadır.
yerine getirmektedir.
sokmuştur.
4. İklimlendirme Tesisat:
Amacına yönelik ve tam kapasiteye
Kaynakça
ve kullanımı sırasında yarattığı
uygun olarak tasarlanmalıdır. Kanal
EİEİ Yayınları
çevre kirliliği dikkate alındığında
yalıtımları, yüksek ve verimli filtre
Sonuçta enerjinin tükenir olması
mayıs 2009
30
emo izmir şubesi