Neden Alışkanlıklarımızdan Vazgeçmeliyiz?

enerji
Neden Alýþkanlýklarýmýzdan Vazgeçmeliyiz?
Elk. Müh. Fikret Þahin
[email protected]
Bilindigi üzere enerjinin çok basit
milyar iken 11,4 milyar TEP enerji
Haziran Dünya Çevre Günü
bir tani mi var. Is yapabilme
tüketilmistir. Yani kisi basina 1,78
olmustur. 1994 yilinda BM Çevre ve
becerisine enerji deniyor. Enerji
TEP enerji tüketilmistir. ABD' de
Kalkinma Konferansi sirasinda
günün her saatinde bireyler ve
7,89 TEP/ kisi olan bu deger
“Atmosferdeki
toplum tarafindan çesitli sekillerde
ülkemizde dünya ortalamasinin
birikimlerini, iklim sistemi üzerindeki
kullanilmaktadir.
Enerji, ülkelerin kalkinmasinda
en önemli girdilerin arasindadir.
sera
gazi
alti nda 1,18 TEP/kisi olarak
tehlikeli insan kaynakli etkiyi
gerçeklesmistir.
önleyecek bir düzeyde durdurmayi
Ülkemizde 2006 yilinda enerji
basarmayi” hedefleyen BM Iklim
Uzun yillardir kisi basina enerji
arzi 99,840 milyon TEP olmustur.
Degisikligi Çerçeve Sözlesmesi
tüketimi kalkinmisligin ölçütü olarak
Birincil enerji kaynaklari üretimi ise
yürürlüge girmistir.
kullanilmistir. Içinde bulundugumuz
26,770 milyon TEP gerçeklesmistir.
Dogal sera etkisi atmosferimizde
dönemde artik ENERJI VERIM-
Bu durumda enerjimizin % 26,8' ini
milyonlarca yillik evrim sonucu
LILIGI kavrami ile tanisilmistir.
karsilarken % 73' ünü ise ithal
olusmus ve normal kosullarda
Daha az enerji tüketimi ile daha çok
etmek zorunda kaldik. Bu oran diger
dünyadaki
is yapma becerisi (ki buna ENERJI
yillar içinde degismemektedir. Ithal
sürekliligini saglayan en önemli
canli
yasami n
YOGUNLUGU denmektedir) yeni
ettigimiz enerjinin % 97, ham petrol
etkenlerden birisidir. Sözlesmede
gösterge olmustur. Bir baska
ise % 93 olmustur.
belirtilen “insan kaynakli iklim
deyisle ülkelerin gelismislik ölçütü
1972 yi li nda Stockholm'de
degisikligi” esas olarak fosil
enerji yogunlugunun küçük olmasi
gerçeklestirilen Birlesmis Milletler
kaynaklarin (petrol, dogal gaz ve
Insan ve Çevre Konferansi çevre
kömür) asiri tüketilmesi ve orman
Enerji çesitlerinin çok olmasi
sorunlarini ve çözüm yollari ile
alanlari ni n hi zla yok olmasi
onlarin farkli birimlerde anilmasina
dünya gündemine tasimistir. 5
sonucunda basta CO2 olmak üzere
ile ölçümlenmektedir.
yol açmaktadir. Bu nedenle çesitli
enerji türleri çevrim katsayisi tek bir
tüketim birimi ile esitlenmektedir.
Enerji tüketim birimi ton esdeger
petroldür. TEP hesaplanmasina
yönelik bir örnek verelim. 1 TEP =
11,626 kWh tir.
Dünya nüfusu 2005 yilinda 6,4
emo izmir þubesi
Sera gazlarý
(atmosferik birikim)
Sanayi öncesi(1750-1800)
Günümüzde (1998)
Yýllýk deðiþim (birikim)
Atmosferik ömrü (yýl)
Küresel Isýnma Potansiyeli
29
CO2
(ppmv)
~280
365
1.5
5-200
1
CH4
(ppbv)
~700
1745
10
12
21
N2O
(ppbv)
~275
314
0.8
120
310
ppmv = hacim olarak
milyarda kisým
pptv = hacim olarak
trilyonda kisým
pptv = hacim olarak
milyonda kisým
mayýs 2009
enerji
atmosferdeki sera etkisini arttiran
enerjinin verimli kullanýlmasý
kullanýmý, otomasyon ile sistemi
gazlari n asi ri ve çok hi zli
zorunlu hale gelmiþtir. Gerek birey
amacýna uygun çalýþtýrmak çok
salinmasini tanimlamaktadir. Sera
olarak gerekse toplum olarak
önemlidir.
gazlari karbondioksit (CO2), metan
üzerimize düþen görevler bulun-
(CH 4 ), nitrikoksit (N 2 O), hidro-
maktadýr.
florokarbon (HFC), hidrokarbur
5. Su ve Buhar Tesisatý:Boru
yalýtýmýnýn yapýlmasý, uygun
Unutmayalým ki enerjiyi verimli
yerlerde buhar kondenstoplarý
perflor (PFC), kükürt heksaflorit
kullanarak konforumuzda azalma
kurulmasý ve izlenmesi, hýz
(SF6)' dur.
olmadan hem tasarruf edeceðiz
kontrolleri, kullanýlmayan hatlarýn
hem de doðayýdaha az kirleteceðiz.
kapatýlmasýçok önemlidir.
Japonya'nýn Kyoto kentinde
Aralýk 1997'de gerçekleþtirilen
Binalarda enerji verimliliði ve
6. Isý Tesisleri: Kazan ve fýrýn
konferans sonunda BM Ýklim
tasarrufu açýsýndan neler yapýl-
verimleri yüksek olmalýdýr. Yalýtým
Deðiþikliði Çerçeve Sözleþmesi
malýdýr:
burada da çok önemlidir. Ön ýsýtma
içinde imzalanan protokol KYOTO
1. Isý Yalýtýmý:Binalarda ýsý
sistemi, atýk ýsýnýn geri kazanýmý,
Sözleþmesi adýn aldý. Sanayileþmiþ
(sýcak veya soðuk) yalýtýmý çok
topraða veya suya dayalý ýsý
ülkelerin bileþik sera etkisi oluþturan
önemli olup kayýplarýn büyük bir
pompalarýkurulmasýönemlidir.
gaz emisyonlarýný 2008-2012 arasý
bölümünü oluþturmaktadýrlar. Yeni
7. Su Isýtma : Su ýsýtma yükü
döneme kadar 1990 ile kýyaslan-
binalarda çatý, tavan, taban ve
azaltýlmalýdýr. Isýtma gereksinim
dýðýnda en az % 5 daha azaltacak-
duvar ýsý yalýtýmlarý yapýlmasý
anýnda ve gereksinimi kadar suyun
larýný oybirliði ile kabul ettikleri
zorunlu hale getirilmiþtir. Bir baþka
ýsýtýlmasý, tanklarýn ve borularýn
kararý alýnmýþtýr. Yasal olarak
yalýtýmda pencere ve kapýlardýr. Çift
yalýtýmlý olmasý, noktasal ýsýtýcýlar
baðlayýcý olan bu taahhüt, 150 yýl
cam uygulamasý, plastik þeritler,
gibi önlemler alýnmalýdýr.
önce bu ülkelerde baþlayan
kapý tamponlarý, hava perdeleri gibi
emisyonlardaki artýþ eðiliminde
önlemler ile ýsý kayýplarý azaltýla-
Kondenser veriminin arttýrýlmasý,
tarihi bir geri dönüþün meydana
bilmektedir.
kondens borularýnýn temiz ve
8. S o ð u t m a
Tesisi
:
geldiði konusunda ümit vericidir.
2. Elektrik Tesisatý: Verimli
bakýmlýtutulmasý, sistemin otomatik
Kyoto Protokolü 16 Mart 1998
trafolar kullanýlmasý, güç faktörünün
kontrole alýnmasý, gereksinim
t a r i h i n d e i m z a y a a ç ýl m ýþt ýr .
iyileþtirilmesi, kaliteli ve sürekli
olmayan mahallerin kapalý
Sanayileþmiþ gruptan kaynaklanan
elektrik kullanýmý, temiz (harmonik
tutulmasý gibi önlemler söz
1990 yýlý toplam karbondioksit
kirlenmesi olmayan) elektrik
konusudur.
emisyonun en az %55'ini açýklayan
kullanýmý, verimli motor kullanýmý,
geliþmiþ ülkeler dahil olmak üzere,
kapasiteye uygun doðru motor
sýnda konumlarý, yapý detaylarý,
sözleþmeye katýlan en az 55 ülkenin
seçimi, pik yükün azaltýlmasý çok
doðru projelendirme, kullaným
onayýný aldýktan 90 gün sonra
önemlidir. Tesisin sürekli bakým ve
amacýna uygun yapýlarýn yapýlmasý
yürürlüðe girecektir. Ayný zamanda
kontrol altýnda tutulmasý da son
gereklidir.
Ýklim Deðiþikliði Sözleþmesinin
derece önemlidir. Tarife seçiminin
taraflarý, sözleþmedeki taahhütlerini
doðru yapýlmasýgerekmektedir.
9. Yapýlarýn tasarým aþama-
Elektrik Mühendisleri Odasý
toplumsal görevi gereðince topluma
gerçekleþtirmeye devam edecekler
3. Aydýnlatma: Enerji verimi
mesaj vermeye, doðru yönlendir-
ve Protokolün sonraki yýllarda
yüksek aydýnlatma yapýlmalýdýr.
meye devam edecektir. Bu konuda
yürütülmesi için hazýrlanacaklardýr.
Amaca uygun aydýnlatma sistemi
kendisine baþvuran bütün toplum
Türkiye protokola katýldýðýný Resmi
uygulanmalýdýr. Gün ýþýðýkullanýmý,
kesimlerinden gelen seminer
Gazetenin 17 Þubat 2009 tarihli
loþlaþtýrma baþka alternatifler
taleplerine olumlu bakmakta ve
sayýsýnda yayýnlayarak yürürlüðe
sunmaktadýr.
yerine getirmektedir.
sokmuþtur.
4. Ýklimlendirme Tesisat:
Amacýna yönelik ve tam kapasiteye
Kaynakça
ve kullanýmý sýrasýnda yarattýðý
uygun olarak tasarlanmalýdýr. Kanal
EÝEÝ Yayýnlarý
çevre kirliliði dikkate alýndýðýnda
yalýtýmlarý, yüksek ve verimli filtre
Sonuçta enerjinin tükenir olmasý
mayýs 2009
30
emo izmir þubesi