tc gümrük ve ticaret bakanlığı

T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
24 Ekim, 2013
TÜRKİYE EKONOMİSİ
BÜYÜME ve MİLLİ GELİR
Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla, 2012 yılında cari fiyatlarla 1.415.786 milyon TL/785.721 milyon dolar;
sabit fiyatlarla 117.675 milyon TL olarak hesaplanmıştır. GSYH, 2013 yılının ilk 6 aylık döneminde
cari fiyatlarla 740.134 milyon TL/408.448 milyon dolar; sabit fiyatlarla 58.134 milyon TL olarak
hesaplanmıştır.
Kişi Başına GSYH, cari fiyatlarla 2010 yılında 10.022 dolar, 2011 yılında 10.466 dolar, 2012
yılında ise 10.497 dolar olarak hesaplanmıştır.
GSYH, reel olarak 2010 yılında %9,2, 2011 yılında %8,8, 2012 yılında ise %2,2 oranında
büyümüştür. GSYH, reel olarak 2013 yılının ilk 6 aylık döneminde %3,7 oranında büyümüştür.
Satınalma Gücü Paritesine Göre GSYH (Reel GSYH), 2012 yılında 1.306.155 milyon dolar
olarak hesaplanmıştır. Satınalma Gücü Paritesine Göre Kişi Başına GSYH (Kişi Başına Reel
GSYH), 2012 yılında 17.375 dolar olarak hesaplanmıştır.
IMF verilerine göre Türkiye, yaklaşık 1 trilyon dolarlık Satınalma Gücü Paritesine Göre GSYH
ile 2011 yılında, Dünya’nın 16’ncı, Avrupa’nın ise 6’ncı büyük ekonomisi olmuştur. (Türkiye ve
Güney Kore’ye ait veriler henüz IMF veri tabanına aktarılmadığından, 2012 sıralaması henüz
kesinlik kazanmamıştır. Ancak her iki ülke için yapılan tahminler dikkate alındığında, Türkiye’nin
2012 yılında da 16’ncı sırada yer alacağı öngörülmektedir.)
GSYH’den En Fazla Pay Alan İlk Üç Sektör, 2013 yılının ilk 6 aylık döneminde sabit fiyatlarla
sırasıyla, %25,7 ile “İmalat Sanayi”, %15,3 ile “Ulaştırma, Depolama ve Haberleşme” ve %13,4 ile
“Toptan ve Perakende Ticaret” olmuştur.
GSYH’de En Hızlı Gelişen İlk Üç Sektör, 2013 yılının ilk 6 aylık döneminde sabit fiyatlarla
sırasıyla, %15,2 ile “Oteller ve Lokantalar”, %7,9 ile “Dolaylı Ölçülen Mali Aracılık Hizmetleri” ve
%7,5 ile “Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri” olmuştur.
İSTİHDAM ve İŞSİZLİK
İşgücüne Katılma Oranı, 2013 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,9 puan
artarak %51,7 olmuştur.
İstihdam Edilenlerin Oranı, 2013 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,3
puanlık bir artışla %46,9’a yükselmiştir.
İşsizlik Oranı, 2013 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,9 puanlık artışla
%9,3 olarak gerçekleşmiştir.
Türkiye Genelinde İşsiz Sayısı, 2013 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre
363.000 kişi artarak 2.686.000 kişiye yükselmiştir.
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
24 Ekim, 2013
Tarım Dışı İşsizlik Oranı, 2013 yılı Temmuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,1
puanlık artışla %11,8 seviyesinde gerçekleşmiştir.
ENFLASYON
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE), 2013 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre %0,77, bir önceki
yılın Aralık ayına göre %5,01, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,88 ve on iki aylık ortalamalara
göre %7,32 artış göstermiştir.
Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE), 2013 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre %0,88, bir önceki yılın
Aralık ayına göre %4,43, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,23 ve on iki aylık ortalamalara göre
%3,58 artış göstermiştir.
ENDEKSLER
Sanayi Üretim Endeksi, 2013 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre %4 oranında azalmış, bir
önceki yılın aynı ayına göre ise %0,1 oranında azalmıştır.
Tüketici Güven Endeksi, 2013 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre %6,6 oranında azalarak, 72,1
seviyesinde gerçekleşmiştir.
Perakende Satış Hacim Endeksi, 2013 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre %4,5 oranında,
bir önceki yılın aynı ayına göre ise %8,7 oranında artmıştır.
DIŞ TİCARET ve ÖDEMELER DENGESİ
2012 yılında, Türkiye’nin İhracatı 152,5, İthalatı 236,5, Dış Ticaret Hacmi 389, Dış Ticaret
Açığı 84 milyar dolar, İhracatın İthalatı Karşılama Oranı %64,5’tir.
2012 yılında İhracat Yapan Girişimci Sayısı 55.957, İhracat Yapan Girişimci Sayısı ise
63.718’dir.
2012 yılında İhracatta; 1-9 kişi çalışan Mikro Ölçekli Girişimlerin Payı %20,6 iken, 10-49 kişi
çalışan Küçük Ölçekli Girişimlerin Payı %24,3, 50-249 kişi çalışan Orta Ölçekli Girişimlerin
Payı %17,7, 250+ kişi çalışan Büyük Ölçekli Girişimlerin Payı ise %37,2 olmuştur.
2012 yılında İthalatta; 1-9 kişi çalışan Mikro Ölçekli Girişimlerin Payı %6,2, 10-49 kişi çalışan
Küçük Ölçekli Girişimlerin Payı %14,3, 50-249 kişi çalışan Orta Ölçekli Girişimlerin Payı
%17,9, 250+ kişi çalışan Büyük Ölçekli Girişimlerin Payı ise %61,4 olmuştur.
2012 yılında Sınai Girişimlerin İhracattaki Payı %56,8 olurken, Ticari Girişimlerin
İhracattaki Payı ise %39,1 olarak gerçekleşmiştir. 2012 yılında Sınai Girişimlerin İthalattaki
payı %53,5 olurken, Ticari Girişimlerin İthalattaki Payı ise %30,6 düzeyinde gerçekleşmiştir.
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
24 Ekim, 2013
2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde, Türkiye’nin İhracatı 99,4, İthalatı 166,9, Dış Ticaret Hacmi
266,4, Dış Ticaret Açığı 67,5 milyar dolar, İhracatın İthalatı Karşılama Oranı %59,5’tir.
2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre, İhracat %0,5 oranında
azalmış; İthalat %6,3 oranında, Dış Ticaret Hacmi %3,7 oranında, Dış Ticaret Açığı ise %18,3
oranında artmıştır.
2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde, gerçekleştirilen ihracattan, yatırım malları %9, ara malları
%51, tüketim malları %39 pay almıştır. 2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde gerçekleştirilen
ithalattan ise, yatırım malları %14, ara malları %74, tüketim malları %11 pay almıştır.
Cari İşlemler Dengesi, 2010 yılında 45,4 milyar dolar, 2011 yılında 75 milyar dolar, 2012 yılında
ise 47,7 milyar dolar açık vermiştir. Cari İşlemler Açığı, 2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde bir
önceki yılın aynı dönemine göre 8,9 milyar dolar artarak 44,3 milyar dolar seviyesinde
gerçekleşmiştir.
Cari İşlemler Dengesinin GSYH’ye Oranı, 2010 yılında %6,2, 2011 yılında %9,6, 2012 yılında
ise %5,9 olarak hesaplanmıştır.
Tablo 1: Resmi Dış Ticaret Verileri, 2012-2013. (Dolar)
2012
Ocak-Ağustos
2012
Ocak-Ağustos
2013
Değişim
İhracat
152.478.451.065
99.959.786.513
99.425.531.429
-0,5%
İthalat
236.545.109.865
157.058.646.127
166.993.687.618
6,3%
Dış Ticaret Hacmi
389.023.560.930
257.018.432.640
266.419.219.047
3,7%
Dış Ticaret Dengesi
-84.066.658.800
-57.098.859.614
-67.568.156.189
18,3%
64,50%
63,6%
59,5%
-6,5%
İhr./İth.
Kaynak: GTB&TÜİK
BÜTÇE
Merkezi Yönetim Bütçesi Dengesi, 2010 yılında 39,6 milyar TL, 2011 yılında 17,7 milyar TL,
2012 yılında ise 28,7 milyar TL açık vermiştir. Merkezi Yönetim Bütçe Dengesinin GSYH’ye
Oranı, 2010 yılında %3,6 iken, 2011 yılında %1,4, 2012 yılında %2,0 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Faiz Dışı Bütçe Dengesi, 2010 yılında 8,7 milyar TL, 2011 yılında 24,4 milyar TL, 2012 yılında
ise 19,6 milyar TL fazla vermiştir. Faiz Dışı Bütçe Dengesinin GSYH’ye Oranı, 2010 yılında %0,7
iken, 2011 yılında %1,9, 2012 yılında %1,4 seviyesinde gerçekleşmiştir.
2013 yılında Tahmini Bütçe Geliri yaklaşık 370,1 milyar TL, Tahmini Bütçe Gideri ise yaklaşık
404 milyar TL olarak öngörülmüştür. Tahmini Faiz Dışı Bütçe Dengesi’nin 2013 yılında 19
milyar TL fazla vermesi öngörülmüştür.
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
24 Ekim, 2013
Merkezi Yönetim Bütçe Açığı, 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde %68,7 oranında azalarak 4
milyar 494 milyon TL olmuştur.
Faiz Dışı Bütçe Fazlası, 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre %56,2
oranında artarak 39 milyar 343 milyon TL olmuştur.
Bütçe Gelirleri, 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre %19 oranında
artarak 290 milyar 46 milyon TL olmuştur.
Vergi Gelirleri, 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre %19 oranında
artarak 240 milyar 263 milyon TL olmuştur.
Bütçe Giderleri, 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre %14,1 oranında
artarak 294 milyar 540 milyon TL olmuştur.
Faiz Hariç Bütçe Giderleri, 2013 yılı Ocak-Eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre
%14,7 oranında artarak 250 milyar 702 milyon TL olmuştur.
DEVLET BORÇLARI
Toplam Kamu Net Borç Stokunun GSYH’ye Oranı, 2010 yılında %28,9, 2011 yılında %22,4,
2012 yılında ise %17,0 olarak gerçekleşmiştir.
AB Tanımlı Genel Yönetim Borç Stokunun GSYH’ye Oranı, 2010 yılında %42,3, 2011 yılında
%39,1, 2012 yılında ise %36,1 olarak hesaplanmıştır.
Net Dış Borç Stokunun GSYH’ye Oranı, 2002 yılında %38,4 iken, 2011 yılında %23,9’a
düşmüştür.
DÖVİZ VE ALTIN REZERVİ
Merkez Bankası’nın Brüt Döviz Rezervleri, 2013 yılı Ekim ayı (04.10.2013) itibariyle 108,2
milyar dolar olarak açıklanmıştır.
Merkez Bankası’nın Altın Rezervleri, 2013 yılı Ekim ayı (04.10.2013) itibariyle 20,9 milyar dolar
olarak açıklanmıştır.
2011-2012 DÖNEMİ İHRACAT VE İTHALAT BEYANNAMESİ SAYILARI
Tescil Edilen İhracat Beyannamesi Sayısı 2011 yılında toplam 2.631.234 adet, 2012 yılında ise
toplam 2.866.583 adettir.
Tescil Edilen İthalat Beyannamesi Sayısı 2011 yılında toplam 2.162.170 adet, 2012 yılında ise
toplam 2.199.841 adettir.
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
24 Ekim, 2013
YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ
2012 yılında Sabit Yatırım Tutarı 57,7 milyar TL olan 4.365 adet Yatırım Teşvik Belgesi
düzenlenmiş olup, bu belgeler kapsamında 149.498 kişilik İstihdam öngörülmüştür.
2012 yılında düzenlenen 4.365 adet yatırım teşvik belgesinin 4.129 adedi Yerli Sermayeli
Firmalar, 236 adedi Yabancı Sermayeli Firmalar tarafından alınmıştır.
2012 yılında düzenlenen belgelerde öngörülen Yerli Firmalar İçin Toplam Sabit Yatırım Tutarı
50,9 milyar TL olurken, Yabancı Firmalar İçin Toplam Sabit Yatırım Tutarı 6,7 milyar TL
olarak öngörülmüştür.
2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde Sabit Yatırım Tutarı 50,5 milyar TL olan 3.370 adet Yatırım
Teşvik Belgesi düzenlenmiş olup, bu belgeler kapsamında 121.235 kişilik İstihdam
öngörülmüştür.
2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde düzenlenen 3.370 adet yatırım teşvik belgesinin 3.200 adedi
Yerli Sermayeli Firmalar, 170 adedi Yabancı Sermayeli Firmalar tarafından alınmıştır.
2013 yılı Ocak-Ağustos döneminde düzenlenen belgelerde öngörülen Yerli Firmalar İçin
Toplam Sabit Yatırım Tutarı 42,6 milyar TL olurken, Yabancı Firmalar İçin Toplam Sabit
Yatırım Tutarı 7,9 milyar TL olarak öngörülmüştür.
NOT: Bu rapor RYKGM - Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi tarafından güvenilir olduğuna inanılan
kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla
hazırlanmıştır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde T.C. Gümrük ve Ticaret
Bakanlığı’nın kurumsal yaklaşımını yansıtmamaktadır.