EKONOMİK GÖRÜNÜM Haftalık Ekonomi Bülteni İktisat Bölümü|EKOMER 26 EKİM- 1 KASIM 2015/16 GEÇEN HAFTADAN... Yurtiçi Gelişmeler Tüketici Güven Endeksi Açıklandı Tüketici güven endeksi %7,3 arttı Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim . anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, Ekim ayında bir önceki aya göre %7,3 oranında artarak Eylül ayında 58,52 olan endeks Ekim ayında 62,78 seviyesinde gerçekleşti. Hanenin maddi durum beklentisi endeksi bir önceki aya göre %5,5 oranında artarak, Eylül ayında 82,08 olan endeks değeri Ekim ayında 86,58 oldu. Genel ekonomik durum beklentisi endeksi Eylül ayında 72,04 iken, Ekim ayında %12,3 oranında artarak, 80,87 oldu. İşsiz sayısı beklentisi endeksi bir önceki aya göre %4,4 oranında artarak, Ekim ayında 64,61 değerine yükseldi. Tasarruf etme ihtimali endeksi %5,3 oranında arttı. Eylül ayında 18,11 olan endeks, Ekim ayında 19,07 değerine yükseldi. (TÜİK) Kaynak: TÜİK Özellikle Haziran ayından itibaren güçlü bir düşüş eğilimine giren tüketici güven endeksinde son ayda ortaya çıkan toparlanma üzerinde; ABD Dolarında uluslararası para birimleri –ve TL- karşısında meydana gelen gerileme ile 1 Kasım seçimlerine yönelik olumlu beklentilerin etkisi olduğu gözlemlenmektedir. Tüketici güven endeksinde ortaya çıkan toparlanmanın sürekli hale gelip gelmeyeceği, 1 Kasım erken genel seçimleri sonrası ortaya çıkacak sonucun yasama organının faaliyetlerine yansıyıp yansımamasına bağlı bulunmaktadır. Bunun yanında, çoklu ulusal ve uluslararası siyasal riskler de ekonomik aktiviteler üzerindeki risk ve tehditleri kalıcı hale getirmektedir. 1 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası faiz kararını açıkladı Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK) 21 Ekim toplantısında, politika faizini yüzde 7,50 ile sabit tuttu. Banka, faizin alt ve üst koridorlarına da müdahale etmeyerek, sırasıyla yüzde 7,25 ve yüzde 10,75 seviyesinde bıraktı. Geç likidite penceresi uygulaması çerçevesinde borç verme oranı da yüzde 12,25 düzeyinde kaldı. Karar metninde, gerekli görüldüğü süre boyunca likidite politikasındaki sıkı duruşun devam edeceğine vurgu yapıldı. (TCMB) Yurtdışı Gelişmeler 3. Çeyrek Büyüme Oranı – Çin Çin ekonomisi üçüncü çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 6,9 büyüdü. Çin ekonomik büyümesi, küresel krizden bu yana ilk defa yüzde 7’nin altında gerçekleşmesine rağmen beklentileri az da olsa aştı. Bu düşüşte pay sahibi olan düşük yatırımlar, faiz oranlarının daha da indirilmesi ve farklı tedbirlerin alınması konusunda, Çin Merkez Bankası üzerindeki baskıyı arttırmaktadır. (Reuters) Üretici Fiyat Endeksi (Eylül) – Almanya Alman üretici fiyat endeksi eylül ayında, bir önceki ay gerçekleşen yüzde 1,7 düşüşü takiben yüzde 2,1 düştü. Zayıf talep ve düşük petrol fiyatları, üretici enflasyonu üzerinde baskı yaratmaktadır. Son imalat sanayi satın alma yöneticileri endeksine (PMI) göre, düşük enerji fiyatları nedeniyle eylül ayı girdi maliyetleri, bir önceki ayı takiben ikinci defa düşüşe uğradı. Buna ek olarak, üreticiler son 7 ay içinde ilk defa çıktı fiyatlarını az da olsa düşürdüler. Üretici fiyat endeksinin önümüzdeki aylarda da düşük kalması beklenmektedir. (economy.com) BU HAFTANIN EKONOMİK GÜNDEMİ Hem uluslararası hem de ulusal düzeyde oldukça yoğun bir haftaya başlıyoruz. Uluslararası alanda; Suriye savaşının çok taraflı yönü ve ortaya çıkan ittifak ve çelişkilerin yaratacağı gerilimler, emtia fiyatlarındaki gerileme eğilimi, Fed’in faiz oranı kararı, ABD dolarının seyri gibi çok sayıda siyasal ve ekonomik değişken hareketi gözlemleyeceğiz. Haftanın ülke ekonomisi açısından en belirleyici iki değişkeni Fed’in olası faiz artırımı kararı (28 Ekim) ve 1 Kasım erken genel seçimi olacaktır. Fed’in Çarşamba günü faiz artırımına gidip gitmeyeceği belirsizliğini korurken, yılsonuna yaklaştıkça bu konuda ortaya çıkan beklentiler gerilimi artırmaktadır. 1 Kasım seçiminin ekonomik aktörler üzerinde olumlu beklenti etkisinin bu hafta dramatik bir değişime uğramaması durumunda, genel ekonomik değişimlerde de ciddi hareketler beklemiyoruz. Fed’in faiz kararı ve 1 Kasım seçimleri ötesinde reel ekonomik unsurlara ilişkin açıklanacak çok önemli ekonomik veriler bu hafta açıklanacak. Bu verilerin başlıcaları; İş güven endeksi, Kapasite kullanım oranı, Dış ticaret dengesi ve 3. Çeyrek turizm gelirleridir. Verilerin ekonomik beklentiler üzerindeki etkisi bu hafta sınırlı kalacak olsa da, ekonominin genel görünümünü yansıtacak olmaları nedeniyle dikkatle izlenmelidirler. 2 HAFTANIN YORUMU Pariteler Prof.Dr. Zafer Tunca [email protected] Türkiye’nin Büyüme Hızı Büyüme ve gelişme çoğu kez birbiri yerine kullanılsa da aslında farklı anlam taşımaktadır. Büyüme sadece nicelik ifade eden bir kavram iken, gelişme büyümenin yanı sıra niteliksel değişmeleri de ifade etmektedir. Son zamanlarda Türkiye’nin ne kadar büyüdüğü tartışmaları yoğun bir şekilde devam etmektedir. Konuyu son 12 yılı ele alarak incelemeye çalışacağız. Bir ekonominin bir yıl içerisinde ürettiği nihai mal ve hizmetlerin parasal ifadesine Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) denir. GSYH’daki yıllık artışlar da ülkenin bir yıldan diğerine ne kadar büyüdüğünü gösterir. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine bakarak son 12 yılda bu konuda meydana gelen gelişmeye bir bakalım. * Her yılki fiyatlarla yapılan hesaplamaya cari fiyatlarla GSYH diyoruz. 2002 yılında 350,5 milyar TL olan GSYH 12 yılda 5 misli artarak 2014 yılında 1747,4 milyar TL’ye ulaşmış gözüküyor. Oysa bu yıllar içerisinde fiyatlar da artmış bulunduğundan yapılan hesaplama bu fiyat artışlarını da içinde barındırmaktadır. Uluslararası kıyaslamalar yapmak için ülkelerin ulusal gelirleri ABD Doları olarak hesaplanır. Bu şekilde hesaplandığında 12 yılda ulusal gelirin 5 değil 3,5 kat arttığı görülür. Ancak biraz önce belirttiğimiz gibi bu hesaplamada da cari fiyatlar kullanıldığı için fiyat artışlarının etkisi söz konusudur. Enflasyon etkisinden arındırılmış GSYH hesaplarına sabit fiyatlarla GSYH denmektedir. Bu hesaplama 12 yıl içinde fiyatların hiç artmadığı kabul edilerek 2002 fiyatları ile yapılmaktadır. Bu yolla gerçek üretim artışını bulmak mümkün olmaktadır. Bu yolla yapılan sabit fiyatlarla GSYH’nın 12 yılda %74 oranında arttığı görülmektedir. Nüfus artışını da hesaba kattığımızda kişi başına artış ise yine aynı dönemde %50 olmaktadır. Hiç kuşkusuz itibar edilmesi gereken hesaplama son paragraftaki gibi olmalıdır. * http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist 22.10.2015 Haftanın Veri Takvimi Fiyat DOLAR/TL 2,9110 EURO/TL 3,2003 EUR/USD 1,1006 USD/JPY 121,52 GBP/USD 1,5337 EUR/JPY 133,75 USD/CHF 0,9780 Hisse Senedi Piyasaları BIST 100 BIST 30 S&P 500 Nikkei BOVESPA Shanghai 300 CAC Paris Seviye 80.125 98.470,99 Seviye 2.075,15 18.825,30 47.596,59 3.661,98 4.923,64 26.10.2015 14:30 İş Güven Endeksi (Ekim) – Türkiye 26.10.2015 14:30 Kapasite Kullanım Oranı (Ekim) – Türkiye 26.10.2015 15:00 Yıllık Büyüme Oranı (Eylül) – Rusya 27.10.2015 11:30 3. Çeyrek Büyüme Oranı – İngiltere 27.10.2015 16:00 Tüketici Güven Endeksi (Ekim) – ABD 28.10.2015 08:00 Fed Faiz Oranı Kararı – ABD ALTIN ONS 29.10.2015 01:50 Sanayi Üretimi Yıllık Değişim Oranı – Japonya HAM PETROL 44,71 29.10.2015 10:55 İşsizlik Oranı (Ekim) - Almanya BAKIR 95,85 29.10.2015 14:30 3. Çeyrek Büyüme Oranı – ABD 29.10.2015 15:00 Enflasyon Oranı (Ekim) – Almanya BRENT 48,05 30.10.2015 13:30 Enflasyon Oranı (Eylül) – Japonya GÜMÜŞ 1,4790 30.10.2015 10:00 Dış Ticaret Dengesi (Eylül) – Türkiye 30.10.2015 10:00 3. Çeyrek Turizm Gelirleri – Türkiye 30.10.2015 12:00 İşsizlik Oranı (Eylül) – Avro Bölgesi Emtia Fiyat 1.164,25 Ekonomik Görünüm Haftalık Ekonomi Bülteni, TC İstanbul Kültür Üniversitesi, İktisat Bölümü ve Ekonomik ve Finansal Araştırmalar Merkezi (EKOMER) tarafından hazırlanmaktadır. Bültende yer alan değerlendirmeler herhangi bir yatırım önerisi olmayıp görüş niteliğindedir. 3 Yayın Koordinatörü: Doç.Dr. Sinan Alçın Editörler: Ar.Gör. Zehra Atik, Ar.Gör. Derya Zayim, Ar.Gör. Ady. Tuğba Aynacı Yayın Kurulu: Prof.Dr. Durmuş Dündar, Prof.Dr. Zafer Tunca, Yrd.Doç.Dr.Nebile Korucu Gümüşoğlu, Öğr.Gör.Dr. Deniz Dereli, Öğr.Gör. Raif Bakova, Ar.Gör. Özgür Atılgan, Ar.Gör. Ady. Deniz Çolak İletişim: [email protected]