ankilozan spondilit - E

ANKİLOZAN SPONDİLİT
UZM.FZT. NAZMİ
ŞEKERCİ

ROMATOİD
SPONDİLİT

MARİE-STRUMPELL
HASTALIĞI

Vertebral kolonun
kronik, iltihabi bir
hastalığı olup, ilk
bulguları çoğunlukla
bilateral olmak üzere,
sakroilyak eklemlerden
başlayan ve asendens
bir gidiş izleyerek
servikal bölgeye doğru
uzanan romatizmal bir
hastalıktır .

ÖNCELİKLE
VERTEBRAL
EKLEMLERİN
SYNOVİASINI DAHA
SONRA LATERAL
LİGAMENTLERİNİ
TUTARAK İLERLER.

Akut dönemden sonra
vertebral eklemlerde ve
lateral ligamentlerde
ossifikasyonlar oluşur
ve ileri dönemde
vertebral kolon
radyolojik olarak bambu
kamışı görünümünü
alır.

Vertebral kolonun dışında
periferik eklemlerden en çok
kalça ve omuz eklemlerini
tutar. Zaman içerisinde
vertebral kolonun
tutulumuyla ortaya çıkan
postüral bozukluk kalça ve
diz eklemlerinin dışındaki
eklemlerde de sekonder
olarak kontraktürlere ya da
deformitelere yol açabilir.

Hastalığın etyolojisi hala tam
olarak belli değildir. Genetiğin,
iklim koşullarının, emosyonel ya
da fiziksel travmaların ve
yorgunluğun hastalığın etyolojisi
üzerindeki etkisi fazla değildir.

En önemli faktör HLA-B27
antijeninin kanda pozitif
olmasıdır. Ankilozan spondilitli
hastaların %90’ından fazlasında
HLA-B27 doku antijeninin pozitif
olması; bu antijene sahip
bireylerin AS olma olasılığının
yüksek olduğu ve hatta bu
antijenin hastalığın etken
patojeni olduğu görüşünü
doğrulamaktadır. Ancak nadir
de olsa bu antijenin yüksek
olduğu kişilerde AS görülmeme
olasılığı da vardır.

Ülkelere göre
dağılımında belirli bir
özellik yoktur. Ama
kesin bir bilgi
olmamakla beraber
nemli ve sıcak
iklimlerde daha çok
görüldüğü
söylenmektedir.

Erkeklerde kadınlara
oranla 1/5 daha fazla
görülür. Özellikle genç
erişkin erkeklerde
görülme olasılığı çok
yüksektir. (15-30 yaşlar
arası başlama yaşıdır )
45 yaşından sonra
görülme ihtimali çok
çok azalır.

Hastalığın seyri bazen
yavaş, bazen çok hızlı ve
şiddetli, bazen de intermittan
olabilir. Örneğin sadece
sakro-ilyak eklem tutulumu
olur ya da lumbal bölgeyi de
içine alır. Burada kalabilir ya
da servikale de sıçrar
v.b.Tutulum daima
bilateraldir.

Ankilozan spondilitte
columna vertebralisin
öne doğru fleksiyonu ve
vertebra posteriorunun
füzyonu.

Hastalığın ilk belirti ve
bulguları başlangıçta “low
back pain” ve disk
patolojileriyle çok karıştırılır
ve malesef bu nedenle de
erken dönemde teşhis
atlanır. Hastalar bel
ağrılarından ve sabahları
olan sertliklerden yakınırlar.
Bazen kalçalara ve bacağa
yayılan siyatalji tarzında
ağrılar olur.

Zamanla hastalığın
ilerlemesi ile lumbal lordoz
düzleşir, vertebral kolonun
yukarı kısımlarının
etkilenmesiyle torakal kifoz,
kosto-vertebral eklem
tutulumuyla çökük göğüs
oluşur torakal
compliance(hareketlilik)
kaybolur, servikal bölgenin
tutulumuyla servikal lordoz
düzleşir ve nihayetinde
vertebral kolon rijit bir C
şeklini alır.

Vertebral kolonun şeklinden
dolayı baş anteriora tilt
yapar(görüş alanı azalır),
omuzlar protraksiyona gelir
ve vücutta genel bir
fleksiyon postürü hakim
olur.Rijit vertebral kolona
karşı kompansatuar bir
mekanizma olarak hasta
kalça ve dizlerini fleksiyona
getirir.

Bu da zamanla kalça ve
diz eklemlerinde
fleksiyon
kontraktürlerinin
oluşmasına ve ileri
dönemde deformitelerin
görülmesine yol açar.
Hasta tekerlekli
sandalye ya da yatağa
bağımlı hale gelebilir.

Torakal bölgenin
tutulumu solunum
fonksiyonlarının
limitlenmesine ve
hastalarda ciddi akciğer
yetmezliklerine ya da
pnömoni gibi
hastalıklara neden
olabilir.

AS’li hastaların çoğu
hastalık nedeniyle değil,
hastalığın yol açtığı akciğer
problemleri nedeniyle
kaybedilir. Pulmoner
fonksiyonları %50’den fazla
azalmış kişilerde solunum
desteği(fizyoterapi) veya
mekanik ventilatör gerekir.
ANKİOZAN SPONDİLİTTE
FİZYOTERAPİ PRENSİPLERİ



1) Vertebral kolonun
hareketliliğini sağlamak ve
korumak,
2) Torakal kafesin
hareketliliğini sağlayıp
korumak ve pulmoner
fonksiyonları geliştirmek,
3) Düzgün postürü korumak
veya sağlamak.
TEDAVİ

AS’nin akut dönem tedavi
programında, RA’de olduğu
gibi hastanın
immobilizasyonu önem
taşır(vertebral kolonda).
Ancak AS’deki tutulum
romatoid artritteki gibi bütün
sistemleri
ilgilendirmediğinden ve
genel ateş olmadığından
buradaki immobilizasyon
RA’daki kadar rijit değildir.

AS’li hastaların günde en az
10 saat yatak istirahati
yapması gerekir. Bunun için
yatağın sert ve vertebral
kolonun normal fizyolojik
eğrilerini destekler nitelikte
olması şarttır. Başın
fleksiyona gidişini
engellemek için baş yada
boyun altına ince bir yastık
konmalıdır..

Hasta yan yattığında baş
yastığı başın laterale gidişini
engellemeli ve nötral
pozisyonu korumalıdır.
Yatak istirahatinin haricinde;
hastalara yorulmamaları,
nemli ortamlarda
bulunmamaları, soğuktan ve
rüzgârdan uzak durmaları,
proteinden zengin bir diyetle
beslenmeleri ve bol sıvı
gıdalar ile vitamin almaları
önerilir
FİZİK TEDAVİ

Sıcak uygulama olarak
yüzeyel nemli sıcaklık
ajanları kullanılabilir. Ama
uygulama yaparken akut
alevlenme döneminin
hafiflemiş olmasına ve
sıcaklık derecesinin düşük
olmasına dikkat edilmelidir..

Uygulama direkt olarak
vertebral kolona
yapılmamalı, paravertebral
olarak uygulanmalıdır.
Soğuk uygulama pek tercih
edilmemekle beraber
kullanıldığı taktirde genel
değil, lokal olarak
kullanılmalı ve sakro-ilyak
eklemler üzerine yada
vertebral kolona
uygulanmalıdır

Spraine uğramış
paravertebral kasları
gevşetmek için masaj
uygulaması faydalı
olabilir. Ancak hastanın
pozisyonlanması
sırasında lumbal
lordozu korumak için
bel altına yastık
konulmalıdır.

Elektroterapi
modalitelerinden
yüzeyel etkili olanlar
seçilmelidir.(TENS, EF
akım çeşitlerinden 0100/90-100, Diadinamik
akım çeşitlerinden ise
DF,LP kullanılır.)
Subakut ve Kronik Dönem

Subakut dönemde de akut
dönemde olduğu gibi torakal
bölge, vertebral kolon,
servikal bölge ve lumbal
bölgenin hareketlerini
arttırıcı, postürü koruyucu ve
düzeltici egzersizlere devam
edilmeli, ancak egzersizlerin
şiddeti ve türü daha ileri
düzeyde olmalıdır.

Bunların yanında yine
yüzeyel sıcaklık ajanları,
hidroterapi, masaj,
mobilizasyon ve çok
kontrollü manuel
traksiyondan da
faydalanılabilir.

Kronik dönemde artık
derin ısı ajanlarına
geçilmelidir.
Örneğin; tüm vertebral
kolunu içine alacak
şekilde yapılan kablo
sarım tatbikatı ile KDD,
D tipi elektrotla
mikrodalga diatermi ve
baker ile IR
uygulanabilir.