1. Maliye Politikasının Doğuşu ve Konusu 1 a) Kamu harcamalarının

İ Ç İ N D E K İ L E R
MALİYE POLİTİKASI
(AMAÇLAR — ARAÇLAR)
ve
ÇAĞDAŞ BÜTÇE TEORİLERİ
GİRİŞ : MALİYE POLİTİKASININ DOĞUSU VE K O N U S U
1. Maliye Politikasının Doğuşu ve Konusu
a)
b)
c)
ç)
d)
2.
2
2-3
3-4
4
4-6
Prensiplerin Altında Yatan Varsayımlar
6
a)
b)
7
c)
3.
K a m u h a r c a m a l a r ı n ı n hacimce küçük olması
prensibi
I
Devlet bütçesinin denk olması prensibi
K a m u giderlerinin dolaylı vergilerle karşılan­
m a s ı prensibi
Bütçe açıklarının uzun vadeli borçlanmalarla
karşılanması prensibi
B ü t ç e açıklarının kısa vadeli borçlarla kar­
şılanmaması prensibi
1
Tüketici devlet varsayımı
K a m u teşebbüslerinin özel teşebbüslerden
daha az verimli olduğu varsayımı
Tarafsız vergi ve tarafsız kamu h a r c a m a l a r ı
varsayımı
7
7
Olayların Gelişmesi
7
a)
b)
c)
ç)
7-8
8
9
9
B i r i n c i Cihan Savaşı
1929 B u h r a n ı
İkinci Cihan Savaşı
Refah devleti
4.
F i k i r Alanındaki Gelişmeler
5.
Malî Gelenekçiliğin İflâsı
11-
a)
b)
12-
c)
6.
7.
8.
9.
Tüketici devletten süzgeç devlete geçiş
K a m u teşebbüsleri her zaman özel teşebbüs­
lerden daha az verimli değildir
Zamanımızda tarafsız kamu h a r c a m a s ı ve ta­
rafsız kamu geliri düşünülemez
14
14-
Maliye Politikasının Konusu
Maliye Politikasının Az Gelişmiş Ekonomiler Ba­
kımından Önemi
15 -
Maliye Politikasının Amaçları
18 -
a)
b)
c)
19 20
Ekonomide istikrar sağlamak
İktisadî kalkınmayı gerçekleştirmek
Ekonomide servet, gelir dağılımı ve y a ş a m a •
seviyelerini denkleştirmek
Maliye Politikasının Amaçları Arasındaki Çatışma
a)
b)
c)
ç)
10.
9-
Belirli bir tüketim seviyesine ulaşma ile ikti­
sadî k a l k ı n m a arasındaki çatışma
Fiat istikrarı ile tam çalışma arasındaki ça­
tışma
Ekonomik ve sosyal haklarla maliye politika­
sının amaçları arasındaki çatışma
Maliye politikası amaçları ile malî araçların
amaçları arasındaki çatışma
17-
21
21
21 23 24
24 -
Maliye Politikasını Y ü r ü t m e Koşulları
26
a)
b)
26 -
c)
ç)
d)
İktisadî hayata teşhis koymak
Maliye politikası tedbirlerinin k a b u l ü n ü sağ­
lamak
İradî kararları zamanında almak ve uygula­
mak
Maliye politikasını diğer politikalarla ahenk­
leştirmek
İyi bir maliyeci olmak
27 28 30 31
BİRİNCİ BÖLÜM: K A M U EKONOMİSİNİN NİSPÎ DEĞERİ
1.
Kamu
Ekonomisinin
Nispî
önemi
Değerini
Bilmenin
33.
XII
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
K a m u harcamalarının Sınıflandırılması
35 - 36
a)
b)
c)
36 - 40
40-43
43 - 44
Reel harcamalar - transfer h a r c a m a l a r ı
Cari harcamalar - yatırım h a r c a m a l a r ı
V e r i m l i harcamalar - verimsiz harcamalar
K a m u Ekonomisinin Genişliği
44
a)
b)
Konunun siyasî b a k ı m d a n tetkiki
Konunun ekonomik b a k ı m d a n incelenmesi
45 - 46
46 - 48
K a m u Ekonomisinin iktisadî Mantığı
B u g ü n k ü Durum, Dünya'da ve Türkiye'de
İktisadî Devlet Teşekküllerinin Fiat Politikaları
K a m u Ekonomisinin Nispî Değerinin Ölçülmesi
48 - 50
50 - 51
51-53
53 - 54
a)
b)
54 - 56
57 - 59
K a m u Ekonomisinin Nispî Değerini Tesbit Etmek
Hangi Anlamlara Gelebilir?
59
K a m u Ekonomisinin
Yönleriyle İlişkisi
60
a)
b)
c)
ç)
d)
e)
10.
11.
K a m u ekonomisinde yaratılan hasılanın tesbiti
K a m u ekonomisinde yaratılan hasılaya bir
fiat uygulama meselesi
Millî
Muhasebenin
Diğer
K a m u h a r c a m a l a r ı n ı n G . S . M . H . ya Oranı
Hakikî kamu t ü k e t i m i
K a m u alımları ve safi kamu tüketimi
K a m u ekonomisinin yarattığı katma değer
K a m u ekonomisinin dağıtılan gelirler içindeki
payı
K a m u ekonomisinin istihdam hacmi içindeki
yeri
60 - 63
63-64
65
65 - 67
67 - 68
68
Vergi Yükü - Millî Gelir İlişkileri
B e l l i Başlı Vergi Yükü K a v r a m l a r ı
69 - 72
72
a)
b)
c)
72
73-74
74-75
Gayrisâfi vergi y ü k ü
Safi vergi y ü k ü
Sektör veya mal itibariyle vergi y ü k ü
İKİNCİ BÖLÜM: İKTİSADÎ İSTİKRAR V E ENFLÂSYONLA
MÜCADELEDE MALİYE POLİTİKASI
1.
İktisadî İstikrarın Mahiyeti
XIII
76-81
2 . Tam Çalışma
3.
4.
6.
7.
"
Enflâsyon v e Nev'ileri
84
a)
b)
c)
84
Talep enflâsyonu
Maliyet enflâsyonu
Fiat enflâsyonu
8
Enflâsyon ve tasarruf hacmi
Enflâsyon ve kaynakların kullanımı
Enflâsyon ve ticaret - ödemeler bilançoları
Enflâsyon ve istihdam hacmi
Enflâsyon ve gelir dağılımı
ö
*
^
8 5
Enflâsyonla Niçin Mücadele Etmelidir?
a)
b)
c)
ç)
d)
5.
0 1
_
8 6
86 - 88
" 9
89-90
90 - 91
91
91 -92
88
8
Enflâsyonla Mücadelede Gözönünde Bulundurula­
cak Hususlar
92
a)
b)
c)
92
93-94
95
Enflâsyon boşluğu ve hesaplanması
Toplam arz ve toplam talebin incelenmesi
Enflâsyonun kaynağı
Enflâsyonla Mücadele Problemini Çözüm Yolları
Otomatik Stabilizatörler
95 - 96
96-97
a)
b)
c)
ç)
d)
97 - 98
98-99
99
99 -100
e)
Vergi hasılâtındaki otomatik değişmeler
İşsizlik sigortası primleri - işsizlik yardımları
Toprak mahsullerine ödenen malî y a r d ı m l a r
K u r u m ve aile tasarrufları
Kendiliğinden meydana gelen bütçe fazla ve
açıkları
Ekonomideki stoklarda artış ve azalmalar
100
100 -101
8.
Otomatik Stabilizatörlerin Değeri
101 - 102
9.
Enflâsyon Boşluğunun Gösterilmesi ve Anlamı
102 - 104
Enflâsyonla Mücadelede Bütçe Politikası
104
a)
b)
c)
104
104
104
10.
11.
12.
Bütçenin giderlerini azaltmak
Bütçenin gelirlerini a r t ı r m a k
Daha küçük bir bütçe hazırlamak
Çeşitli Bütçe Politikalarının Değerlendirilmesi
Enflâsyonla Mücadelede K a m u H a r c a m a l a r ı Poli­
tikası
XIV
104-106
106-111
13.
14.
15.
Enflâsyonla Mücadelede Vergi Politikası
Enflâsyonla Mücadelede Vergi Politikasına Yönel­
tilen İtirazlar
113-114
Vergi Politikasıyla Enflâsyonla Mücadelede Ne Ya­
pılabilir?
114
a)
b)
c)
ç)
d)
16.
115
116-117
117-118
118 -121
121
Enflâsyonla Mücadelede Borçlanma Politikası
121
a)
b)
122 -125
c)
ç)
d)
17.
Vergi artışlarına vergi mükelleflerinin göster­
dikleri tepkiler
Vergi sisteminin kabul edebileceği yenilikler
Enflâsyon ve vergi ödeme gücü
Enflâsyonla mücadelede dolaylı - dolaysız ver­
giler meselesi
Enflâsyonla mücadelede vergi politikasıyla
toplam arzın artırılması
111-113
B o r ç l a n m a n ı n kaynağı
Enflâsyonla mücadelede b o r ç senetlerinin vâ­
desi
Enflâsyonla mücadelede faiz politikası
Devlet borçlarının idaresi
Enflâsyonla mücadelede b o r ç l a n m a politika­
sıyla toplam arzın artırılması
Enflâsyonla Mücadelede Maliye Politikasının Özel­
likleri
125 -126
126
127
127
128-129
ÜÇÜNCÜ B Ö L Ü M : TELÂFİ EDİCİ MALİYE POLİTİKASI
1. Toplam Arz Fazlasının Ortaya Çıkardığı İstikrar­
sızlıklar
2.
132
a)
Devrî hareketler
132-136
b)
Olgun ekonomiler nazariyesi
136-139
Depresyonla Mücadelede Harcama Politikası
139
a)
b)
140 -143
143 -147
Daralmadan depresyona geçiş
Depresyondan canlanmaya geçiş
3.
Olgun Ekonomilerde Telâfi E d i c i Harcamalar
148 -149
4.
Depresyonla Mücadelede
Planlanması
149 -150
Kamu
XV
Harcamalarının
5.
Depresyonla Mücadelede K a m u H a r c a m a l a r ı Tür­
leri
a)
b)
c)
ç)
6.
Sosyal yardımlar
İşsizlik yardımları ve malî y a r d ı m l a r
Yatırım h a r c a m a l a r ı
Bayındırlık h a r c a m a l a r ı
Bayındırlık H a r c a m a l a r ı n d a Seçim ve Zaman Me­
selesi
Depresyonla Mücadelede Ne Kadar Harcama Ya­
pılmalıdır?
8. Depresyonla Mücadelede Bayındırlık Harcamaları­
nın Bütçe Usullerine Uydurulması
9. Depresyonla Mücadelede Merkezî Devlet Maliyesiy­
le Mahallî İdareler Maliyesinin Ahenkleştirilmesi
10. Depresyonla Mücadelede Vergi Politikası
7.
a)
b)
c)
ç)
11.
12.
13.
14.
Verginin yansıması
Verginin mevzuu
Vergi indirimlerinin zamanı
Vergi ahenkleştirmesi
150
151 152
152 154
154
155 - 157
157- 160
160- 162
162- 163
163 - 165
165- 166
167
167- 168
168
168- 169
Depresyonla Mücadelede Vergi ve Harcama Po­
litikalarının Karşılaştırılması
170- 174
Depresyonla Mücadelede Borçlanma ve Borç İda­
resi Politikası
174- 175
Depresyon Devrelerinde Telâfi E d i c i Maliye Poli­
tikasının Başarısını Sınırlayan Faktörler
175 - 181
Depresyonla Mücadelede Telâfi E d i c i Harcama Po­
litikasının Özellikleri
181- 182
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM : HAZİNE-MERKEZ B A N K A S I İLİŞKİLERİ
1.
2.
3.
4.
Hazine Nedir ?
Hazinenin Mevcudiyeti İçin Gereken Ş a r t l a r
Hazinenin Geleneksel ve Modern Fonksiyonları
Hazinenin Geleneksel Fonksiyonu (Hazine İşlem­
leri)
a)
b)
Hazinenin fonları m e k â n itibariyle denkleştir­
mesi
Zaman itibariyle denkleştirme
XVI
183 - 184
184- 186
186- 187
187
187- 188
188- 189
5.
6.
7.
8.
9.
Bütçe Açığı ve Hazine Açığı, Bütçe Fazlası ve Ha­
zine Fazlası
189 -1
Hazinenin Paranın İstikrarını Sağlama ve Koruma
Fonksiyonu
190
a)
b)
c)
ç)
d)
e)
191
191
191 -1
193 -1
194 -1
195-1
K r e d i arzı - kredi talebi dengesi
K r e d i k o n t r o l ü n ü n şekilleri
Kantitatif kredi k o n t r o l ü
Kalitatif kredi k o n t r o l ü
Sermaye arzı - sermaye talebi dengesi
Döviz arzı - döviz talebi dengesi
Hazinenin Ekonomiyi Düzenleme Fonksiyonu
Hazinenin Gelir Yaratma Fonksiyonu
Hazine Bonoları İhracıyla Hazinenin Gelir Yarat­
ması
197-1
198 - 1
10.
11.
Hazine Bonolarının Tehlikelerine Karşı Korunma
Emisyon yoluyla Hazinenin Gelir Y a r a t m a s ı
202 - 2
203-2
12.
Emisyon Hangi Ölçüler İçinde Güvenilir B i r K a m u
Geliridir ?
206-2
13.
Merkez Bankalarının Statüleri Nasıl Olmalıdır?
207-2
14.
Emisyon Yoluyla Hazinenin Gelir Yaratma Fonk­
siyonunun Uygulanması
210
199 - 2
BEŞİNCİ BÖLÜM : İKTİSADÎ K A L K I N M A VE FİNANSMANI
I — G E N E L SORUNLAR
1.
Az Gelişmiş Ekonomilerin Tanımlanması
211
a)
b)
)
212
213
c
ç)
d)
Az gelişmiş ekonomilerin genel özellikleri
Az gelişmiş ekonomilerin tarımsal özellikleri
Az gelişmiş ekonomilerin demografik özellik­
leri
Az gelişmiş ekonomilerin kültürel ve politik
özellikleri
Az gelişmiş ekonomilerin teknolojik ve diğer
özellikleri
213
214
214
2.
İktisadî K a l k ı n m a n ı n Tanımlanması
214
3.
İktisadî K a l k ı n m a n ı n Mekanizması
215
XVII
4
İktisadî Kalkınmanın Ekonomik ve Sosyal Engelleri
a)
b)
5.
6.
İktisadî Kalkınmanın Başlatılması
İktisadî Kalkınmanın Sürükleyici Kuvvetleri
a)
b)
c)
7.
8.
9.
Ekonomik engeller
Sosyal engeller
Teknik
İktisadî kalkınma fikirleri
Nüfus
İktisadî Kalkınmadan Doğan Güçlükler
İktisadî Kalkınmayı Nasıl Yürütmeli ?
İktisadî Kalkınma Karşısında Az Gelişmiş Ekono­
milerin Durumu
a)
b)
c)
ç)
Kalkınma hızları muhafaza edilecek az geliş­
miş ekonomiler
Kalkınma hızları s ü r a t l e n d i r i l e c e k az geliş­
miş ekonomiler
Kalkınma hızına kavuşturulması gereken eko­
nomiler
İstihsal tekniğinin modernleştirilmesi gereken
ekonomiler
2
1
6
2
1
6
2
1
7
217-220
221
2 2 1
2 2 1
2 2 1
'
2 2 2
223
223
2 2
3 -
2 2 4
224
224
224
224 - 225
10.
Finansman İhtiyacının Tesbiti
225-232
11.
Finansman İhtiyacının Karşılanmasına Hâkim Ol­
ması Gereken Prensipler
233
a)
b)
c)
233
233
233-234
12.
13.
Enflasyonsuz finansman
F i z i k i denge
Nakdî denge
Tarım Sektörünün İktisadî Kalkınmadaki Fonksi­
yonları ve İktisadî Kalkınmanın F i n a n s m a n ı n d a k i
Yeri
234 - 236
Dış Ticaretin İktisadî Kalkınmanın F i n a n s m a n ı n
daki Rolü
236 - 239
II — DIŞ FİNANSMAN K A Y N A K L A R I
1. Yabancı Özel Yatırımlar
2. Milletlerarası Özel B o r ç l a n m a l a r
XVIII
239-244
244-245
3.
4.
5.
6.
7.
Devletlerarası Borçlanmalar
Milletlerarası Malî Kuruluşlar
245- 247
247
a)
b)
e)
ç)
d)
247 248
248 •249
249
250
250
Dünya Bankası
Milletlerarası Para Fonu
Avrupa Yatırım Bankası
İ h r a c a t - İthalât Bankası
Kolombo Plânı
Dış Yardım
Dış Y a r d ı m d a Yeni Eğilimler
Dış Yardımın Verilmesinde Uygulanan Kriterler
250 -253
253
253 -254
III — İÇ FİNANSMAN K A Y N A K L A R I
1.
2.
3.
4.
5.
Gönüllü ve Kurumsal Tasarruflar
İç B o r ç l a n m a l a r
Sermaye Piyasası
Emisyon
Vergi Politikası
254
263
265
267
270
-263
-265
-267
-270
-274
A L T I N C I BÖLÜM: GELİR DAĞILIMI, GELİR DAĞILIMININ
MALÎ ARAÇLARLA DENGELEŞTİRİLMESİ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Gelir Dağılımının Tanımlanması
275
a)
b)
c)
ç)
275 - 276
276 - 277
277
279
Coğrafî gelir dağılımı
Sektörlere göre gelir dağılımı
Fonksiyonel gelir dağılımı
Kişisel gelir dağılımı
Kişisel Gelir Dağılımını Tesbitte Kullanılan Metod
Gelir Dağılımını Tayin Eden Faktörler
279-281
282
a)
b)
c)
282 - 283
283
283 - 284
Emeğin dağılımı
Servet dağılımı
F a k t ö r Batları
Kişisel Gelir Dağılımının Önemi
İlmi Yönden A d i l Kişisel Gelir Dağılımı
Devletin Gelir Dağılımını Değiştirmesi
284 - 285
285 - 286
286-287
a)
b)
c)
287 - 288
288 - 289
289 - 290
Servet dağılımının değiştirilmesi
Eğitim imkânlarının değiştirilmesi
F a k t ö r Hatlarının değiştirilmesi
XIX
9.
Maliye Politikasıyla Millî Gelirin Yeniden Dağıtıl­
ması
290 - 292
Vergiler ve Tüketici Birimler Arasında Gelir Dağı­
lımı
292
Muayyen Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Et­
kileri
292
a)
b)
c)
ç)
d)
e)
292-296
296-297
297
297 - 298
298
298
Şahsî gelir vergisi
Kurumlar vergisi
Lüks vergisi
Bina vergisi
Arazi vergisi
Servet vergileri
aa)
bb)
cc)
Servetteki değer artışı üzerinden
servet vergi leri
alman
299 - 300
Veraset ve intikal vergileri
İstisnaî servet vergileri
300
301
f)
Olağanüstü kazançlar vergisi
301 - 302
g)
Harcama vergileri
302
aa)
Genel harcama vergileri
302 - 304
bb)
Özel harcama vergileri
304
cc)
Gümrük vergileri
304 - 305
10.
Devletin Borçlanması ve Gelir Dağılımı
305 - 307
11.
K a m u Harcamaları ve Gelir Dağılımı
307
a)
Reel harcamalar ve gelir dağılımı
307 - 309
b)
Transfer h a r c a m a l a r ı ve gelir dağılımı
309-310
YEDİNCİ BÖLÜM: ÇAĞDAŞ BÜTÇE TEORİLERİ
1.
Bütçe Dengesiyle Ekonomik Denge H a k k ı n d a Dü­
şünceler
312
a)
Klâsik malî denge düşünce sistemi
312-313
b)
Malî denge bütçe açığına k a r ş ı d ı r
313-314
c)
Malî denge bütçe fazlasına k a r ş ı d ı r
314-315
XX
ç)
d)
Klâsik malî denge sisteminin karşılaştığı güç­
lükler
315-317
Klâsik malî düşünce sistemine uygulamadan
gelen engeller
317-318
2.
Telâfi E d i c i Bütçeler Teorisi
318-323
3.
Devrî Bütçeler Teorisi
323
a)
Devrî bütçeler tekniği
324 - 326
b)
Devrî bütçelerin tenkidi
326-327
4.
Millî İktisadî Bütçe
327 - 329
5.
Genel Olarak Millî Bütçe
329 - 333
6.
Karar Modelleri ve İktisat Politikası Teorisi
333 - 336
7.
Model Kullanılmasının Maliye Politikasının Hazır­
l a n m a s ı n d a k i Görevi
336 - 337
Program Bütçeler
Yatırım Bütçeleri
337-340
341
a)
b)
c)
ç)
341 - 342
342-343
343-344
344 - 345
8.
9.
10.
Nedenleri
Klâsik maliyede durum
Dünyadaki durum
Yatırım bütçesinin gelirleri
Yatırım Bütçelerinin Aleyhinde ve Lehindeki Gö­
rüşler
345
a)
Yatırım bütçelerinin aleyhindeki görüşler
345 - 346
b)
Yatırım bütçelerinin Lehindeki görüşler
346-351
11.
Fonksiyonel Maliye
351 -354
12.
Fonksiyonel Maliyenin İşleyişi
354-356
13.
Fonksiyonel Maliyeye Yöneltilen İtirazlar
356-359
XXI