1 harcamaları şu sıra ile, şu önceliklere göre yapılma lıdır

T. B. M. M.
B : 41
harcamaları şu sıra ile, şu önceliklere göre yapılma­
lıdır:
.. En başta, devlet kaynakları asayiş ve huzurun sağ­
lanmasına harcanmalıdır; yani içişlerine harcanmalı­
dır. İkinci öncelik, millî savunma ve dışişlerine; üçün­
cü öncelik, ulaştırmaya; dördüncü öncelik, millî eği. time; beşinci öncelik, sağlığa; altıncı öncelik, sosyal
güvenliğe; yedinci öncelik, en son olmak üzere zi­
raat, ticaret, zanaata ait iktisadî işler.
Beşinci strateji; devletin iktisadî alanda yatırım
yaparken, bu öncelikleri hiç unutmaması ile ilgilidir.
En başta devletin temel işlevleri için harcama yapıl­
malı, devlet bütçesi bu işlevleri doyurucu biçimde ye­
rine getirdikten sonra, bütçe fazlası varsa, iç ve dış
istikrazdan fon sağlanabiliyorsa, devlet işletme ve
tekellerinin gelir fazlaları el veriyorsa ekonomik ya­
tırım yapılmalıdır.
(Altıncı strateji; iktisadî işlerde önceliklerin sıralan­
masıyla ilgilidir, iktisadî işlerde yatırım yaparken
devlet, bu önceliklere göre davranmalıdır.»
AYHAN FIRAT (Malatya) — KİTleri kim kur­
du?
HAZIM KUTAY (Devamla) — «Yedinci strate­
ji; ekonomik kalkınmanın sonuçlarının dağıtımıyla
ilgilidir. O'na göre ekonomik kalkınmanın sonuçları,
sınıflar ve zümreler arasında adaletli dağıtılmalıdır.
Sekizinci strateji; devletin denetleme ve doğru­
dan yatırını yapıp yönetirken, devlete düşen bir gö­
revle ilgilidir. O'na göre devlet, ekonomik hayatı de­
netlerken, doğrudan yatırım yapıp yönetirken pazar
ekonomisinin kurallarına uymalıdır.
Listesi verilen bu felsefî kavramlar, temel yakla­
şım ve stratejilerle O'nun ekonomik kalkınma poli­
tikasını daha belirli olarak tanımlamak mümkündür.
Bu, dört dengeli bir ekonomik politika denetimi­
ni İfade etmektedir. Atatürk'ün ekonomi politikasın­
da birinci denklik, maliye politikasında kendisini gös­
termektedir. O'nun maliye politikasının temelinde şu
amaç yakmaktadır : Halka işkence etmeden, samimî
ve denk bir devlet bütçesinin sağlanması. O'na göre
samimî ve denk bir devlet bütçesi, güçlü ve bağımsız
bir devlet hazinesinin ön şartı; bu da ekonomik ba­
ğımsızlığın bir ön şartıdır. Ekonomik bağımsızlık da
siyasî bağımsızlığın bir ön şartıdır. Bu politikanın bir
sonucu olarak, 1924-1938 arasındaki 15 bütçenin ta­
mamı önceden hazırlanmış; 11 tanesi kesinhesapla;
yani bütçe uygulandıktan sonra denklikle sonuçlan­
mış, 3 kesjnhesap fazla vermiş, 1 kesinhesap açık ver­
miş; o da aşarm kaldırıldığı 1925 yılında. Yine O'nun
13 . 12 . 1984
0:1
döneminde 1923-1938 arasında halka ağır gelen ve
ekonomik etkileri olumsuz bütün vergiler kaldırıl­
mıştır.»
BAŞKAN — Sayın Kutay 5 dakikanız var efen­
dim.
HAZIM KUTAY (Devamla) — «Atatürk'ün eko­
nomik politikasında ikinci denklik para politikasıyla
ilgilidir. Buradaki denklik, kaynaklar, harcamalar
denkliğidir. Modern iktisatçılar bunun adına «Kay­
naklar, harcamalar dengesi» diyorlar. Ulu önderimiz
buna kaynaklar, harcamalar dengesi dememiştir; ama
hayatı boyunca enflasyonun önlenmesi için; yani bu
denkliğin sağlanması iiçn elinden gelen her şeyi yap­
mıştır. Ulu. Önderimizin en belirgin ekonomik görü­
şü, enflasyon düşmanlığıdır. Nitekim, O'nun yöneti­
mindeki 15 yılda ortalama yıllık yüzde 6 bir büyüme
hızı elde edilmiş; ama banknot hacmi hemen hemen
sabit kalmıştır. Yılda yaklaşık olarak yüzde 1 ora­
nında artmış ve en hızlı artış 1938 yılının son 4 ayı­
na düşecek şekilde olmuştur. Yurt içinde ve dışında
güçlü bir devlet hazinesi ve değeri artan bir Türk
Lirası amacına ulaşmıştır. 1924'te kurduğu Türkiye
İş Bankasının öncülüğünde bu hedeflere varılmıştır.
Atatürk'ün ekonomik politikasının üçüncü denk­
liği dış ekonomik ilişkilerle ilgilidir. Onun dış eko­
nomik ilişkiler politikasının temel amacı dışa karşı
güçlü ve bağımsız bir hazinedir.
Atatürk'ün yatırım politikasının dördüncü ama­
cı, adı «Ilımlı devletçilik» politikasıdır. Buradaki
denklik özel kesim, devlet kesimi işletmeleri arasın­
daki dengenin korunmasıyla ilgilidir. Devlet öncülü­
ğünde bütün ülkelerin ve ekonomik uğraşı alanları­
nın birlikte kalkındırılması, Atatürk'ün bu ekonomik
politikası askerlik stratejisindeki şu ilkelere çok ben­
zemektedir : «Hattı müdafa yoktur, sathı müdafaa
vardır. Bu satıh bütün vatandır.» Devlet işletmeleri
geliştikçe, halka hisse senetleri satılması yatırım poli­
tikasının temel amaçlarından biridir. Aksi halde bu
denge uzun sürede muhafaza edilemez.
İşte Atatürk'ün kalkınma politikasının temelinde
bu 4 denge vardır. Bu 4 denge çağdaş kalkınma po­
litikasının da temelinde vardır. Atatürk'ün iktisadî
düşüncesi bugüne kadar olduğu gibi, bundan sonra­
da incelenmesi gereken önemli bir belgedir.»
Sayın milletvekilleri, Sanayi ve Ticaret Bakanlı­
ğıyla ilgili kuruluşlardan 170 milyar lira sermayeli
Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Şirketinin, 30 mil­
yar lira sermayeli Türkiye Halk Bankası Anonim Şir­
ketinin, 60 milyar lira sermayeli Makine ve Kimya
109 —