Siroz

Siroz
Siroz; normal karaciğer hücrelerinin yerine skar (nedbe) dokusunun oluştuğu
duruma verilen isimdir, ve bu durum karaciğerin tüm fonksiyonlarında azalmaya
neden olur. İlerlemiş hastalarda, hasar o kadar ciddidir ki, tek çözüm yolu
karaciğer naklidir. Siroz ABD deki en sık ölüm nedenleri arasında sekizincidir ve
her yıl 25 bin kişinin ölümüne neden olur. Ve yine binlerce kişinin karaciğerinin
normal fonksiyonları yapma kabiliyetinde yavaş yavaş azalmaya neden olur. Sirozun çok sayıda nedeni vardır. ABD ve Avrupada, en sık nedenler; aşırı alkol
tüketimi ve kronik Hepatit-C virüs enfeksiyonudur. Alkolik siroz, 10 veya daha fazla yıl süresince aşırı alkol tüketimi soucunda
meydana gelir. Ancak sosyal içicilerde de (toplumsal olaylarda (toplantı, eğlence
gibi) alkol tüketen kişiler) siroz meydana gelme olasılığı vardır. Alkolün karaciğer
hücreleirne toksik etkisi vardır. Neden bazı insanların alkolün zararlı etkilerine
daha dayanıklı olduğu bilinmemektedir, ancak kadınlar erkeklerden daha az alkol
tüketseler de alkolik siroza yakalanaya daha yatkındırlar. Kronik hepatit-C enfeksiyonu, karaciğer hücrelerinde inflamasyona neden olmakta
ve sonuçta siroz gelişebilmektedir. Kronik hepatit-C hastası olan her 5 kişiden
birinde 20 yıldan sonra siroz gelişmektedir. Kronik Hepatit-B, benzer şekilde
karaciğer hasarı yapmaktadır ve dünyada sirozun en sık nedenidir. Hepatit-D
sadece Hepatit-B hastalarında rastlanmaktadır. Sirozun daha nadir nedenleri arasında karaciğer hücrelerini veya safra kanallarını
tutan otoimmün hastalıklar, ilaçlara bağlı şiddetli yan etki gelişimi, çevresel
zehirlere uzun süre maruz kalma, genelde tropikal bölgelerde bulunan bakteri ve
parazitler, karaciğer konjesyonu (sıvı birikimi denilebilir) ile birlikte olan kalp
yetmezliği atakları. Diğer bir neden de alkole bağlı olmayan steatohepatittir; bu
durumda karaciğerde yağlanma ve bunu takiben nedbe dokusu oluşumu
meydana gelir. Nadir görülen bazı kalıtsal hastalıklar da siroza neden olabilir. Bu hastalıklar;
1/6
Siroz
hemakromatozis (karaciğer ve diğer organlarda aşırı demir birikimi), Wilson
hastalığı (anormal miktarda bakır depolanması), alfa-1 antitiripsin eksikliği
(karaciğerdeki özel bir enzim eksikliği).
Belirtiler: Erken dönemlerde genelde herhangi bir şikayete rastlanmaz. Ancak karaciğer
hücreleri öldükçe, organ sıvı tutulumunu düzenleyen ve kan pıhtılaşmasını
sağlayan proteinleri daha az üretmeye başlar ve bilirübin maddesini işleme
kabiliyeti kaybolur. Bunların sonucunda meydana gelen belirti ve bulgular
şunlardır: - Halsizlik - İştah kaybı - Bulantı ve kusma - Güçsüzlük - Kilo kaybı - Bacakarda ve karında sıvı birikimi - Artmış kanama ve çürükler - Sarılık, deride ve gözlerde sararma - Kaşıntı Hasar arttıkça, karaciğer kanı temizleyememeye başlar ve birçok ilacı
daha az işleyebilir hale gelir, böylece ilaçarın etkinliğinde artış meydana
gelir. Artan toksik (zehirli) maddeler özellikle beyinde birikir. Bunlara
bağlı gelişen belirtiler: - İlaçlara hassasiyetin artması - Kişilik ve davranış değişiklikleri, bunalr zihin bulanıklığı, boş bakışlar,
unutkanlık, konsantre olamama veya uyku düzensizlikleri, - Şuur kaybı - Koma Nedbe dokusu oluşumu, aynı zamanda kan akımını etkiler ve karaciğer
toplar damarındaki basınç artar; bu duruma portal hipertansiyon adı
verilir. Mide ve yemek borusundaki kan damarları genişler ve vücut bu
bölgelerde yeni damarlar oluşturarak karaciğere uğramadan kanı
geçirmeye çalışır. Bu damarlara varis adı verilir ve duvarları daha
incedir. Bunlardan herhangi birisi hasara uğrarsa meydana gelen
kanama saatler içerisinde ölümle sonuçlanabilir. Eğer kan kusmaya
2/6
Siroz
başladı iseniz, hemen acil servise müracaat edin.
Tanı Doktorunuz normal bir anamnez ve fizik muayene yapacaktır.
Doktorunuz karaciğerin işlevlerini değerlendirmek amacı ile çeşitli kan
testleri isteyebilir. Karaciğerin bilgisayarlı tomografisi, ultrason veya
radyoizotop ile karaciğer görüntülenebilir. Siroz tanısını kesinleştirmek
için biyopsi yapılabilir. Siroz sürekli ilerleyen bir hastalıktır, geri döndürülemez veya
tedavi edilemez. Ancak meydana gelen hasar ve belirtiler tedavi
ile durdurulabilir veya yavaşlatılabilir. Sirozdan korunmak için yapılacak en iyi şey aşırı alkol
tüketiminden uzak durmaktır. Eğer karaciğerle ilgili
herhangi bir probleminiz varsa alkolden tamamen uzak
durmanız gerekir. Ayrıca Hepatit B ve C den korunmak,
uyuşturucu kullanmamak, güvensiz seksten ve çok
eşlilikten kaçınmak korunmada alınacak önlemler
arasında sayılabilir. Dövme vs yaptıracaksanız kullanılan
aletlerin steril olduğundan emin olun. Sağlık personeli
iseniz hastaların kan örneklerine maruz kalabileceğinizi
unutmayın ve bu konuda dikkatli olun. Hepatit-B aşısı
olun, 3 doz yapılan aşı %90 koruma sağlar. Tedavi Tedavi sirozun nedenine ve evresine bağlıdır.
Meydana gelen karaciğer hasarı geri
döndürülemeyeceğinden, tedavide amaç hastalığın
3/6
Siroz
ilerlemesini durdurmak ve meydana gelebilecek
diğer komplikasyonları önlemektir. Nedenden bağımsız olarak tüm siroz hastaları,
alkolden uzak durmalı ve karacieğeri
etkileyebilecek ilaçların kullanımı konusunda
kontrollü olmalıdırlar (asetaminofen gibi). Allta
yatan hastalığın da tedavisi yapılacağından
tedavi protokolleri farklılık gösterebilir. Tedavinin odak noktası genelde
komplikasyonlardır. Sıvı birikmesini
önlemekiçin az tuzlu diyet veyadiüretik ilaç
kullanımı önerilebilir. Toksik maddelerin
vücuttan hızlıca atılması için laksatif (dışkıyı
arttırıcı ve kolaylaştırıcı) ilaçlar kullanılabilir.
Kaşıntı ve enfeksiyonlara yönelik tedavi
verilebilir. Yine portal hipertansiyon için
tedavi düzenlenebilir. Kanayan varisler çeşitli şekillerde tedavi
4/6
Siroz
edilebilir. Bunlar arasında damarın
bağlanası, balonla sıkıştırılması veya
skleroterapi sayılabilir. Skleroterapide,
damar içine kimyasal bir madde verilir ve
damarın kuruması sağlanır. Transjugular
intrahepatic portosystemic shunt (TIPS)
yönteminde kan için yeni-yapay bir yol
yapılır ve varislerdeki kan basıncı
ortadan kaldırılır. Eğer karaciğer hasarı ileri derecede
ise tek tedavi yöntemi karaciğer
naklidir. Nakil yapılan hastaların
%80-90 ı yaşamaktadır, ve bağışıklık
sistemini ibaskılayan siklosporin gibi
ilaçlar sayesinde yeni karaciğer
bağışıklık sisteminin saldırılarından
korunmakta ve yaşam süreleri
uzamaktadır. 5/6
Siroz
Erken dönemde tanı konabilen
hastalarda sonuç son derece
başarılıdır. Bu hastaların çoğu uzun
yıllar normal bir hayat
sürmektedirler. Ancak alkol
kullanımına son vermeyen alkolik
sirozlularda ve ilerlemiş hastalarda
sonuç iyi değildir. Bu hastalarda
kanamalar veya beyin
fonksiyonlarının kaybı sonucu ölüm
meydana gelir. Sirozlu hastalarda
enfeksiyon gelişme riski ve böbrek
yetmezliği gelişme riski artmıştır.
6/6