ٰه بِسْمِ ّللا ِ الرَّحْمهنِ الرَّح۪ يمِ كْتَالُوا وَيْلٌ لِلْمُطَفِ

Aralık 1989
TİCARET AHLAKI
Yusuf Kalkan
ٰ ‫بِس ِْم ه‬
‫ّللاِ الرَّحْ مه ِن الر َّ۪ح ِيم‬
‫ين اِ َذا ا ْكتَالُوا‬
َ ‫ين اَلَّ ۪ذ‬
َ َۙ ‫َو ْي ٌل لِ ْل ُمطَفِّ ۪ف‬
‫ون‬
َ ُ‫اس يَ ْستَ ْوف‬
ِ َّ‫َعلَى الن‬
(Mutaffifin: 1)
Kainatta bulunan bütün canlıların rızkını
veren Allahü tealadır. Aklı başında olan, Allaha
inanan ve ondan korkan insan, her işinde olduğu
gibi ticari hayatında da Allahın emir ve
yasaklarına uyar ve Allanın emrettiği şekilde
ticari hayatını da tanzim eder. Biz her işimizde
başkalarının bize karşı dürüst olmasını
istemezmiyiz? Şu halde hayatımızın önemli bir
bölümünü
oluşturan
ticari
hayatımızda,
başkalarına karşı dürüst olmak zorundayız.
İçtimai huzuru sağlayacak en önemli ilkelerden
biri de dürüstlüktür.
Kitabımız Kuranı Kerim, Müslümanların
haksız
yollarla
birbirlerinin
mallarını
yememelerini
emretmiş,
haksız
yollarla
birbirlerinin mallarını yemelerini "ZULÜM ve
DÜŞMANLIK"
olarak
nitelemiş,
peygamberimiz de (S.A.S.) "BİZİ ALDATAN
BİZDEN DEĞİLDİR" buyurmuştur.
Doğruluk ve dürüstlük İslamın temel ve
değişmez prensiplerindendir. Doğruluk ve
dürüstlük
prensipleriyle
bağdaşmayan,
dolayısıyle İslam ahlakının kesinlikle reddettiği
davranışların iş ve ticaret hayatı ile ilgili olanları
kalitesiz mal üretimi, ölçü ve tartıda hile,
karaborsacılık, rüşvet, ihtikar ve gasptır.
Kalitesiz mal üretimi hiç şüphesiz hem
fertler için hem de toplum için önemli zararlar
doğurmaktadır.
Peygamberimiz
(S.A.S)
"Müslüman, diğer müslümanların elinden ve
dilinden zarar görmediği kimsedir" buyurmuştur.
Dinimizde meşru her meslek ve mesleğini
gerektiği gibi icra eden her meslek sahibi
değerlidir. Peygamberimiz (S.A.S.) "Allah,
işinizi yaparken onu sağlam yapmanızı ister,
bundan memnun olur" buyurmuştur. Bir
sanatkar, bir işçi, bir çiftçi, bir iş veya ticaret
adamı işini iyi yapmak, kötü mal imal etmemek
ve üretmemek zorundadır. Peygamber (S.A.S.)
"Alışverişte yemin, maun sürümünü temine
medar olabilirse de, hakikatte kazancın
bereketini giderir" buyurmuştur.
Ölçü ve tartıyı doğru yapmak, ölçü ve
tartıda hile yapmamak islam ticaret ahlakının
temel prensiplerindendir.
Allahü Teala "Ölçü ve tartıda çalanların
vay haline. Onlar kendileri için ölçüp
tarttıklarında tam alırlar. Fakat başkaları için
ölçüp tarttıklarında eksik verirler. Bunlar büyük
bir günde haşrolunacaklarını zannetmiyorlar mı?
O gün insanlar alemlerin Rabbi huzurunda
duracaklardır" buyurmuştur. (Mutaffifin: 16).
Hud Suresinin 84 ve 86. ayetleri ticarette
noksan ölçen, hile yollarına sapan, Şuaybın
(A.S.) çağrı ve uyarılarını önemsemeyen medyen
kavminin nasıl helak olduğunu bildirmektedir.
İslamın kabul etmediği, tamamen zulme
dayanan
kazanç
yollarından
biri
de
karaborsacılıktır. Karaborsacılık hemen her
devirde toplumları rahatsız eden bir yolsuzluk
olmuştur. İslam ahlakı açısından asıl önemli olan
karaborsacının, dürüstlük ve din kardeşliği ilkesi
ile bağdaşmayan çıkar sağlama niyetidir.
Peygamber (S.A.S.) "Karaborsacı ne fena
insan...", "Malı piyasaya süren helalinden
kazanır. Saklayıp biriktiren ise lanetlenir"
buyurmuştur.
Ticaret hayatında doğruluk, emanet, adabı
muaşerate riayet, müşteriye tatlı ve güzel söz
söylemek ve iyi muamele etmek gerekir. Ticaret
hayatında olanların müşterilerini aldatmaktan,
müşterilerine kötü muamele etmekten, emanete
hiyanet etmekten, dürüstlükten ayrılmaktan ve
ihtikar yapmaktan kaçınması ve daima
müşterileri koruması lazımdır.
Zamanımızda medeni hayatın gelişmesi
neticesinde zaruri maddelerin çeşitleri ile bunlara
duyulan ihtiyaç da artmıştır. İhtiyaç duyulan
bütün bu malların imalat ve üretiminden, satışına
kadar geçen sürede islami ahlakın gerektirdiği
ticari ve ahlaki prensiplerden ayrılmamak
görevimizdir.
Öyle ise vasıflı malı vasıfsız ile
karıştırmak, hatalı imalat ve üretim yapmak,
iyisini üste kötüsünü alta döşeyerek satmak,
sattığımız malın ayıbını gizlemek, malı fahiş
karla satmak, pazarlık arasına girerek alışverişi
bozmak, yemin etmek, hile yapmak, eksik ölçüp
tartmak
gibi
dinen
hoş
görülmeyen
davranışlardan uzak kalalım. Kısacası herkes
bugünkü hayatta her konuda olduğu gibi ticarette
de üzerine düşen görevini yerine getirmelidir.
Zira Peygamberimiz (S.A.S.) "Doğru ve
güvenilir
tacir
(Kıyamet
gününde)
peygamberlerle, Sıddıklarla ve Şehitlerle
beraberdir" buyurmuştur.