Dr. Yusuf İleri / SMMM Haliç Üniversitesi Öğretim

YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK
VE DENETİM TİC. LTD. ŞTİ.
Dr. Yusuf İleri / SMMM
Haliç Üniversitesi Öğretim Görevlisi
Dünya Gazetesi - 29.05.2002
MALİYE OKULUNUN EKONOMİK
HİSSEDİLEN YOKLUĞU
VE
TOPLUMSAL
YAŞANTIMIZDA
Maliye Okulu, ulusal ekonomiyi yeniden yapılandırma ve kurumlaştırma projesinin
ürünü ve sonucudur. Osmanlı'nın yarı sömürgeleşmiş ekonomisinin acı deneyimi; Birinci
Dünya Savaşı'nın darlıkları-kıtlıkları ve sıkıntıları; Sevr süreci ve bütün uğraşının ekonomi
alanında Osmanlı'nın sahip olduğu olanakları gelip devletler arasında paylaştırmaya yönelik
olması; Lozan'da en şiddetli çekişmelerin yine Türkiye Cumhuriyeti'nin ekonomik
egemenliğini ele almak istemesiyle bağlantılı konuların oluşturması; Kurtuluş Savaşı'nı
yapmak için yola çıkan kadroya, başta Mustafa Kemal, ulusal ekonominin ne denli önemli
olduğunu öğretmişti.
Maliye Okulu'nun kuruluşu böyle bir çalkantılı bir ortamda Atatürk'ün , '...Yeni
Türkiye devleti bir ekonomi devleti olacaktır' sözlerinin hemen sonrasındaki; eskiyi tasfiye ve
yeni ekonominin temellerini atma sürecinde gerçekleştirilmiştir. Ulusal ekonominin inşa
edildiği bu dönemdeki başlıca gelişmeleri ve yenileşen kurumları sıralarsak, okulun ulusal
ekonomi içindeki yeri ve önemi daha iyi anlaşılacaktır.
Lozan Antlaşması'nda, büyük mücadeleler sonucunda kapitülasyonların kaldırılması,
1924'te çıkarılan bir yasayla demiryolu şirketlerinin kamulaştırılması, Fransız kökenli Reji
İdaresi'nin (tütün) kamulaştırılmasının izlenmesi, Düyunu Umumiye İdaresi'nin ve Osmanlı
borçlarının tasfiyesi, bir İngiliz-Fransız ortaklığı olan ve merkezi Londra'da bulunan Osmanlı
Bankası'nın Merkez Bankası olma imtiyazı ve Osmanlı iç-dış borçlarının ve finans kapitalin
simgesi olduğu kadar kâğıtlar üzerinde oynanan spekülatif oyunlarla saf halkın kandırılmasına
da sahne olan İstanbul (Galata) Borsası'nın son bulması, İzmir İktisat Kongresi ve ulusal-yerli
burjuva yetiştirilmesi, ulusal bankacılık gerçekleştirilmesi için 1924'te İş Bankası'nın
kurulması, Teşviki Sanayi Kanunu, Merkez Bankası'nın kurulması, toplumda ikili zihniyeti
yaratan eğitim kurumlarının tasfiyesi ve eğitimin çağdaşlaştırılması için 1924 yılında Tevhidi
Tedrisat Kanunu, yani yeni bir insan tipi yaratılması ve eşzamanlı olarak ulusal ekonomiye
hizmet için 1924 yılında Ankara Saman Pazarı'nda Maliye Okulu. Daha sonra Etibank,
Sümerbank, Maden Teknik Arama... Ve sonuç gelişme, sanayileşme, büyüme... Bu örnekleri
çoğaltmak mümkündür. Maliye Okulu, dış sermayeye açılma ve serbest piyasa ekonomisine
geçiş denemelerinin yapıldığı İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki konjonktürde kapatılmıştır.
Bu dönemin ilk eylemleri arasında devlet eliyle ağır sanayi kurma girişimlerini içeren 1946
tarihli Beş Yıllık Kalkınma Planı'nı bir yana bırakıp, tarımı ve altyapıyı (karayolları ve
elektrik enerjisi) serbest piyasa düzeninde geliştirme önlemlerini içeren bir programa geçmek
oldu. Bu çerçevede: İthalatta kota sistemi kaldırıldı. Demiryolları yapımı gündemden düştü.
Devlet Denizyolları ve Devlet Havayolları anonim şirkete dönüştürüldü ve yabancı sermaye
ortaklığına açıldı. Bu arada kibrit-çakmak tekeli ve yerli mallar pazarları da lağvedildi. Petrol
Kanunu'yla daha önce devlet elinde bulunan petrol arama tekeli kaldırıldı. Bu örnekleri de
Darülaceze Caddesi No:33 Bilaş İş Merkezi B Blok K.3 No:43 Okmeydanı - İstanbul Tel:(0212) 210 55 88–210 00 33
(pbx) Fax:(0212) 210 60 30 E-Mail: [email protected] Web site: www.ileriymm.com
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK
VE DENETİM TİC. LTD. ŞTİ.
çoğaltmak mümkündür. Sonuç ise: Dış ticaret açığının büyümesi, sanayileşmenin geri plana
itilmesi...
Program, 'serbest piyasa ekonomisi içinde dışa açılmayı' getiren 24 Ocak 1980 istikrar
Programı'nı ve onu izleyen uygulamaları birçok bakımdan anımsatır nitelikteydi. Ancak
programa ilişkin kararların büyük çoğunluğu, ekonominin içine düştüğü sıkıntılar ve ortaya
çıkan olgular nedeniyle uygulanamadı; hedeflerin sürdürülmesine dahi olanak bulunamadı.
Ve bu arada Maliye Okulu da açıldı.
Maliye Okulu'nun kesintisiz olarak eğitimini sürdürdüğü 1960'1ı ve 1970'1i yıllar
planlı-denetimli ekonomi, hesaplı sermaye girişi ve istikrarlı büyüme dönemleridir. 1960'1ı
yılların planlı ekonomi dönemi sadece ekonomi düzleminde başarılara imza atmakla kalmadı;
1961 Anayasası'nın getirdiği geniş fikir özgürlüğü Türkiye tarihinde ender rastlanan bir
düzeyde sürdü. 56 yıllık tarihi boyunca tek olan ve kuşkusuz önemli gereği Ankara'da eski
Meclis'in hemen yanında öğretimini sürdüren Maliye Okulu, bu dönemin sonunda, sırasıyla
İzmir ve İstanbul'da açılanlarla sayısı üçe çıkmıştı.
Mal hareketlerinin serbestleştirildiği 1980'1i yılları, 1990'11 yıllarda sermaye ve mal
hareketlerinde tam serbestleşme ve uluslararası ekonomiye tam eklemlenme izledi. Ekonomik
ve mali alanda koordinasyonsuzluk ve kargaşa oluştu. Bütçenin birliği bozuldu. Hazine,
Maliye Bakanlığından koparıldı. Ve serbestleşme sürecinde sürekli göz ardı edilen politikalar,
devlet gelirlerini artırıcı nitelikteki vergi politikaları oldu. Borçlanma, vergiye tercih edildi.
Ve doğal olarak Maliye Okulları kapatıldı. Bu sürecin sonunda Türkiye iki yüz milyar doları
aşan borç yükünün altına girdi.
Ulusal ekonomiyi kurmak ve ülke kaynaklarına sahip çıkmak amacıyla kurulmuş, bu
konuda rüştünü ispatlayan ilk ve temel müesseselerimizden biri olan Maliye Okulu, aynı
zamanda her tür farklılığın giderilmeye ve eşitlenmeye çalışıldığı bir toplumsal mühendislik
projedir. Maliye Okulu mezunları başta Maliye Bakanlığının merkez ve taşra örgütlerinde
olmak üzere, üniversitelerde, ekonomik ve mali alanın neredeyse bütün birimlerinde; kamu ve
özel sektörde teorisyen, akademisyen ve uygulamacı olarak çeşitli meslek ve pozisyonlarda
ulusal ekonomiye hizmet etmişler ve etmektedirler. Bu ülkenin geçmiş mevzuatlarını bilen
deneyimli kadrolardır.
Küreselleşme adına hukuksallıktan ve bütünsellikten uzaklaşmış mali mevzuatın
kavranması ve yapısı bozulmuş kurumların çalıştırılması için bu okullara ve kadrolara bugün
her zamankinden daha fazla ihtiyaç vardır. Çünkü bu kadrolar, eski ve yeni arasında bir köprü
işlevi görmektedirler.
Maliye Okulu gibi yararlı eğitim kurumlarının kapatıldığı bu dönemde YÖK, Milli
Eğitim Bakanlığı, çeşitli kurumlar ve özel kuruluşlar tarafından dışarıya gönderilen kişi ve
giden dolarların hesabı daha yapılmamıştır. Üstelik bu gidenler temel bir politikanın parçası
olarak belirli amaçlar ve görevler için değil, rastgele gönderilmişler veya gitmişlerdir. Ancak,
milyar dolarlarla ifade edilen bu rakamların, Türkiye'deki bütün üniversitelerin tüm
bütçesinden fazla olduğu sanılmakta ve inanılmaktadır.
Darülaceze Caddesi No:33 Bilaş İş Merkezi B Blok K.3 No:43 Okmeydanı - İstanbul Tel:(0212) 210 55 88–210 00 33
(pbx) Fax:(0212) 210 60 30 E-Mail: [email protected] Web site: www.ileriymm.com
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK
VE DENETİM TİC. LTD. ŞTİ.
Türkiye'nin kendi problemlerinde çözümün kaynağı, yine Türkiye'nin kendi olmalıdır.
Bu bağlamda Maliye Okulu uygulaması, sosyal dokumuza ve ekonomik yapımıza uygun;
ulusal, yerel ve özgün bir uygulamadır. Dolayısıyla Maliye Okulu'nu yeniden açılma süreci
ulusal ve toplumsal inisiyatifimizi oluşturma, ele ve yaşama geçirme ve yaşatma süreci
olacaktır.
Bir değil, bütün ülkenin Maliye Okulu ve benzeri kurumlarla donatıldığı ve Maliye
Okulu anlayışı ve uygulamasının toplumsal anlayışa dönüştüğü ve bu gerçeğin bütün ulusça
kavranıldığı ve bir daha asla terk edilmediği süreç, sosyal, siyasi, ekonomik ve kültürel
sorunlarımıza çözüm aradığımız ve kendi irademizle çözmeye çalıştığımız bir sürecin yeniden
başladığının ifadesi ve kabulü olacaktır.
Darülaceze Caddesi No:33 Bilaş İş Merkezi B Blok K.3 No:43 Okmeydanı - İstanbul Tel:(0212) 210 55 88–210 00 33
(pbx) Fax:(0212) 210 60 30 E-Mail: [email protected] Web site: www.ileriymm.com