kimyasal bağlar

kimyasal bağlar
Kimyasal bağ, moleküllerde atomları bir arada tutan kuvvettir.
Atomlar daha düşük enerjili duruma erişmek için bir araya gelirler.
Bir bağın oluşabilmesi için atomlar tek başına bulundukları
zamankinden daha kararlı olmalıdırlar. Genelleme yapmak gerekirse
bağlar oluşurken dışarıya enerji verirler. Atomlar bağ yaparken,
elektron dizilişlerini soy gazlara benzetmeye çalışırlar. Bir atomun
yapabileceği bağ sayısı, sahip olduğu veya az enerji ile sahip olduğu
veya az enerji ile sahip olabileceği yarı dolu orbital sayısına eşittir.
Soy gazların bileşik oluşturamamasının sebebi bütün orbitallerinin
dolu olmasıdır. Elektron yapıları farklı olan atomlar değişik
biçimlerde bir araya gelerek kimyasal bağ oluştururlar;

Bir atomdan diğer bir atoma elektron aktarılmasıyla

Ġki atomun ortak elektron kullanmasıyla
Not: Elektron alış verişi ya da elektron ortaklaşmasının nedeni;
atomların kararlı hale gelebilmek için elektron düzenlerini, soy
gazlarınkine benzetme isteğidir. Soy gazların 8 değerlik elektronuna
sahip oldukları için elektron sayısı 8�e tamamlanır. Buna oktet
kuralı denir.
ĠYONĠK BAĞLAR
Ġyonik bağlar, metaller ile ametaller arasında metallerin elektron
vermesi ametallerin elektron almasıyla oluşan bağlanmadır. Metaller
elektron vererek (+) değerlik, ametaller elektron alarak (-) değerlik
alırlar. Bu şekilde oluşan (+) ve (-) yükler birbirini büyük bir kuvvetle
çekerler. Bu çekim iyonik bağın oluşumuna sebep olur. Onun için
iyonik bağlı bileşikleri ayrıştırmak zordur. Elektron aktarımıyla
oluşan bileşiklerde, kaybedilen ve kazanılan elektron sayıları eşit
olmalıdır.

Ġyonik katılar belirli bir kristal yapı oluştururlar.

Ġyonik bağlı bileşikler oda sıcaklığında katı halde bulunurlar.

Ġyonik bileşikler katı halde elektriği iletmez. Sıvı halde ve
çözeltileri elektriği iletirler.
KOVALENT BAĞLAR
Hidrojenin ametallerle ya da ametallerin kendi arlarında
elektronlarını ortaklaşa kullanarak oluşturulan bağa kovalent bağ
denir. Değerlik elektronları elementin simgesi çevresinde noktalarla
gösterilerek elektron ortaklaşması gösterilir. Bu tür formüllere
elektron nokta formülleri denir.

Periyodik cetvelin A gruplarında değerlik elektron sayısı grup
numarasına eşit olduğundan grup numarası, simge çevresine
konulacak elektron sayısını gösterir.

Ġki atom arasına konulan noktalar her iki atom için de sayılır ve
kararlı moleküller de atomların simgeleri çevresinde toplam
nokta sayısı 8 �dir.
Moleküllerin elektron nokta formülleri yazılırken;

Molekülü oluşturan atomların değerlik elektronları belirlenir.

Yapacakları bağ sayıları saptanır, çok bağ yapanlar merkez
atomu olarak alınır.

Merkez atomu birden fazla ise merkez atomları birbirine
bağlanacak şekilde yazılır.

Değerlik elektronlar, atomların çevresine oktet kuralına uyacak
şekilde dağıtılır.
a.Apolar Kovalent Bağ:
Kutupsuz bağ, yani (+), (-) kutbu yoktur. Ġki hidrojen atomu
elektronları ortaklaşa kullanarak bağ oluştururlar. Ġki atom
arasındaki bağ H-H şeklinde gösterilir. Flor atomunun son
yörüngesinde 7 elektronu vardır ve bir tane yarı dolu orbitali vardır. 2
flor atomu arasında elektronlar ortaklaşa kullanılarak bir bağ oluşur.
Oksijenin son yörüngesinde 6 elektronu vardır. 2 tane yarı dolu
orbitali vardır. Buna göre 2 tane bağ oluştururlar.
b.Polar Kovalent Bağlar: Farklı ametaller arasında oluşan bağa polar
kovalent bağ denir. Elektronlar iki atom arasında eşit olarak
paylaşılmadığından kutuplaşma oluşur.
Hidrojen ve Flor elektron ortaklığı ile bileşik oluşturmuş durumdadır.
Florun elektron alması yani elektronu kendisine çekme gücü
hidrojenden daha fazla olduğundan elektron kısmen de olsa Flor
tarafındadır. Dolayısıyla Flor kısmen (-), Hidrojen ise kısmen (+)
yüklenmiş olur. Bu olaya kutuplaşma denir. Bu tür bağa polar
kovalent bağ denir.
Not: Bazı hallerde ortaklaşılan her iki elektron da bir atom tarafından
verilir. Böyle bağlara koordine kovalent bağ denir.
BĠR ATOMUN YAPABĠLECEĞĠ BAĞ SAYISI
Bir atomu yapabileceği bağ sayısı; o atomun sahip olduğu veya çok
az enerji ile sahip olabileceği yarı dolu orbital sayısı kadardır. Bir alt
yörüngeden bir üst yörüngeye elektron uyarılarak yarı dolu orbital
oluşturma çok enerji istediğinden bağ yapmaya elverişli olamaz.
BAĞ ENERJĠLERĠ
Kimyasal bağ oluşurken açığa çıkan enerji, bu bağları kırmak için
moleküle verilmesi gereken enerjiye eşittir. Bu enerjiye bağ enerjisi
denir. Bağ enerjisi ne kadar büyükse oluşan bileşik o kadar
sağlamdır. Moleküllerde iki atom arasındaki bağ sayısı arttıkça bağ
uzunlukları azalır ve bağ enerjileri artar. Bağın iyon karakteri
arttıkça, iyonlar arasındaki çekme kuvvetleri artacağından bağı
koparmak daha çok enerji ister. Ġki atomlu moleküllerde 1 mol
XY�nin ayrışması için gereken enerjiye molar bağ enerjisi denir.
Molekül Polarlığı, Molekül Geometrisi ve Hibritleşme
Ġki atomlu bir molekülün polar olup olmadığını tahmin etmek
kolaydır. Molekül aynı cins iki atomdan meydana gelmişse atomlar
arasındaki bağ ve molekül apolardır. Ġki atomlu molekülde atomlar
farklı ise molekül ve bağlar polardır. Ġkiden fazla atom ihtiva eden
moleküllerinin polarlığını tahmin etmek oldukça zordur. Molekülün
içindeki bağlar polar olmasına rağmen, molekülün kendisi polar
olmayabilir.
Hibritleşme (melezleşme):
Bir atomun son periyodundaki dolu ve yarı dolu orbitallerin
kaynaşarak özdeş yeni orbitaller oluşturması olayına hibritleşme
denir. yeni oluşan orbitallere hibrit orbitalleri denir. Elektronlar
merkez atoma en uzakta bulunacak şekilde yerleşirler.
Not: Hibritleşme yalnız yarı dolmuş orbitallerin değil, dolu ve yarı
dolu bütün değerlik orbitalleri arasında olur. Ancak merkezi atomun
yapabileceği bağ sayısı onun sahip olabileceği yarı dolu orbital
sayısı kadardır. Hibritleşme, kimyasal bağ sırasında gerçekleşir.
Serbest haldeki atomlarda söz konusu değildir. Hibrit orbitalleri
uzayda belirli şekilde yönlenirler ve bu durum molekülün geometrik
biçimini belirler.
ÖZETLERSEK:
1. XY türü moleküller:
( 1A ile 7A, 2A ile 6A, 3A ile 5A)
Moleküller ve bağlar polardır. Molekül biçimi doğrusaldır.
1. <LI style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New
Roman'">XY 2 türü moleküller:
2. X: 2A Y: 7A veya hidrojen ise;
Moleküller apolar, bağlar polardır. Molekül biçimi doğrusal,
hibritleşme sp dir.
1. X: 4A Y: 2A veya 6A ise;
Molekül apolar, bağlar polardır. Molekül biçimi doğrusal, hibritleşme
sp dir.
1. X: 6A Y: 1A veya 7A ise;
Molekül ve bağlar polardır. Molekül biçimi kırık doğru, hibritleşme sp
�tür.
1. <LI style="FONT-SIZE: 12pt; FONT-FAMILY: 'Times New
Roman'">XY 3 türü moleküller:
2. X: 3A Y:7A veya hidrojen ise;
Moleküller apolar, bağlar polardır. Molekül biçimi düzlem üçgen,
hibritleşme sp �dir
1. X:5A Y:7Aveya 1A grubunda ise;
Molekül ve bağlar polardır. Molekül biçimi üçgen piramit, hibritleşme
sp �tür.