FARKLI EGZERSİZ TİPLERİNİN KARDİYAK YENİDEN

FARKLI EGZERSİZ TİPLERİNİN KARDİYAK YENİDEN ŞEKİLLENME
İLE İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ
İzzet UÇAN
DOKTORA TEZİ
BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ANA BİLİM DALI
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
NİSAN 2014
Ġzzet UÇAN tarafından hazırlanan “FARKLI EGZERSĠZ TĠPLERĠNĠN KARDĠYAK
YENĠDEN ġEKĠLLENME ĠLE ĠLĠġKĠSĠNĠN ĠNCELENMESĠ” adlı tez çalıĢması
aĢağıdaki jüri tarafından OY BĠRLĠĞĠ/OY ÇOKLUĞU ile Gazi Üniversitesi Beden
Eğitimi ve Spor Anabilim Dalında DOKTORA TEZĠ olarak kabul edilmiĢtir.
DanıĢman: Prof. Dr. Mehmet GÜNAY
…………………………
Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi
Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Doktora Tezi olduğunu onaylıyorum/onaylamıyorum
BaĢkan: Prof. Dr. Erdal ZORBA
…………………………
Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi
Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Doktora Tezi olduğunu onaylıyorum/onaylamıyorum
Üye: Doç. Dr. Ġbrahim CĠCĠOĞLU
…………………………
Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi
Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Doktora Tezi olduğunu onaylıyorum/onaylamıyorum
Üye: Yrd. Doç. Dr. Ebru ÇETĠN
.......................................
Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi
Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Doktora Tezi olduğunu onaylıyorum/onaylamıyorum
Üye: Prof. Dr. Serdar SEVĠMLĠ
………………………...
Kardiyoloji Anabilim Dalı, Atatürk Üniversitesi
Bu tezin, kapsam ve kalite olarak Doktora Tezi olduğunu onaylıyorum/onaylamıyorum
Tez Savunma Tarihi:
15/04/2014
Jüri tarafından kabul edilen bu tezin Doktora Tezi olması için gerekli Ģartları yerine
getirdiğini onaylıyorum.
…………………….…….
Prof. Dr. Mustafa KEREM
Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürü
ETİK BEYAN
Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Tez Yazım Kurallarına uygun olarak
hazırladığım bu tez çalıĢmasında;

Tez içinde sunduğum verileri, bilgileri ve dokümanları akademik ve etik kurallar
çerçevesinde elde ettiğimi,

Tüm bilgi, belge, değerlendirme ve sonuçları bilimsel etik ve ahlak kurallarına
uygun olarak sunduğumu,

Tez çalıĢmasında yararlandığım eserlerin tümüne uygun atıfta bulunarak kaynak
gösterdiğimi,

Kullanılan verilerde herhangi bir değiĢiklik yapmadığımı,

Bu tezde sunduğum çalıĢmanın özgün olduğunu,
bildirir, aksi bir durumda aleyhime doğabilecek tüm hak kayıplarını kabullendiğimi beyan
ederim.
iv
FARKLI EGZERSĠZ TĠPLERĠNĠN KARDĠYAK YENĠDEN ġEKĠLLENME ĠLE
ĠLĠġKĠSĠNĠN ĠNCELENMESĠ
(Doktora Tezi)
Ġzzet UÇAN
GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ
SAĞLIK BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
Nisan 2014
ÖZET
Bu çalıĢma uzun mesafe koĢucuları ile güreĢçilerin kardiyak mekanik fonksiyonlarını iki
boyutlu görüntüleme yöntemi ile değerlendirmek amacı ile yapılmıĢtır. ÇalıĢmamız
kesitsel bir çalıĢma olup, daha önce bilinen bir kalp hastalığı olmayan, haftada en az 4 gün
antrenman yapan 15 güreĢçi ile 14 uzun mesafe koĢucusu üzerinde gerçekleĢtirilmiĢtir.
Sporcuların kardiyak yapıları iki boyutlu strain görüntüleme yöntemiyle, diğer fizyolojik
özellikleri ise bio impedans analiz yöntemiyle tespit edilmiĢtir. Elde edilen verilere SPSS
19.00 istatistik paket programında bağımsız gruplarda T testi uygulanmıĢtır. AraĢtırmamız
sonucunda güreĢçiler ile atletlerin fizyolojik özellikleri arasında farklılık olmadığı,
kardiyak özelliklerinden yalnızca SEPR (septum duvar kalınlığı) değerlerinin anlamlı
olarak uzun mesafe koĢucuları lehine yüksek olduğu, nabız değerlerinde ise güreĢçilerin
dinlenik nabızlarının anlamlı olarak yüksek olduğu tespit edilmiĢtir. GüreĢ ile atletizmde
uzun mesafe koĢucularının antrenman ve müsabakalarında yüklenme farklılıkları olmasına
rağmen, fizyolojik özelliklerinde olduğu gibi septum duvar kalınlığı hariç kardiyak
yeniden Ģekillenme parametrelerinde de farklılık olmadığı sonucuna ulaĢılmıĢtır.
Bilim Kodu
: 1301
Anahtar Kelimeler: Egzersiz, Kardiyak, Kardiyak Yeniden ġekillenme, Ġki Boyutlu
Görüntüleme
Sayfa Adedi
: 44
DanıĢman
: Prof. Dr. Mehmet GÜNAY
v
EXAMINING THE RELATIONSHIP BETWEEN CARDIAC AND DIFFERENT TYPES
OF EXERCISES
(Ph. D. Thesis)
Ġzzet UÇAN
GAZĠ UNIVERSITY
INSTITUTE OF HEALTH SCIENCES
April 2014
ABSTRACT
This study is done to evaluate the mechanical functions of long distance runners and
wrestlers through two dimensional screening. The study .s a cross-sectional and done on 15
wrestlers and 14 long distance runners who has no heart illness and does training at least 4
days a week. The cardiac structures of the sportsmen have been analyzed through twodimensional strain screening, and other physiologic features has been analyzed through bio
impedance method. T test has been applied to the gained to the data in SPSS 19.00 for
windows packet program in independent groups. As a result of the study, it is determined
that there is no difference between the physiologic features of wrestlers and runners, only
long distance runners has significantly high degree of septum wall thickness and resting
pulse of the wrestlers are significantly high. Though the overload in the training and
competition of long distance runners in wrestling and athleticism, it is concluded that there
is no difference in cardiac remodeling parameters expect septum wall thickness as well as
in physiologic features.
Science Code : 1301
Key Words
: Exercise, Cardiac, Cardiac Remodeling, Two-Dimensional Screening
Page Number: 44
Supervisor
: Prof. Dr. Mehmet GÜNAY
vi
TEŞEKKÜR
AraĢtırma sürecinin planlanması, uygulanması, değerlendirilmesi ve raporlaĢtırılması
aĢamalarında desteğini esirgemeyen ve bu sürece gelmemde büyük emeği olan tez
danıĢmanım Prof. Dr. Mehmet GÜNAY’a, araĢtırmam sırasında büyük desteğini
gördüğüm Prof. Dr. Serdar SEVĠMLĠ’ye, çalıĢmam süresince değerli görüĢ ve
yardımlarıyla bana yardımcı olan Doç. Dr. Ġbrahim Halil TANBOĞA’ya, Yrd. Doç. Dr.
Eser AĞGÖN’e, Yrd. Doç. Dr. Öztürk AĞIRBAġ’a, doktora dönemi boyunca akademik
olarak yetiĢmemde emeği geçen Gazi Üniversitesinde görev yapmakta olan kıymetli
hocalarıma ve değerli arkadaĢlarım Yrd. Doç. Dr. Nazire ERBAY’a, Yrd. Doç. Dr. Ramis
BAYRAK’a, ArĢ. Gör. Hülya KODAN’a ve bu tez çalıĢmasının yürütülebilmesi için bana
gerekli izni sağlayan Bayburt Üniversitesi yönetimine teĢekkürlerimi sunuyorum.
AraĢtırmanın yürütülmesine yardımcı olan sporcu arkadaĢlara, sürdürdüğüm çalıĢmalar
sırasında olanaklarını ve yardımlarını benden esirgemeyen herkese teĢekkür ediyorum.
Son olarak bana her zaman her konuda destek olan canımdan çok sevdiğim, bize hem anne
hem de baba olan sevgili anneme; çalıĢmalarım sırasında göstermiĢ olduğu sabır, sonsuz
yardım ve desteği burada anlatılamayacak kadar çok olan eĢim Canan UÇAN’a ve
çocuklarım Ceylin ve Yusuf Kerem’e teĢekkürler.
İzzet UÇAN
vii
İÇİNDEKİLER
Sayfa No
ÖZET...............................................................................................................................
iv
ABSTRACT…………………………………………………………............................
v
TEġEKKÜR………………………………………………………………………........
vi
ĠÇĠNDEKĠLER…………………………………………………………………………
vii
ÇĠZELGELERĠN LĠSTESĠ…………………………………………………………….
ix
SĠMGELER VE KISALTMALAR…………………………………………………….
x
1. GĠRĠġ……………………………………………………………............................
1
2. GENEL BĠLGĠLER……………………………………………………………
3
2.1.Antrenman …………………………………………………………..................
3
2.2.Antrenmanın Organizma Üzerine Etkileri…………………………………….
3
2.2.1. Antrenman ve vücut kompozisyonu …………………………………
4
2.2.2.Antrenman ve kaslar……………………………………………………
4
2.2.3. Antrenman ve enerji sistemi……………………………………………
5
2.2.4. Antrenman ve kardiyorespiratuvar sistem……………………………
6
2.3. DolaĢım Sistemi ve Egzersiz…………………………………………………..
7
2.3.1. Kan ve egzersiz…………………………………………………………
8
2.3.2. Kan basıncı ve egzersiz……………………………………………........
9
2.3.3. Kalp ve egzersiz…………………………………………………….......
9
2.3.4. Kalp debisi ve egzersiz…………………………………………………
11
2.3.5. Kalp atım hacmi ve egzersiz……………………………………………
11
2.3.6. Kalp atım sayısı ve egzersiz………………………………………….....
12
2.3.7. Egzersizin kardiovasküler sistem üzerine akut etkisi…………………
13
2.3.8. Egzersizin kardiovasküler sistem üzerine kronik etkisi………………
14
2.4. GüreĢ…………………………………………………………………………
14
2.4. 1 GüreĢçilerin fiziksel ve fizyolojik özellikleri…………………………
14
2.4. 2 GüreĢçilerin kardiyak özellikleri………………………………………
15
2.5. Atletizm………………………………………………………………………
16
2.5.1. Atletizmde uzun mesafe koĢuları………………………………………
16
2.5.2. Uzun mesafe koĢucularının fiziksel ve fizyolojik özellikleri…………
16
viii
2.5.3. Uzun mesafe koĢucularının kardiyak özellikleri………………………
17
2.6. Kardiyak yeniden Ģekillenme…………………………………………………
17
3. GEREÇ VE YÖNTEM ……………………………………………………......... 19
3.1. ÇalıĢma gruplarının oluĢturulması……………………………………………
19
3.2. AraĢtırmaya katılım ön Ģartları………………………………………………
19
3.3. Boy, Bel-Basen çevresi ve ağırlık ölçümü……………………………………
20
3.4. Vücut kompozisyonu belirleme………………………………………………
20
3.5. Kan basınçları ve nabız ölçümleri…………………………………………......
20
3.6. Ekokardiyografi……………………………………………………….............
20
3.7. Speckletracking ekokardiyografi………………………………………………..
21
3.8. Ġstatistiksel analiz……………………………………………………………….. 21
4. BULGULAR……………………………………………………………………… 23
5. TARTIġMA……………………………………………………….…..................... 29
6. SONUÇ ………………………………………………...…...................................... 33
6.1. Öneriler…………………………………………………………………………
33
KAYNAKLAR………………………………………………………………………
35
ÖZGEÇMĠġ…………………………………………………….….........................
43
ix
ÇİZELGELERİN LİSTESİ
Çizelge
Sayfa
Çizelge 4.1. GüreĢçiler ile atletlerin fiziksel ve fizyolojik özellikleri……
22
Çizelge 4.2. GüreĢçiler ile atletlerin boy uzunluğu, vücut ağırlığı, vücut
kitle indeksi, bel ve basen değerlerinin karĢılaĢtırılması……
Çizelge 4.3. GüreĢçiler ile atletlerin vücut komposizyonlarının
karĢılaĢtırılması……………………………………………
23
24
Çizelge 4.4. GüreĢçiler ile atletlerin sistolik ve diastolik kan basınçlarının
ve kalp atım hızı değerlerinin karĢılaĢtırılması……………
25
Çizelge 4.5. GüreĢçiler ile atletlerin A4C (Apikal 4. boĢluk), A3C (Apikal
3. boĢluk) ve A2C (Apikal 2. boĢluk) değerlerinin
karĢılaĢtırılması……………………………………………
26
Çizelge 4.6. GüreĢçiler ile atletlerin GS (global strain), E/A (dalga
oranları), EDD (diastol sonu sol ventrikül çapı) , ESD
(sistol sonu sol ventrikül çapı), PW (posterior duvar
kalınlığı), SEPR (septum duvar kalınlığı) ve EF (ejeksiyon
fraksiyonu) değerlerinin karĢılaĢtırılması…………………
27
x
SİMGELER VE KISALTMALAR
Bu çalıĢmada kullanılmıĢ bazı simgeler ve kısaltmalar, açıklamaları ile birlikte aĢağıda
sunulmuĢtur.
Simgeler
A4C
A3C
A2C
GS
E/A
EDD
ESD
EF
PW
SEPR
SKB
DKB
HR
VYO (%)
VYK (kg)
YVK (kg)
TVS (kg)
O2
Vo2 max
ATP-PC
Açıklama
Apikal 4 BoĢluk (%)
Apikal 3 boĢluk (%)
Apikal 2 boĢluk (%)
Global strain(%)
Dalga oranları
Diyastol sonu sol ventrikül çapı (mm)
Sistol sonu sol ventrikül çapı (mm)
Ejeksiyon fraksiyonu (%)
Posterior duvar kalınlığı (mm)
Septum duvar kalınlığı (mm)
Sistolik kan basıncı(mmhg)
Diyastolik kan basıncı(mmhg)
Kalp hızı (atım/dk)
Vücut yağ oranı(%)
Vücut yağ kütlesi (kg)
Yağsız vücut kütlesi(kg)
Toplam vücut sıvısı (kg)
Oksijen
Maksimal oksijen kapasitesi
Fosfojen sistem