EKONOMİK GELİŞMELER

EKONOMİK GELİŞMELER
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI
Temmuz 2006
İÇİNDEKİLER
I. GSMH, Sanayi Üretimi ve Talep Unsurlarındaki Gelişmeler ..............................
1
II. Ödemeler Dengesi............................................................................................
8
III.Merkezi Yönetim Bütçesi................................................................................. 14
IV. Parasal Büyüklükler ve Mali Piyasalardaki Gelişmeler.................................... 18
V. Fiyat Gelişmeleri ………………...........…………………………………………………... 21
VI. Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler...…………………………………………………. 23
TABLOLAR
Tablo 1: Sektörel Büyüme Hızları ………………………………………………………....
Tablo 2:Talep Unsurundaki Gelişmeler ………………………………………………….
Tablo 3:İşgücü Piyasasındaki Gelişmeler ……………………………………………….
Tablo 4: Aylık Sanayi Üretim Endeksi …………………………………………………….
Tablo 5: Aylık Kapasite Kullanım Oranı(%)……………………………………………..
Tablo 6: Mevsimsel Düzeltilmiş İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranları…....
Tablo 7: Yurt İçi Talebe İlişkin Göstergeler ……… …………………………………...
Tablo 8: Dış Ticaret Dengesindeki Gelişmeler ……………… ………………………...
Tablo 9: Sektörel İhracat …………………………………………………………………...
Tablo 10: Ülke Gruplarına Göre İhracat ………………………………………………..
Tablo 11: İhracatçı Birlik Kayıtlarına Göre İhracat …………………………………….
Tablo 12: Mal Gruplarına Göre İthalat …………………………………………………….
Tablo 13: Seçilmiş Fasıllara Göre İthalat ………………………………………………....
Tablo 14: Cari İşlemler Dengesi ………………………………………………………….....
Tablo 15: Sermaye Hareketleri ……………………………………………………………...
Tablo 16: Merkezi Yönetim Bütçesi Büyüklükleri ...........……………………………...
Tablo 17: Merkezi Yönetim Bütçesi Gelirleri ……………………………………………..
Tablo 18: Merkezi Yönetim Bütçesi Harcamaları ………………………………...……..
Tablo 19: Merkezi Yönetim Bütçesi Borç Stoku....................................................
Tablo 20: Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu...................................................
Tablo 21: Merkez Bankası Analitik Bilançosu ......................................................
Tablo 22: Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler …………………………………….......
Tablo 23: İç Borçlanma – Hazine İhaleleri ……………………………………………….
Tablo 24: Ekim Ayı İtibarıyla Fiyat Endekslerinde Gelişmeler...…………..............
Tablo 25: 2005 Ekim Ayı İtibarıyla Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri……............
2
2
4
5
6
6
7
8
9
9
10
10
10
11
12
14
15
16
17
18
19
19
20
22
22
ŞEKİLLER
Şekil 1: Mevsimsel Düzeltilmiş Üretim Endeksleri ...............................................
Şekil 2: Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri ………………………………………..
Şekil 3: İç Borçlanma Faiz Oranları ………………………………………………………...
Şekil 4: Reel Kur Endeksi ……………………………………………………………………..
Şekil 5: İMKB Bileşik Endeksi ……………………………………………………………….
Şekil 6: 2006 Yıl Sonu Hedefiyle Tutarlı Enflasyon Politikası ..............................
5
13
18
20
21
21
EKLER
Başlıca Ekonomik Göstergeler: http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/0701.xls
Temel Ekonomik Göstergeler: http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/0702.xls
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
I. GSMH, Sanayi Üretimi ve Talep Unsurlarındaki Gelişmeler
1. GSMH ve Sektörel Büyüme Hızları
2006 yılının ilk çeyreğinde GSYİH ve GSMH sırasıyla yüzde 6,4 ve yüzde 6,3 oranında
büyümüştür. 2002 yılının ilk çeyreğinde başlayan aralıksız büyüme süreci 2006 yılının birinci
çeyreğinde de devam etmiş, böylece ekonomide 17 dönemlik bir büyüme süreci yaşanmıştır.
2006 yılının ilk çeyreğinde ticaret, inşaat sektörlerindeki ve ithalat vergisindeki yüksek
artışlar, GSMH artışını beklenilen seviyelerin üzerine çıkarmıştır.
2006 yılının birinci döneminde, 2005 yılının aynı dönemine göre tarım sektöründe
yüzde 0,6 oranında bir sınırlı artış gözlenirken, sanayi ve hizmetler sektörlerinde sırasıyla yüzde
4,5 ve yüzde 7,8 oranında katma değer artışları kaydedilmiştir.
2006 yılının ilk çeyreğinde tarım sektörü katma değerinde, düşük oranlı bir artış
yaşanmıştır. Söz konusu dönemde sebze üretiminde yüzde 9,8, hayvancılık üretiminde yüzde 4
oranında bir artış kaydedilirken, meyve üretiminde yüzde 16,7 oranında bir daralma
kaydedilmiştir. Böylece çiftçilik, hayvancılık katma değeri (tarım sanatları ile dahil) yılın birinci
çeyreğinde yüzde 1,5 oranında gerilemiştir. Ormancılık sektörü yüzde 8 ve balıkçılık sektörü de
yüzde 6 oranında büyümüştür.
2006 yılının ilk döneminde imalat sanayi sektörü katma değeri yüzde 4,0, madencilik
sektörü katma değeri yüzde 4,1, enerji sektörü katma değeri ise yüzde 8,4 oranında artmış ve
böylece toplam sanayi katma değeri yüzde 4,5 oranında artmıştır.
İnşaat sektörü katma değeri, 2003 yılının son çeyreğinde büyümeye başlamış ve 2006
yılının birinci çeyreğinde yüzde 25,9 oranında artmıştır. Söz konusu artışta özel kesim inşaat
sektöründe gerçekleşen yüzde 22,8’lik artışın yanında, kamu kesimi inşaat sektörü
yatırımlarının da (bina+bina dışı) yüzde 59,4 oranında artması etkili olmuştur. Söz konusu
sektörün büyümeye katkısı yılın ilk çeyreğinde yüzde 1 olarak gerçekleşmiştir.
Ticaret sektörü katma değeri yılın birinci döneminde yüzde 7,4 oranında artmıştır. 2006
yılının ilk döneminde ticaret sektörünün alt kolları olan toptan ve perakende ticareti yüzde 8,
otel-lokanta hizmetleri yüzde 3,3 oranında yükselmiştir.
GSYİH içindeki payı yüzde 15 civarında olan ulaştırma sektöründe yılın ilk döneminde
yüzde 4 oranında bir artış kaydedilmiştir.
2006 yılının ilk çeyreğinde mali kuruluşlar sektöründe yüzde 0,5 oranında bir daralma
gözlenmiştir.
2006 yılının ilk çeyreğinde ithalatın yüzde 14,7 oranında artması sonucunda, ithalat
vergisi de yılın ilk döneminde yüzde 14,7 oranında artmıştır.
Tablo 1: Sektörel Büyüme Hızları
Tarım
Sanayi
İmalat
Hizmetler
İnşaat
Ticaret
Ulaştırma
İthalat Vergisi
GSYİH
GSMH
(Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme)
2003
Yıllık
2004
2005
I.Ç.
-2,5
7,8
8,6
6,7
-9,0
8,1
8,4
22,6
5,8
5,9
2,0
9,4
10,1
10,2
4,6
12,8
6,8
26,2
8,9
9,9
5,6
6,5
6,1
8,2
21,5
7,4
8,8
12,2
7,4
7,6
4,3
6,6
6,6
6,8
20,6
7,0
6,8
8,7
6,6
7,5
2006
II.Ç.
2005
III.Ç
IV.Ç.
I.Ç.
8,2
3,9
3,2
6,0
25,4
5,0
4,7
8,8
5,5
4,7
7,5
5,7
5,5
8,7
25,6
7,5
8,0
14,7
7,7
8,0
-0,1
10,1
9,5
10,9
14,8
9,9
15,2
16,2
9,5
10,2
0,6
4,5
4,0
7,8
25,9
7,4
4,0
14,7
6,4
6,3
2006 yılının birinci çeyreğinde yüzde 6,4 oranındaki GSMH büyümesine sanayi
sektörünün katkısı 1,5 puan ve hizmetler sektörünün katkısı da 4,9 puan olurken, tarım
sektörünün katkısı 0,03 puan olmuştur.
1
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
2. Talep Unsurlarındaki Gelişmeler
Son dört yıldır üst üste artış kaydeden GSYİH 2005 yılındaki yüzde 7,4 artışın ardından
2006 yılının ilk çeyreğinde de büyümeye devam etmiş ve yüzde 6,4 oranında büyümüştür.
Tablo
2: Talep Unsurlarında Gelişmeler
Toplam Tüketim
Kamu
Özel
Sabit Sermaye Yat.
Kamu
Özel
Stok Değişimi(1)
Toplam Nihai Y.İçi Talep
Toplam Yurt İçi Talep
Net Mal ve Hizm. İhr.(1)
Mal ve Hizmet İhracatı
Mal ve Hizmet İthalatı
GSYİH (Harcama)
(1) GSYİH Büyümesine Katkı.
(Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişim)
Yıllık
2003 2004 2005
5,6
9,0
8,1
6,6
0,5
2,4
-2,4
10,1
8,8
10,0
32,4
24,0
-11,5
-4,7
25,9
20,3
45,5
23,6
3,0
1,1
-2.5
6,5 14,1 12,1
9,3 14,1
8,8
-3,1
-4,9
-1,7
16,0
12,5
8,5
27,1
24,7
11,5
5,8
9,0
7,4
I.Ç.
4,1
4,4
4,1
10,3
30,7
8,8
0,6
5,5
5,6
0,5
14,0
10,6
6,6
II.Ç.
3,9
4,0
3,9
20,0
30,2
18,4
-0,7
8,4
6,8
-1,9
6,7
9,1
5,5
2005
III. Ç.
9,8
3,2
10,4
30,6
38,2
29,0
-3,0
14,5
10,9
-2,7
3,9
11,2
7,7
IV. Ç.
14,1
0,0
16,7
33,0
17,1
41,6
-6,3
19,1
11,6
-2,3
10,9
15,3
9,5
2006
I.Ç.
8,4
8,1
8,4
30,5
34,6
30,2
-4,4
13,8
8,5
-2,8
3,5
8,2
6,4
2006 yılının ilk üç aylık döneminde GSYİH büyümesine temel katkılar; yüzde 8,4
oranında büyüyen özel tüketim ile yüzde 30,2 oranında artan özel kesim sabit sermaye
yatırımlarından gelmiştir. İncelenilen dönemde; özel tüketimin GSYİH büyümesine katkısı 5,7
puan olurken, özel kesim sabit sermaye yatırımlarının katkısı 6,7 puan olarak gerçekleşmiştir.
Bu dönemde kamu tüketimi yüzde 8,1 oranında artmış; kamu sabit sermaye yatırım
harcamaları ise yüzde 34,6 oranında yükselmiştir.
Mal ve hizmet ihracat artışı yüzde 3,5 oranında, mal ve hizmet ithalat artışı da yüzde
8,2 oranında gerçekleşmiştir. Bu gelişmeler çerçevesinde, net mal ve hizmet ihracatının GSYİH
büyümesine katkısı eksi 2,8 puan olarak gerçekleşmiştir.
Bu dönemde stok değişmelerinin büyümeye katkısı son dört çeyrekte olduğu gibi
negatif olmuş ve eksi 4,4 puan olarak gerçekleşmiştir.
Özel tüketimde bu dönemde gerçekleşen yüzde 8,4’lük büyüme hızında; dayanıklı
tüketim mallarına yapılan harcamaların yüzde 13,5 oranında artması ile yarı dayanıklı ve
dayanıksız tüketim mallarına yapılan harcamaların yüzde 12,8 oranında artması belirleyici
olmuştur.
2006 yılının birinci üç aylık döneminde yüzde 30,2 oranında artan özel kesim sabit
sermaye yatırımlarının bileşenleri incelendiğinde; bu dönemde makine-teçhizat yatırımlarının
yüzde 32,8, inşaat yatırımlarının da yüzde 22,8 oranında arttığı gözlenmiştir.
Bu dönemde maaş ve ücret ödemelerinin reel olarak yüzde 1,6 oranında artmasına
rağmen, diğer cari harcamaların yüzde 23,1 oranında artmasının katkısıyla kamu tüketimi
yüzde 8,1 oranında artmıştır.
İncelenilen dönemde, kamu makine–teçhizat yatırımları ve kamu bina yatırımları
sırasıyla yüzde 7,7 ve 19,1 oranlarında azalırken, kamu bina dışı yatırımları yüzde 85,5
oranında artmıştır. Bu gelişmelerin sonucu olarak, toplam tüketim yüzde 8,4 oranında artarken,
toplam sabit sermaye yatırımları da yüzde 30,5 oranında artmıştır.
3. İşgücü Piyasasındaki Gelişmeler
İşgücü piyasasındaki gelişmeler değerlendirildiğinde dikkati çeken ilk nokta, 2004
yılından bu yana istihdam düzeyinde gözlenen yüksek artış miktarlarıdır. 2004 yılında istihdam
düzeyinde 644 bin artış gözlenirken 2005’te bu artış 255 bin olarak gerçekleşmiştir. Türkiye
ekonomisinin içinde bulunduğu dönüşüme paralel olarak 2001 yılından bu yana hizmetler
2
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
sektöründe %18, imalat sektöründe %13, inşaat sektöründe % 5 istihdam artışı yaşanırken
tarım sektöründe %19 düzeyinde bir düşüş gerçekleşmiştir. 2005 yılındaki artış, sektörel bazda
incelendiğinde söz konusu eğilimin devam etmekte olduğu görülmektedir. 2005’te en yüksek
istihdam artışı, hizmetler sektöründe olurken bu sektörü imalat ve inşaat sektörü takip
etmektedir; bununla birlikte tarım sektörü istihdam düzeyinde bir azalma gözlenmektedir.
Özellikle inşaat sektörü, sektörün katma değer artışına paralel bir seyir izleyerek istihdam
artışında %13 seviyesini yakalamıştır.
İşgücüne katılma oranı 2005’te % 48,3 düzeyinde gerçekleşerek 2003 ve 2004’teki
seviyesini hemen hemen korumuştur. İşsizlik oranı da 2004 seviyesini korumuş ve %10,3
düzeyinde gerçekleşmiştir. Toplam istihdamda sağlanan hızlı artışa rağmen çalışma çağındaki
nüfusta da kaydedilen artış işgücü büyüklüğünü etkileyerek işsizlik oranının daha düşük
seviyelerde gerçekleşmesini engellemiştir.
2006 yılı Mayıs döneminde istihdam edilenlerin sayısı geçen yılın aynı dönemine göre
139 bin kişi artarak, 22 milyon 860 bin kişiye ulaşmıştır. Bu dönemde, sanayi sektöründe 112
bin, hizmetler sektöründe 721 bin ve inşaat sektöründe 84 bin istihdam artışı gözlenirken tarım
sektöründe 778 bin istihdam azalışı gerçekleşmiştir. Bu döneme ilişkin dikkat çeken nokta ise
Türkiye'de tarım dışı işsizlik oranının geçen yılın aynı dönemine göre 1,0 puanlık bir düşüşle %
11,5 ve genç nüfusta işsizlik oranının 1,2 puanlık düşüşle % 16,4 olarak gerçekleşmesi
olmuştur. Türkiye genelindeki işsizlik oranı ise 0,4 puanlık bir düşüşle %8,8 olarak
gerçekleşmiştir. Mayıs dönemi için istihdamın sektörel dağılımı incelendiğinde ise son yıllarda
yaşanan istihdam yapısındaki dönüşümün devam ettiği görülmektedir. Sanayi, hizmetler ve
inşaat sektörlerinde geçen yılın aynı dönemine göre istihdam artışı yaşanırken, tarım
sektöründe 778 bin istihdam azalışı gözlenmektedir.
Tablo
3: İşgücü Piyasasındaki Gelişmeler
(15+ Yaş, Bin Kişi)
Yıllık
Çalışma Çağındaki Nüfus
İşgücüne Katılma Oranı (Yüzde)
Kadın
Erkek
İşgücü
İstihdam
İşsiz
İşsizlik Oranı (Yüzde)
Tarım Dışı İşsizlik Oranı
Genç Nüfusta İşsizlik Oranı
İstihdamın Sektörel Dağılımı
Tarım
Sanayi
Hizmetler
İnşaat
2005
2006
2005
2006
I
I
51.133
51.371
51.371
51.561
49,6
47,8
45,5
45,5
48,6
26,0
25,9
24,1
22,2
22,2
25,8,7
70,6
72,7
73,6
71,8
69,3
69,3
71,9
24.565
23.628
24.937
25.251
24.419
23.400
23.400
25.075
21.791
22.046
20.948
22.591
22.877
21.819
20.604
20.604
22.860
2.498
2.520
2.680
2.346
2.374
2.600
2.796
2.796
2.215
10,3
10,3
11,4
9,4
9,4
11,0
11,9
11,9
8,8
14,7
13,6
15,0
12.8
12,8
13,7
14,8
14,8
11,5
2004
2005
I
II
III
IV
49.906
50.826
50.449
50.686
50.921
48,7
48,3
46,9
49,2
25,4
24,8
23,4
72,3
72,22
24.289
II
19,7
19,3
21,2
17,9
18,0
19,9
21,9
21,9
16,4
7.400
6.493
6.312
7.190
7.113
5875
5.167
5.167
6.488
3.988
4.280
4.069
4.189
4.352
4.426
4.202
4.206
4.277
9.374
10.102
9.621
9.976
10.116
10.345
10.264
10.347
10.759
1.029
1.171
945
1233
1295
1172
971
971
1.336
4. Üretim ve Talebe İlişkin Son Gelişmeler
a. Aylık Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım Oranları
Aylık verilere göre, sanayi üretimi, 2006 yılı Haziran ayında bir önceki yılın Haziran
ayına göre yüzde 11,4 oranında artmıştır. Mevsimsel düzeltilmiş sanayi üretim endeksinde ise
Haziran ayında Mayıs ayına göre yüzde 1,5 oranında bir artış gözlenmiştir.
2006 yılı Haziran ayında imalat sanayi, madencilik ve enerji sektörleri üretimlerinde
sırasıyla, yüzde 11,3, yüzde 10,9 ve yüzde 12,8 oranında artış kaydedilmiştir.
3
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
Şekil 1: Mevsimsel Düzeltilmiş Üretim Endeksleri
Toplam Sanayi
Nisan
2006-Ocak
Ekim
Temmuz
Nisan
2005-Ocak
Ekim
Temmuz
Nisan
2004-Ocak
Ekim
Temmuz
Nisan
2003-Ocak
Ekim
Temmuz
Nisan
2002-Ocak
145,0
140,0
135,0
130,0
125,0
120,0
115,0
110,0
105,0
100,0
95,0
90,0
İmalat Sanayi
2006 yılı Haziran ayı imalat sanayi üretimindeki artışta; endeks içindeki payları yüksek
olan gıda alt sektöründeki yüzde 6,2, kimya alt sektöründeki yüzde 21,2 ve ana metal ürünleri
alt sektöründeki yüzde 19,8 oranlarında kaydedilen üretim artışları etkili olmuştur.
Endeks içinde önemli ağırlığı olan tekstil ürünleri imalatı üretimi Haziran ayında, 2005
yılının Haziran ayına göre yüzde 4,2 oranında artarken, giyim eşyası imalatı üretimi yüzde 2,8
oranında artış göstermiştir.
Enerji sektöründe son üç yıldır gözlenen istikrarlı üretim artışı, 2006 yılının Haziran
ayında da devam etmiş ve sektörde Haziran ayında yüzde 12,8 oranında üretim artışı olmuştur.
Tablo 4: Aylık Sanayi Üretim Endeksi
Sanayi
Madencilik
İmalat
Gıda-İçecek
Tekstil
Giyim
Petrol Ürün.
Kimya
Toprak Ürün.
Ana Metal
Metal Eşya
Makine-Tech.
Taşıt Araçları
Enerji
2002
9,4
-8,3
10,9
2,9
12,5
3,3
9,1
14,2
10,9
10,1
0,5
21,4
27,1
5,4
Yıllık
2003 2004
8,8
9,8
-3,4
4,0
9,3
10,4
7,6
-0,5
2,1
-1,5
1,7
3,5
3,1
-4,7
8,8
16,1
10,0
9,1
11,9
11,6
3,2
9,4
22,4
31,0
47,6
53,3
8,5
6,8
(Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme)
2005
Şubat
Mart
2006
Nisan
5,4
13,8
4,8
6,2
-11,8
-12,4
-0,1
6,3
10,2
3,4
32,0
1,2
9,6
7,6
5,8
2,1
5,7
15,5
-8,2
1,1
-23,6
24,5
19,7
5,0
22,2
14,9
14,2
8,9
9,8
10,6
9,9
3,7
-3,6
10,0
-3,5
21,3
21,1
10,7
27,6
25,5
11,6
8,5
7,3
9,1
7,5
7,3
0,3
-4,6
7,3
15,6
18,1
10,8
13,5
29,4
1,6
5,7
Mayıs Haziran
9,3
8,3
9,4
10,9
-2,4
11,0
2,1
11,5
12,3
16,6
-10,1
32,8
9,9
8,5
11,4
10,9
11,3
6,2
4,2
2,8
3,6
21,2
11,0
19,8
-3,7
27,0
15,7
12,8
2006 yılı Temmuz ayı toplam imalat sanayi kapasite kullanım oranı 2005 yılının Temmuz
ayına göre 1,6 puan artarak yüzde 82,2 oranında gerçekleşmiştir. 2006 yılının Ocak-Temmuz
döneminde ise imalat sanayinde kapasite kullanım oranı, geçen yılın aynı dönemine göre 1
puan artarak yüzde 80,6 seviyesine yükselmiştir.
Temmuz ayında özel sektör imalat sanayi kapasite kullanım oranı geçen yılın Temmuz
ayına göre 2,6 puan artarak yüzde 80,2 olurken, kamu sektörü kapasite kullanım oranı 2,2
puan artarak yüzde 94 olmuştur.
4
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
Tablo 5: Aylık Kapasite Kullanım Oranı (%)
İmalat Sanayi
Kamu
Petrol Ürünleri
Gıda
Kimya
Ana Metal
Özel
Gıda-İçecek
Tekstil
Giyim
Petrol Ürünleri
Kimya
Toprak Ürünleri
Ana Metal
Makine-Teçhizat
Taşıt araçları
2002
76,2
82,7
84,9
76,6
89,9
89,9
72,2
67,7
80,9
86,0
55,2
77,0
79,1
69,4
74,4
50,0
Yıllık
2003 2004
78,5 81,5
83,7 84,3
86,4 88,1
78,2 71,6
84,3 87,5
95,7 87,7
75,3 79,9
70,0 71,1
80,1 81,4
85,7 82,7
54,5 60,3
76,4 76,6
78,6 82,0
75,8 80,1
83,4 86,9
63,8 79,0
2005
80,3
86,2
90,9
79,1
73,0
92,6
79,0
70,4
80,9
81,8
65,3
75,7
82,5
80,2
75,6
83,8
Ocak
75,5
82,9
83,8
88,8
91,8
80,7
74,3
66,2
79,5
82,7
42,7
70,8
74,1
78,5
73,2
74,4
Şubat
77,3
83,0
84,8
77,9
89,9
80,4
76,3
67,2
80,0
81,1
42,2
74,4
73,5
78,1
72,9
80,3
Mart
80,8
84,2
84,6
76,1
87,2
85,2
80,2
69,1
81,5
82,5
55,1
79,6
80,4
83,0
75,9
89,2
2006
Nisan Mayıs
82,3
82,7
91,3
90,4
94,8
95,0
66,1
54,3
92,9
93,4
89,5
91,9
80,8
81,4
69,6
71,3
80,4
80,5
83,1
80,3
45,3
71,5
77,6
79,1
85,6
87,3
82,9
83,0
82,9
83,7
88,7
90,2
Haziran
83,2
90,3
95,0
80,6
89,1
83,7
82,0
72,3
80,6
80,2
80,7
76,3
89,0
84,6
83,0
91,7
Temmuz
82,2
94,0
96,3
82,2
93,8
95,2
80,2
72,8
81,4
80,6
78,2
68,7
87,3
83,1
78,6
88,0
2006 yılı Temmuz ayında mevsimsel düzeltilmiş serilere göre toplam imalat sanayi
kapasite kullanım oranı yüzde 81,2 seviyesinde gerçekleşmiştir.
İşyerlerinin üretim ve yurtiçi satışlar konusunda 2006 yılı Ağustos ayı beklentilerine
ilişkin değerlendirmeye göre; üretimde artış beklediğini belirten işyerlerinin oranı yüzde 28,8
olurken, işyerlerinin yüzde 12,7’si üretimde azalış beklemektedir. İşyerlerinin yüzde 27,0’si yurt
içi satışlarda artış beklerken, yüzde 12’si ise yurt içi satışların düşeceği beklentisinde olduklarını
ifade etmişlerdir.
Tablo 6: Mevsimsel Düzeltilmiş İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranları
2003
2004
2005
2006
Aylar
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Toplam
77,1
75,7
78,3
77,5
78,0
78,8
78,9
79,4
80,9
78,7
78,7
79,4
79,6
77,8
82,0
77,9
83,3
83,6
82,8
81,6
81,7
80,7
83,0
84,0
79,1
81,8
80,4
81,1
80,1
79,6
79,5
80,1
80,1
80,8
80,4
80,6
78,0
81,9
80,7
83,6
81,3
81,2
81,2
5
Kamu
82,3
85,3
84,4
83,0
81,7
85,5
85,5
86,6
86,2
78,0
84,4
80,3
83,1
79,8
88,5
73,3
85,3
89,5
84,7
85,4
83,3
82,7
86,7
87,5
83,2
84,3
84,8
85,8
86,0
87,8
87,0
84,9
85,7
89,3
86,4
86,7
87,9
90,6
86,9
97,2
89,7
88,4
89,0
Özel
74,6
70,6
75,0
74,3
75,2
75,2
74,8
75,4
77,2
78,1
74,2
78,7
79,1
76,8
79,2
81,1
81,6
80,6
81,3
79,6
80,1
78,4
79,5
81,5
79,3
80,7
79,4
78,8
78,0
77,7
77,8
81,5
78,4
78,2
78,5
78,6
77,8
80,0
79,7
79,9
79,4
80,5
80,4
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
b. Yurt içi Talebe İlişkin Göstergelerdeki Gelişmeler
DİE verilerine göre; 2005 yılının ilk yarısında, dayanıklı tüketim malları üretim ve
satışları, sırasıyla, yüzde 10,7 ve yüzde 14,4 oranlarında artmıştır. 2006 yılının ilk yarısında ise
dayanıklı tüketim malları üretimi yüzde 12,2 oranında artarken, dayanıklı tüketim malları satışı
da yüzde 12,6 oranında artmıştır.
Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği verilerine göre, 2005 yılının Ocak-Temmuz döneminde,
dört beyaz ana ürünün ihracat ve iç satışı sırasıyla, yüzde 5,4 ve yüzde 3,0 oranlarında
artarken, üretimi yüzde 0,9 oranında gerilemiştir. 2006 yılının Ocak-Temmuz döneminde ise,
dört beyaz ana ürünün üretimi, iç satışı ve ihracatı sırasıyla, yüzde 27,5, yüzde 4,5 ve yüzde
32,4 oranlarında artmıştır. 2005 yılının Ocak-Temmuz döneminde yüzde 7,0 oranında gerileyen
dört beyaz ana ürünün ithalatı, 2006 yılının Ocak-Temmuz döneminde yüzde 76,1 oranında
artmıştır.
Tablo 7: Yurt İçi Talebe İlişkin Göstergeler
(Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme)
Yıllık
2004
2006
2005
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Dayanıklı Tüketim Malları Üretimi
36,1
17,9
10,8
19,8
9,6
16,2
13,8
Dayanıklı Tüketim Malları Satışı*
34,4
23,2
13,9
20,0
4,7
19,3
11,1
Tüketim Malı İthalatı
54,9
15,2
52,3
28,2
28,6
31,4
18,4
Beyaz Eşya Yurtiçi Satışları**
64,0
2,9
30,0
8,5
2,1
2,3
-1,0
-4,6
Toplam Otomobil Üretimi
52,0
1,5
14,4
22,9
22,1
20,1
22,5
37,1
Toplam Otomobil Satışları
98,7
-2,8
18,6
-3,0
11,0
26,1
-19,4
-41,9
İthal Otomobil Satışları
102,4
-3,1
26,5
0,7
16,3
32,6
-24,0
-45,6
Trafiğe Kaydedilen Araç Sayısı
136,2
17,9
61,2
138,7
34,6
76,1
13,2
53,6
16,9
24,8
12,8
15,5
7,0
-1,3
8,4
9,6
15,0
25,3
23,1
18,6
14,3
Yatırım Malı İthalatı
Çimento Üretimi
*Satışlar, ihracatı kapsamaktadır.
** Dört ana beyaz eşya ürününü kapsamaktadır.
2005 yılının Temmuz ayında yüzde 16,6 oranında artan otomobil satışları, 2006 yılının
Temmuz ayında yüzde 41,9 oranında gerilemiştir. 2005 yılının Ocak-Temmuz döneminde ise
yüzde 16,3 oranında azalan otomobil satışları; 2006 yılının aynı döneminde yüzde 1,1 oranında
azalmıştır. 2005 yılının Ocak-Temmuz döneminde otomobil üretimi yüzde 0,1 oranında
azalırken, toplam taşıt araçları üretimi, yüzde 3,4 oranında artmıştır. 2006 yılının aynı
döneminde otomobil üretimi yüzde 21,7 oranında, toplam taşıt araçları üretimi de yüzde 15,9
oranında artmıştır. 2005 yılının Ocak-Temmuz döneminde yüzde 9,2 oranında artan otomobil
ihracatı, 2006 yılının aynı döneminde yüzde 25,6 oranında artmıştır. Bu gelişmelerin sonucu
olarak; 2005 yılının Ocak-Temmuz döneminde yüzde 72,3 olan otomobil ihracatı-üretim oranı,
2006 yılının aynı döneminde yüzde 74,6 olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca, 2006 yılının OcakTemmuz döneminde gerçekleştirilen toplam otomotiv ana ve yan sanayii ihracatı, 2005 yılının
aynı döneminde gerçekleştirilen ihracata göre yüzde 16 oranında artarak 9 milyar dolara
ulaşmıştır.
Otomobil ithalatı; 2005 yılının ilk yarısında tüm aylarda azalmış, ikinci yarısında tüm
aylarda artmasına rağmen, yılın tümünde yüzde 3,1 oranında azalmıştır. 2006 yılının Temmuz
ayında ise otomobil ithalatı yüzde 45,6 oranında azalırken, 2006 yılının Ocak-Temmuz
döneminde otomobil ithalatı, yüzde 0,6 oranında artmıştır. Bu gelişmelerin sonucu olarak, 2005
yılının Ocak-Temmuz döneminde yüzde 68,1 olan ithal otomobil-toplam otomobil satış oranı,
2006 yılının aynı döneminde yüzde 69,2’ye yükselmiştir.
6
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
II. Ödemeler Dengesi:
1. Cari işlemler Dengesi
2006 yılı Haziran ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ödemeler dengesinde
gösterildiği şekliyle toplam mal ihracatı yüzde 27,0 oranında, toplam mal ithalatı ise yüzde 19,6
oranında artmıştır. Böylece ödemeler dengesinde gösterildiği şekliyle dış ticaret açığı yüzde 4,2
oranında artarak 2,5 milyar dolara ulaşmıştır. Haziran ayında net yatırım giderleri 2005 yılı
Haziran ayına göre yüzde 27,7 artarken, net hizmet gelirleri de yüzde 8,2 oranında azalmıştır.
Hizmet gelirlerinin önemli bir kalemi olan turizm gelirleri geçen yılın aynı ayındaki seviyesini
korumuştur. Cari transferler kalemi ise bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 17,2 oranında
artmıştır. Bu gelişmeler çerçevesinde 2005 yılının Haziran ayında 2,2 milyar dolar olan cari
işlemler açığı, 2006 yılının aynı ayında 2,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
a. Dış Ticaret Dengesi
2006 yılının Haziran ayında ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 25,6 oranında
artarak 7,6 milyar dolar, ithalat ise yüzde 18,6 oranında artarak 11,8 milyar dolar olarak
gerçekleşmiştir. Bu gelişmeler çerçevesinde 2005 yılının altıncı ayında yüzde 60,7 olan ihracatın
ithalatı karşılama oranı 2006 yılının aynı ayında yüzde 64,3 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu
ayda, dış ticaret açığı, 2005 yılının aynı ayına göre yüzde 7,9 oranında artarak 4,2 milyar dolara
yükselmiştir.
Tablo 8: Dış Ticaret Dengesindeki Gelişmeler
İhracat
Yüz. Değ.
2004
2005
2006 05/04 06/05
Ocak
4.620
4.997
5.101
8,2
Şubat
3.665
5.652
6.020
54,2
Mart
5.218
6.592
7.390
Nisan
5.072
6.128
6.420
Mayıs
5.170
5.977
Haziran
5.284
6.039
Temmuz
5.632
5.763
İthalat
Yüz. Değ.
2004
2005
2,1
6.330
7.220
8.140
14,1
6,5
6.139
8.324
9.797
35,6
26,3
12,1
8.452
10.196
11.583
20,6
13,6
-3.234
-3.604
-4.194
11,5
16,3
20,8
4,8
7.932
9.596
11.566
21,0
20,5
-2.860
-3.467
-5.146
21,3
48,4
6.949
15,6
16,3
7.991
9.812
12.312
22,8
25,5
-2.820
-3.834
-5.363
35,9
39,9
7.582
14,3
25,6
8.468
9.947
11.798
17,5
18,6
-3.183
-3.909
-4.216
22,8
7,9
8.728
9.596
-3.096
-3.833
2,3
2006 05/04 06/05
(Milyon Dolar)
Yüz. Değ.
Dış Tic. Deng.
9,9
2004
2005
2006 05/04 06/05
12,7
-1.710
-2.222
-3.039
29,9
36,7
17,7
-2.475
-2.672
-3.777
8,0
41,3
23,8
Ağustos
4.707
5.553
18,0
7.883
10.272
30,3
-3.176
-4.719
48,6
Eylül
5.656
6.814
20,5
8.487
10.366
22,1
-2.830
-3.552
25,5
Ekim
5.867
6.772
15,4
8.088
10.090
24,8
-2.220
-3.318
49,4
Kasım
5.734
5.943
3,6
8.568
9.673
12,9
-2.834
-3.731
31,6
Aralık
Toplam
6.541
7.246
10,8
10.474
11.683
11,5
-3.933
-4.436
12,8
63.167
73.476
16,3
97.540
116.774
19,7
-34.373
-43.298
26,0
İhracatta Yaşanan Gelişmeler:
2006 yılının Ocak-Haziran döneminde imalat sanayi ürünleri ihracatı , 2005 yılının aynı
dönemine göre, yüzde 7,4, tarım-ormancılık ürünleri ihracatı yüzde 18 ve madencilik sektörü
ihracatı ise yüzde 28,8 oranında artmıştır. Mayıs ayında ihracata artma yönünde en yüksek
katkıyı yapan fasıllar, kara taşıtları bunların aksam-parçaları, mineral yakıt-yağlar ve inci
kıymetli taş-mamülleri olurken; azalma yönünde en fazla katkı yapan fasıl ise, değirmencilik
ürünleri olmuştur.
7
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
Tablo 9: Sektörel İhracat
(Milyon Dolar)
Yıllık
(%)
Ocak-Haziran
(%)
2004
2005 05/04
2005
2006 06/05
63.167 73.476
16,3 35.385 39.461
11,5
2.542
3.329
31,0
1.334
1.625
21,8
649
810
24,8
379
505
33,5
59.579 68.813
15,5 33.428 37.048
10,8
Toplam
Tarım ve Ormancılık
Madencilik
İmalat
Seçilmiş Fasıllara Göre İhracat
Kara taşıtları
Örme giyim eşyası
Elektrikli makina, cihazlar
Kazan-makina-mek.cihaz
Demir ve çelik
Örülmemiş giyim eşyası
Demir veya çelikten eşya
Mineral yakıt, mineral yağlar
Yenilen meyveler
Dokumaya e m hazır eşya
Plastik ve mamulleri
İnci kıymetli taş ve mamülleri
8.289
6.259
4.790
4.126
5.313
4.537
2.227
1.429
1.903
1.857
1.324
1.064
9.566
6.590
5.423
5.246
4.973
4.862
2.731
2.641
2.501
1.970
1.722
1.326
15,4
5,3
13,2
27,2
-6,4
7,2
22,6
84,8
31,4
6,1
30,1
24,6
4.995
3.269
2.410
2.454
2.667
2.424
1.381
1.169
864
971
787
582
5.724
3.314
2.841
2.892
2.692
2.207
1.433
1.684
1.037
915
975
849
14,6
1,4
17,9
17,8
0,9
-9,0
3,7
44,1
20,0
-5,8
23,9
45,8
2006 yılının ilk yarısında OECD ülkelerine olan ihracatımız yüzde 12,5, AB ülkelerine
yapılan ihracatımız ise yüzde 12,6 oranında artmıştır. Bu dönemde, OECD üyesi olmayan
ülkelere olan ihracatımız ise yüzde 11,6 oranında artmıştır.
Tablo 10: Ülke Gruplarına Göre İhracat
(Milyon Dolar)
OECD Ülkeleri
AB Ülkeleri
EFTA Ülkeleri
Diğer OECD
Ülkeleri
OECD Üyesi
Olmayan
Ülkeler
Avrupa Ülkeleri
Afrika Ülkeleri
Ortadoğu Ülkeleri
Diğer Asya
Ülkeleri
Toplam
Yıllık
2004
2005
40.518
44.355
34.451
38.400
667
821
(%)
05/04
9,5
11,5
23,1
Ocak-Haziran
2005
2006
21.445
24.117
18.564
20.908
360
568
(%)
06/05
12,5
12,6
57,7
5.889
6.044
2,6
2.902
3.131
7,9
20.085
5.971
2.968
7.921
26.148
7.961
3.631
10.184
30,2
33,3
22,3
28,6
12.472
4.020
1.851
4.957
13.913
5.013
2.042
4.957
11,6
24,7
10,3
0,0
2.544
63.167
3.029
73.476
19,1
16,3
1.433
35.385
1.747
39.461
22,0
11,5
İhracatçı Birliklerinin (TİM) kayıtlarına göre ihracatımız 2006 yılının Ocak-Temmuz
döneminde, 2005 yılının aynı dönemine göre yüzde 14,2 oranında artarak 46,8 milyar dolar
olarak gerçekleşmiştir.
8
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
Tablo 11: İhracatçı Birlikleri Kayıtlarına Göre İhracat
(Milyon dolar)
Ocak-Temmuz
Temmuz
2005
2006
% 2005 2006
%
TOPLAM
40.990 46.811 14,2 5.673 6.943 22,4
Hazırgiyim ve Konfeksiyon
8.058
7.930 -1,6 1.228 1.231
0,2
Taşıt Araçları ve Yan Sanayi
7.734
8.969 16,0 1.029 1.245 20,9
Demir Çelik Ürünleri
3.923
4.627 17,9
407
802 97,3
Elektrik-Elektronik
3.647
4.385 20,2
499
572 14,8
Kimyevi Maddeler ve Mamulleri
3.647
4.909 34,6
559
819 46,5
Tekstil ve Hammaddeleri
2.804
3.089 10,1
364
410 12,6
Demir ve Demir Dışı Metaller
1.634
2.152 31,8
231
341 47,8
Makine ve Aksamları
1.517
1.763 16,2
223
274 22,6
Hububat,Bakliyat,Yağlı Tohumlar ve Mamulleri
1.106
1.478 33,7
142
215 51,7
Çimento ve Toprak Ürünleri
1.176
1.164 -1,0
166
172
3,7
Fındık ve Mamulleri
796
850
6,7
141
74 -47,3
Maden ve Metaller
858
1.106 29,0
136
179 31,9
Ağaç Mamülleri ve Orman Ürünleri
749
807
7,6
108
122 12,9
Yaş sebze ve Meyve
538
642 19,2
63
83 32,0
İthalatta Yaşanan Gelişmeler:
2006 yılının Ocak-Haziran döneminde ithalat 2005 yılının aynı dönemine göre yüzde
18,3 oranında artarak 65,2 milyar dolara yükselmiştir. Aynı dönem itibariyle petrol dışı ara
malları ithalatı, yüzde 16 oranında artarken, sermaye ve tüketim malları ithalatındaki artış
sırasıyla yüzde 13 ve yüzde 31,1 oranında gerçekleşmiştir. Haziran ayında ithalata en yüksek
katkıyı yapan fasıllar; mineral yakıt-yağlar ve demir-çelik olmuştur.
Tablo 12: Geniş Ekonomik Gruplara Göre İthalat
(Milyon Dolar)
Yıllık
Toplam İthalat
Sermaye
Ara malları
Petrol
Petrol dışı
Tüketim
Petrol Dışı İthalat
2004
97.540
17.397
67.549
6.092
61.457
12.101
91.448
2005
116.774
20.363
81.868
8.649
73.219
13.975
108.125
%
05/04
19,7
17,1
21,2
42,0
19,1
15,5
18,2
Ocak-Haziran
2005
2006
55.094
65.196
9.280
10.491
39.448
46.500
3.782
5.115
35.666
41.385
6.101
8.000
51.312
60.081
%
06/05
18,3
13,0
17,9
35,2
16,0
31,1
17,1
Tablo 13: Seçilmiş Fasıllara Göre İthalat
Toplam İthalat
-Mineral yakıt. Yağlar
-Kazan. makine. mek.cihaz
-Kara taşıtları
-Elek. Makine ve cihazlar
-Demir ve çelik
-Plastik ve mamulleri
-İnci, kıymetli taş-mamülleri
-Organik kimyasal ürünler
-Eczacılık ürünleri
-Optik alet ve cihazlar
-Pamuk.pamuk ipliği
Yıllık
(%)
2004
2005 05/04
97.540 116.774
19,7
14.354
21.256
48,1
13.419
16.400
22,2
10.236
10.553
3,1
8.354
9.664
15,7
7.973
9.458
18,6
4.761
5.796
21,7
3.763
4.227
12,3
2.974
3.532
18,7
2.710
2.849
5,1
1.928
2.473
28,3
1.973
2.079
5,4
9
(Milyon dolar)
Ocak-Haziran
(%)
2005
2006
06/05
55.094 65.196
18,3
8.994
13.418
49,2
7.704
8.834
14,7
4.527
5.900
30,3
4.556
5.086
11,6
4.823
5.031
4,3
2.867
3.317
15,7
2.336
2.115
-9,4
1.872
1.758
-6,1
1.433
1.496
4,4
1.143
1.321
15,6
1.096
1.062
-3,1
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
b. Hizmetler Dengesi
2006 yılının ilk yarısında hizmetler dengesi 2005 yılının aynı dönemine göre yüzde 8,9
oranında azalarak 3,6 milyar dolar olmuştur. Söz konusu dönemde turizm geliri yüzde 1
oranında azalarak 5,7 milyar dolar fazla vermiştir. Bu dönemde hizmetler dengesinin diğer
önemli kalemi olan net taşımacılık gideri geçen yılki seviyesini koruyarak 687 milyon dolar
olarak gerçekleşmiştir.
c. Yatırım Geliri Dengesi
2006 yılının ilk altı ayında net yatırım gideri yüzde 1 oranında azalarak 3 milyar dolar
olarak gerçekleşmiştir. Bu tutarın 2,7 milyar dolarlık kısmını diğer yatırımlar faiz giderleri
oluşturmuştur. Bu dönemde yatırım geliri dengesinin portföy yatırımları ve diğer yatırımlar
kalemlerinde sırasıyla 382 milyon dolar ve 2,1 milyar dolar net gider gerçekleşmiştir.
d. Cari Transferler
2005 yılının Ocak-Haziran döneminde 624 milyon dolar olarak gerçekleşen cari
transferler 2006 yılının aynı döneminde 656 milyon dolara ulaşmıştır. Aynı dönemde işçi
gelirleri yüzde 43,2 oranında artarak 504 milyon dolara ulaşmıştır.
Tablo 14: Cari İşlemler Dengesi
(Milyon Dolar)
Haziran
Ocak-Haziran
2005
2006
2005
2006
-3.018
-3.144 -14.766 -19.936
6.039
7.582
35.385
39.461
-9.947
-11.798 -55.094 -65.196
890
1.072
4.943
5.799
1.171
1.075
3.950
3.598
-123
-140
-685
-687
1.236
1.224
4.398
4.380
77
96
378
461
-2
-9
-30
-116
-1
-27
8
-125
-38
-105
-165
-272
22
36
46
-43
-423
-540
-3.002
-2.973
-73
-104
-514
-512
-92
-120
-548
-382
-402
-450
-888
-984
-258
-316
-1.940
-2.079
-350
-449
-2.310
-2.676
-291
-376
-2.073
-2.342
-55
-44
-463
-321
-84
-95
-882
-890
-9
-34
-82
-245
-143
-203
-646
-886
-59
-73
-237
-334
93
109
624
656
54
79
352
504
I. Dış Ticaret Dengesi
1.İhracat f.o.b.
2.İthalat c.i.f.
3.Diğer (1)
II. Hizmetler Dengesi(Net)
1.Taşımacılık
2.Turizm
3.İnşaat Hizmetleri
4.Finansal Hizmetler
5.Diğer Ticari Hizmetler
6.Resmi Hizmetler
7.Diğer Hizmetler
III. Yatırım Geliri Dengesi
Doğrudan Yatırımlar
Portföy Yatırımları
Faiz Gideri (Borç Senetleri)
Diğer Yatırımlar
Faiz Gideri (Krediler)
Uzun Vade
-Merkez Bankası
-Genel Hükümet
-Bankalar
-Diğer Sektörler
Kısa Vade
IV. Cari Transferler
İşçi Gelirleri
Cari İşlemler Dengesi
-2.177
-2.500 -13.194 -18.655
(1) Bavul ticareti, parasal olmayan altın, navlun-sigorta uyarlama
10
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
2. Sermaye Hareketleri Dengesi ve Uluslararası Rezervler
2005 yılının Ocak-Haziran döneminde 10 milyar dolar olarak gerçekleşen net sermaye
girişi (rezerv değişimleri dahil) 2006 yılının aynı döneminde yüzde 85 oranında artarak 18,4
milyar dolar olmuştur.
2006 yılının ilk altı ayında yurt içinde yabancılar tarafından yapılan doğrudan yatırımlar
bir önceki yılın aynı ayına göre 7,3 kat artarak 8,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu
miktarın 1,6 milyar dolarlık kısmını gayrimenkul alımları oluşturmuştur. 2005 yılının ilk yarısında
yurtiçi yerleşiklerin yurtdışında yaptıkları doğrudan yatırımlar net 433 milyon dolar olarak
gerçekleşirken; bu yılın aynı döneminde bu kalem net 6 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
Böylece, söz konusu dönemde doğrudan yatırımlar kaleminde 8,8 milyar dolar tutarında net
sermaye girişi gerçekleşmiştir.
2005 yılının Ocak-Haziran döneminde portföy yatırımlarında net sermaye girişi 6,9
milyar dolar olurken, 2006 yılının aynı döneminde bu kalemde 977 milyon dolar sermaye çıkışı
gözlenmiştir. Portföy yatırımları başlığı altında yer alan varlıklar kaleminden, 2005 yılı OcakHaziran döneminde yurt içi yerleşiklerin yurt dışında net 1 milyar dolar menkul değer alımı
yaptıkları gözlenirken, 2006 yılının aynı döneminde bu kalem net 443 milyon dolar olarak
gerçekleşmiştir. Yükümlülükler kaleminde ise 2005 yılının ilk yarısında 7,9 milyar dolar sermaye
girişi gözlenirken, 2006 aynı döneminde net 534 milyon dolarlık sermaye çıkışı yaşanmıştır. Bu
miktarın 1 milyar dolarını yabancıların hisse senedi alımları, 1,7 milyar dolarını genel hükümetin
yurtdışı piyasalara tahvil ihracı yoluyla net borçlanması oluştururken, yabancılar tarafından
satın alınan devlet iç borçlanma senetlerinin 3,2 milyar dolarlık kısmı yabancıların elinden
çıkmıştır.
2006 yılının ilk yarısında ihracat karşılığı yurtdışına açılan krediler; 2005 yılının aynı
dönemine göre yüzde 9 fazla olarak 20,5 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. 2006 yılı
Ocak-Haziran döneminde ithalata ilişkin olarak kullanılan kısa vadeli kredilerin bir önceki yılın
aynı ayına göre yüzde 30 oranında artarak 28,9 milyar dolara ulaştığı gözlenmiştir.
2006 yılının ilk altı ayında Genel Hükümet, IMF kredileri dahil 5,2 milyar dolar kredi geri
ödemesinde bulunurken, 1,2 milyar dolarlık kredi kullanmıştır.
Tablo 15: Sermaye Hareketleri
(Milyon Dolar)
Sermaye ve Finans Hesapları
1. Doğrudan Yatırımlar (net)
-Yurtdışında
-Yurtiçinde
2. Portföy Yatırımları (net)
-Hisse Senetleri
-Borç Senetleri
3. Diğer Yatırımlar (net)
Ticari Krediler (Yükümlülükler)
Krediler (Yükümlülükler)
-Merkez Bankası
-Genel Hükümet
-Bankalar
-Diğer Sektörler
4. Rezerv Varlıklar
Haziran
2005
2006
362
2.632
99
500
-156
-55
255
555
2.209
-863
584
-82
1.707
-1.026
2.949
951
168
643
3.586
2.357
-336
0
-138
66
2.924
1.295
1.136
996
-4.895
2.044
Ocak-Haziran
2005
2006
9.953
18.409
782
8.822
-433
-6
1.215
8.828
6.858
-977
2.842
1.008
5.064
-1.542
8.967
14.689
2.018
2.383
4.654
13.396
-1.953
0
-1.570
-4.005
4.810
5.418
3.367
11.983
-6.654
-4.125
Net Hata Noksan
1.815
3.241
11
-132
246
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
2005 yılının ilk altı ayında bankalarca yurt dışına net 115 milyon dolarlık kredi açılırken,
2006 yılının aynı döneminde bu tutar net 370 milyon dolar olmuştur. Diğer taraftan bu
dönemde, bankalar yurt dışından net 5,4 milyar dolar kredi kullanmışlardır. Diğer sektörler aynı
dönemde yurt dışından 18,6 milyar dolar uzun vadeli kredi kullanırken, 6,7 milyar dolar uzun
vadeli kredi geri ödemesinde bulunmuşlardır. Ayrıca, aynı dönemde diğer sektörler net 152
milyon dolarlık kısa vadeli kredi kullanmışlardır.
Yurt dışında çalışan işçilerin Merkez Bankasında açtıkları kredi mektuplu döviz tevdiat
hesapları ile süper döviz hesaplarında 2006 yılının ilk yarısında 480 milyon dolar çıkış
gerçekleşmiştir. Bankaların yurtdışından topladıkları mevduat ise Haziran ayında 1 milyar dolar
artarak 2,3 milyar dolar olmuştur. Böylece 2005 yılının Ocak-Haziran döneminde 577 milyon
dolar olan mevduat girişi 2006 yılının aynı döneminde 1,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
2005 yılının Ocak-Haziran döneminde 6,7 milyar dolar artan resmi rezervler, 2006
yılının aynı döneminde 4,1 milyar dolar artmıştır.
2005 yılının ilk altı ayında net hata ve noksan kalemi 3,2 milyar dolar, 2006 yılının aynı
döneminde 246 milyon dolar finansman kaynağı olarak gerçekleşmiştir.
2005 yılı sonunda 50,5 milyar dolar seviyesinde bulunan Merkez Bankası brüt
rezervleri, geçici verilere göre 2006 yılının Haziran ayında 59,7 milyar dolara çıkmıştır.
Şekil 2: Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri
Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri
(Milyar Dolar)
60
57
54
51
48
45
42
39
36
33
30
27
24
21
18
3
5
7
9
20 11
00
,1
3
5
7
9
20 11
01
,1
3
5
7
9
20 11
02
,1
3
5
7
9
20 11
03
,1
3
5
7
9
20 1
04 1
.1
3
5
7
9
20 1
05 1
.1
3
5
7
9
20 11
06
.1
3
5
19
99
,1
15
12
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
III. Merkezi Yönetim Bütçesi
10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 2006 yılı
başından itibaren tam olarak uygulamaya girmiştir. Bu kapsamda, önceki yıllarda uygulanan
konsolide bütçe sistemi terk edilerek, merkezi yönetim bütçesi sistemine geçilmiş ve
bütçenin kapsamı hem kapsanan kurum hem de gelir ve harcama detayları açısından
genişletilmiştir. Uygulamaya konulan merkezi yönetim bütçesi;
I. Genel bütçe; devlet tüzel kişiliğine sahip olan kamu idarelerinin,
II. Özel bütçe; bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini
yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma
yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla düzenlenen kamu
idarelerinin,
III. Düzenleyici ve denetleyici kurum bütçesi; özel kanunlarla kurul, kurum veya üst
kurul şeklinde teşkilatlanan kurumların bütçelerinden oluşmaktadır.
Ayrıca, merkezi yönetim bütçesi, gelirlerden mahalli idarelere, fonlara veya diğer
kurum ve kuruluşlara aktarılacak pay tahminleri ile gerçekleşmelerini de içermektedir.
Tablo 15: Merkezi Yönetim Bütçesi Büyüklükleri (2006)
(Milyon YTL)
Bütçe
Gerç.
Tah./Baş.
Oranı
Ödeneği
Oca.-Haz.
84.021
160.326
52,4
Genel Bütçe Gelirleri
81.769
156.214
52,3
Vergi Gelirleri
65.975
132.199
49,9
Vergi Dışı Gelirler
15.253
21.372
71,4
Sermaye Gelirleri
171
2.269
7,5
Gelirler
Alınan Bağış ve Yardımlar
Özel Bütçe Gelirleri
Düzen. Denet. Kurulların Gelirleri
Harcamalar
Faiz Dışı Harcamalar
Personel Giderleri
Sosyal Güv. Kur. Devlet Primi
371
374
99,2
1.461
2.963
49,3
791
1.149
68,8
81.599
174.322
46,8
58.723
128.062
45,9
18.525
36.021
51,4
2.385
4.975
47,9
6.786
17.721
38,3
24.913
49.108
50,7
3.028
12.452
24,3
852
1.834
46,4
2.234
4.256
52,5
Yedek Ödenek
0
1.695
0,0
Faiz Harcamaları
22.876
46.260
49,5
2.423
-13.996
-17,3
25.298
32.264
78,4
Gelirler (Mah. İda. ve Fon Pay. Hariç)
76.763
146.161
52,5
Harcamalar (Mah. İda. Ve Fon Pay. Hariç)
75.310
160.157
47,0
1.453
-13.996
-10,4
24.328
32.264
75,4
Mal ve Hizmet Alımları
Cari Transferler
Sermaye Giderleri
Sermaye Transferleri
Borç Verme
Bütçe Dengesi
Faiz Dışı Denge
Bilgi İçin
Bütçe Den. (Mah. İd. ve Fon Pay. Hariç)
Faiz Dışı Den. (Mah. İda. ve Fon Pay. Hariç)
Kaynak: Maliye Bakanlığı (Kamu Hesapları Bülteni)
13
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
2006 yılının ilk yarısında, merkezi yönetim bütçesi gelirleri 84 milyar YTL, harcamaları
ise 81,6 milyar YTL olmuştur. Bu dönemde, genel bütçe vergi gelirleri geçen yılın aynı
dönemine göre yüzde 21,3 oranında artarak 66 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Aynı
dönemde merkezi yönetim faiz dışı harcamaları 58,7 milyar YTL, faiz harcamaları ise 22,9
milyar YTL olmuştur. Bu gelişmeler sonucunda, yılın ilk altı ayında merkezi yönetim bütçesi 2,4
milyar YTL fazla vermiştir. Faiz dışı dengesi ise yıl sonu bütçe hedefinin yüzde 78,4’ü
seviyesinde 25,3 milyar YTL olmuştur. Ancak, mahalli idare ve fon payları hariç merkezi
yönetim bütçe gerçekleşmeleri incelendiğinde, bütçe fazlasının 1,5 milyar YTL’ye gerilediği, faiz
dışı dengenin ise 24,3 YTL’ ye düştüğü görülmektedir.
2006 yılının Ocak-Haziran döneminde, gelir vergisi tahsilatı 2005 yılının aynı dönemine
göre yüzde 15,7, kurumlar vergisi tahsilatı ise yüzde 18 oranında artış göstermiştir. Ancak,
Mayıs ayındaki kurumlar geçici vergisi tahsilatının yaklaşık 0,9 milyar YTL’lik kısmı kurumlar
vergisi oranında yapılan indirimden dolayı önümüzdeki geçici vergi dönemlerinde tahakkuk
edecek vergiden mahsup edilecektir. Aynı dönemde, banka ve sigorta muameleleri vergisi
artan kredi hacmi ve finansal işlemlerin etkisiyle yüzde 27,7, veraset ve intikal vergisi tahsilatı
yüzde 37,3, motorlu taşıtlar vergisi tahsilatı ise yüzde 19,2 oranında artış göstermiştir. Motorlu
taşıtlar vergisi tahsilatının artan araç satışlarından olumlu yönde etkilendiği görülmektedir.
Tablo 16: Merkezi Yönetim Bütçesi Gelirleri (2006)
Milyon YTL
Bütçe
Tahmini
Oca.-Haz.
Toplam
Genel Bütçe Gelirleri
Vergi Gelirleri
Gelir, Kar ve Ser. Kaz. Üz. Al. Ver.
Gelir Vergisi
Kurumlar Vergisi
Diğer
Mülkiyet Üzerinden Al. Ver.
Banka ve Sig. Muam. Vergisi
Motorlu Taşıtlar Vergisi
Diğer
Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Ver.
Dahilde Alınan KDV
ÖTV
Diğer
Uluslararası Tic. ve Mua. Alınan Ver.
İthalde Alınan KDV
Diğer
Diğer Vergiler
İd. Harçlar ve Üc. San. Dışı Arizi S.
Vergi Dışı Gelirler
Sermaye Gelirleri
Alınan Bağış ve Yardımlar
Özel Bütçe Gelirleri
Düzen. Denet. Kurulların Gelirleri
Gerç.
Oranı
84.021
160.326
52,4
81.769
156.214
52,3
65.975
132.199
49,9
19.122
38.982
49,1
12.665
26.090
48,5
6.457
12.892
50,1
0
0
2.746
4.947
55,5
1.228
1.806
68,0
1.464
3.042
48,1
54
99
55,0
27.752
57.601
48,2
8.110
16.337
49,6
17.689
37.276
47,5
1.953
3.988
49,0
12.885
24.253
53,1
11.895
22.398
53,1
991
1.855
53,4
1.554
2.809
55,3
1.916
3.608
53,1
15.253
21.372
71,4
171
2.269
7,5
371
374
99,2
1.461
2.963
49,3
791
1.149
68,8
Kaynak: Maliye Bakanlığı (Kamu Hesapları Bülteni)
Yılın ilk altı ayında, dahilde alınan mal ve hizmet vergileri tahsilatı 27,8 milyar YTL
olmuştur. Dahilde alınan KDV tahsilatı bu dönemde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 24,1
oranında artış göstermiştir. Aynı dönemde, doğalgaz ve petrol ürünleri üzerinden alınan ÖTV
geliri yüzde 4,7, motorlu taşıtlar üzerinden alınan ÖTV geliri yüzde 18,2, alkollü içki ve tütün
mamülleri üzerinden alınan ÖTV geliri, vergilendirme sisteminde geçen yıl yaşanan sorunlardan
14
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
dolayı oluşan baz etkisi nedeniyle, yüzde 50,3, dayanıklı tüketim malları ve diğer mallar
üzerinden alınan ÖTV geliri, bazı mallar üzerindeki ÖTV oranlarında yapılan artışın da etkisiyle,
yüzde 51, toplam ÖTV geliri ise yüzde 18,6 oranında artış göstermiştir. Aynı dönemde, damga
vergisi tahsilatındaki artış oranı yüzde 27,1, harç gelirlerindeki artış oranı ise yüzde 23,6
olmuştur. Artan gayrimenkul satışlarından dolayı tapu harç gelirlerindeki artış harç gelirlerinde
görülen artışta belirleyici olmuştur.
2006 yılının Ocak-Haziran döneminde, uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan
vergi gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 29,2 oranında artış göstermiştir. Bu
dönemde, ithalden alınan KDV geliri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 29,2 oranında
artarak 11,9 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir.
Yılın ilk yarısında, genel bütçe vergi dışı gelirleri 15,3 milyar YTL, genel bütçe sermaye
gelirleri 171 milyon YTL, genel bütçe alınan bağış, yardımlar ve özel gelirleri ise 371 milyon YTL
olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, genel bütçe vergi dışı gelirleri, Türk Telekom AŞ’nin
kasasında bulunan ve özelleştirilmesi nedeniyle Hazineye aktarılmasına karar verilen 1,4 milyar
YTL tutarındaki nakit ile KİT’lerden elde edilen temettü gelirlerinden ve vergi cezaları ile kamu
alacaklarına ait gecikme zammı tahsilatındaki artıştan olumlu etkilenmiştir. Öte yandan, faiz,
ikraz ve taviz gelirlerinde görülen azalış vergi dışı gelirler üzerinde olumsuz etki yapmıştır.
Tablo 17: Merkezi Yönetim Bütçesi Harcamaları (2006)
(Milyon YTL)
Bütçe
Başlangıç
Ödeneği
Oca.-Haz.
Gerç.
Oranı
Toplam
81.599
174.322
46,8
Faiz Dışı Harcamalar
58.723
128.062
45,9
18.525
36.021
51,4
Sos. Güv. Kur. Devlet Primi
2.385
4.975
47,9
Mal ve Hizmet Alımları
6.786
17.721
38,3
2.949
4.055
72,7
Personel Giderleri
Sağlık Harcamaları
Diğer
3.837
13.666
28,1
Cari Transferler
24.913
49.108
50,7
248
670
37,0
13.233
23.384
56,6
Gelirden Ayrılan Paylar
6.289
14.165
44,4
Tarımsal Destekleme
2.504
4.000
62,6
Diğer
2.640
6.889
38,3
3.028
12.452
24,3
852
1.834
46,4
2.234
4.256
52,5
2.158
3.961
54,5
KİT Görev Zararları
Sos. Güv. Kuruluşları
Sermaye Giderleri
Sermaye Transferleri
Borç Verme
Yurtiçi
Yurtdışı
75
295
25,5
Yedek Ödenekler
0
1.695
0,0
22.876
46.260
49,5
İç Borç Faizi
19.469
39.460
49,3
Dış Borç Faizi
3.407
6.800
50,1
Faiz Harcamaları
Kaynak: Maliye Bakanlığı (Kamu Hesapları Bülteni)
2006 yılının ilk altı ayında, merkezi yönetim bütçesi personel giderleri 18,5 milyar YTL,
sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri 2,4 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir.
Aynı dönemde, sağlık için 2,9 milyar YTL, savunma ve güvenlik için 1,8 milyar YTL, diğer mal
ve hizmet alımları için ise 2,1 milyar YTL harcama yapılmıştır. Tarımsal destekleme giderleri
bütçe ödeneğinin yüzde 62,6’sı seviyesinde 2,4 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Kamu iktisadi
15
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
teşebbüslerine görev zararı olarak 248 milyon YTL, sosyal güvenlik kurumlarına 13,2 milyar
YTL, il özel idareleri ve fonlara ise gelir üzerinden ayrılan paylardan 6,3 milyar YTL transfer
yapılmıştır. Bu dönemde, sermaye giderleri özellikle yol yapımı için yapılan ödemelerden dolayı
3 milyar YTL olarak gerçekleşirken, sermaye transferleri, kapatılan Köy Hizmetleri Genel
Müdürlüğünün devam eden hizmetleri ve KÖY-DES Projesi için mahalli idarelere yapılan
transferlerden dolayı 852 milyon YTL, borç verme kalemi ise özellikle KİT’lere yapılan
transferlerden dolayı 2,2 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir.
Yılın ilk altı ayında faiz giderleri 22,9 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, iç
borç faiz giderleri 19,5 dış borç faiz giderleri ise 3,4 milyar YTL olmuştur.
Tablo 18: Merkezi Yönetim Bütçesi Borç Stoku (Haziran Sonu)
(Milyon YTL)
2005
İç Borç Stoku
Döviz-Faiz Yapısı
Nakit
Sabit Getirili
Değişken Faizli
Döviz Cinsinden
Dövize Endeksli
Nakit Dışı
Sabit Getirili
Değişken Faizli
Döviz Cinsinden
Dövize Endeksli
Değişme
(%)
2006
234.799
249.085
6,1
179.095
199.589
11,4
98.714
106.364
7,8
47.240
56.879
20,4
27.898
36.346
30,3
5.244
0
-100,0
55.704
49.495
-11,1
0
0
50.851
46.440
-8,7
3.301
1.143
-65,4
1.551
1.912
23,3
Alıcılara Göre Dağılım
Kamu
Piyasa
79.026
75.427
-4,6
155.773
173.658
11,5
Dış Borç Stoku (Milyon $)
66.345
64.161
-3,3
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
Merkezi yönetim bütçesi borç stoku verileri incelendiğinde ise, 2006 yılı Haziran ayı
sonu itibarıyla 2005 yılının aynı ayına göre nakit iç borç stokunun yüzde 11,4 oranında arttığı,
nakit dışı iç borç stokunun ise yüzde 11,1 oranında azaldığı, toplam iç borç stokunun ise yüzde
6,1 oranında artış gösterdiği görülmektedir. Aynı dönemde, toplam iç borç stoku içinde kamu
payının ağırlığı azalırken piyasa payının ağırlığının ise arttığı izlenmektedir.
16
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
Şekil 3 : İç Borçlanma Faiz Oranı
İç Borçlanma Faiz Oranı (Yıllık Bileşik)
70
60
50
40
30
20
IV.
m
uz
Te
m
ar
t
M
O
ca
k
Te
m
20
05
20
06
m
uz
ar
t
M
O
ca
k
m
uz
Te
m
ar
t
M
O
ca
k
20
04
m
uz
ar
t
M
Te
m
20
03
O
ca
k
10
Parasal Büyüklükler ve Mali Piyasalardaki Gelişmeler
Temmuz ayında yapılan Para Politikası Kurulu toplantısında, petrol ve emtia fiyatlarındaki
artışın devam etmesi ve beklentilerin henüz orta vadeli hedeflerle uyumlu olmamasından
hareketle temkinli olmanın gereğine işaret ederek politika faizlerini 0,25 baz puan artırmıştır.
Böylelikle gecelik borçlanma faiz oranı yüzde 17,50’ye borç verme faiz oranı ise yüzde 22,50’ye
yükselmiştir.
Temmuz ayında, Net Dış Varlıkların 0,2 milyar dolar artarken, İç Döviz Yükümlülüklerinin
0,9 milyar dolar artmasıyla, Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 0,7 milyar dolar azalarak 21,7
milyar dolardan 21 milyar dolara gerilemiştir. Bu dönemde Merkez Bankası Net Rezervleri 0,4
milyar dolar artış göstermiştir.
Tablo 20: Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu*
Net Döviz Pozisyonu (NDP)
- Net Dış Varlıklar
Net Rezervler
KMDTH ve SDMH(-)
Diğer
- İç Döv. Yük.
Döv. Olarak T.Mev.
Hazine Mevduatı
Bankaların Döviz Mev.
*Ayın son Cuma günü itibariyle
2004
Aralık
2.736,4
17.173,1
35.189,7
18.602,5
586,0
14.436,6
4.544,7
3.837,5
9.891,9
2005
Aralık
15.499,1
36.843,1
49.371,8
15.576,4
3.047,6
21.344,0
10.331,0
8.735,2
11.013,0
Nisan
24.516,9
46.009,4
58.768,2
16.022,2
3.263,5
21.492,5
10.925,0
10.360,5
10.567,5
(Milyon Dolar)
2006
Mayıs
Haziran
Temmuz
25.586,8
21.715,4
21.042,6
45.564,3
43.347,3
43.568,1
58.584,6
55.789,3
56.189,2
16.321,0
15.930,0
16.085,2
3.300,7
3.488,0
3.464,1
19.977,5
21.631,9
22.525,5
9.598,8
10.319,5
11.965,1
9.061,5
9.712,8
11.499,4
10.378,7
11.312,4
10.560,3
Temmuz ayında, Toplam İç Kredilerin 1,7 milyar YTL, Diğer Hesabının 0,2 milyar YTL
artmasıyla, Net İç Varlıklar 2 milyar YTL artarak 12,1 milyar YTL’ye yükselmiştir. Toplam İç
Kredilerdeki artış, temelde döviz kurundaki gerileme sonucunda Değerleme Hesabında görülen
2,1 milyar YTL’lik artıştan kaynaklanmıştır. Hazinenin Borçları Hesabı bu dönemde 0,3 milyar
YTL gerilemiştir.
17
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
Tablo 21: Merkez Bankası Analitik Bilançosu*
2004
Aralık
2005
Aralık
Nisan
(Milyon YTL)
2006
Mayıs
Haziran
Temmuz
Net Döviz Pozisyonu+Net İç
Varlıklar = MBP
24.743,1
38.547,7
51.028,4
51.160,2
44.916,7
43.615,2
Net Döviz Pozisyonu(NDP)
- Net Dış Varlıklar
- İç Döviz Yükümlülükleri
Net İç Varlıklar (I+II)
I- Top. İç Kred. (1+2+3+4+5)
1- Hazinenin Borçları
a. DİBS
b. Dövize Endeksli DİBS
c. Diğer
2- Değerleme Hesabı
3- IMF Acil Yardımı
4 - Bankalara Açılan Krd.
5- TMSF'na Kullan. Krd.
II- Diğer
3.672,6
23.048,0
19.375,4
21.070,6
25.581,9
23.239,4
19.577,2
3.715,3
-53,0
2.032,4
0,0
7,7
302,3
-4.511,3
20.815,3
49.480,2
28.664,9
17.732,4
21.440,2
19.429,1
19.470,0
0,0
-40,9
2.009,6
0,0
1,4
0,0
-3.707,8
32.350,0
60.709,4
28.359,4
18.678,4
21.193,4
19.536,0
19.582,9
0,0
-46,9
1.655,3
0,0
2,1
0,0
-2.515,0
39.393,5
70.150,8
30.757,3
11.766,7
14.375,3
18.658,6
18.698,0
0,0
-39,4
-4.285,4
0,0
2,2
0,0
-2.608,6
34.807,6
69.481,4
34.673,8
10.109,0
13.273,5
19.300,7
19.347,9
0,0
-47,2
-6.028,9
0,0
1,6
0,0
-3.164,4
31.551,3
65.326,0
33.774,7
12.063,9
15.004,7
18.955,6
19.001,0
0,0
-45,4
-3.951,9
0,0
1,1
0,0
-2.940,8
REZERV PARA
20.327,7
32.696,4
35.332,0
35.675,5
Emisyon
13.465,2
19.612,0
21.381,5
22.723,7
Bankalar Zor. Karş.
3.115,3
0,0
0,0
0,0
Bankalar Serbest Mevduat
3.608,0
12.898,9
13.858,7
12.830,3
Diğer
139,2
185,5
91,8
121,6
PARASAL TABAN
23.949,7
37.679,4
48.739,1
50.682,8
APİ’den Borçlar
3.622,1
4.983,0
13.407,1
15.007,3
MERKEZ BANKASI PARASI
24.743,1
38.547,7
51.028,4
51.160,2
Kamu Mevduatı
793,4
868,3
2.289,4
477,4
Kaynak: TCMB günlük vaziyet
* Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir.
36.780,3
23.275,7
0,0
13.344,1
160,5
41.846,3
5.066,1
44.916,7
3.070,3
34.306,1
22.872,1
0,0
11.214,4
219,6
37.643,7
3.337,6
43.615,2
5.971,6
Bilançonun pasif kalemleri incelendiğinde, Temmuz ayında Merkez Bankası Parasının
1,3 milyar YTL azalarak, 43,6 milyar YTL’ye gerilediği görülmektedir. Emisyon ve Bankalar
Mevduatındaki sırasıyla 0,4 ve 2,1 milyar YTL’lik azalma sonucu Rezerv Para bu dönemde 2,5
milyar YTL gerilemiştir. APİ’den Borçlar 1,7 milyar YTL azalarak 3,3 milyar YTL’ye gerilerken
Kamu Mevduatı 2,9 milyar YTL artarak 6 milyar YTL’ye yükselmiştir.
Tablo 22: Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler (% Değişme)
Emisyon
Rezerv Para
M2
M2Y
Toplam Mevduat (TL+YP)
Mevduat Banka. Kredileri (Yurtiçi)
TÜFE
2006 Temmuz/
2005 Temmuz
31,5
30,9
31,5
28,0
27,2
55,7
11,7
2006 Temmuz /
2005 Aralık
16,6
4,9
12,7
14,0
12,4
27,3
5,8
2006 Temmuz /
2006 Haziran
-1,7
-6,7
-2,4
-2,9
-3,7
-0,3
0,9
Temmuz ayında M1, M2 ve M2Y para arzlarında gerileme görülmüştür. YTL
mevduatlardaki azalma sonucunda M1 para arzı bir önceki aya göre yüzde 5,8 oranında
gerileyerek 43 milyar YTL’ye, M2 para arzı ise yüzde 2,4 oranında gerileyerek 172,6 milyar
YTL’ye inmiştir. Temmuz ayında YP mevduatlardaki artışa rağmen, YP mevduatın YTL değerinin
gerilemesiyle birlikte M2Y para arzı da yüzde 2,9 oranında azalarak 261,7 milyar YTL’ye
inmiştir.
Temmuz ayında YTL mevduatlardaki gerileme ve YP mevduatların YTL değerinin
azalmasının etkisiyle, bankalararası hariç toplam mevduat bir önceki aya göre yüzde 3,7
oranında azalarak 254,1 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Bu ay içinde YTL mevduatlar bir
önceki aya göre yüzde 3,6 oranında azalarak 160,4 milyar YTL’ye gerilerken, YP mevduatlar
yüzde 2,8 oranında artarak 59,4 milyar dolara yükselmiştir. YP mevduatların YTL değeri ise
18
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
dolar kurundaki gerileme sonucunda Haziran ayına göre yüzde 3,8 oranında gerilemiş ve 89,1
milyar YTL olarak gerçekleşmiştir.
Toplam kredi hacminde Haziran ayında sınırlı bir gerileme görülmüştür. Mevduat
bankalarının yurtiçi kredileri bir önceki aya göre yüzde 0,3 oranında azalarak 154 milyar YTL’ye
gerilemiştir. Bu dönemde tüketici kredilerinin artış hızı, faiz oranlarındaki hızlı artışın etkisiyle
önemli ölçüde yavaşlamıştır. Ayrıca, ticari kredilerde de son dönemde bir yavaşlama
gözlenmektedir. YP cinsi krediler, döviz kurundaki gerilemenin de etkisiyle, bir önceki aya göre
azalmıştır.
Tablo 23: İç Borçlanma – Hazine İhaleleri
Vadesi
Gün
2003 Ocak-Aralık
2004 Ocak-Aralık
2005 Ocak-Aralık
2005 Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
2006 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Faiz Oranı
Yıllık Basit
Yıllık Bileşik
290
372
560
688
613
582
561
890
1.070
873
792
810
941
558
422
42,72
24,84
16,60
16,57
15,09
14,82
14,11
13,73
14,22
14,21
14,13
14,42
14,99
45,01
25,66
16,90
16,83
15,33
15,21
13,92
14,06
14,50
14,50
14,16
14,13
14,95
17,39
21,88
17,63
22,82
Temmuz ayında, Hazine ihalelerinde oluşan ağırlıklı ortalama bileşik faiz oranı bir
önceki aya göre 5,2 puan artarak, yüzde 22,8’e yükselmiştir. Aynı dönemde ihalelerde oluşan
ortalama vade 136 gün kısalarak 422 gün düzeyinde gerçekleşmiştir.
Şekil 4: Reel Kur Endeksi
Reel Kur Endeksi (1$ + 1,5 Euro) (1987 = 100)
200,0
180,0
160,0
140,0
120,0
100,0
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Mayıs ve Haziran aylarında önemli ölçüde gerileyen reel döviz kuru, Haziran ayı ortalama
dolar ve euro kurunun YTL karşısında değer kaybetmesiyle birlikte, Temmuz ayında
yükselmiştir. Nitekim; Nisan ayında 191,4 olan reel kur endeksi, Mayıs ayında 178,4, Haziran
ayında ise 159,8 seviyesine inerken, Temmuz ayında 164,2 seviyesine yükselmiştir.
19
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
Şekil 5: İMKB Bileşik Endeksi
5 0 .0 0 0
4 6 .0 0 0
4 2 .0 0 0
3 8 .0 0 0
3 4 .0 0 0
3 0 .0 0 0
2 6 .0 0 0
2 2 .0 0 0
1 8 .0 0 0
1 4 .0 0 0
1 0 .0 0 0
6 .0 0 0
2 .0 0 0
2 .5 0 0
2 .0 0 0
1 .5 0 0
1 .0 0 0
500
200 1
-1
2
3
4
5
6
7
8
10
11
200212
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
200312
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1
200 4 2
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
200512
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
200612
-1
2
3
4
5
6
7
0
T L B a z ınd a
D o la r B a z ı n d a
Mayıs ve Haziran aylarında uluslarası likidite koşullarının da etkisiyle önemli ölçüde değer
kaybeden İMKB-100 Endeksi, Temmuz ayında bir önceki aya göre yüzde 1,8 oranında
yükselerek 35.453 seviyesinden 36.102 seviyesine yükselmiştir.
V. Fiyat Gelişmeleri:
2006 yılı Temmuz ayında TÜFE yüzde 0,85 oranında artmıştır. Endeksteki 7 aylık
kümülatif artış yüzde 5,76, 12 aylık artış ise yüzde 11,69 oranında gerçekleşmiştir. Temmuz ayı
TÜFE artış beklentisi, TCMB beklenti anketine göre yüzde 0,65 idi.
ÜFE, Temmuz ayında yüzde 0,86 oranında artmıştır. Bu dönemde ÜFE’nin ana alt
kalemleri olan tarım kesimi fiyatları yüzde 2 oranında gerilerken; sanayi kesimi fiyatları yüzde
1,52 oranında artmıştır. ÜFE artış beklentisi Reuters beklenti anketine göre yüzde 1,72 idi.
Temmuz ayı tüketici fiyat artışının beklentilerin üstünde gerçekleştiği görülmektedir.
Endekste en yüksek ağırlığa sahip olan gıda ve alkolsüz içecekler harcama grubu fiyatlarının
temmuz ayı için yüksek sayılabilecek şekilde yüzde 1,41 oranında artış göstermesi
beklentilerden sapmada etkili olmuştur. Söz konusu dönemde ana harcama grupları itibariyle
bir ay önceye göre en yüksek artış %2,87 ile ulaştırma grubunda gerçekleşmiştir. Temmuz
ayında endekste yer alan gruplardan, ev eşyasında %2,82, çeşitli mal ve hizmetlerde %2,38,
konutta %1,76, eğlence ve kültürde %1,24, eğitimde %1,08, lokanta ve otellerde %0,71,
haberleşmede %0,18, alkollü içecekler ve tütünde %0,01 artış, giyim ve ayakkabıda %6,93,
sağlıkta %0,93 düşüş gerçekleşmiştir.
Şekil 6: 2006 Yılı Hedefiyle Tutarlı Enflasyon Patikası
%
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
01
02
03
12 Aylık TÜFE Artışı
04
05
06
07
Hedefle Tutarlı Patika
20
08
09
10
İç Aralık +/- %1
11
12
Dış Aralık +/- %
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
Merkez Bankası tarafından “2006 yılı Para ve Kur Politikası” başlıklı duyuruda açıklanan
yıl sonu hedefiyle tutarlı patikada, 2006 yılı Eylül ayında 12 aylık artış yüzde 5,8 olarak
öngörülmüştür. IMF programı için program şartlılığı +/- yüzde 2 olarak belirlenirken, hedef
patikadan yüzde 1’lik bir sapma halinde karşılıklı değerlendirme yapılması kararlaştırılmıştır.
Eylül ayı için 2 puanlık belirsizlik aralığının üst sınırında kalınması için önümüzdeki 2 ayda
kümülatif enflasyonun yüzde –1,67 oranında gerçekleşmesi gerekmektedir.
Tablo 24: Temmuz Ayı İtibariyle Fiyat Endekslerinde Gelişmeler (2003=100)
Aylık
12 Aylık
Yıllık Ortalama
0,85
1,41
0,01
-6,93
1,76
2,82
-0,93
2,87
0,18
1,24
1,08
0,71
2,38
11,69
12,05
28,59
0,59
14,22
5,70
3,01
14,79
4,09
3,26
7,22
14,07
22,75
8,64
6,97
27,99
-0,10
11,00
4,28
0,71
11,90
2,72
4,66
7,79
14,22
12,43
0,86
-2,00
1,52
4,30
1,50
14,34
12,07
14,67
19,96
15,13
5,82
4,95
6,02
13,00
6,26
1,08
5,91
-0,10
Tüketici Fiyatları Endeksi
Genel
- Gıda ve alkolsüz içecekler
- Alkollü içecekler ve tütün
- Giyim ve ayakkabı
- Konut
- Ev eşyası
- Sağlık
- Ulaştırma
- Haberleşme
- Eğlence ve kültür
- Eğitim
- Lokanta ve oteller
- Çeşitli mal ve hizmetler
Üretici Fiyatları Endeksi
Genel
Tarım
Sanayi
- Madencilik
- İmalat Sanayi
- Elektrik, gaz, su
Temmuz ayında özel kapsamlı TÜFE göstergelerinin seyri incelendiğinde; yüzde 56,1
oranıyla en dar kapsama sahip olan ve işlenmemiş gıda, enerji, alkollü içecekler ile tütün
ürünleri, fiyatları yönetilen veya yönlendirilen diğer ürünler ve dolaylı vergileri dışarıda bırakan
G kodlu özel TÜFE göstergesi yüzde 0,51 oranında artarken, işlenmemiş gıda ürünlerini içeren
F kodlu gösterge yüzde 0,70 oranında arttığı görülmektedir.
Tablo 25: Temmuz Ayı İtibarıyla Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (2003=100)
Grubu
A
B
C
D
E
F
G
Kapsamı
Yüzdelik
Payı
TÜFE
Mevsimlik ürünler hariç
İşlenmemiş gıda ürünleri hariç
Enerji hariç
(B) ve (C)
(C) ve alkollü içkiler ile tütün ürünleri hariç
(E) ve fiyatları yönetilen/ yönlendirilen diğer
dolaylı vergiler hariç ürünler,
(F) ve (B)
Aylık
12 Aylık
Yıllık
Ortalama
100,0
87,2
85,8
85,1
70,9
80,4
0,85
11,69
8,64
1,01
1,34
-0,16
0,94
-0,17
9,65
9,44
9,63
8,72
8,38
8,81
8,15
8,10
7,87
7,04
70,3
-0,22
9,97
7,68
56,1
1,07
8,95
7,27
Temmuz ayı ÜFE artışının beklentilerin altında kaldığı görülmektedir.
Temmuz ayında, balıkçılık alt sektörü fiyatlarının yüzde 10,11 oranında artarken; tarım,
avcılık, ormancılık alt sektörü fiyatlarının yüzde 2,28 oranında gerilemesiyle, tarım fiyatları
yüzde 2 oranında gerilemiştir.
21
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
Sanayi fiyatlarının Temmuz ayındaki gelişimi incelendiğinde, sektör içinde en yüksek
paya sahip olan imalat sanayi fiyatlarının yüzde 1,50 oranında arttığı görülmektedir. İmalat
sanayi altında en yüksek oranlı artış gösteren kalemler kağıt ve mobilya imalatı olmuştur. Bu
dönemde imalat sanayi içinde en yüksek ağırlığa sahip kalemlerden kok kömürü ve rafine
edilmiş petrol ürünleri yüzde 4,84, ana metal sanayi ise 1,15 oranında artmıştır. Bu gelişmelerle
birlikte madencilik alt sektörü fiyatlarının yüzde 4,30 ve elektrik, gaz ve su fiyatlarının yüzde
1,08 oranlarında artması sonucunda sanayi fiyatları Temmuz ayında yüzde 1,52 oranında artış
göstermiştir.
VI. Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler
1. Gelişmiş Ülkelerdeki Gelişmeler
ABD:
ABD'de tarım dışı istihdam artışı Haziran ayında beklentilerin altında kalarak 12.000 kişi
olarak açıklanırken, işsizlik beş yılın en düşük seviyesi olan yüzde 4,6'da kalmıştır.
ABD’de perakende satışlar Haziran ayında beklenmedik bir şekilde gerileyerek
ekonominin soğumaya başladığına ilişkin sinyal vermiştir. Perakende satışlar Şubat ayından bu
yana ilk kez gerileyerek yüzde 0,1 oranında azalmıştır.
Tüketici fiyatları endeksi Haziran ayında beklentilere paralel olarak aylık yüzde 0,2 , yıllık
yüzde 4,3 oranında artmıştır. Gıda ve enerji maliyetlerinin dışarıda bırakıldığı çekirdek tüketici
fiyatlarındaki artış ise yüzde 0,3 olarak gerçekleşmiştir.
ABD’de Nisan ayında 63,3 milyar dolar olan dış ticaret açığı, Mayıs ayında 63,8 milyar
dolar ile beklentilerin altında gerçekleşmiştir. Ancak petrol fiyatları artışın etkisiyle, petrol
ithalatı rekor kırarak 27,9 milyar dolara yükselmiştir. Öte yandan, dış ticaret açığının
finansmanına ilişkin bir gösterge olan net sermaye girişi ise Nisan ayında revize edilmiş
rakamlara göre 51,1 milyar dolar iken, Mayıs ayında 69,6 milyar dolara çıkmıştır.
2006 yılının ilk çeyreğinde yıllık bazda yüzde 5,6 oranında olarak gerçekleşen GSYİH
büyümesi, ikinci çeyrekte yüzde 2,5 ile beklentilerden düşük gerçekleşmiştir. 2006 yılının ikinci
çeyreğinde kişisel harcamalara göre fiyat artışını gösteren PCE endeksi yüzde 4,1, gıda ve
enerji maliyetlerinin dışarıda bırakıldığı çekirdek PCE endeksi ise yüzde 2,9 olarak açıklanmıştır.
Böylece, çekirdek PCE endeksi 1994 yılının üçüncü çeyreğinden bu yana en yüksek seviyesine
ulaşmıştır.
Son aylarda ekonominin yavaşladığına ilişkin sinyaller veren ABD’de, 2004 yılı Haziran
ayından bu yana 17 kez faiz artırımına giderek faiz oranını yüzde 5,25’e yükselten FED, 9
Ağustos tarihindeki toplantısında faiz oranlarını değiştirmemiştir.
Japonya:
Japon Merkez Bankası, Temmuz ayında 6 yıldan aradan sonra ilk kez faiz oranlarında
artırıma gitmiş ve sıfır düzeyinde olan faiz oranlarını yüzde 0,25’e çıkartmıştır. Faiz kararından
sonra yapılan açıklamada bundan sonraki faiz artırımları için temkinli olunması gerektiği ve
oranların muhtemelen bir sure daha çok düşük seviyelerde kalacağı belirtilmiştir.
Mayıs ayında dış ticaret fazlası bir önceki yılın aynı dönmeine göre yüzde 6,9 oranında
artarak 467,4 milyar yene yükselmiştir. Aynı dönemde Japonya’nın cari fazlası yüzde 15,9
oranında artarak 1,6 trilyon yene ulaşmıştır.
Haziran ayında Japonya’da dış ticaret fazlası, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 5,9
oranında gerileyerek 807,9 milyar yene (6,9 milyar dolar) inmiştir. Bu dönemde ihracat yüzde
14,4 oranında artmasına rağmen, yükselen petrol fiyatları nedeniyle ithalatın yüzde 18,2 ile
daha yüksek artması, dış ticaret fazlasındaki gerilemede etkili olmuştur. 2006 yılının ilk altı
ayında ise bir önceki yılın aynı dönemine göre dış ticaret fazlası yüzde 24 oranında azalmıştır.
22
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
Euro Bölgesi
Euro bölgesinde Mayıs ayında yüzde 7,9 olan işsizlik oranı, Haziran ayında yüzde 7,8’e
gerilemiştir. Böylece, euro bölgesinde işsizlik oranı 2001 yılı Ağustos ayından bu yana en düşük
seviyesine gerilemiştir. Haziran ayında işsizlik oranındaki gerilemede, euro bölgesinin en büyük
iki ekonomisi olan Almanya ve Fransa’nın yanında Portekiz’in işsizlik oranındaki azalma etkili
olmuştur. AB-25’teki işsizlik oranı ise aynı dönemde yüzde 8,2’den tüzde 8,1’e gerilemiştir.
2005 yılının son çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre euro bölgesinde yüzde 0,3, AB-25’te
yüzde 0,4 oranında artan GSYİH, 2006 yılının ilk çeyreğinde revize edilmiş rakamlara göre
sırasıyla yüzde 0,6 ve yüzde 0,7 oranında yükselmiştir. GSYİH bir önceki yılın aynı dönemine
göre ise euro bölgesinde yüzde 2 ve AB-25’te yüzde 2,2 oranında büyümüştür. 2006 yılının ilk
çeyreğinde üye ülkeler arasında Letonya yüzde 2,8 ile en yüksek oranlı büyümeyi kaydederken,
onu yüzde 2 oranındaki büyümeyle Çek Cumhuriyeti ve Estonya izlemiştir.
Haziran ayında euro bölgesi ve AB-25’te aylık enflasyon yüzde 0,1 olarak gerçekleşmiştir.
Yıllık enflasyon oranı ise euro bölgesi ve AB-25’te Mayıs ayına göre değişmemiş ve sırasıyla
yüzde 2,5 ve yüzde 2,4 olmuştur.
Avrupa Merkez Bankası (ECB), 3 Ağustos tarihindeki toplantısında gösterge faiz
oranlarını beklentilere paralel olarak 25 baz puan artırarak yüzde 3'e yükseltmiştir. ECB, bu
artırımla, Aralık 2005'ten beri dördüncü artırımını yapmıştır.
Fransa:
Fransa’da sanayi üretimi, otomobil endüstrisindeki üretimin artmasının etkisiyle, Mayıs
ayında bir önceki aya göre yüzde 2 oranında yükselmiştir.
Fransa’da tüketim harcamaları Haziran ayında son bir yıldaki en büyük artışını
gerçekleştirerek bir önceki aya göre yüzde 1,7, bir önceki yılın aynı dönemine gör eise yüzde
5,6 oranında yükselmiştir.
Almanya:
Almanya’da sanayi üretimi Mayıs ayında yüzde 1,5 ile beklentilerin üzerinde artmıştır.
Almanya’da Mayıs ayında ihracat gerilerken, ithalatın daha fazla gerilemesi sonucunda,
dış ticaret fazlası artmıştır.
İngiltere:
İngiltere’de perakende satışlar Haziran ayında yüzde 0,9 ile beklentilerin üzerinde artmış,
Mayıs ayı perakende satışlarındaki artış da yukarı doğru revize edilmiştir.
İngiltere’de 2006 yılının ikinci çeyreğinde GSYİH artışı, servis sektöründeki büyümenin
etkisiyle, yüzde 0,8 ile beklentilerin üzerinde gerçekleşmiştir. Yıllık GSYİH artışı ise yüzde 2,6
olmuştur.
Beklentilerin üzerinde gerçekleşen perakande satışlar ve GSYİH artışı, İngiltere Merkez
Bankası’nın faiz artırımına gideceğine yönelik beklentileri artırmıştır. Nitekim; 3 Ağustos
tarihindeki toplantısında İngiltere Merkez Bankası yüzde faiz oranlarını 25 baz puan artırarak
yüzde 4.75'e çıkarmıştır.
23
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf
Ekonomik Gelişmeler
Temmuz 2006
2. Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Gelişmeler:
Çin:
Çin’in dış ticaret fazlası Haziran ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 49
oranında artarak 14,5 milyar dolara yükselmiş ve rekor kırmıştır. 2006 yılının ilk altı ayı için dış
ticaret fazlası ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 54,9 oranında artarak 61,5 milyar
dolara yükselmiştir. Haziran ayında ihracat bir önceki yıla göre yüzde 23,3 oranında artarak
81,3 milyar dolara, ithalat ise yüzde 18,9 oranında artarak 66,8 milyar dolara yükselmiştir.
Çin’de 2006 yılının ilk çeyreğinde yüzde 10,3 seviyesinde gerçekleşen yıllık GSYİH
büyümesi, ikinci çeyrekte yüzde 11,3’e yükselmiştir. Çin yönetimi, bir süredir ekonomideki hızlı
büyümeyi kontrol altına alamak için önlemler almaktadır. Çin Merkez Bankası, bu amaçla Nisan
ayında yıllık borç verme faizlerini 0,27 puan artırarak 5,85’e yükseltmişti. Ayrıca, bankaların
bulundurmaları gereken munzam karşılıklar artırılmıştı. Temmuz ayında da bankaların munzam
karşılık oranları beş hafta içinde ikinci defa yükseltilerek yüzde 8’den yüzde 8,5’e çıkarılmıştır.
Brezilya:
Brezilya’da 2005 yılı Haziran ayında 1,28 milyar dolar olan cari fazla, 2006 yılı Haziran
ayında 614 milyon dolara gerilemiştir. Haziran ayı itibarıyla yıllık cari fazlanın GSYİH’ya oranı
yüzde 1,4 seviyesinde bulunmaktadır.
Rusya:
Rusya’da dış ticaret fazlası 2006 yılının ilk yarısında bir önceki yılın aynı dönemine göre
yüzde 36,4 oranında artarak 74,6 milyar dolara yükselmiştir. Bu dönemde ihracat yüzde 31,2
oranında artarak 144,1 milyar dolara, ithalat ise yüzde 26,1 oranında artarak 69,5 milyar
dolara yükselmiştir.
Macaristan:
Macaristan Merkez Bankası Temmuz ayında faiz oranlarını 50 baz puan artırarak yüzde
6,75 seviyesine yükseltmiştir. Banka Haziran ayında da faiz oranlarında 25 baz puan artırıma
gitmişti.
24
http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/07.pdf