Methods of health economics

Fayda-Maliyet Analizi
FMA kursunun birinci bölümü: 30.5 – 3.6.2011
Eğitmen: Sn. Neill BOOTH
– Sağlık alanında fayda-maliyet
düşüncesinin
uygulamaları
konusunda
deneyim
(sağlık
ekonomisi ve ekonomik değerlendirme)
– Antihipertansif
kılavuzlar,
prostat
kanseri
taraması, gıda ilaveleri alanlarında uygulamalar
Ekonomik Değerlendirme
• FMA ve ekonomik değerlendirme terimleri alternatif
müdahalelerin
avantajlarını
ve
dezavantajlarını
ölçmeye çalışan bir dizi ekonomik yaklaşımı içerir.
Ekonomik değerlendirme alternatif bir dizi
eylemin hem maliyetleri hem de sonuçları
açısından karşılaştırmalı olarak analiz
edilmeleridir.
Drummond et al. (1997)
• Her iki yöntem de alternatif eylem süreçlerini ve göz
önüne alınması gereken maliyetler ve sonuçları
tanımlar, sonrasında da hesaplama yapar ya da
tahminde bulunur!
FMA kursunun ilk haftasının özeti
1. Maliyet – Fayda Analizi (FMA) çok sayıda analiz
yöntemini tanımlamak için kullanılan bir terimdir.
2. Bu yöntemler programların maliyet ve faydalarının
ekonomik kriterlere göre tahminlerini sağlar.
3. Analiz genellikle FMA’nın yapıldığı perspektife göre
değişir.
4. FMA Analizlerinin yorumlarının bu analizlerle
uyumunu kontrol etmeye gerek yoktur.
Fayda- Maliyet Analizi (1)
Fayda- Maliyet analizi, bir anlamda, yalnızca
faydanın maliyetten fazla olduğu durumlarda o
hizmeti sunmamız gerektiğini önerir:
E(B) > E(C)
Bu da şu anlama gelir; maliyetler faydadan fazla
ise, o hizmetin sunumunu durdurmamız gerekir:
E(B) < E(C)
Fayda- Maliyet Analizi (2)
Kural olarak FMA aşağıdaki hususları
gerektirir:
(i)
Bir hizmeti diğer bir hizmetten makul bir biçimde ayırmak
mümkündür
(ii)
Aralarında seçim yapma olasılığı vardır
(ii)
Her bir alternatif hizmetin sonuçlarını tahmin etmek
mümkündür
(iv)
Bu sonuçlara değer biçmek mümkündür
(v)
Her bir hizmeti sunmanın maliyetini hesaplamak
mümkündür
(v)
Bu maliyetler ve faydalar karşılıklı olarak ölçülüp
tartılabilir
Fayda-Maliyet Analizinde Bakış
Açıları
FMA’larda ortak analitik bakış açıları aşağıdakileri içerir:
• Bireyin bakış açısı
• Ticari şirketin bakış açısı
• Hükümetin ( ya da kamu çalışanlarının) bakış açısı
• Akademisyenlerin bakış açısı
FMA’lardaki farklı bakış açıları aşağıdaki sorulara farklı
yanıtların verilmesine neden olur:
• Proje finansal açıdan yürütmeye değer mi?
• Proje en iyi seçenek mi?
• Ne olursa olsun proje üstlenilmeli midir?
FMA’nın özellikleri:
• Hem pozitif hem de (ya da) normatif analiz olabilir.
• Karar sorununun tanımlanmasını yardımcı olur
• Bilgi içeren girdiler ve “ölçüm” yöntemleri gerektirir
• Karar alma sürecinin unsurlarını içerebilir, içermeye de
bilir
• Kamusal sorumluluk ve kararın uygulanmasını artırmak
için kullanılabilir
• Tarih boyunca örneklerine rastlanır …
En gelişmiş ilk uygarlıklardan biri M.Ö.
3000 yıllarında burada kuruldu.
Alternatif ders kitaplarında “FMA”
Türleri
• Mishan EJ: Cost-Benefit Analysis. London: George Allen &
Unwin; 1972.
• Little IMD, Mirlees JA: Project appraisal and planning for
developing countries. New York: Basic books/Heineman;
1974.
• Sugden R, Williams A: The Principles of Practical CostBenefit Analysis. New York: Oxford University Press; 1978.
• Brent RJ: Cost-benefit analysis and health care evaluations.
Cheltenham: Edward Elgar; 2003.
• Adler M, Posner E: New Foundations of Cost-Benefit Analysis.
Cambridge, MA.: Harvard Univeristy Press; 2006.
• McIntosh E, Clarke PM, Frew E, Louviere JJ (eds.): Applied
Methods of Cost-Benefit Analysis in Health Care. Oxford:
Oxford University Press; 2010.
Kaifeng, Çin’de bir park
İmparator Zhao Zhen
(FMA’nın kayıtlı ilk
kullanıcılarından biri,
analiz Çinli devlet
memurları tarafından
yürütülmüştür)
RIA
…
‘eşitlikçi' verimlilik
Maliyet etkililiği oranı
teknik verimlilik
BSC (Kurumsal Karne)
Kaynak tahsislerinde etkinlik
Maliyet etkinliği
Maliyetin en aza indirilmesi analizi
Fayda-Maliyet Analizi
Ortak Değerlendirme Çerçevesi
Sosyal verimlilik
verimlilik
Maliyet verimlilik
fayda–maliyet analizi
maliyet-sonuç analizi
EFQM (Avrupa Kalite Yön. Vakfı)
Kamu değeri
Maliyetin en aza indirilmesi
Terimlerin ekonomik kullanımları?
• Ekonomi ve FMA terminolojisi aynı zamanda
politika ve karar alma düzenlemelerinde de
kullanılır :
–
–
–
–
–
–
‘verimli'
‘maliyet etkinliği'
‘birikim’
’maliyetler faydadan fazla’
’uğraşmaya değer’
’(harcanan) paranın karşılığı’
FMA ile ilgili farklı görüşler vardır, ancak benim
önerim:
1. FMA’nın uygulanabilirliği durumdan duruma değişir /
duruma göre karar vermek gerekir
…bu nedenle FMA’nın uygun olup olmadığını kontrol etmek
gereklidir
2. Para her zaman en iyi “ölçü birimi” değildir
…bu nedenle FMA’ları karşılaştırmak hem “yararlı” hem de
“tehlikeli” olabilir!
3. “FMA yapmanın aslında iki pratik sorunu vardır –
maliyetleri ölçmek ve faydaları ölçmek “*
…bu nedenle ölçütlerin amaçlarla örtüşüp örtüşmediğinin kontrol
edilmesi tavsiye edilir.
* McPake and Normand (2008)