türklerde islam anlayışının oluşmasında etkin olan

TÜRKLERDE İSLAM ANLAYIŞININ
OLUŞMASINDA ETKİN OLAN ŞAHSİYETLER
HOCA AHMED YESEVİ
AHİ EVRAN
HACI BEKTAŞ-I VELİ
MEVLANA
HOCA AHMED
YESEVİ

Türk tasavvuf geleneğinin hareket noktası "Pîr-i Türkistan" Hoca
Ahmed Yesevî, Güney Kazakistan'da Çimkent şehrine 7 km., bugün
Türkistan adıyla tanınan Yesi şehrine 157 km. uzaklıktaki Sayram
kasabasında doğmuştur. Doğum yılı kesin olarak bilinmemektedir. 73
yıl yaşadığı ve 1166 yılında vefat ettiği şeklindeki yaygın görüş
ışığında, 1093 yılında doğduğu ortaya çıkar.
Babası Sayram'ın ünlü bilginlerinden İbrahim Şeyh, annesi ise Kara Saç
Ana'dır. Halkın inanışı, İbrahim Şeyh'in soyunu Hz. Ali'nin oğullarından
Muhammed el-Hanefî'ye çıkarır.
Yesevi, bilgin ve şair bir
insandı. Ahmet Yesevi'nin
"Divan-ı Hikmet" ve "FakrName" adlı eserleri vardır.
Yesevilik
İslam`da
kadın-erkek
denkliğini yaşatan
bektaşiliğin de
beslendiği tasavvuf e
kolüdür.
`Horasan
Okulu` olarakta
adlandırılan tasavvuf akımının
en önemli temsilcisi olan Ahmet
Yesevi`den adını alan Yesevilik
yolu, İslam inancı ile Türk
geleneklerini, inanç ve yaşam
tarzlarını bir sentez haline
getirdi.
HOCA AHMED
YESEVİNİN
GÖRÜŞLERİNİN TEMEL
ALARAK OLUŞAN
TASAVVUF AKIMINA
“YESEVİLİK” DENİR
.
HATIRLAYALIM:
 HOCA AHMED
YESEVİ TÜRKLERİN ARASINDA
İSLAMIN YAYILMASINA ÖNCÜLÜK ETMİŞTİR
 YESEVİLİK
TARİKATI ONUNLA BERABER HAYAT
BULMUŞTUR
 EN
ÖNEMLİ ESERİ “DİVANI HİKMET”TİR
 PİR-İ
TÜRKİSTANİ OLARAK DA BİLİNİR
AHİ EVRAN
 Asıl
adı Nasıruddin Mahmud Ahi Evran bin
Abbas olan Ahi Evran, 1171
yılında Azerbaycan’ın hoy şehrinde doğmuş
ve 1262 yılında Kırşehir’de vefat etmiştir.
Ahi Evran, ilk eğitimini hoy’da almıştır.
Ahmet Yesevi’nin talebelerinin
sohbetlerinde bulunmuştur. Hacı Bektaş veli
ve Mevlana ile aynı dönemde yaşamıştır.
 Ahilik
nedir?
 Âhilik, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde
Anadolu’da yaşayan halkın sanat, ticaret,
ekonomi gibi çeşitli meslek alanlarında
yetişmelerini sağlayan, onları ahlaki yönden
yetiştiren, çalışma yaşamını iyi insan
meziyetlerini esas alarak düzenleyen bir
örgütlenmedir. Kendi kural ve kurulları vardır.
Günümüzün esnaf odalarına benzer bir işlevi
olan Ahilik iyi ahlakın, doğruluğun, kardeşliğin,
yardımseverliğin kısacası bütün güzel
meziyetlerin birleştiği bir sosyo-ekonomik
düzendir.
AHİLİĞİN TEMEL İLKELERİ
Bireyi, fetâlıktan şeyhliğe ve yamaklıktan ustalığa giden yolda
olgunlaştırmaya çalışan Ahî kurumunun meslekî ahlâk ve görgü
kurallarının temel ilkeleri şunlardır(1):
- İyi huylu vegüzel ahlâklı olmak,
- İşinde ve hayatında, kin, çekememezlik ve dedikodudan kaçınmak,
- Ahdinde, sözünde ve sevgisinde vefalı olmak,
- Gözü, gönlü ve kalbi tok olmak,
- Şevkatli, merhametli, adaletli, faziletli, iffetli ve dürüst olmak,
- Cömertlik, ikram ve kerem sahibi olmak,
- Küçüklere sevgi, büyüklere karşı edepli ve saygılı olmak,
- Alçakgönüllü olmak, büyüklük ve gururdan kaçınmak,
- Ayıp ve kusurlarını örtmek, gizlemek ve affetmek,
- Hataları yüze vurmamak,
- Dost ve arkadaşlara tatlı sözlü, samimi, güleryüzle ve güvenilir olmak,

- Gelmeyene gitmek, dost ve akrabayı ziyaret etmek,
- Herkese iyilik yapmak, iyiliklerini istemek,
- Yapılan iyilik ve yardımı başa kakmamak,
- Hakka, hukuka, hak ölçüsüne riayet etmek,
- İnsanların işlerini içten, gönülden ve güleryüzle yapmak,
- Daima iyi komşulukta bulunmak, komşunun eza ve cahilliğine
sabretmek,
- Yaradandan dolayı yaratıkları hoş görmek,
- Hata ve kusurları daima kendi nefsinde aramak,
- İyilerle dost olup, kötülerden uzak durmak,
- Fakirlerle dostluktan, oturup kalkmaktan şeref duymak,
- Zenginlere, zenginliğinden dolayı itibardan kaçınmak,

- Allah için sevmek, Allah için nefret etmek,
- Hak için hakkı söylemek ve hakkı söylemekten korkmamak,
- Emri altındakileri ve hizmetindekileri korumak ve gözetmek,
- Açıkta ve gizlide Allah'ın emir ve yasaklarına uymak,
- Kötü söz ve hareketlerden sakınmak,
- İçi, dışı, özü, sözü bir olmak,
- Hakkı korumak, hakka riayetle haksızlığı önlemek,
- Kötülük ve kendini bilmezliğe iyilikle karşılık vermek,
- Belâ ve kötülüklere sabır ve tahammüllü olmak,
- Müslümanlara lütufkâr ve hoş sözlü olmak,
- Düşmana düşmanın silahıyla karşılık vermek,
- İnanç ve ibadetlerinde samimi olmak,
- Fani dünyaya ait şeylerle öğünmemek, böbürlenmemek,
- Yapılan iyilik ve hayırda hakkın hoşnutluğundan başka bir şey
gözetmemek,

Âlimlerle dost olup dostlara danışmak,
- Her zaman heryerde yalnız Allah'a
güvenmek
- Örf, adet ve törelere uymak,
- Sır tutmak, sırları açığa vurmamak,
- Aza kanaat, çoğa şükür ederek dağıtmak,
- Feragat ve fedekarlığı daima kendi
nefsinden yapmak


Ahilik teşkilatı 9 dereceli bir düzene dayanır
Her kapı üç dereceyi içerir. Bu dereceler şöyle sıralanır:
1. Yiğit
2. Yamak
3. Çırak
4. Kalfa
5. Usta
6. Ahi ----Ahi'nin sözlük manası
"kardeşim" demektir.
KIRŞEHİR DEKİ AHİ EVRAN TÜRBESİ VE CAMİİ
HATIRLAYALIM:

AHİ: KARDEŞ ANLAMINA GELİR

AHİLİK BUGUNKU ESNAF VE SANATKAR ODALARININ
TEMELİNİ OLUŞTURUR

AHİLİK TEŞKİLATININ KURUCUSU “AHİ EVRAN”DIR

AHİLİK “AHLAKİ VE ETİK” SANATKAR YETİŞTİRME
FIRSATI VERMİŞTİR
VEFA 44-571 İLAHİYAT FAKULTESİ ÖĞRC.
MEVLANA
Mevlânâ 30 Eylül 1207
tarihinde Horasan'ın Belh bölge
sinde, Afganistan sınırları
içinde kalan Vahş kasabasında
doğmuştur.
Mevlâna'nın
babası Belh
Şehrinin ileri gelenlerinden
olup, sağlığında "Bilginlerin
Sultânı" ünvanını almış olan
Hüseyin Hatibî oğlu
Bahâeddin Veled'tir
Alâeddin
Keykubâd Sultânü'IUlemâ Bahaeddin Veled'i
Karaman'dan Konya'ya davet
etti ve Konya'ya yerleşmesini
istedi. Bahaeddin Veled
Sultanın davetini kabul etti ve
Konya'ya 3 Mayıs 1228 yılında
ailesi ve dostları ile geldiler
Mevlana Şems den ilim tahsil etmiştir. Fakat
Şems vefat edince inzivaya çekilmiştir.
Mevlana bütün
Yaşamını "Hamdım, piştim, yandım" sözleri ile
özetlemiştir.
Hz. Mevlânâ’nın Vasiyeti:
Size, gizlide ve açıkta Allah’tan korkmayı, az yemeyi, az
uyumayı, az konuşmayı, isyan ve günahları terk etmeyi,
oruç tutmayı, namaza devam etmeyi, sürekli olarak
şehveti terk etmeyi, bütün yaratıklardan gelen cefaya
tahammüllü olmayı, aptal ve cahillerle oturmamayı,
güzel davranışlı ve olgun kişilerle birlikte bulunmayı
vasiyet ediyorum. İnsanların en hayırlısı, insanlara yararı
olandır. Sözün en hayırlısı, az ve anlaşılır olanıdır.

Ölümümüzden sonra mezarımızı
yerde aramayınız!
Bizim mezarımız âriflerin
gönüllerindedir
"
"
HATIRLAYALIM

MEVLANA KONYA DA YAŞAMIŞTIR

MEVLEVİLİK TARİKATI KENDİNDEN SONRA OĞLU
SULTAN VELED TARAFINDAN KURULMUŞTUR

MEVLEVİLİK TARİKATI MEVLANAIN ÖĞRETİLERİYLE
ŞEKİL ALMIŞTIR

MEVLANIN EN ÖNEMLİ ESERİ MESNEVİ DİR

MEVLANA NIN HOCASININ İSMİ ŞEMS DİR

NOT:

HAYAT NUR ATTIRAN

CEMAL NUR SARGUT MEVLANA ÜZERİNE ESERLERİ VE ÇALIŞMALARI OLAN ÜNLÜ
ARAŞTIRMACILARDIR
2007 YILI UNESCO MEVLANA YILI OLARAK İLAN
EDİLMİŞTİR…
UNESCO:BİLİM KÜLTÜR TEŞKİLATIDIR VE BM BAĞLIDIR
HACI BEKTAŞ_I VELİ
Hacı Bektaş Veli, Ahmed Yesevi'nin
halifesi Lokman Perende'nin bizzat
talebesidir. Bu sebeple O,
Anadolu'nun Türkleşmesi ve
İslamlaşması için Türkistan illerinden
vazifeli olarak gönderilmiştir.
Hacı
Bektaş Veli'den
bahseden kaynakların
en eskisi Eflâki
Dede'nin "Menâkıbu'lArifin" adlı eseridir.
Makâlât(Bahisler
Söz ve
yazılar anlamına gelir)
eseri:Bu eser daha çok
tasavvufun 4 kapı kırk
makam adı verilen
derecelerini anlatır.
Bektaş"
kelimesi bazen
"Bektaş", "Bekdeş", "Petteş"
gibi farklı şekillerde
yazılmıştır. Bu kelime, "eş,
benzer, misil, muâdil" (8)
anlamlarına gelmektedir
.
Bektaş"ın
lâkap olduğunu, zirâ
"o zamanlarda âlim ve asil
kişilerin -İranlı veya başka bir
soydan olsa bile- muhakkak dini
mahiyette bir ismi
bulunduğunu"belirtmektedir.
HACI BEKTAŞ-I VELİ TÜRBESİ-NEVŞEHİR
HATIRLAYALIM

HACI BEKTAŞI VELİ HOCA AHMED YESEVİ EKOLU
TAKİPÇİSİDİR

TÜRBESİ NEVŞEHİRE BAĞLI BEKTAŞ
KASABASINDADIR

MAKALAT ESERİ TASAVVUF İLE İLGİLİDİR

MENAKUBUL ARİFİN ESERİ : ARİFLERİN MENKIBELERİ
UNLUDUR. HACI BEKTAŞI VELİDEN BAHSEDER