Yanlış Teşhis, Yanlış Tedavi

EKONOMİ POLİTİK
Sanayi’de Üretim, İstihdam ve İthalat Bağlantıları
Erinç Yeldan, 19 Mayıs 2010
Bugünkü yazımızda ulusal ekonomiye ilişkin yayımlanan üç son veri seti arasındaki
bağlantıları irdeleyeceğiz. Önce en güncel olanından başlayalım:
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK’in) Pazartesi günü açıkladığı verilere göre Şubat ayında
işsizlik oranı % 14.4, tarım dışı işsizlik oranı ise % 17.5 olarak gerçekleşti. Dolayısıyla,
işsizlik oranı bir yıl önceki düzeyine göre 2 puan civarında azalma gösterdi. Toplam istihdam
geçen Şubat dönemine görece 1 milyon 487 bin kişi arttı. Bu artışın 226 bini imalat
sanayinde, 662 bini tarımda, 423 bini de hizmetler sektöründen geldi.
Önceki hafta içinde gene TÜİK’in sunduğu verilere göre imalat sanayi üretimi mart ayında,
geçtiğimiz yılın eş değer dönemine görece yüzde 23.6 artmış idi. Bu iki veri birarada
değerlendirildiğinde ekonominin artık kötü günleri geride bıraktığı ve sanayinin krizden
çıktığı anlamına gelir mi?
Bu soruya yanıt vermeden önce son bir veriyi daha anımsayalım: Dış ticaretten gelen verilere
göre Türkiye’nin toplam ithalatı 15 milyar dolara ulaştı; bunun 11.8 milyar doları imalat
sanayine ait. Türkiye’nin dış açığı (cari açık) da hızla ivmelendi ve şubat ayı itibariyle 2.6
milyar dolar oldu. 12 aylık toplamda baktığımızda cari işlemler aşığı 19 milyar dolara değin
yükseldiği hesaplanmakta.
***
Şimdi bu verilerin kuşbakışı bir seyrine bakalım. Aşağıdaki şekilde ilk olarak sanayi üretimi
ile sanayi ithalatı arasındaki bağlantıları görmekteyiz. Sanayi üretim endeksi çizgi boyunca
sağ, ithalat düzeyi de kutucuklar olarak sol eksende yer alıyor. Sanayi üretiminin ithalat
bağımlılığı gerek kriz ayları boyunca, gerekse “toparlanma” diye anılan süreç içerisinde
yorum yapmaya gerek bırakmayacak kadar açık: Türk sanayi, ithalatını finanse edebildiği
sürece büyüyen, ithalatını finanse edecek fonları elde edemeyince de daralan bir görünüm
çizmektedir. Kısacası, Türk sanayi dış finansmana bağımlı bir konumdadır.
İmalat Sanayi İthalatı
16,000
140
130
İmalat Sanayi İthalatı (Milyon $)
14,000
120
12,000
110
10,000
100
8,000
90
6,000
80
4,000
70
2,000
İmalat Sanayi Üretim Endeksi 2005 = 100
İmalat Sanayi Üretim Endeksi (2005 = 100)
60
Mar.10
Ock.10
Kas.09
Eyl.09
Tem.09
May.09
Mar.09
Ock.09
Kas.08
Eyl.08
Tem.08
May.08
Mar.08
Ock.08
Sanayideki dalgalı seyirin istihdam yansımaları ise ikinci şekilde yer alıyor. Burada da eğer
imalat sanayinin üretim ve istihdam düzeylerini Ocak 2008 başında 100 kabul edersek, kriz
boyunca sektörün nasıl etkilendiğini izleyebilmekteyiz. Şekil her şeyden önce imalat
sanayinin Eylül 2009’dan bu yana içinde bulunduğu dalgalanmaları açıkça dile getirmektedir.
Sanayi kesiminin kriz-sonrası evrimi şiddetli daralma-genişleme çevrimleri sergilemekte ve
krizin etkilerinin ne denli sarsıcı ve uzun süreli olabileceğini vurgulamaktadır.
Sanayi istihdamı iki yıl öncesi düzeyine görece yüzde 10 (yaklaşık 200 bin kişi) geridedir.
Sanayi üretimindeki toparlanmanın, henüz istihdam açısından yeterli olmadığı ve sanayideki
dalgalı üretim konjonktürünün, üreticilerin istihdam taleplerini uyarmakta yetersiz kaldığı
görülmektedir.
Bundan sonraki dönemde küresel ekonomi Yunanistan’daki kırılganlıkların avro bölgesine
sıçrama olasılıkları ve mali dengelerdeki bozulmanın yarattığı yeni belirsizlikleri tartışarak
geçireceğe benzemektedir. Küresel finans piyasalarında AB kaynaklı çalkantıların sürgitmesi
durumunda Türkiye’nin ithalat hacmini finanse edebilmesi giderek belirsizleşmektedir.
Özetle vurgulamak gerekirse, sanayi girdilerindeki ithalat bağımlılığı, küresel krizin ulusal
sanayi üzerine olan tahribatının aşılmasındaki en önemli engeldir.
120
İmalat Sanayiinde Üretim ve İstihdam
Üretim Endeksi
110
100
90
80
70
60
İstihdam Endeksi