Ekonomik Gelişmeler Özet Değerlendirme Raporu, Nisan 2008-I

advertisement
TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.
EKONOMİK GELİŞMELER
ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU
MART 2008/II
HAZIRLAYANLAR
Mustafa ŞİMŞEK
Fulya BAYRAKTAR
Mustafa TOSUN
EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ
Mart 2008
Mart ayının ikinci ve üçüncü haftasında ekonomide yaşanan gelişmeler ve bunun
piyasalara yansımaları açıklanan son veriler doğrultusunda aşağıda özetlenmiştir.*
Yurtiçi Piyasaları Etkileyen Gelişmeler
•
Para Politikası Kurulu, 19 Mart 2008 tarihli toplantısında, Merkez Bankası
bünyesindeki kısa vadeli borçlanma faiz oranlarının sabit tutulmasına karar
vermiştir. Kurul, artan gıda ve enerji fiyatları ile küresel belirsizliklerin enflasyon
hedefine ulaşılmasını geciktirebileceği değerlendirmesinde bulunmuştur. Bundan
sonraki olası faiz indiriminin zamanlamasının ise küresel piyasalardaki
gelişmelere, dış talebe, maliye politikası uygulamalarına ve orta vadeli enflasyon
görünümünü etkileyen diğer unsurlara bağlı olarak belirleneceğini bildirmiştir.
•
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, ''Laikliğe aykırı fiillerin odağı haline geldiği''
iddiasıyla AKP'nin kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi'nde dava açtı.
İddianamede, 71 parti yöneticisi hakkında siyasetten men cezası istendi.
Kapatma kararı için Anayasa Mahkemesinin 11 asıl üyesinin en az 7'sinin oyu
gerekmektedir.
•
Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Mehmet Şimşek yaptığı açıklamada,
Türk ekonomisinin küresel çalkantılara dayanacak güçte olduğunu belirterek, IMF
ile yeni bir stand-by anlaşmasına gerek olmadığını ve yeni bir anlaşmanın olası
olmadığını söyledi.
•
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programının (UNDP) "Türkiye 2008 - İnsani
Gelişme Raporu"na göre, Türkiye, genç işsiz oranında 177 ülke arasında 10'uncu
sırada, eğitim endeksinde ise 104'üncü sırada bulunmaktadır. Rapora göre,
Türkiye, sağlık alanındaki kamu harcamalarının gayri safi yurtiçi hasılaya (GSYH)
oranı bakımından 41'inci, insani gelişme endeksinde 84'üncü, bilim, mühendislik,
üretim ve inşaat dallarında okuyan yüksekokul öğrencilerinin toplam öğrencilere
oranında 54'üncü sırada, gençliğin okur yazarlığında 66'ıncı sırada yer alıyor.
•
Uluslararası Para Fonu (IMF) Türkiye Temsilcisi Hüseyin Samiei, büyümenin
2007'nin başından beri yavaşladığını ve son dönemdeki küresel ve yerel
gelişmeler ile GSYİH'daki son revizyonların ışığında, Türkiye'nin GSYİH büyüme
oranına ilişkin ön projeksiyonlarını %4 civarında olacak şekilde indirdiklerini
bildirdi. Samiei, Türkiye'nin 2001 krizinden bu yana epey yol kat ettiğini,
enflasyonun tek haneli rakamlara indiğini, kamu borç oranının yarıya inerek
içeriğinin değiştiğini anlattı.
•
IMF sözcüsü David Hawley, Türkiye'nin programının geriye kalan gözden
geçirmelerinin birleştirilmesinin, güçlü bir ihtimal olduğunu bildirdi. Hawley,
mevcut ortamda Türkiye'nin güçlü mali politikaları yeniden oluşturması, temkinli
para politikasını sürdürmesi ve yapısal reformların canlandırılması gerektiği
yönündeki IMF'nin görüşünü tekrarladı.
•
Türkiye Sanayicileri ve İş Adamları Derneği'nin (TÜSİAD) Merkez Bankası ile
birlikte yürüttüğü, "Küresel Ekonomiye Entegrasyon Sürecinde Büyüme" başlıklı
proje kapsamında yapılan "Türkiye'de Hane Halkının, İş Gücü Gelir, Harcama ve
*
Rapor 24 Mart 2008 tarihinden önceki gelişmeleri içermektedir.
1
Yoksulluk Açısından Analizi" raporunda; Türkiye'de çalışmak isteyip de iş
aramayanlar dikkate alınarak, ABD benzeri alternatif işsizlik tanımı yapıldığında,
2006 yılı için %9,9 olan resmi işsizlik oranının %16,9'a yükseldiği, 2007 için ise
bu oranın %16,3 olduğu belirtildi. Türkiye’de istihdam oranının, özellikle kadın
istihdamının az olması nedeniyle diğer ülkelere göre oldukça düşük olduğu
kaydedilen rapora göre, hane halkının işgücü piyasasına katılımı azalmaktadır.
•
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’ndan (TMSF) yapılan yazılı açıklamada,
bankacılık sisteminin yeniden yapılandırılmasının finansmanı çerçevesinde, Fona
ikrazen ihraç edilen özel tertip devlet iç borçlanma senetlerinden (DİBS) doğan
Hazine alacakları kapsamında, TMSF'nin 70 milyon dolar karşılığı ödeme
gerçekleştirdiği kaydedildi. Açıklamada, bu ödeme ile birlikte 2008 yılında yapılan
geri ödeme tutarının 500 milyon dolara, toplam ödeme tutarının 8 milyar 305
milyon dolara ulaştığı belirtildi.
•
Merkez Bankası’nın, kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami faiz oranlarında
değişiklik içeren tebliği, Resmi Gazete'de yayımlanarak, 1 Nisan 2008 tarihinden
geçerli olmak üzere yürürlüğe girdi. Buna göre, kredi kartı işlemlerinde
uygulanacak aylık azami akdi faiz oranı YTL için %4,93'ten %4,54'e, gecikme faiz
oranı da %5,68'den 55,29'a indirildi.
•
Hazine Müsteşarlığı’ndan yapılan açıklamaya göre; İstanbul’un muhtemel bir
depreme hazırlanması amacıyla oluşturulan İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve
Acil Durum Hazırlık (İSMEP) Projesi’nin finansmanı amacıyla, Avrupa Yatırım
Bankası’ndan sağlanan 300 milyon Avro tutarındaki krediye ilişkin anlaşma, 12
Mart 2008 tarihinde imzalanmıştır. 8 yılı ödemesiz, toplam 30 yıl vadeli kredi ile
etkin bir yaklaşımla İstanbul’da olası bir depremin yıkıcı etkilerini en aza indirmek
ve önlenebilir kayıpları engellemek amacıyla, kamu tesislerinin sismik
güçlendirilme ve yeniden inşası projeleri gerçekleştirilecektir.
•
Tarımsal ürünlerdeki ihracat iadesi yardımları kapsamında, sebzeler, meyveler ve
sert çekirdekli meyveler, dondurulmuş meyve ve sebze, bal, meyve suları,
zeytinyağı gibi bazı ürünlerin ihracatında, iadeye konu azami ödeme oranları
düşürüldü. Sözleşmeli tarımsal üretimde ise ihracat iadesi tutarları %50
arttırılarak uygulanacak ve arttırılan tutarın %60'ı üreticiye nakit ödenecek, %40'ı
ise ihracatçı adına açılmış olan mahsup hesabına alacak kaydedilecek. Para
Kredi ve Koordinasyon Kurulunun konuya ilişkin tebliği, Resmi Gazete’de
yayımlandı.
2
Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler
•
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD), ABD'de büyümenin
yavaşladığını Avrupa'nın ise ispeten daha iyi göründüğünü bildirdi. OECD'nin
gelişmiş ülkelerle ilgili ekonomik tahminlerine ilişkin rapora göre, diğer
sanayileşmiş ülkelerde, özellikle Japonya'da ekonomik büyüme kısmen
yavaşlarken, Euro Bölgesinde ise ekonomik büyüme şimdiye kadar nispeten
daha iyi görünmekte. Raporda, ABD'nin gayri safi milli hasılasındaki (GSMH)
büyümenin bu yılın ilk çeyreği için %0,1, ikinci çeyreği için ise "sıfır" olacağı
tahmini yer alıyor. OECD, Avrupa'da GSMH'nin ise ilk çeyrekte %0,4, ikinci
çeyrekte ise %0,5 büyümesini bekliyor. OECD'nin tahminine göre, Japonya'da ise
ekonomik büyüme ilk çeyrekte %0,3, ikinci çeyrekte %0,2 olacak.
•
Merrill Lynch Mart ayı Fon Yöneticileri Araştırmasına göre, küresel ekonominin
resesyona girdiğini düşünen fon yöneticilerinin oranı, bu yıl içinde 3 kat artarak
Ocak'taki %8 seviyesinden Mart'ta %22'ye yükseldi. Asya ve gelişmekte olan
piyasalarda uzmanlaşan fon yöneticileri, Çin konusundaki endişelerinin arttığını
ifade ederken, Çin ekonomisinde zayıflama bekleyenlerin oranı, bu yıl içinde 2
kattan fazla artarak Ocak'taki %29 seviyesinden Mart'ta %64'e yükseldi.
•
Piyasalarda olası bir krizi önlemeye çalışan ABD Merkez Bankası FED,
gösterge faizini çeyrek puan daha düşürüp, %3,25'e indirdi. Kendisinden
doğrudan hazine bonosu alma hakkına sahip 20 firmaya da borç garantisi verdi.
•
ABD Merkez Bankası FED, diğer merkez bankalarıyla koordineli olarak yeni
likidite artırıcı önlemler açıkladı. Yapılan açıklamada, FED’in piyasa yapıcılarına
200 milyar dolara kadar Hazine kâğıdı vereceği belirtildi. Bankalar Hazine
tahvillerini almak için mortgage tahvilleri de kullanabilecek. FED, Avrupa Merkez
Bankası (ECB), İngiltere Merkez Bankası (BOE), Japonya Merkez Bankası
(BOJ), Kanada Merkez Bankası ve İsviçre Merkez Bankası ile birlikte hareket
edecek. Avrupa Merkez Bankası ECB, atılan ortak adım kapsamında
bankalararası borç verme piyasalarındaki gerilimi azaltmak için 28 gün vadeli 15
milyar dolara kadar ihale açacağını açıkladı. BOE ise açıkladığı 3 aylık kredi
programında yapacağı genişlemenin, merkez bankalarının para piyasalarını
rahatlatma çabaları içinde yer aldığını söyledi. BOJ, piyasa istikrarını korumak
için, para piyasası operasyonlarını uygun bir şekilde yürütmeye devam edeceğini
bildirdi ve G10 ülkeleri merkez bankalarının birbirleriyle yakın işbirliği halinde
çalışmaya devam ettiklerini vurguladı.
•
ABD Merkez Bankası FED’in eski Başkanı Alan Greenspan, finans
piyasalarındaki krizin pek çok kurban alacağını ve bunun sonucunda uluslararası
bankacılık kuralları, ilgili yasalar ve risk yönetiminin gözden geçirilerek geniş
kapsamlı olarak yeniden düzenleneceğini söyledi. Greenspan ayrıca, finans
sisteminin risk değerleme modellerinin çoğunun kompleks oldukları için değil,
global ekonomi gerçeğini motive eden değişkenler dizisinin tamamını
kapsamayacak kadar basit olduğu için başarısız kaldığını belirtti.
•
ABD'de Şubat ayında perakende satışlar, %0,6 oranında düştü. Ekonomistler,
perakende satışlarda %0,2 oranında artış bekliyorlardı. Perakende satışlarda
yaşanan düşüş, ABD'nin resesyona girebileceğinin işaretlerinden biri olarak
görülüyor.
3
•
ABD Şubat ayı ÜFE verisi beklentilere paralel %0,3 olarak gerçekleşirken, TÜFE
verileri değişim göstermedi. Yıllık bazda TÜFE %4,0 olarak gerçekleşirken,
çekirdek TÜFE 2006 Kasım ayından bu yana ilk kez değişim göstermedi. Enerji
fiyatları Ocak ayındaki %0,7 artıştan sonra Şubat ayında %0,5 azaldı. Ocak
ayında ise TÜFE %0,4, çekirdek TÜFE ise %0,3 artış göstermişti.
•
ABD Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, ABD’de dış ticaret
açığı Ocak ayında 58,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Beklentiler dış ticaret
açığının 59,7 milyar dolar seviyesinde olması yönündeydi. Ocak ayında ihracat
%1,6 artarak 148,23 milyar dolar olurken, ithalat %1,3 artışla 206,43 milyar
dolara ulaştı. Aralık ayında 58,76 milyar dolar olarak açıklanan dış ticaret açığı
57,86 milyar dolar olarak revize edildi.
•
ABD Ticaret Bakanlığı’nın yaptığı açıklamaya göre, ABD’de cari işlemler açığı
2007 yılının IV. çeyreğinde 172,9 milyar dolar olarak gerçekleşti. Beklentiler
184,9 milyar dolar olması yönündeydi. Aralık ayında 178,5 milyar dolar açık
olarak açıklanan veri, 177,4 milyar dolar açık olarak revize edildi. Böylece cari
açık 2007 yılının tamamında 738,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiş oldu. 2006
yılında ise cari açık 811,5 milyar dolar olmuştu.
•
ABD’de Şubat ayı kapasite kullanım oranı %81,3 olan beklentinin altında %80,9,
sanayi üretimi ise %–0,1 olan beklentinin üzerinde %0,5 düşüş gösterdi
•
ABD Michigan Tüketici Güven endeksi, 69,5 olan beklentinin üzerinde 70,5
olarak gerçekleşti.
•
ABD’de ikinci el konut satışları Şubat ayında %2,9 artarak 5,03 milyon adet oldu.
Beklentiler 4,85 milyon olarak gerçekleşmesi yönündeydi. İkinci el konut fiyatları
son bir yılda %8,2 düşmesine rağmen, aynı dönemde ikinci el konut satışları
%23,8 geriledi.
•
ABD’den yapılan açıklamaya göre, yeni siparişler, işsizlik başvuruları, para arzı,
ortalama çalışma saati, konut izinleri ve hisse senedi fiyatları gibi veriler
kullanılarak elde edilen Öncü Göstergeler Endeksi, Şubat ayında beklentilere
paralel olarak %0,3 değer kaybetti. Ocak ayında %0,10 düşüş olarak açıklanan
veri %0,40 düşüş olarak revize edildi. Öncü Göstergeler Endeksi, ülke
ekonomisinin durumu hakkında bilgi veren önemli bir gösterge olarak kabul
ediliyor.
•
ABD’de konut başlangıçları Şubat ayında %0,6 azalarak 1 milyon 65 bin oldu.
Beklentiler verinin 990 bin olacağı yönündeydi. Ocak ayında 0,8 artış olarak
açıklanan veri Şubat ayında %7,1 artış olarak revize edildi.
•
ABD’de Şubat ayında inşaat izinleri ise %7,8 azalarak 978 bin oldu. Beklentiler
inşaat izinlerinin %2,4 düşüşle 1 milyon 23 bine gerilemesi yönündeydi. Şubat ayı
inşaat izinleri Eylül 1991’deki 974 bin rakamından bu yana en düşük rakam oldu.
•
ABD Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, ABD’de Ocak ayında
toptan satış stokları %0,8 ve toptan satışlar %2,7 artış gösterdi. Dayanıklı mal ve
çiftlik ürünleri satışlarındaki yükselişin desteklediği toptan satışlardaki artış 2004
yılının Mart ayından bu yana en yüksek artış oldu. Aralık ayında %0,7 düşüş
olarak açıklanan toptan satışlar verisi %0,5 düşüş olarak revize edildi. Aralık
ayında %1,1 artan toptan satış stoklarının Ocak ayında %0,4 artması
bekleniyordu.
4
•
İş İstatistikleri Kurumu’nun açıkladığı veriye göre, ABD’de Şubat ayında ihraç
malları fiyatları %0,9 ve ithal malları fiyatları %0,2 artış gösterdi. Ocak ayında
ihraç malları fiyatları %1,2 ve ithal malları fiyatları %1,7 artış göstermişti.
•
Avrupa Merkez Bankası (ECB), Avrupalı bankaların daha fazla likidite ihtiyacı
içinde olduğuna yönelik sinyaller doğrultusunda piyasalara likidite sağlayacağını
bildirdi.
•
Avrupa Merkez Bankası ECB’nin Başkanı Jean Claude Trichet, yaptığı
açıklamada, piyasalarda yüksek dalgalanmayla önemli ölçüde bir düzeltmenin
devam ettiğini söyledi. Trichet, “Global düzeyde merkez bankalarının her zaman
ama özellikle mevcut koşullarda tetikte olması çok önemli, bu koşullar altında
döviz kurundaki aşırı hareketlerden kaygı duyuyoruz” dedi.
•
İngiltere Merkez Bankası'nın (BOE) 5–6 Mart'ta yaptığı para politikası
toplantısının tutanakları açıklandı. Buna göre, BOE'nin faiz oranlarını %5,25
seviyesinde değiştirmeden bırakma kararına, iki üye global yavaşlama karşısında
ekonomiyi desteklemek için indirim yapılmasını isteyerek muhalefet etti. İki
üyenin indirim yönünde fikir bildirmesi muhtemel faiz indirim beklentilerini artırdı.
•
NTC araştırma şirketi tarafından yapılan açıklamaya göre, Euro Bölgesi hizmet
sektörü PMI endeksi (satın alma yöneticileri endeksi) Mart ayında, şirketlerin
faaliyetlerinin yavaşlaması ve euronun güçlenmesinden kaynaklanan kaygıların
artmasıyla, beklentilerden daha fazla gerileyerek 51,7 değerini aldı. Hizmetler
PMI endeksi böylece 2003 Mart ayından bu yana en düşük ikinci seviyesine
geriledi. Endeks Şubat ayında 52,3 değerini almıştı. Endeksin 50 seviyesinin
üstünde gelmesi hizmetler sektöründe bir genişleme olduğu, 50’nin altında
gelmesi ise bir daralma olduğu anlamına gelmektedir.
•
Avrupa Birliği İstatistik Kurumu Eurostat tarafından yapılan açıklamaya göre,
Euro bölgesinde Ocak ayında ihracat 124,5 milyar euro ve ithalat 135,2 milyar
euro oldu. Böylece dış ticaret açığı Ocak ayında beklentilerin üzerinde
gerçekleşerek 10,7 milyar euroya yükseldi. Bir önceki ayda 4,2 miyar euro olarak
açıklanan verinin Ocak ayında 5,0 milyar euro olması bekleniyordu. Dış ticaret
açığı geçen yıl aynı dönemde de 7,3 milyar olarak gerçekleşmişti.
•
Avrupa Birliği İstatistik Kurumu Eurostat tarafından yapılan açıklamaya göre,
Euro bölgesinde istihdam büyümesi, 2007 yılı IV. çeyrekte %0,2 yükseldi. Euro
bölgesi IV. çeyrek istihdam büyümesi yıllık bazda ise %1,7’ye düştü. III. çeyrekte,
çeyrek bazda istihdam büyümesi %0,3, yıllık bazda istihdam büyümesi ise %1,8
olarak gerçekleşmişti.
•
Avrupa Birliği İstatistik Kurumu Eurostat tarafından yapılan açıklamaya göre,
Euro bölgesinde Şubat ayında Tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) beklentilere
paralel olarak %0,3 arttı, yıllık artış ise %3,3 olarak gerçekleşti. Ocak ayında
TÜFE %0,4 azalmış ve yıllık artış %3,2 olmuştu. Euro bölgesinde Şubat ayında
çekirdek TÜFE ise %0,4 arttı ve yıllık artış %1,8 oldu.
•
Eurostat, Euro bölgesinde IV. çeyrekte işçilik maliyetlerinin %2,7 artış gösterdiğini
açıkladı. Veri III. çeyrekte %2,5 artış göstermişti.
•
Avrupa Birliği İstatistik Kurumu Eurostat tarafından yapılan açıklamaya göre,
Euro Bölgesinde sanayi üretimi Ocak ayında %0,9 artış ile beklentilerin üzerinde
gerçekleşti. Beklentiler, Aralık ayında %0,2 gerileyen sanayi üretiminin, Ocak
ayında %0,3 yükselmesi yönündeydi.
5
•
Çin Merkez Bankası, bankaların zorunlu karşılık oranlarını 25 Mart’tan geçerli
olmak üzere %15’ten %15,50’ye yükselttiğini açıkladı.
•
Çin’de Şubat ayı TÜFE’si %8,7 ile son 11 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Gıda
fiyatlarındaki artış TÜFE’nin yükselmesinde belirleyici oldu. Çin Merkez
Bankası’nın başlamış olduğu faiz indirimlerine devam edeceği tahmin ediliyor.
•
Japonya Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Kiyohiko Nishimura, ülke
ekonomisinde yavaşlamanın kötüleştiğini, merkez bankasının para politikasını
çok dikkatli yönetmesi gerektiğini, ekonominin ılımlı büyüme trendinde olduğunun
düşünülmesine karşın, ekonominin yavaşlamakta olduğunu belirtti.
•
Japonya’nın Finans Düzenleme Kurumu’nun Başkanı Takafumi Sato, global
finans kurumlarında yüksek riskli mortgage piyasasından kaynaklanan zararın şu
ana kadar 215 milyar dolara ulaştığını ve bunun %55’inin ABD kaynaklı olduğunu
söyledi. Sato, Avrupa’daki zararın 78,5 milyar dolar olduğunu belirtti. Ayrıca
Japon finans kurumlarının şu ana kadar yüksek riskli mortgage’lardan büyük
zararlar görmediğini ancak yara almaktan kaçamayacaklarını belirtti.
•
Dünyanın en büyük finansal kurumları arasında yer alan Bear Stearns, yaşadığı
nakit sıkışıklığının ardından, JP Morgan Chase tarafından piyasa değerinin
oldukça altında bir fiyat olan 236 milyon dolar karşılığında satın alındı. Yaşadığı
sıkıntı nedeniyle müşterilerinin Bear Stearns’ten iki gün içerisinde 17 milyar dolar
çekmesi, kurumu batma noktasına getirmişti. 14 Mart 2008 günü FED’in, Büyük
Buhran döneminde mevzuata eklenen bir maddeye dayanarak JP Morgan
aracılığıyla Bear Stearns’a fon sağlaması, şirketin borsa fiyatında hızlı düşüşler
yaşanmasına neden oldu. Mart ayının ikinci haftası içerisinde %47 oranında
değer kaybederek 30 dolar düzeyine gerileyen şirket hisselerinin, hafta sonunda
JP Morgan tarafından 236 milyon dolar karşılığında (hisse başına 2 dolar) satın
alındığı açıklandı. Manhattan’daki şirket genel müdürlük binasının değerinin,
yaklaşık 1,2 milyar düzeyinde olduğunun ifade edilmesi, Bear Stearns’daki
çöküşün boyutunu göstermesi açısından önemli bir gösterge olarak
görülmektedir. 2005 - 2007 yıllarında Fortune dergisi tarafından Amerika’nın en
beğenilen menkul kıymet firması olarak gösterilen Bear Stearns’in başına
gelenler, finans sektöründeki benzer firmaların durumları hakkındaki şüpheleri
arttırırken, uluslararası borsalarda sert düşüşlerin yaşanmasına neden oldu.
6
Son Açıklanan Veriler
•
•
TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2007 yılı Şubat ayında %80,1
düzeyinde olan üretim değeri ağırlıklı, İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı
(KKO), 2008 yılı Şubat ayında
%
İmalat Sanayi KKO
0,8 puan azalarak %79,3
88,0
düzeyinde
gerçekleşmiştir.
83,3 83,5
İşyerlerinin tam kapasite ile
82,6
84,0
82,0 81,7
83,2
çalışmamasının
nedenleri
80,3
83,1
80,1
81,9
81,2
olarak, önem sırasına göre;
80,0
80,3
talep yetersizliği ilk sırada yer
79,3
78,3
alırken, hammadde yetersizliği,
76,0
mali imkânsızlıklar, işçilerle
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
ilgili meseleler ve enerji
Aylar
2007
2008
yetersizliği
diğer
nedenler
olmuştur. KKO, 2008 yılı Ocak ayında ise %80,5 idi. Şubat ayında, bir önceki aya
göre, işyerlerindeki üretim miktarı %0,2 azalmış, satış miktarı %1,4 artmış, satış
fiyatları %1,3 artmış, hammadde fiyatları ise %2,1 oranında artmıştır. 2008 yılı
Mart ayında, üretim miktarının %5,9 oranında, satış miktarının %6,8 oranında,
satış fiyatlarının %0,4 oranında ve hammadde fiyatlarının da %0,8 oranında
artması beklenmektedir.
TÜİK tarafından açıklanan geçici verilere göre; 2008 yılı Ocak ayında bir önceki
yılın Ocak ayına göre ihracat miktar endeksi %35,6 oranında, ithalat miktar
endeksi %26,7 oranında artış gösterirken, ihracat birim değer endeksi %19
oranında ve ithalat birim değer endeksi de %21,4 oranında artış göstermiştir.
Ana sektörler itibarıyla, Ocak ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat
miktar endeksleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %18 oranında artış,
tarım ve ormancılık sektöründe %8,2 oranında düşüş, balıkçılık sektöründe
%106,8 artış ve imalat sanayinde %38,2 oranında artış göstermiştir. İthalat
miktar endeksleri de aynı ayda; tarım ve ormancılık sektöründe %32,6,
madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %12,9 ve imalat sanayii sektöründe
%29,9 oranında artış göstermiştir. Ocak ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre,
ihracat birim değer endeksleri; tarım ve ormancılık sektöründe %28,4, balıkçılık
sektöründe %22,1, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %16,2 ve imalat
sanayi sektöründe %18,8 oranında artarken, lokomotif sektör olarak
adlandırabileceğimiz
tekstil
%
Dış Ticaret Hadleri (%)
ürünlerinde %12,7 ve giyim 100,0
eşyası sektöründe ise %19,7
98,2 98,0
98,1 98,1
oranında artmıştır.
Bu gelişmelerden sonra, 2007
yılının ikinci yarısında uzun
süre ithalat lehine olmakla
beraber Aralık ayında ihracat
lehine dönen endeks, 2008
yılının ilk ayında tekrar ithalat
lehine bir gelişim göstermiştir.
Ocak ayında, bir önceki aya
göre ithalat fiyatlarının (%2,12)
98,0
96,1
97,6 97,6 97,6
97,6 97,3
96,0
96,7
97,2
96,9
94,0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12
Aylar
2007
7
2008
ihracat fiyatlarına (%0,97) göre daha fazla artması dış ticaret haddinin bir önceki
aya göre 1,1 puan azalışla 96,1 seviyesinde ithalat lehine dönmesine sebep
olmuştur.
•
•
•
•
TÜİK tarafından açıklanan, Hanehalkı İşgücü Araştırması 2007 Aralık Dönemi
(Kasım, Aralık 2007, Ocak 2008) Sonuçları’na göre; 2007 yılı Aralık
döneminde, kurumsal olmayan
Aylık İşsizlik Oranı (%)
%
çalışma çağındaki nüfus geçen
13
yılın aynı dönemine göre 763
bin kişi artarak 49 milyon 575 12 11,8 11,9
bin kişiye ulaşmıştır. İstihdam
10,9
10,6
11
11,0 11,4
edilenlerin sayısı, geçen yılın
9,9
10,1
10,5
9,7
10,4
aynı dönemine göre 315 bin 10
9,2
9,3
9,8
8,8
kişi azalarak 20 milyon 443 bin
8,9 8,8
9,6
9
9,3
9,1
9,1
8,8
kişiye düşerken, işgücüne
8,8
8,8
8
katılma oranı %46,2 olarak
gerçekleşmiştir.
Türkiye
7
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
genelinde işsiz sayısı, geçen
Aylar
2006
2007
yılın aynı dönemine göre 10
bin kişi azalarak 2 milyon 436
bin kişiye düşerken, işsizlik oranı 0,1 puan artışla %10,6 düzeyinde, tarım dışı
işsizlik oranı da %13 düzeyinde gerçekleşmiştir.
Bu dönemde, istihdam
edilenlerin %24'ü tarım, %21’i sanayi, %5,5'i inşaat, %49,5’i de hizmetler
sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, tarım sektöründe
istihdamın payının 2,1 puan azaldığı, buna karşılık inşaat sektörünün payının 0,1
puan, sanayi sektörünün payının 1,2 puan, hizmetler sektörünün payının da 1,2
puan arttığı görülmektedir.
TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2008 yılının Şubat ayında, yeni
kurulan şirket ve kooperatif sayısı, geçen yılın aynı ayına göre %5,3 artarak
4.652’den 4.900’e yükselmiştir. Kapanan şirket ve kooperatif sayısı ise bir
önceki yılın aynı ayına göre %26,5 oranında azalarak 1.135’den 834’e
düşmüştür.
TÜİK’in araştırmasına göre; Türkiye, 2006 yılında Araştırma ve Geliştirme (ArGe) faaliyetlerine yaklaşık 4 milyar 400 milyon YTL harcadı. Bu harcamaların 2
milyar 256 milyon 989 bin YTL'sini yükseköğretim kesimi yaptı. TÜİK tarafından,
kamu ve özel sektördeki araştırma birimleri ve personelini kapsayan anket
sonuçları ile üniversitelerin kesin hesapları, detay yatırım programları, bütçe ve
personel dökümlerine dayanarak, 2006 yılına ilişkin "Ar-Ge Faaliyetleri
Araştırması" yapıldı. Araştırma sonucuna göre, Türkiye'de Ar-Ge harcamalarının
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) içindeki payı binde 7,6 oldu. 2006 yılı Ar-Ge
harcamaları yaklaşık 4 milyar 400 milyon YTL olarak gerçekleşti. Bu
harcamaların sadece yüzde 0,5'i yurtdışı kaynaklar tarafından finanse edildi.
Türkiye İstatistik Kurumu ve Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen Aylık
Tüketici Eğilim Anketi’ne göre, 2007 yılının Ocak ayında 92,12 olan Tüketici
Güven Endeksi, 2008 yılının Şubat ayında, %4,90 oranında azalarak 87,60
değerine düşmüştür. Ankete göre, Güven Endeksindeki düşüş, tüketicilerin
mevcut ve gelecek dönem satın alma güçlerine, gelecek dönem genel ekonomik
duruma, gelecek dönem iş bulma olanaklarına ve mevcut dönemin dayanıklı
8
tüketim malı satın almak için uygunluğuna
kötüleşmesinden kaynaklanmaktadır.
•
ilişkin
değerlendirmelerinin
T.C. Merkez Bankası tarafından, Ödemeler Dengesine ilişkin yayınlanan son
verilere göre; 2007 yılı Ocak ayında 3.074 milyon dolar olarak gerçekleşen cari
işlemler açığı, bu yılın Ocak ayında %28 oranında artarak 3.934 milyon dolara
yükselmiştir. Alt kalemler itibarıyla bakıldığında; ödemeler dengesi tablosundaki
dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre %44,1 oranında artarak
4.518 milyon dolara yükseldiği, hizmetler dengesindeki fazlanın %36,3 oranında
artarak 537 milyon dolara yükseldiği, gelir kalemindeki açığın %69,1 oranında
azalarak 135 milyon dolar olarak gerçekleştiği ve cari transferlerden
kaynaklanan girişlerin de %75 oranında artarak 182 milyon dolara yükseldiği
gözlenmiştir.
2008 yılının Ocak ayında gerçekleşen 3.934 milyon dolarlık cari açığın
finansmanına baktığımızda, finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye
girişinin, bir önceki yıla oranla %93,4 artarak, 5.973 milyon dolar olarak
gerçekleştiği görülmektedir. Bu dönemde gözlemlenen başlıca gelişmeler şu
şekilde özetlenebilir: Doğrudan yatırımlar kaleminde bu yılın Ocak ayında 734
milyon dolar net giriş, portföy yatırımlarında 242 milyon dolar net giriş, ticari ve
nakit krediler ile mevduatlardan oluşan diğer yatırımlar kaleminde de 5.604
milyon dolar net giriş kaydedilmiştir. Bu gelişmeler sonucu resmi rezervlerde
yaklaşık 607 milyon dolar artış olmuştur.
•
Hazine Müsteşarlığı’ndan yapılan açıklamaya göre; 29.02.2008 itibarıyla,
Merkezi Yönetim Brüt Borç Stoku, 341,7 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir.
Toplam borç stokunun 236,8 milyar YTL tutarındaki kısmı (%69,3) Türk Lirası
cinsinden, 103,7 milyar YTL tutarındaki kısmı (%30,3) döviz cinsinden ve geriye
kalan 1,2 milyar YTL tutarındaki kısmı ise (%0,4) dövize endeksli borçlardan
oluşmaktadır. 2008 Şubat sonu itibariyle brüt borç stokunun %56,6’sı iç piyasaya,
%20,1’i ise kamu kesimine olan iç borçlardan oluşurken, dış borçların ağırlığı
%23,3 olarak gerçekleşmiştir.
İç borç stokunun alacaklılara göre dağılımına baktığımızda; 2007 yılında %73,8
olan piyasa payının 2008 yılı Ocak ve Şubat aylarında 73,9 olarak gerçekleştiği
görülmektedir. 2007 yılında 25,7 ay olan iç borç stokunun ortalama vadeye kalan
gün sayısının ise, 2008 yılının Ocak ayında 24,9 aya, Şubat ayında ise 24,4 aya
düştüğü görülmektedir.
•
•
Hazine Müsteşarlığı’ndan yapılan açıklamaya göre; 2007 yılı Şubat ayı Hazine
nakit gerçekleşmelerine ilişkin geçici sonuçlar alınmış olup, bu sonuçlara göre;
Şubat ayında nakit bazda toplam 17,3 milyar YTL gelir elde edilmiş, 12,9 milyar
YTL faiz dışı harcama yapılmış ve 4,3 milyar YTL faiz dışı fazla oluşmuştur.
Toplam 4,8 milyar YTL faiz ödemesinden sonra Hazine nakit dengesi 460,5
milyon YTL açık vermiştir.
Maliye Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre; 2007 yılı Şubat ayında 2,1
milyar YTL açık veren Merkezi Yönetim Bütçesi, 2008 yılı Şubat ayında
yaklaşık 1 milyar YTL fazla vermiştir. Yılsonu bütçe açığı hedefinin yaklaşık 18
milyar YTL olduğu 2008 yılında, Şubat sonu itibarıyla 496 milyon YTL bütçe
fazlası verilmiştir. Yine 2007 yılı Şubat ayında, faiz dışı fazla 2,9 milyar YTL iken,
2008 yılı Şubat ayında bu rakam 5,7 milyar YTL’ye yükselmiştir. 2008 yılı için 38
milyar 3 milyon YTL olarak belirlenen faiz dışı fazla hedefinin, Şubat sonu
itibarıyla (9,5 milyar YTL) yaklaşık yüzde 25’ine ulaşıldığı görülmektedir. 2008 yılı
9
Şubat ayında, bütçe harcamaları 16,6 milyar YTL, bütçe gelirleri ise 17,6 milyar
YTL olarak gerçekleşmiştir. Faiz harcamalarının 4,7 milyar YTL olduğu bu ayda,
vergi gelirleri 15,2 milyar YTL ile merkezi yönetim bütçe gelirlerinin yaklaşık
%86,1’ini oluşturmuştur (bir önceki ay bu oran %89,7 idi).
•
•
T.C. Merkez Bankası’nın mali ve reel sektörden katılımcılarla gerçekleştirdiği
2008 Yılı Mart Ayı II. Dönem Beklenti Anketi sonuçlarına göre; Türkiye
ekonomisinin 2008 yılında %4,5 büyüyeceği, tüketici fiyatlarının %7,27 oranında
artacağı, cari işlemler açığının 43 milyar 165 milyon dolar ve dolar kurunun
1,3250 YTL civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Önümüzdeki 12 ve 24
ay sonrasının yıllık TÜFE beklentileri ise sırasıyla %6,29 ve %5,52 düzeyindedir.
12 ay sonrası için, 6 ay vadeli hazine bonosunun yıllık bileşik getirisi %15,49, 5
yıl vadeli, 6 ayda bir ödemeli devlet tahvillerinin yıllık bileşik getirisi de %15,83
olarak beklenmektedir. Mart II. Dönem Beklenti Anketi genelinde, bir önceki
döneme göre, yılsonu büyüme göstergesi dışında, diğer tüm ekonomik
göstergelerin artacağı tahmin edilmektedir.
Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler
29 Şubat – 14 Mart 2008 döneminde Merkez Bankası Analitik Bilânçosu aktif
büyüklüğü, %3,93 oranında genişleyerek 112.627 milyon YTL düzeyine
yükselmiştir. Bu dönemde Dış Varlıklar kalemi %7,04 düzeyinde artarken, İç
Varlıklar kalemi %15,98 oranında azalış göstermiştir.
Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemleri (Milyon YTL.)
AKTİFLER
1.DIŞ VARLIKLAR
2.İÇ VARLIKLAR
PASİFLER
1.TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ
1.1. DIŞ YÜKÜMLÜKLER
1.2. İÇ YÜKÜMLÜKLER
1.2.1. Döv. Ol. Takip Ol. Mev.
1.2.2. Bankaların Döviz Mevduatı
2.MERKEZ BANKASI PARASI
2.1. REZERV PARA
2.1.1. Dolaşıma Çıkan Banknot
2.1.2. Bankalar Mevduatı
2.1.3. Diğer Kalemler
2.2. DİĞER MB PARASI
2.2.1. APİ’den Doğan Borçlar
2.2.2. Kamu Mevduatı
TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $)
16.03.07
29.02.08
14.03.08
108.100
94.681
13.419
108.100
64.780
24.028
40.752
22.715
18.037
43.320
35.245
23.046
12.067
132
8.074
5.224
2.850
108.370
93.708
14.662
108.370
55.867
20.346
35.521
14.983
20.538
52.503
41.585
26.658
14.523
404
10.918
3.071
7.847
112.627
100.308
12.319
112.627
60.189
22.143
38.046
17.520
20.526
52.438
45.222
28.660
16.441
121
7.216
3.740
3.476
63.577
74.910
76.561
Değişim
Son Yıl Dönem
4.527
4.257
5.627
6.600
-1.100
-2.343
4.527
4.257
-4.591
4.322
-1.885
1.797
-2.706
2.525
-5.195
2.537
2.489
-12
9.118
-65
9.977
3.637
5.614
2.002
4.374
1.918
-11
-283
-858
-3.702
-1.484
669
-4.371
626
12.984
1.651
Kaynak: TCMB
Bilânçonun pasif kalemleri incelendiğinde ise bu dönemde Merkez Bankası
Toplam Döviz Yükümlülüklerinin %7,74 oranında yükseldiği görülmektedir.
Toplam Döviz Yükümlülükleri kaleminin alt ayırımına bakıldığında, Dış
Yükümlülükler kaleminin %8,83, İç Yükümlülükler kaleminin de %7,11 düzeyinde
artış kaydettiği göze çarpmaktadır.
10
Kamu maaş ödemeleri öncesinde artan nakit ihtiyacına bağlı olarak, bu dönem
Rezerv Para kalemi ve Emisyon Hacminde sırasıyla %8,75 ve %7,51 oranlarında
artışlar kaydedilmiştir. Buna karşılık söz konusu parasal genişlemenin
enflasyonist bir baskı yaratmaması amacıyla Açık Piyasa İşlemlerinin politika
aracı olarak kullanıldığı göze çarpmaktadır. Bu dönem Açık Piyasa İşlemlerinden
Doğan Borçlar kalemi %21,78 oranında artış gösterirken, Merkez Bankası’nın
piyasaya olan borç stoku da 3,74 milyar YTL düzeyine ulaşmıştır. Öte yandan bu
dönem Kamu Mevduatı kalemi, %55,70 gibi yüksek bir oranda azalış göstererek
3,5 milyar YTL seviyesinin altına inmiştir.
29 Şubat – 14 Mart 2008 döneminde TCMB brüt döviz rezervleri, 1 milyar 651
milyon dolar artarak 76.561 milyon dolar düzeyine yükselmiştir.
•
Tahvil-Bono Piyasası
•
21.03
20.03
19.03
18.03
17.03
14.03
13.03
12.03
11.03
10.03
07.03
Getiri oranı (%)
Mart ayının ikinci haftasına %17,81 düzeyinden başlayan piyasanın gösterge
kâğıdı niteliğindeki 7 Ekim 2009 itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi, haftanın ilk
günlerinde
FED’in
diğer
Gösterge tahvilin yıllık bileşik getirisi
merkez bankaları ile koordineli
18,50
bir şekilde piyasalara likidite
07.10. 2009 itfa tarihli tahvil
sağlayacağını açıklamasının
18,25
ardından %17,49 seviyesine
18,00
kadar geriledi. Ancak ilerleyen
17,75
günlerde
artan
risk
algılamasının etkisiyle tekrar
17,50
yükselişe
geçen
gösterge
17,25
tahvilin yıllık bileşik faizi,
%17,85 düzeyine yükseldikten
Tarih
sonra haftayı beklentilerin
altında gelen ABD Şubat ayı
tüketici fiyatları endeksi rakamlarının ardından %17,75 seviyesine gerileyerek
kapattı. Mart ayının üçüncü haftasına ise yurtiçinde Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcısının AKP’ye yönelik olarak açtığı kapatma davası, yurtdışında da
küresel boyutta yoğunlaşan resesyon kaygıları damgasını vurdu. Söz konusu
gelişmelerle gösterge tahvilin yıllık bileşik faizi, yaklaşık 8,5 aylık bir aradan sonra
%18 seviyesini geçerek %18,35 düzeyine kadar yükseldi. Hafta ortasında
uluslararası borsalarda etkili olan toparlanma hareketlerine paralel olarak, tahvilbono piyasasına gelen alımlarla gösterge tahvilin yıllık bileşik faizi %18,06
seviyesine kadar gerilediyse de ilerleyen günlerde tekrar artan satışlarla haftayı
%18,30 düzeyine yükselerek kapattı.
Döviz Piyasası
Mart ayının ikinci haftasına 1,2491 YTL düzeyinden başlayan dolar kuru,
alternatif piyasalarda görülen alımlar ve paritedeki yükselişin etkisiyle hafta
ortasında TC Merkez Bankası gösterge kurları itibariyle 1,2198 YTL seviyesine
kadar geriledi. Ancak ilerleyen günlerde global risk algılamasındaki artışa bağlı
olarak alternatif piyasalara gelen satışlar, dolar kurunun tekrar yükselişe
geçmesine neden oldu. 1,24 YTL düzeyini test eden dolar, Mart ayının ikinci
haftasını TC Merkez Bankası gösterge kurları itibariyle 1,2252 YTL seviyesinden
kapattı. 14 Mart günü piyasalar kapandıktan gelen AKP’nin kapatılması ile ilgili
olarak Anayasa Mahkemesi’ne dava açıldığı haberi, döviz piyasasında Mart
ayının üçüncü haftasına hızlı kur artışları ile başlanılmasına neden oldu.
11
21.03
20.03
19.03
18.03
17.03
14.03
13.03
12.03
11.03
10.03
07.03
Uluslararası borsaları yönlendiren resesyon kaygılarının da etkisiyle, alternatif
piyasalarda yoğunlaşan satışlarla gün içerisinde 1,30 YTL düzeyini geçen dolar,
14 Mart tarihli TC Merkez
YTL
ABD Dolar Denge Kuru
Bankası
gösterge
kurları 1,28
itibariyle de 1,2688 YTL
seviyesine ulaştı. Ancak bu 1,25
seviyelerden
gelen
kâr
satışları sonucu Mart ayının 1,22
üçüncü haftasını 1,2439 YTL
seviyesine gerileyerek kapatan 1,19
dolar, bu dönemde YTL
karşısında ‰4,2 oranında
Tarih
değer kaybederken, euronun
değer kaybı ‰1,5 olarak gerçekleşmiştir.
ABD’nin en büyük yatırım bankalarından olan Bear Stearns’in yaşadığı nakit
sıkışıklığı nedeniyle JP Morgan Chase tarafından piyasa değerinin oldukça
altında bir fiyatla satın alınması ve Carlyle Capital’in tasfiye kararı, finans
sektöründeki sıkıntıların artarak devam etmekte olduğu yönündeki kaygıları
güçlendirirken, doların uluslararası piyasalarda değer kaybının sürmesine neden
oldu. Mart ayının ikinci haftasına 1,5408 düzeyinden başlayan €/$ paritesi, söz
konusu gelişmeler sonucunda tarihi zirve değerine ulaşırken, $/Yen paritesi ise
son 12 yılın en düşük seviyesine gerilemiştir. Mart ayının üçüncü haftası
içerisinde TC Merkez Bankası gösterge kurları itibariyle 1,5790 düzeyine kadar
yükselen €/$ paritesi, beklentilerin altında kalan FED’in faiz indirim kararının
ardından haftayı 1,5449 seviyesine gerileyerek kapattı.
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB)
Mart ayının ikinci haftasına 41.537 puan seviyesinden başlayan İMKB Bileşik
Endeksi, finansal piyasalardaki sıkıntıların giderilmesine yönelik olarak FED’in,
likidite
arttırıcı
önlemler
İMKB Bileşik Endeksi
alacağının
açıklanmasına
46000
bağlı olarak 44.628 puana
44000
kadar yükseldiyse de ilerleyen
günlerde
ABD’den
gelen
42000
olumsuz makro ekonomik
40000
veriler ve finans sektöründeki
38000
iflas haberlerinin ardından
36000
tekrar düşüşe geçti. Mart
ayının ikinci haftasını 42.586
puana gerileyerek kapatan
Tarih
Bileşik
Endeks,
piyasalar
kapandıktan sonra gelen, AKP’ye yönelik olarak Anayasa Mahkemesi’ne
kapatma davası açıldığı haberinin ardından yeni haftaya sert düşüşlerle başladı.
ABD finans sektöründen gelen iflas haberlerinin de etkisiyle yoğunlaşan satışlarla
38.527 puana kadar gerileyen Bileşik Endeks, FED’in almış olduğu faiz indirim
kararının ardından toparlanarak Mart ayının üçüncü haftasını 39.719 düzeyinden
kapattı. Bileşik Endeks, bu dönemde %4,38 oranında değer kaybederken,
yabancı portföylerin piyasa içerisindeki payı da %71,15 düzeyinden %70,79
seviyesine gerilemiştir.
12
21.03
20.03
19.03
18.03
17.03
14.03
13.03
12.03
11.03
10.03
07.03
E ndeks
•
•
Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri
2008 yılının ilk iki ayında %1,8 artış gösteren bankacılık sektörü toplam mevduat
hacminin, bu dönem %3,1 düzeyinde genişleme kaydettiği görülmektedir.
Bankacılık sektörü toplam mevduat hacminin alt ayrımına bakıldığında ise vadeli
mevduatlarda gerçekleşen %2,7 oranındaki artışa karşılık, vadesiz
mevduatlardaki genişlemenin %5,0 düzeyinde ulaştığı dikkati çekmektedir.
Bankacılık sektörü toplam mevduat hacmindeki bu artışın, mali piyasalarda son
dönemde görülen dalgalanmalar nedeniyle tasarruf sahiplerinin sabit getirili
yatırım araçlarına yönelmelerinin bir sonucu olduğu düşünülmektedir.
Geçen dönem %1,6 düzeyinde artış gösteren bankacılık sektörü toplam kredi
hacminin, bu dönemde de %2,3 oranında artarak 312,4 milyar YTL düzeyini
geçtiği göze çarpmaktadır. YTL cinsi krediler bu dönem %1,3 oranında artış
kaydederken, yabancı para cinsi kredilerdeki artış oranı %5,4 düzeyine
ulaşmıştır. Ancak aynı dönem itibariyle döviz sepetinin %4,2 oranında değer
kazandığı dikkate alındığında, yabancı para cinsinden kredilerde kaydedilen
artışın ağırlıklı olarak döviz kurlarındaki yükselişten kaynaklandığı
anlaşılmaktadır.
Bu dönem toplam mevduat hacminin, toplam kredilere göre daha yüksek bir
oranda artış göstermesi nedeniyle krediler/mevduat oranı %83,1 seviyesine
gerilerken, yabancı para cinsinden kredilerin toplam kredilere oranındaki artış
trendinin devam etmekte olduğu dikkati çekmektedir. Buna karşılık takipteki
alacakların kredilere oranında bir süredir kaydedilen düşüş trendinin de devam
etmekte olduğu ve 18 Mart tarihi itibariyle %3,19 seviyesine kadar gerilemesi,
bankacılık sektörünün asli faaliyet alanları ile ilgili diğer önemli gelişmeler olarak
değerlendirilmektedir.
Bankacılık Sektörü İle İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon YTL.)
31.12.07 03.03.08 18.03.08
MEVDUAT VE FONLAR
TOPLAM MEVDUAT VE FONLAR
Vadeli
Vadesiz
KREDİLER
TOPLAM KREDİLER
YTL
YP
YP Krediler/Toplam Krediler (%)
*
Krediler /Mevduat (%)
Takipteki Alacaklar (Brüt)
Takipteki Alacaklar / Krediler (%)
Menkul Değerler Portföyü
MDP/ Mevduat (%)
Değişim (%)
Yıl Sonuna
Dönem
Göre
369.633
308.635
60.999
376.783
320.640
56.143
388.307
329.375
58.933
5,1
6,7
-3,4
3,1
2,7
5,0
289.048
218.725
70.323
24,3
81,0
10.314
3,45
164.384
44,5
305.330
226.521
78.809
25,8
83,7
10.180
3,23
169.352
44,9
312.432
229.379
83.053
26,6
83,1
10.302
3,19
174.749
45,0
8,1
4,9
18,1
2,3
1,3
5,4
-0,1
1,2
6,3
3,2
(*): Krediler=Toplam Krediler+Takipteki Alacaklar (Brüt)
Kaynak: BDDK
2008 yılının ilk iki ayında %2,8 oranında artış gösteren bankacılık sektörü menkul
değerler portföyü hacmi, bu dönemde %3,2 düzeyinde genişleme kaydederek
175 milyar YTL düzeyine yaklaşmıştır. Bu durum, son dönemlerde mali
piyasalarda görülen dalgalanmalar nedeniyle tasarruf sahiplerinin sabit getirili
yatırım araçlarına yöneldikleri görüşünü doğrulayan diğer bir gösterge
13
niteliğindedir. Bankacılık sektörü menkul değerler portföyündeki bu genişlemenin
sonucu olarak MDP/Mevduat oranının %45 düzeyine yükseldiği görülmektedir.
İletişim Bilgileri
Oktay Küçükkiremitçi
Mustafa Şimşek
Fulya Bayraktar
Mustafa Tosun
Müdür
Müdür Yardımcısı
Kıdemli Uzman
Kıdemli Uzman
0312 4179200/2340
0312 4179200/2340
0312 4179200/2356
0312 4179200/2355
14
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER
2007
2006
Mart
Şubat
2008
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz Ağustos
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
-
91.476
*
8,2
81,0
9,9
80,1
11,4
82,0
10,4
81,7
9,8
83,3
8,9
83,5
8,8
81,9
8,8
80,3
9,2
83,2
9,3
83,1
9,7
82,6
10,1
81,2
10,6
80,3
-
79,3
-
11,58
9,65
10,13
10,16
10,92
10,86
9,68
10,72
7,14
9,23
2,89
8,60
2,08
6,90
3,72
7,39
5,02
7,12
4,41
7,70
5,65
8,40
5,94
8,39
6,44
8,17
-
TÜFE Bazlı Reel Kur Endeksi
Cari İşlemler Dengesi (Milyon $)
160,2
-32.192
167,9
-3.154
165,7
-3.092
170,4
-3.286
173,5
-3.616
176,0
-3.195
176,9
-2.907
172,9
-1.688
178,3
-2.273
187,3
-3.255
187,1
-3.304
190,4
-5.187
191,0
-3.934
189,4
-
Dış Ticaret Dengesi (Milyon $)
-54.041
-3.735
-4.277
-4.618
-5.797
-5.301
-6.278
-5.946
-5.439
-5.720
-5.320
-6.406
-5.710
-
85.535
7.659
8.958
8.307
9.140
8.964
8.937
8.735
9.021
9.892
11.305
9.699
10.596
-
- İthalat-CIF (Milyon $)
Karşılama Oranı (%) İhracat/İthalat
139.576
61,3
11.393
67,2
13.235
67,7
12.925
64,3
14.938
61,2
14.265
62,8
15.214
58,7
14.681
59,5
14.460
62,4
15.612
63,4
16.625
68,0
16.105
60,2
16.306
65,0
-
Bütçe Gelirleri (Milyon YTL)
171.309
13.236
20.481
14.315
19.725
14.645
13.136
19.459
14.396
14.152
18.749
14.930
15.781
17.628
- Vergi Gelirleri (Milyon YTL)
137.554
11.540
11.324
9.859
15.423
11.364
10.989
17.746
12.335
12.176
16.756
12.242
14.159
15.177
- Diğer Gelirler (Milyon YTL)
Bütçe Harcamaları (Milyon YTL)
33.756
175.304
1.696
15.314
9.157
15.641
4.456
16.363
4.302
17.689
3.281
17.186
2.148
19.208
1.714
15.931
2.061
18.142
1.975
14.254
1.993
16.189
2.688
19.099
1.623
16.306
2.452
16.608
- Faiz Harcamaları (Milyon YTL)
- Faiz Hariç Harcamalar (Milyon YTL)
Bütçe Dengesi (Milyon YTL)
45.945
129.359
-3.995
4.967
10.347
-2.077
3.979
11.662
4.841
3.080
13.282
-2.048
4.618
13.071
2.036
3.228
13.958
-2.541
5.768
13.440
-6.071
4.318
11.613
3.529
5.793
12.349
-3.746
1.914
12.340
-102
2.276
13.912
2.561
1.769
17.329
-4.169
4.283
12.023
-524
4.714
11.893
1.021
- Faiz Dışı Denge (Milyon YTL)
41.951
2.890
Merkezi Yönetim Toplam
178.906 189.028
İç Borç Stoku (Milyon $)
Merkezi Yönetim Toplam
66.576
68.170
Dış Borç Stoku (Milyon $)
*: Çeyrek dönemler itibariyledir.
Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine Müsteşarlığı, DPT
8.820
1.032
6.654
687
-303
7.847
2.047
1.812
4.837
-2.400
3.759
5.735
191.090
197.632
195.403
194.480
196.928
194.917
214.369
217.143
216.878
219.207
68.226
67.920
67.227
67.275
67.744
67.451
68.882
66.595
66.835
67.114
İmalat Sanayi KKO (%)
İşsizlik Oranı (%)
Enflasyon (ÜFE) (%) (yıllık)
Enflasyon (TÜFE) (%) (yıllık)
- İhracat-FOB (Milyon $)
-
Ekim
399.673
6,9
-
*
Eylül
-
GSMH (Milyon $)
Büyüme Oranı (1998 sabit fiyatlarla)
*
- 110.380
*
4,2
15
-
*
146.804
*
3,3
-
-
-
-
-
220.498 222.672
66.683
67.698
Download