Tanımlama, terminoloji, sınıflandırma, selim ve habis tümörlerin

4.6.2015
NEOPLAZİ
Tanımlama, Terminoloji,
Sınıflandırma,
Selim ve Habis Tümörlerin
Genel Morfolojik Özellikleri

ABD’de her yıl yaklaşık 1,5 milyon kişi kansere
yakalanıyor. 550.000 kişi kanserden ölüyor

KVS hastalıklarından sonra gelen 2. sıklıktaki ölüm
nedeni
Doç. Dr. Yasemin Özlük
TANIMLAMA

Neo-Plazi (neoplazi-neoplasm): yeni bir büyüme

Tümör (tumor): şişlik (antik çağda iltihaba bağlı
şişlik)

Onkos=Tumor

Onkoloji: Tümör bilimi

Kanser: Tüm malign tümörlerin ortak ismi (Yengeç)

Bir insan diğerine tümör, neoplazi diye birşeyden
bahsediyorsa ne anlatmak istediğini biliyor

Karşıdaki onun ne anlatmak istediğini anlıyor mu?
Willis’e göre NEOPLAZİ;

Normal dokularla uyumlu olmayan

Normal gelişim sınırlarını aşan

Kendi gelişimine neden olan uyaran
Willis’in tanımlamasına ek olarak;
Neoplazi amaçsızdır
 Konağın olanaklarından faydalanır

ortadan kalksa da gelişimini sürdüren

Anormal doku kitlesidir
 kanlanma,

beslenme
Otonom olduğu söylenebilir
1
4.6.2015

Aslında tam bir otonomi yok

Beslenme açısından konağa bağımlı

Hatta bazı tümörler varlıklarını

Bir tümör makroskopik ve mikroskopik özellikleri
ile sessiz kalacağı, daha fazla konak aleyhine
gelişip yayılmayacağı düşünülürse benign kabul
edilir.
sürdürebilmek için endokrin desteğe
gereksinim duyar

Aksi halde malign kabul edilir
İlişkili bazı terimler


İSİMLENDİRME

Biyolojik davranışı, fonksiyonu, histogenezi,
embryogenezi, organ-doku olarak gelişim
alanını gösterecek şekilde yapılır…

Hiperplazi
 Hipertrofi
 Metaplazi
 Atrofi

Selim= İyi huylu= İyicil=Benign
Habis= Kötü huylu=Kötücül= Malign
Patolog-Klinisyen ilişkisi…

Benign ya da malign, tüm tümörler iki doku komponenti
içerir: Parankim ve stroma

Parankim = neoplastik; Stroma = nonneoplastik

Bazı tümörlerde stroma çok azdır ki; bunlar frajil
dokulardır (Örneğin endometriyum karsinomu)

Bazı tümörler de stromadan zengindir
(desmoplazi)(örneğin bazı meme karsinomları), hatta
bazıları bu nedenle oldukça sert kıvamlıdır (skirröz
karsinom)
2
4.6.2015
BENİGN TÜMÖRLER

Genellikle tümörün köken aldığı hücre adının sonuna bir “om(a)” eki
getirilir

Örneğin: Bağ dokusunun benign tümörüne fibroblasttan geliştiğini
gösterecek şekilde fibrom(a) denir

Genellikle mezenkimal tümörlerin adlandırılmasında sorun yok

Epitelyal tümörlerin adlandırılması biraz farklı
Benign Epitelyal Tümörlerin
Adlandırılması

Glanduler epitelden kaynaklanan benign tümöre adenom denir,
mikroskopik olarak gland yapısı olmasa da köken alınan organ bir
gland ise yine adenom adı verilir (örneğin sürrenal korteks
adenomu).

Örtücü (yüzey oluşturan) epitelden kaynaklanan benign tümörlere
papillom denir.

Skuamöz papillom

Bazal hücreli papillom (seboreik keratoz)
3
4.6.2015
Polip

Polipler genellikle mukozalardan
yüzeye kabarık olan parmaksı şekilli
benign lezyonlardır.

Poliplerde daima bir mezenkimal komponent olur ve bazen bu
komponent baskın olup, lezyonun asıl nedeni olabilir

Türevler
Poliplerin tümü neoplazi (tümör) değildir.

İltihabi polip

Hamartomatöz polip

Hiperplazik polip vs
Malign tümörler

Adenomların bazısı kistik olabilir: kistadenom

Mezenkimal olanlar kolay adlandırılır

Bazısında lümene doğru parmaksı çıkıntılar görülür

Benign tümörlerde olduğu gibi hücre kökü alınır ve
sonuna sarkom(a) eki gelir
papiller kistadenom

Kist lümeninde seröz sıvı vardır seröz papiller
kistadenom

Örneğin kıkırdak dokusundan gelişen malign tümöre
kondrosarkom, bağ dokusundan gelişen malign tümöre
fibrosarkom denir
Malign tümörler

Epitel hücresinden gelişen malign tümörlerin
Skuamöz epitel
Glandüler epitel
Renal epitel
Karaciğer hücreleri
Nöroendokrin hücreler
....
EPİTELYAL
• KARSİNOM
tümüne verilen genel isim karsinom’dur

Karsinom ≠ kanser
MEZENKİMAL
• SARKOM
Kemik
Kıkırdak
Kas
Yağ
Vasküler
4
4.6.2015
Karsinomların alt tipleri
1.
Skuamöz hücreli karsinom
2.
Bazal hücreli karsinom
3.
Transizyonel hücreli karsinom
4.
Adenokarsinom
İlk üçü örtücü epitelden sonuncusu gland epitelinden
kaynaklanan karsinomlardır
Karsinomların alt tiplerinin detayları
Kolanjiyokarsinom
Hepatosellüler karsinom
 İnvaziv duktal karsinom
 .......


Bazı tümörler çift komponentlidir (bifazik)

Memenin fibroadenomu, tükrük bezinin
mikst tümörü gibi…

Yani hem epitelyal hem de mezenkimal
kısımlar içerir

Teratomlar germ hücresinden köken alan
tümörlerdir ve 3 germ yaprağından da
elemanlar içerebilirler

5
4.6.2015

Bazı tümörler geliştiği organın embryolojik hayattaki
mikroskopik görünümüne benzer mikroskopik görünüme
sahiptir; bu durumda hücre/organ köküne blastom(a) eki
gelir

Örneğin: nefroblastom, hepatoblastom, nöroblastom
gibi

Blastom eki alan tümörlerin çok büyük bir kısmı çocukluk
çağının hastalığıdır
Kurala uymayan isimler
Seminom
Lenfoma
 Melanoma
 Mezotelyoma vs vs


Sonuna om(a) gelen tümör
olmayan durumlar
Hematom
 Seroma vs vs

Hamartom/Koristom

Hamartom kötü organize olmuş doku kitlesidir

Ancak tümör değildir

O organda olması beklenen yapılar içerir

Koristom, hamartomdan farklı olarak “kötü organize doku kitlesi”
nin olağan yerleşimi dışında bir organda (heterotopik
lokalizasyonda) olmasıdır

Örneğin:

uterus duvarı içinde kıkırdak dokusu, yağ dokusu kitlesi

mide, duodenum ve ince barsakta submukozal pankreas dokusu
6
4.6.2015
Benign ve malign tümörlerin genel
morfolojik özellikleri
Köken alınan doku Benign
Malign
Bağ dokusu
Fibrom
Fibrosarkom
Yağ dokusu
Lipom
Liposarkom
Çizgili kas
Rabdomyom
Rabdomyosarkom
Skuamöz epitel
Bazal hücreli papillom
Bazal hücreli karsinom
Skuamöz hücreli papillom
Skuamöz hücreli karsinom
Karaciğer
Karaciğer hücreli adenom
Hepatosellüler karsinom
Nöroektoderm
(melanosit)
Nevüs
(Malign) melanom
Sürrenal korteks
Sürrenal korteks adenomu Sürrenal korteks karsinomu
Böbrek
Böbrek adenomu
Böbrek hücreli karsinom
Over
Kistadenom
Kistadenokarsinom
Diferansiasyon ve anaplazi
(ayırım kriterleri)

Diferansiasyon ve anaplazi
Büyüme hızı
 Lokal invazyon
 Metastaz
Diferansiasyon (farklılaşma) köken alınan dokuya morfolojik olarak
veya işlev olarak benzeme özelliği olarak tanımlanabilir.



Bir tümör köken aldığı dokuya ne kadar benziyorsa o kadar
iyi diferansiyedir

Benign tümörler daima çok iyi diferansiyedir

Malign tümörler iyi, orta, az diferansiye olabilir

Köken alınan dokuyu seçemeyeceğimiz kadar az diferansiye ise
indiferansiye tanımı kullanılır
İyi diferansiye
Orta diferansiye
Az diferansiye
7
4.6.2015

Displazi ise epitel hücresinin neoplastik hücreler gibi
anaplazi bulguları taşımasıdır, ancak displazide bu tür
hücreler epitel içinde sınırlıdırlar, bazal membranı
aşmazlar (hafif-orta-ağır)

Tüm epitel tabakasının displazik olması, yani epitelin
tümüyle anaplastik hücrelerden oluşmasına karsinoma in
situ ya da intraepitelyal karsinom denir
Diferansiasyon ve anaplazi

Anaplazi aslında diferansiasyonun olmayışını ifade eder
 Pleomorfizm
(polimorfizm)
 Nükleus/Sitoplazma oranı
artışı
 Hiperkromazi
 Nükleol genişlemesi
 Tümör
dev hücreleri

Anaplazi hücresel düzeyin dışında yapısal olarak da
anarşik bir durumdur

Bazı tümörler köken aldıkları hücrelerin yapmadıkları
(üretmedikleri) maddeleri üretirler

Örneğin: bronş karsinomu adrenokortikotropik hormon,
PTH benzeri hormon, insülin gibi hormonları üretir, bu tür
işleve paraneoplastik sendrom denmektedir
ACTH
Büyüme Hızı

Malign tümörler, genel olarak bakıldığında benign tümörlere göre
daha hızlı büyürler

Büyüme Hızı

Çok hızlı büyüyen tümörlerde nekroz görülür

Büyüme hızı ölçülebilir (doubling time) ve tümörlerde
dönemsellik gösterir

Mikroskopik olarak ölçmede kullanılan kriterler; mitoz, Kİ67, TLI vs

Bazı normal dokularda malign tümörlerden çok daha
fazla mitoz görülebilir
Ancak istisnalar olabilir, örneğin leiomyomlar hormona bağımlı
büyürler; gebelikte hızlı büyüyebilir

Kanlanma düzeyi, anatomik yerleşim de büyüme hızında etkilidir

Malign tümörlerin büyüme hızı genellikle diferansiasyon derecesi ile
uyumludur
8
4.6.2015
Lokal İnvazyon

Genellikle tüm benign tümörler itici (ekspansif) büyürler

Bu nedenle genelde yuvarlak şekillidir, çevrelerinde bir
kapsül/psödokapsül bulunur

Kanserde ise makroskopik olarak çevre dokuya düzensiz
girintiler olur (invazyon)

Malign tümörlerin çoğunda kapsül bulunmaz
Lokal İnvazyon

Mikroskopide invazyon: örneğin epitel tabakasının
aşılması, bazal membranın anaplastik hücrelerce yırtılıp,
bu hücrelerin stromaya kümeler halinde ya da izole
olarak girmesi olarak ifade edilir

İnvaziv karsinom= in situ karsinom seviyesini aşan bir
karsinom

İnvazyon, metastazdan sonra en değerli malignite
kriteridir
9
4.6.2015
Metastaz

Metastaz; tümör hücrelerinin asıl kitle ile bağlantısını
koparıp başka bir doku/organ içinde yeniden kolonize
olması demektir

Metastaz en önemli (değerli) malignite kriteridir

Solid tümör olan vakaların yaklaşık %30’unda tanı
konduğu anda uzak mikrometastazlar bulunmaktadır
Metastaz yolları
1.
Doku yüzeyleri ya da boşlukları ile yayılma (ekilmeimplantasyon)

Burada tümör hücreleri genellikle kavitelere
dökülmekte Örneğin Krukenberg tümörü

Plevra

Periton

Eklem boşluğu

BOS
Metastaz yolları
Metastaz yolları
2. Lenfatik yayılım
3. Hematojen yayılım
Özellikle karsinomlar lenf damarları içine girerek yayılır
Sarkomlar için en sık görülen yayılım tarzıdır
Bu durumda genelde ilk durak blögesel lenf gangliyonu
olur, örneğin meme karsinomu için aksiller lenf
gangliyonu
Ancak birçok karsinom da hematojen yolla
yayılabilmektedir
Ama bazı karsinom türleri de lenf değil kan damarına
girmeyi tercih eder, örneğin tiroidin folliküler karsinomu
Hematojen yayılım genelde anatomik düzen içinde ama
bazen beklenmedik şekillerde olabilir
Bazı malign tümörler bazı organ/dokulara daha sık
metastaz yapabilmektedir
10
4.6.2015
Benign
Malign
Diferansiasyon
Daima çok iyi
İyi-orta-az
Anaplazi
Yok
Az ya da çok
Mitoz
Düşük (tipik)
Düşük-yüksek (atipik
olabilir)
Hiperkromazi
Genelde yok
Var
Pleomorfizm
Yok
Var
Tümör dev hücreleri
Yok?
Var
Kapsül
Var
Yok?
İnvazyon
Yok
Var
Metastaz
Yok
var
11