Danışma Meclisi B : 135 25 . 8 . 1982 O : 2 benimsediği

Danışma Meclisi
B : 135
benimsediği normlar, sendikaların çalışmalarını • ve iş
programlarını serbestçe belirleme hakkını tanır. Hak­
ların başında da serbest toplu pazarlık hakkı gelir.
Devletimiz, Uluslararası Çalışma Teşkilatının toplu
pazarlık ilkelerinin uygulanmasına ve sendika hak­
kının korunmasına ilişkin 98 sayılı Sözleşmesini,
8,8.1951 tarih ve 5834 sayılı Yasayla tasdik etmiş ve
bu suretle, serbest toplu pazarlık hakkının yaygın­
laştırılmasını sağlamak yükümlülüğü altına girmiş­
tir.
98 sayılı Sözleşmenin önemi, Uluslararası Çalış­
ma Teşkilatı Sendika Özgürlüklerini Koruma Komi­
tesinin de belirttiği üzere; «Devletlerin toplu pazar­
lığı geliştirmesi» yükümlülüğüdür. Bu yapılırken,
toplusözleşme düzeninin müdahale kabul etmeyen
özelliği dikkate alınacaktır. Aynı zamanda hükümet­
ler, kamu makamları serbest toplu pazarlığın gelişti­
rilmesi için çaba sarfedeceklerdir.
Uluslararası Çalışma Teşkilatı Sendika Özgürlük­
lerini Koruma Komitesinin belirttiği gibi, işçilerin
tam bir özgürlük içinde toplu pazarlık yapabilmeleri
temel bir sendikal haktır. Çalışma koşulları işveren­
lerle serbestçe yapılan pazarlık sonucunda saptanma­
lıdır. Bu da sendika özgürlüğünün zorunlu unsurla­
rından biridir. Kamu makamları bu hakkın kullanıl­
masını engelleyebilecek ya da kısıtlayabilecek müda­
halelerden kaçınmalıdırlar.
Kamu makamlarına ücretlilerin çalışma saatleri­
ne ve izin haklarına ve diğer çeşitli iş şartlarının dü­
zenlenmesi ve bu şartlara toplusözleşmede uyulma­
sını öngören ve bu suretle etkin esaslı unsurların
toplu pazarlık konusu yapılmasını hüküm altına alan
yasa hükümleri 98 sayılı Sözleşmeye aykırıdır.
Sayın üyeler;
Uluslararası Çalışma Teşkilatının Devletimizce
onaylanan 98 sayılı Sözleşmesine, bu Sözleşmenin uy­
gulama biçimini gösteren ve hangi hallerde Sözleşme
hükümlerinin ihlal edilmiş olacağını açıklığa kavuş­
turan Sendika Özgürlüklerini Koruma Komitesinin
yerleşmiş kararına rağmen, tasarının 57 nci madde­
siyle yapılan düzenlemede, toplu pazarlığın sadece
ücret ve çalışma düzenine inhisar ettirilmesi, özel­
likle toplu iş sözleşmelerine, yasa hükümlerine ay­
kırı, bunları değiştiren veya kaldıran hükümler ko­
namayacağının belirtilmesi, sendika özgürlüğü, toplu
pazarlık, hak ve uluslararası taahhütlerle açıkça çe­
lişmektedir.
25 . 8 . 1982
O:2
Sayın üyeler;
Milletlerarası taahhütlerimizle olan bu çelişki çok
fazla önem taşımakta ve haklı tereddütlerimizi do­
ğurmaktadır.
Diğer taraftan, bilindiği gibi iş Kanununa özgü
kurallar, sosyal kamu düzeni hükümleridir. Bunlar,
özellikle toplu pazarlık açısından altına inilemeyecek
asgariî düzenlerler. Sözleşme serbestisinin sınırını, li­
beral esaslara göre düzenlenmiş bulunan Borçlar Ka­
nununun 19 uncu maddesiyle, müteakip maddelerin­
deki unsurlar çizmektedir. Yasaların emredici hüküm­
lerine, ahlak ve adaba aykırı olmayan düzenlemeler­
le, sözleşme serbestisi korunmalıdır. Bu sınırlar aşıl­
madıkça, kanunla düzenlenmiş olsun ya da olmasın,
tarafların serbestçe pazarlık edebilme hakkına mü­
dahale edilmemelidir.
Sosyal kamu düzeni düşüncesiyle altına inilme­
yecek asgariye karşın, çalışanların yararına, yasalarla
öngörülenin üstüne çıkılabilmelidir. Aksi halde, top­
lusözleşme hakkı hiçbir anlam taşımaz. Toplu pazar­
lık hakkı ortadan kalkmış olur.
Tasarının 57 nci maddesi hükümlerinin üretimin
artırılmasına hizmet edecek bir düzenleme sağladığı
inancında değilim. Toplu pazarlık hakkının ortadan
kalktığı bir ortamda üretim suni olarak artırılabilse
bile, bunun devamlılığını sağlamak mümkün değildir.
öte yandan, toplu iş sözleşmesi, işçilerin işveren­
lerle olan ilişkilerinde sendikanın amacına uygun bir
suretle, işçilerin iktisadî ve sosyal durumlarını koru­
mak veya düzeltmek için yapılır»
Sayın üyeler, şu kısa zaman içinde açıklamaya
çalıştığım nedenlerle,. tasarının 57 nci maddesinin de­
ğişiklik önergesinde olduğu gibi kabul edilmesinin
daha yararlı olacağı inancıyla hepinizi saygıyla se­
lamlarım.
Teşekkür ederim. (Alkışlar)
*
BAŞKAN — Teşekkür ederim Sayın Güvenç.
Önerge üzerinde söz almak isteyen başka bir üye­
miz?..
M. FEVZİ UYGUNER — Sayın Başkanım, aley­
hinde söz almak istiyorum.
BAŞKAN — Buyurun Sayın Uygunen
M. FEVZt UYGUNER — Sayın Başkan, değer­
li arkadaşlarım;
57 nci madde hakkında verilen önergelerin aley­
hinde söz almamın sebebini öncelikle açıklamak is­
terim.
— 573 —