İçerik - Sakarya Üniversitesi
advertisement
FİNANSAL YÖNETİME İLİŞKİN GENEL İLKELER Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ 1 İçerik Finansal Yönetim, Amaç ve İşlevleri Piyasalar, Yatırımlar ve Finansal Yönetim Arasındaki İlişkiler İşletmelerde Vekalet Sorunu (Asil Vekil Sorunu) Kurumsal Yönetim İlkeleri Finansal Yönetimin Fonksiyonları 2 ©Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. 1 Finansal Yönetim, Amaç ve İşlevleri Finansal yönetim bölümü, bir işletmenin yatırım, finans ve kâr payı kararlarından sorumlu olan birimdir. Finansal yönetim bölümünün temel amacı, artık kârı ya da kârlılığı ençoklamak değil, işletmenin piyasa değerini veya işletme hissedarlarının servetini ençoklamaktır. 3 Bilgisayar ve İletişim Teknolojilerindeki Gelişmelere ve Küreselleşmeye Bağlı Olarak Son Yıllarda Finanstaki Gelişmeler Uluslararası Finansman Türev Ürünler ve Türev Piyasalar Finans Mühendisliği Risk Yönetimi 4 ©Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. 2 Son Yıllarda Finanstaki Gelişmeler İMKB’de yabancı payının %62 dolaylarında olması 70’li yıllarda ortaya çıkan türev enstrüman olgusu 2008 krizi sonrası türev piyasanın dünya GSMH’sinin yaklaşık 10 katı boyutuna ulaştığının ortaya çıkması Türev enstrümanlar ve varlığa dayalı yeni borçlanma araçlarının cazibesi ile finans mühendisliğinin de değer kazanması Piyasalarda artık eskisine göre çok daha fazla ve komplike finansal ürünler işlem görmeye başlamış, risk yönetimi firmaların hayati fonksiyonlarından biri haline gelmiştir. 2008 krizi riski yönetemeyen devasa firmaların battığını acı bir şekilde göstermiştir. 5 Piyasalar, Yatırımlar ve Finansal Yönetim Arasındaki İlişkiler YATIRIMLAR PARA VE SERMAYE PİYASALARI FİNANSAL YÖNETİM Fonlar Yatırımcılar Firmalar Menkul Kıymetler Kârlar 6 ©Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. 3 Finansal Yönetimin Fonksiyonları Finansal Analiz Finansal Planlama ve Denetim Fonların Sağlanması Fonların Yatırımı Özel Finansal Sorunların Çözümü 7 Finansal Analiz Finansal analiz, işletmenin finansal tablolarından yararlanarak, mevcut durumunun değerlendirilmesi ve geleceğe ilişkin tahminlerin yapılmasıdır. 8 ©Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. 4 Finansal Planlama ve Denetim Finansal planlama, işletmenin faaliyeti sırasında ortaya çıkacak her türlü fon giriş ve çıkışının önceden planlanmasıdır. Finansal denetim, finansal planlama ile uygulamaların karşılaştırılması ve sapma varsa düzeltici önlemlerin alınmasıdır. 9 Finansal Planlama ve Denetim (Devam) Proforma bilançoyu 3 şekilde hazırlamak mümkündür: Yüzde yöntemi Oran Yöntemi Regresyon yöntemi Kısa vadeli finansman kararlarının alınmasında ise nakit bütçeleri kullanılır. 10 ©Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. 5 Fonların Sağlanması İşletmenin ihtiyaç duyduğu fonların, zamanında ve en uygun koşullarla sağlanmasıdır. Ülkemizde çoğu küçük ve orta büyüklükteki işletme yeterli ve zamanında fon bulamadıkları için kapanmak durumunda kalmaktadır. 11 Fonların Yatırımı İşletmedeki fonların, beklenen gelir ve risk göz önünde bulundurularak ve işletme amaçlarına en uygun şekilde; menkul kıymetlere, alacaklara, stoklara veya duran varlıklara yatırılmasıdır. 12 ©Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. 6 Özel Finansal Sorunların Çözümü Şirket birleşmeleri ve satın almaları sadece dünyada değil ülkemizin gündeminde de ağırlığını artırmaktadır. Şirket birleşme ve satın alma faaliyetleriyle ilgili teknik konular (firmanın piyasa değerinin belirlenmesi, marka değerinin tespit edilmesi gibi) finans yöneticisinin sorumluluğu altındadır. 13 İşletmelerde Vekalet Sorunu (Asil Vekil Sorunu) Vekalet sorununu çözmek için; Yöneticilere Teşvik Verilmesi Yönetim Kurulunun Başarısız Yöneticiyi Görevden Alması Özel Takip Yasal Müeyyide ve Yaptırımlar gibi uygulamalara başvurulmaktadır. 14 ©Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. 7 Kurumsal Yönetim İlkeleri Sorumluluk Hesap Verebilme Şeffaflık Eşitlik 15 Finansal Yönetimin Diğer Bilim Dallarıyla İlişkisi Finansal yönetimin en fazla ilişki içerisinde olduğu bilimsel dallar herhalde muhasebe ve ekonomidir. Pazarlama, üretim, yönetim ve örgüt teorisi, sayısal yöntemler ve diğer işletme fonksiyonları ve bilim dalları ise finansla ilişkili diğer disiplinlerdir. Muhasebe; işletmede mali karakterdeki olayları sistemli bir biçimde kaydeden, sınıflandıran, özetleyen ve elde edilen bilgilerin analizini ve yorumunu yapan bir bilim dalı olup finansal karar ve analizlerde muhasebenin ürettiği mali tablo ve verilerden sık sık faydalanılır. 16 ©Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. 8 Finansal Yönetimin Diğer Bilim Dallarıyla İlişkisi Ekonomi, finansal yönetimin yakın ilişkide olduğu bir diğer disiplin olup iktisadi prensipler finansal kararlar için temel oluşturmaktadır. Ekonomi bilimi, makro ve mikro ekonomi olarak iki alt gruba ayrılır. Mikro ekonomi işletmelerin, bireylerin ve ailelerin iktisadi kararlarıyla ilgilenerek finans yazınına doğrudan katkıda bulunmaktadır. Makro ekonomi ise, ekonomiyi bir bütün olarak ele almaktadır. Bir finans yöneticisi, ekonominin genel durumunu, yani para ve sermaye piyasalarını yakından izlemek mecburiyetindedir. 17 Finansal Yönetimin Diğer Bilim Dallarıyla İlişkisi Yönetim ve örgüt teorisi, pazarlama, üretim, istatistik, sayısal yöntemler finansal yönetimin ilişkili olduğu diğer disiplinlerdir. Finansal yönetimin bu disiplinlerle olan ilişkisi gün geçtikçe daha da artmaktadır. 18 ©Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. 9 Finansal Yönetimin Takip Etmesi Gereken Konular Ekonomi Finans piyasalarının işleyişi Finansal kurumlar ve finansal araçlar Fon maliyetleri Vergiler Merkez bankası ve hazine politikası, Enflasyon ve faiz oranları vb. konularda bilgi sahibi olmalıdır. 19 Finansal Kararlar İle Firma Değeri Arasındaki İlişki KARARLAR 1. Firmanın faaliyette bulunacağı sektör 2. Firmanın büyüklüğü 3. Firmanın kullandığı teknoloji 4. İşletmenin sermaye yapısı 5. İşletmenin likidite durumu 6. İşletmenin gerçekleştireceği yatırım projeleri vb. Kârlılık Firma Değeri Risk 20 ©Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. 10 Amaç Neden Kâr Maksimizasyonu Olamaz? Finansal Yönetimin Takip Etmesi Gereken Konular Kâr, subjektif bir kavramdır. Tek başına bir anlam ifade etmez. Hangi kâr kavramı Kısa Vadeli Kâr Uzun Vadeli Kâr Kâr Marjı Kâr Tutarı Kârlılık Oranı 21 Amaç DEĞER MAKSİMİZASYONU 22 ©Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. 11 Firmanın Amacı FİRMANIN AMACI: FİRMANIN PİYASA DEĞERİNİ YA DA BİR DİĞER DEYİŞLE HİSSEDARLARIN SERVETİNİ MAKSİMUM KILMAKTIR. 23 Finans Yöneticisinin Görevi Finans yöneticisinin temel görevi; işletmenin piyasa değerini veya işletme ortaklarının servetlerini maksimum yapacak şekilde, yatırım ve finanslama kararlarını almaktır. 24 ©Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. 12 Finans Yöneticisinin Amaç Fonksiyonu Max V = f (I, F, D) V = İşletmenin Değeri I = Yatırım Kararları (hangi varlıklara, ne kadar yatırım yapılacağı) F = Finansal Kararlar (yatırımların nasıl finanse edileceği) D = Firmanın Kâr Dağıtımına İlişkin Kararlar 25 Kâr Maksimizasyonu ve Fırsat Maliyeti Firmanın piyasa değerini artırmanın yolu yatırımdan beklenen getiri oranının yatırımcının beklediği getirinin üstünde olmasına dikkat etmekten geçer. Yatırımın getirisinin sermayenin maliyetinin üstünde olması durumunda sermayenin getirisi artar ancak bu hisse senedinin değerinin artacağı anlamına gelmez. Hisse senedinin değerinin artması için yatırımdan beklenen getiri oranının yatırımcının beklediği getirinin üstünde olması gerekir. Temettü politikalarını anlatırken de vurgulayacağımız gibi, yatırımdan beklenen getiri oranı yatırımcının beklediği getiri oranının altındaysa hisse değerini korumak için yatırım yapmak yerine temettü verilmelidir. 26 ©Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. 13 İşletmelerde Finans Fonksiyonunun Örgütlenmesi İşletmelerde finans bölümü, fon gereksinimlerinin belirlendiği ve fonların bölümlere tahsisinin yapıldığı bir merkezdir. Finans fonksiyonunun örgütteki yeri, işletmelerin küçük, orta veya büyük işletme oluşuna göre değişiklik göstermektedir. 27 İşletmelerde Finans Fonksiyonunun Örgütlenmesi (Devam) Mikro ve küçük ölçekli işletmelerde finans fonksiyonu, genellikle işletme sahibi veya genel müdür tarafından yerine getirilir. Orta büyüklükteki işletmelerde, genellikle finans fonksiyonu ile muhasebe fonksiyonu aynı çatı altında toplanmıştır ve aynı yöneticinin sorumluluğu altındadır. 28 ©Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. 14 İşletmelerde Finans Fonksiyonunun Örgütlenmesi (Devam) Büyük ölçekli işletmelerde, finans fonksiyonu ayrı bir departman olarak örgüt şemasındaki yerini alır. Büyük işletmelerde muhasebe, finans fonksiyonun altında alt bir fonksiyon olarak yer almaktadır. Büyük işletmelerde oluşturulmaktadır. “Finans Komitesi” de 29 Finans Komitesi Finans komitesi, işletmenin yöneticilerinden oluşur. fonksiyonel bölüm Finans komitesine genellikle yönetim kurulu başkanı başkanlık eder. Komite, genellikle ayda bir toplanır. Finans komitesinin görevi, finans ve muhasebe sorunlarının çözümü için politikalar saptamak ve gerekli düzenlemeleri yapmaktır. 30 ©Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. 15
