İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER
BÖLÜM I
Öğr. Gör. Sadi YILMAZ
Prof. Dr. Ruhi SARPKAYA
ÖNSÖZ............................................................................................................................................................... xiii
EĞİTİMİN TEMEL KAVRAMLARI............................................................................1
GİRİŞ..................................................................................................................................2
EĞİTİM .............................................................................................................................................................. 3
EĞİTİM OLGUSUNUN TARİHSEL EVRİMİ ................................................................................. 4
İlkel Toplumlarda Eğitim.............................................................................................................................. 5
Köleci Toplumlarda Eğitim.......................................................................................................................... 5
Feodal Toplumlarda Eğitim......................................................................................................................... 7
Kapitalist Toplumlarda Eğitim ................................................................................................................... 7
Sosyalist Toplumlarda Eğitim..................................................................................................................... 9
EĞİTİM SÖZCÜĞÜNÜN ETİMOLOJİK ANALİZİ VE ONA YÜKLENEN
TOPLUMSAL ANLAMLAR..................................................................................................................... 9
Bazı Eğitim Tanımları..................................................................................................................................... 12
İNSAN KÜLTÜR VE EĞİTİM................................................................................................................. 14
Kültürleme ......................................................................................................................................................... 17
Kültürleşme ....................................................................................................................................................... 18
EĞİTİM HAKKI ve EĞİTİMDE FIRSAT EŞİTSİZLİĞİ.............................................................. 18
EĞİTİM TÜRLERİ ........................................................................................................................................ 20
İNFORMAL (DOĞAL) EĞİTİM............................................................................................................. 21
FORMAL (BİÇİMSEL) EĞİTİM ............................................................................................................. 22
Örgün Eğitim..................................................................................................................................................... 22
Okul Öncesi Eğitim ......................................................................................................................................... 22
İlköğretim ........................................................................................................................................................... 23
Ortaöğretim ....................................................................................................................................................... 23
Yükseköğretim ................................................................................................................................................. 23
Yaygın Eğitim.................................................................................................................................................... 24
Halk Eğitimi....................................................................................................................................................... 25
iii
Çıraklık Eğitimi ................................................................................................................................................ 25
Hizmetiçi Eğitim .............................................................................................................................................. 26
Uzaktan Eğitim e-Öğrenme.......................................................................................................................... 26
ÖĞRENME ........................................................................................................................27
ÖĞRETME .......................................................................................................................27
ÖĞRETİM ........................................................................................................................28
ÖĞRETİM PROGRAMI .................................................................................................28
ÖZEL EĞİTİM ..................................................................................................................29
ELEŞTİREL PEDOGOJİ (EĞİTBİLİM)........................................................................30
ÖZET .................................................................................................................................................................. 32
KAYNAKÇA ................................................................................................................................................... 34
DEĞERLENDİRME SORULARI ........................................................................................................... 36
BÖLÜM II
Yrd. Doç. Dr. Turan Akman ERKILIÇ
SOSYO-EKONOMİK, POLİTİK VE PEDAGOJİK BOYUTLARIYLA EĞİTİMİN
FELSEFİ TEMELLERİ .................................................................................................................................. 39
GİRİŞ .................................................................................................................................................................. 40
FELESEFENİN EĞİTİM ALANINA KATKILARI. ...................................................40
EĞİTİM ve FELSEFİ TEMELLERİ NASIL ÇALIŞILMALIDIR?. ...........................42
FELSEFENİN ÇALIŞMA ALANLARI.................................................................................................. 43
ONTOLOJİ: Varlık Felsefesi .............................................................................................................. 43
EPİSTEMOLOJİ: Bilgi Felsefesi ........................................................................................................ 44
AKSİYOLOJİ: Değer Felsefesi........................................................................................................... 45
BİLİM FELSEFE İLİŞKİLERİ BENZERLİKLER FARKLILIKLAR........................................... 47
Bilim Felsefe İlişkileri ve Benzerlikler ............................................................................................ 48
Bilim ve Felsefe Arasındaki Farklılıklar......................................................................................... 49
BAŞLICA FELSEFELER ve EĞİTİME YANSIMALARI............................................................... 50
İdealist - Klasik Görüşler ve Eğitime Yansımaları ..................................................................... 51
Realist - Esasici Görüşler ve Eğitime Yansımaları...................................................................... 53
iv
Deneyci – Yararcı Görüşler ve Eğitime Yansımaları................................................................. 55
Liberal Görüşler ve Eğitime Yansımaları...................................................................................... 57
Yeniden Oluşturmacı Görüşler ve Eğitime Yansımaları......................................................... 60
Eleştirel-Radikal Pedagojik ve Politeknik Eğitimin Eğitime Yansımaları.......................... 62
Post-Modern Görüşler ve Eğitime Yansımaları ......................................................................... 67
ÖZET . ................................................................................................................................................................. 70
KAYNAKÇA.................................................................................................................................................... 72
DEĞERLENDİRME SORULARI . ......................................................................................................... 76
BÖLÜM III
Yrd. Doç. Dr. Pınar YENGİN SARPKAYA
EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ ............................................................................................. 79
GİRİŞ ................................................................................................................................................................. 80
EĞİTİM SOSYOLOJİSİNİN ÖNEMİ .................................................................................................. 81
EĞİTİMDE AMAÇLAR VE TOPLUM ............................................................................................... 81
EĞİTİMİN TOPLUMSAL İŞLEVLERİ ............................................................................................... 82
EĞİTİM VE AİLE .......................................................................................................................................... 83
OKUL ÇEVRE İLİŞKİSİ ............................................................................................................................ 84
KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI VE EĞİTİM ...................................................................................... 86
EĞİTİM KURUMLARI VE EŞİTLİK ................................................................................................... 87
1. Ekonomik Etkenler ..................................................................................................................... 87
2. Coğrafi Etkenler ........................................................................................................................... 88
3. Sosyal Etkenler ............................................................................................................................. 88
4. Siyasal Etkenler ............................................................................................................................ 88
BEYİN GÖÇÜ VE EĞİTİM ..................................................................................................................... 89
Beyin Göçünü Önleme .......................................................................................................................... 89
ÖZET ................................................................................................................................................................. 90
KAYNAKÇA ................................................................................................................................................... 91
DEĞERLENDİRME SORULARI .......................................................................................................... 92
v
BÖLÜM IV
Prof. Dr. Ruhi SARPKAYA
Yrd. Doç. Dr. Pınar YENGİN SARPKAYA
EĞİTİMİN TARİHSEL TEMELLERİ ................................................................................................... 97
GİRİŞ .................................................................................................................................................................. 98
BATI EĞİTİMİNİN GELİŞİMİ .............................................................................................................. 99
Antik Çağda Eğitim ................................................................................................................................ 99
Orta Çağda Eğitim ................................................................................................................................... 99
Aydınlanma Döneminde Eğitim ........................................................................................................ 100
BİLGİ TOPLUMUNDA EĞİTİM .......................................................................................................... 101
TÜRK EĞİTİMİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ ................................................................................... 102
Eski Türklerde Eğitim ............................................................................................................................ 102
Selçuklular Döneminde Eğitim .......................................................................................................... 103
Osmanlılarda Eğitim Sisteminin Gelişimi ....................................................................................... 104
1. Birinci Dönem Eğitim Kurumları(1299-1730) ..................................................................... 104
2. İkinci Dönem Eğitim Kurumları (1730-1923 dönemi) ..................................................... 107
Cumhuriyet Döneminde Eğitim Sisteminin Genel Görünümü .................................................... 109
Atatürk’ün Eğitim Politikasının Kaynakları ve Temel İlkeleri ....................................................... 112
Eğitim Ulusal Olmalıdır .......................................................................................113
Eğitim Bilimsel Olmalıdır ....................................................................................115
Eğitim Karma Olmalıdır.......................................................................................116
Eğitim Uygulamalı (İşlevsel) Olmalıdır .............................................................116
Eğitim Laik Olmalıdır ...........................................................................................117
Öğretmenlere Değer Verilmelidir.......................................................................119
Eğitim Disiplinli Olmalıdır ..................................................................................119
Öğretimde Fırsat Eşitliği Sağlanmalıdır .................................................................................... 121
Öğretim Birliği Sağlanmalıdır .............................................................................122
ÖZET .................................................................................................................................................................. 123
KAYNAKÇA ................................................................................................................................................... 125
DEĞERLENDİRME SORULARI .......................................................................................................... 127
vi
BÖLÜM V
Doç. Dr. Hakan GÜNDOĞDU
EĞİTİMİN PSİKOLOJİK TEMELLERİ .............................................................................................. 131
GİRİŞ .................................................................................................................................................................. 132
GELİŞİM PSİKOLOJİSİ VE İNSAN GELİŞİMİ ............................................................................. 133
Bedensel Gelişim ...................................................................................................................................... 134
Bilişsel Gelişim........................................................................................................................................... 136
Bilişsel Gelişimi Etkileyen Faktörler .................................................................................................. 137
Ahlak Gelişimi .......................................................................................................................................... 140
Psikoseksüel Gelişim .............................................................................................................................. 141
Psikososyal Gelişim ................................................................................................................................ 142
Öğrenme ..................................................................................................................................................... 144
Klasik Koşullama ..................................................................................................................................... 144
Edimsel Koşullama ................................................................................................................................ 145
Bilgiyi İşleme Kuramı.............................................................................................................................. 146
ÖZET .................................................................................................................................................................. 148
KAYNAKÇA ................................................................................................................................................... 150
DEĞERLENDİRME SORULARI ........................................................................................................... 151
BÖLÜM VI
Yrd. Doç. Dr. Erdal KÜÇÜKER
EĞİTİMİN YÖNETSEL TEMELLERİ................................................................................................... 155
GİRİŞ .................................................................................................................................................................. 156
Eğitimin Politik İşlevi ve Eğitim Hakkı ................................................................................................... 156
Devlet Nedir, Kökenleri Nelerdir? ............................................................................................................ 159
Liberalizmin Devlet Anlayışı ........................................................................................................ 161
Marksizmin Devlet Anlayışı ........................................................................................................ 162
Realizmin Devlet Anlayışı.............................................................................................................. 162
Devlet Politika İlişkisi .................................................................................................................................... 163
Yönetim Nedir? .............................................................................................................................................. 165
vii
Karar verme ....................................................................................................................................... 168
Örgütleme ........................................................................................................................................... 169
İletişim................................................................................................................................................... 169
Etkileme ............................................................................................................................................... 170
Eşgüdümleme .................................................................................................................................... 170
Değerlendirme (Denetleme) .......................................................................................................... 171
Okul Yönetimi Nedir? ................................................................................................................................... 173
Okul Yönetiminin Amaçları ........................................................................................................................ 174
Okul Yönetiminin Görevleri ....................................................................................................................... 175
ÖZET .................................................................................................................................................................. 179
KAYNAKÇA ................................................................................................................................................... 180
DEĞERLENDİRME SORULARI .......................................................................................................... 182
BÖLÜM VII
Yrd. Doç. Dr. Atila YILDIRIM
EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ................................................................................................ 187
GİRİŞ .............................................................................................................................................................. 188
Ekonomi Nedir? Ekonominin Temel Özellikleri ................................................................................. 192
Eğitim Ekonomi İlişkisi ................................................................................................................................. 195
Kalkınma ve Eğitim ........................................................................................................................................ 196
Ekonomik Büyüme ve Eğitim İlişkisi ....................................................................................................... 197
Eğitim Sunusu(arzı) ve Özellikleri ............................................................................................................ 195
Eğitim İstemi(talep) ve Özellikleri ............................................................................................................ 197
Eğitimin Finansman Kaynakları ................................................................................................................ 198
Eğitim Harcamaları ve Özellikleri ............................................................................................................. 201
İşgücü Planlaması ve Ekonomi İlişkisi ................................................................................................... 202
Ekonomi Eğitimi ............................................................................................................................................. 207
ÖZET .................................................................................................................................................................. 209
KAYNAKÇA ................................................................................................................................................... 210
DEĞERLENDİRME SORULARI .......................................................................................................... 211
viii
BÖLÜM VIII
Doç. Dr. Ramazan BAŞTÜRK
EĞİTİM BİLİMLERİNDE YÖNTEM ..........................................................................215
GİRİŞ .................................................................................................................................................................. 216
BİLİMSEL ARAŞTIRMANIN AŞAMALARI .................................................................................... 217
Araştırma Konusunun Belirlenmesi ........................................................................217
Problemin Ortaya Konması ................................................................................................................. 219
İlgili Kaynakların Taranması ............................................................................................................... 219
Araştırma Yönteminin Belirlenmesi ................................................................................................. 219
ARAŞTIRMA YAKLAŞIMLARI ........................................................................................................... 221
Nicel Araştırma Yaklaşımı ................................................................................................................... 222
Betimsel Model ......................................................................................................................................... 223
Deneysel Model ....................................................................................................................................... 224
Nitel Araştırma Modelleri .................................................................................................................... 224
ÖZET ................................................................................................................................................................... 227
KAYNAKÇA ....................................................................................................................227
DEĞERLENDİRME SORULARI .......................................................................................................... 228
BÖLÜM IX
Doç. Dr. Kazım ÇELİK
BİR MESLEK OLARAK ÖĞRETMENLİK ....................................................................................... 231
GİRİŞ .................................................................................................................................................................. 232
MESLEK NEDİR? MESLEKLEŞME KOŞULLARI ........................................................................ 233
ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ MESLEKLEŞME KOŞULLARI ................................................... 235
ÖĞRETMEN ROLLERİ ............................................................................................................................. 240
ÖĞRETMENDE BULUNMASI GEREKEN KİŞİSEL VE MESLEKSEL NİTELİKLER . 241
ÖĞRETMEN YETERLİLİKLERİ ........................................................................................................... 243
Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri .......................................................................................... 244
ix
ÖĞRETMEN YETİŞTİRME SİSTEMİNDEKİ GELİŞMELER ................................................. 251
Cumhuriyet Dönemi Öncesi Gelişmeler ......................................................................................... 251
Cumhuriyet Dönemi ............................................................................................................................. 251
1939-1950 Arası Gelişmeler ........................................................................................................... 252
1950-1960 Arası Gelişmeler ............................................................................................................... 253
ÖĞRETMENİN ÖZEL GÜNLERİ ...............................................................................255
24 Kasım Öğretmenler Günü ....................................................................................255
16 Mart Öğretmen Okullarının Kuruluş Yıldönümü ............................................255
ÖĞRETMEN ANDI ........................................................................................................256
SONSÖZ ...........................................................................................................................256
ÖZET .................................................................................................................................................................. 256
KAYNAKÇA ................................................................................................................................................... 258
DEĞERLENDİRME SORULARI .................................................................................259
BÖLÜM X
Yrd. Doç. Dr. Meral URAS
Yrd. Doç. Dr. Aydan KURŞUNOĞLU
EĞİTİM AÇISINDAN TOPLUMSAL DEĞİŞME VE YENİLEŞME ..................................... 263
GİRİŞ .................................................................................................................................................................. 264
1. Değişme nedir? .................................................................................................................................... 264
2. Değişme İle İlgili Kavramlar ............................................................................................................ 266
3. Toplumsal Değişmenin Önemi ...................................................................................................... 268
4. Toplumsal Değişme Türleri ............................................................................................................ 268
5. Toplumsal Değişmenin Kaynakları .............................................................................................. 269
Ekonomik Güçler ......................................................................................................................... 269
Teknolojik Güçler ......................................................................................................................... 270
x
6. Değişmeye Karşı Oluşan Tutumlar ve Değişmeye Direnç ................................................... 271
7. Toplumsal Değişme Kuramları ...................................................................................................... 273
EĞİTİM VE TOPLUMSAL DEĞİŞME ............................................................................................... 276
Toplumsal Değişmede Eğitimin Rolü .............................................................................................. 277
Eğitim ve Ekonomik Değişme ............................................................................................................ 279
Eğitim ve Teknolojik Değişme ............................................................................................................ 282
Eğitim ve Toplumsal Güçler ................................................................................................................ 283
Eğitim ve Toplumsal Değişme İlişkisini Açıklayan Farklı Görüşler ...................................... 284
ÖZET ................................................................................................................................................................. 286
KAYNAKÇA.................................................................................................................................................... 287
DEĞERLENDİRME SORULARI .......................................................................................................... 290
xi