09.01.2015-Otuz Yıldan Fazla Süreye İkramiye Hakkının Önü Açıldı

09.01.2015-Otuz Yıldan Fazla Süreye İkramiye Hakkının Önü Açıldı
Otuz Yıldan Fazla Süreye İkramiye Hakkının Önü Açıldı
Anayasa Mahkemesinin memurların emekli olurken aldıkları emekli ikramiyesinde 30 yıllık sınırı
iptal eden 2013/111 Esas ve 2014/195 Karar sayılı içtihadı Resmi Gazetenin 07.01.2015 tarihli
nüshasında yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunuyor.
Artık 07.01.2015 tarihinden itibaren emeklilik dilekçesi verenlerin kamuda geçmiş sürelerine
istinaden ödenecek emekli ikramiyelerinde 30 yıllık sınır uygulanmaksızın 35-40 yıllık süreler
için bile ikramiye ödemesi yapılması gerekiyor.
İkramiyede muhatap
Emekli ikramiyesi ödemesini yapan SGK ise de bu konuda asıl muhatap kamu kurumları, zira
SGK ikramiyeyi öder ödemez ilgili kamu kurumun rücu ediyor.
Gerekçe
Mahkeme iptal kararına gerekçe olarak;
"30 yıl ve daha az çalışanların emekli ikramiyesinin hesabında çalıştıkları süre kadar
yararlanmalarına olanak tanındığı halde 30 yıldan fazla çalışan iştirakçilerin belirtilen süreden
fazla olan fiili hizmet süreleri için emekli ikramiyesinden yararlandırılmadığı, ikramiye hesabının
1/4
09.01.2015-Otuz Yıldan Fazla Süreye İkramiye Hakkının Önü Açıldı
30 yıl ile sınırlandırıldığı görülmektedir. Oysa nitelikleri ve durumları özdeş olan iştirakçiler aynı
konumdadırlar. Ancak itiraz konusu ibareyle, 30 yıl ve fazla çalışanlar arasında anlaşılabilir,
amaçla ilgili ya da makul, adil ve haklı bir nedene dayanmayan bir ayrım öngörülmüştür. Bu
durum Anayasa'nın 10. maddesinde öngörülen kanun önünde eşitlik ilkesini ihlâl etmektedir ."
diyerek 30 yıldan az hizmetle emekli olan memurlarla 30 yıldan fazla hizmetle emekli olan
memurlar arasında ayrımcılık yapıldığına işaret etmiş,
"Öte yandan, emeklilik için gerekli yaş sınırı yükseltilmesi nedeniyle iştirakçiler emekli olabilmek
için daha fazla çalışmak zorunda kalmaktadırlar. 30 yıldan fazla çalışmalarına rağmen bu
süreler için emekli ikramiyesi ödenmemesi belirtilen iştirakçiler yönünden hak kaybına neden
olmaktadır. Dolayısıyla iştirakçilerin çalıştığı halde bu sürelere ilişkin emekli ikramiyesi
ödenmemesi adalet ve hakkaniyete uygun olmadığından itiraz konusu ibare, sosyal güvenlik
hakkına ve hukuk devleti ilkesine de aykırılık oluşturmaktadır ."
diyerek de bizce de en önemli gerekçeye parmak basmıştır.
Zira ülkemizde emeklilik için yüksek yaş şartı getirilmemiş iken konan bu kuraldan daha önce emeklilik yerine 30 yıldan fazla da olsa çalışmaya devam etmeyi tercih edenler etkilenmekte
iken getirilen yaş şartı nedeniyle iştirakçiler ve sigortalılar artık ister istemez çalışmaya devam
etmek durumunda kalmaktadırlar. Emekli aylığı bağlanmadan asgari hizmet süresini
tamamlayıp çalışmadan beklemek de hayatın olağan akışına aykırı düşüyor. Hal böyle iken
uygulanan 30 yıl kuralı, hem yaş şartını nedeniyle iştirakçileri çalışmaya devam etmeye
zorlamak, hem de bu fazladan görev süresi boyunca ikramiye hakkını da esirgemek demek
olacaktı.
30 Yıl Şartı Kimler İçin Devam Edecek?
İptale konu kural 5434 sayılı Kanunun 89 uncu maddesinin dördüncü fıkrasıydı. Oysa aynı
maddenin sekizinci fıkrasında da;
" Emekli ikramiyesini aldıktan sonra yeniden iştirakçi durumuna girenlerin tekrar emekliye
2/4
09.01.2015-Otuz Yıldan Fazla Süreye İkramiye Hakkının Önü Açıldı
ayrılmalarında, sadece sonradan geçen hizmetlerine karşılık yukarıdaki esaslara göre emekli
ikramiyesi ödenir. Şu kadar ki, evvelce verilmiş olan ikramiye ile sonradan geçen hizmetler için
ayrıca tahakkuk ettirilecek ikramiyenin hesabına esas alınan fiili hizmet süreleri toplamı, 30
yıldan fazla olamaz ve evvelce 30 hizmet yılı için emekli ikramiyesi ödenmiş olanlara hiçbir
şekilde ikramiye farkı ödenmez ."
deniyordu. Bu fıkradaki 30 yıl şartı iptal edilmediği için Emekli Sandığı'ndan emekli olup yeniden
iştirakçi olanların sonraki hizmetlerine dair alacakları ikramiye önceki hizmeti ile birlikte
değerlendirilip 30 yıldan fazlasının ödenmemesi hükmü devam edecek. Bu durumdaki çelişkiyi
yeni bir düzenleme düzeltmek Hükümete düşüyor.
Borçlanmalar ve İkramiye
Yapılacak hizmet borçlanmlarından sadece askerlik borçlanması süreleri ikramiyeye dahil,
aylıksız izin borçlanmaları ise hariçtir, devlet memurların tanınan doğum borçlanması da
böyledir.
Eski Emekliler Ne Olacak?
07.01.2015 tarihinden önce emekli olanların ikramiye konusu ilk bakışta bu kararın kapsamı
dışında bulunuyor. Zira Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümüyor. Bununla birlikte istifa
sonrası başka sigortalılıklardan emeklilikte ikramiye konusundaki Anayasa Mahkemesinin
2005/40 Esas ve 2009/17 Karar sayılı iptal kararı ile 2010/81 Esas ve 2011/78 Karar sayılı
içtihatlarının Danıştay tarafından yorumlanmasıyla önceki tarihlerde emekli olanlara da teşmil
edilmişti. Buna benzer yeni iptale uygun biçimde açılacak idari davalarla bu konuda hukuk
yoluyla şans denenebilir.
İkramiye Hesabı Nasıl Yapılır?
Emekli İkramiyesi Emekli Sandığı Matrahının hizmet yılı ile çarpılması ile hesaplanıyor. Bir
yıldan az süreler dikkate alınmıyor. Emekli Sandığı Matrahı ise emeklilik göstergesi, kıdem
yılının 20 katı ve ek göstergenin memur maaş katsayısı ile çarpımı; taban aylık katsayısının
3/4
09.01.2015-Otuz Yıldan Fazla Süreye İkramiye Hakkının Önü Açıldı
1000 katı ve en yüksek devlet memuru göstergeleri toplamının (9500’dür) memur maaş
katsayısının çarpımının ek göstergeye göre belli bir oranının toplamından oluşuyor.
Emekli Sandığı matrahı hesabında öğrenim derecesi, unvan ve kazanılmış hak aylık derecesine
göre saptanan “Ek Gösterge” en önemli değişkeni oluşturuyor. Ek göstergeye göre değişen
oranın, ek göstergesi 2200’den düşük olanlarda %40 oranında, ek göstergesi 2200-3599
arasında %70 oranında, ek göstergesi 3600-4799 arasında %130, ek göstergesi 4800-6399
arasında %150, ek göstergesi 6400-7599 arasında %180, ek göstergesi 7600-8399 arasında
%200, ek göstergesi 8400 ve üzerinde olanlarda %240’ı oranında uygulanması gerekiyor.
Müstakbel Torbadan Bir Madde Eksildi
Bir kısım basında ha memura ikramiye hakkında hükümet düzenleme yapacak, 30 yıl sınırı
kalkıyor, müjde falan filan diye oyalama yapadursun, bu iptalle hep bir yenisi beklenen Torba
Kanunların tabiri caizse bir sakız maddesi elden çıkmış oldu. Çıkıyordu çıkacaktı, müjdeydi, yok
çakma müjdeydi derken, iptalle sessiz sedasız gerçekleşiverdi.
4/4