haftalık ekonomi ve finans bülteni

HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ
İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ
7 Mart 2011 / 10
İktisadi Araştırmalar Bölümü
İzlem Erdem - Müdür
[email protected] om.tr
Figen Yılmaz - Müd. Yrd.
[email protected] om.tr
Hatic e Erkiletlioğlu - İktisat Uzmanı
hatic [email protected] om.tr
Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı
[email protected] om.tr
İlker Ş ahin - İktisat Uzm. Yrd.
[email protected] om.tr
Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd.
[email protected] om.tr
Ahmet Aşarkaya - İktisat Uzm. Yrd.
[email protected] om.tr
Haftaya Bakış
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Şubat ayına ait enflasyon verilerini açıkladı. Şubat’ta önceki aya göre TÜFE gıda
ve enerji fiyatlarındaki yükselişin etkisiyle %0,73, ÜFE emtia, tarım ve hammadde fiyatlarındaki yükselişle beklentilerin üzerinde %1,72 arttı. Aylık bazda en yüksek artışlar, TÜFE'de ana harcama grupları itibarıyla %2,54 ile gıda ve
alkolsüz içecekler grubunda, ÜFE’de sanayinin alt sektörleri itibarıyla %12,15 ile ham petrol ve doğalgaz çıkarımı alt
sektöründe kaydedildi. Yıllık TÜFE olumlu baz etkisiyle %4,16 ile son 41 yılın en düşük seviyesine gerilerken,
ÜFE'deki yıllık artış %10,87 oldu. TCMB Şubat ayı fiyat gelişmeleri raporunda, yıllık enflasyonun düşüşünde işlenmemiş gıda fiyatlarındaki geçtiğimiz yılın yüksek bazının belirleyici olduğu, temel mal ve hizmet fiyatlarının yıllık
artış oranının yükseldiği ve temel (çekirdek) fiyat göstergelerinin yıllık artış oranındaki yükselişin bir süre daha
devam etmesinin beklendiği açıklandı. Ayrıca raporda, uluslararası pamuk fiyatlarındaki artışın tekstil ve giyim
fiyatlarına yansımalarının sürdüğü belirtilirken, söz konusu etkilerin yeni sezonda giyim grubu fiyatları üzerinde
yukarı yönlü risk oluşturduğu belirtildi. Buna ek olarak raporda buğday ithalatında gümrük vergisinin 1 Mayıs
2011'e kadar geçici olarak kaldırılmasının, kısa dönemde işlenmiş gıda fiyatlarındaki artışları sınırlayacağı tahmini
yapıldı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan Hanehalkı İşgücü Araştırması 2010 Yıllık Sonuçları'na göre
2009 yılında %14 ile verinin yayımlanmaya başladığı 1988'den bugüne en yüksek seviyede gerçekleşen işsizlik oranı,
2010 yılında %11,9'a gerileyerek, OVP hedefi olan %12,2'nin altında kaldı. 2009’da %17,4 olan tarım dışı işsizlik
oranının 2010’da %14,8 olarak gerçekleştiği açıklanırken, genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı ise 2009'daki %25,3
seviyesinden 2010'da %21,7'ye geriledi. Öte yandan TÜİK Ocak ayında önceki yılın aynı ayına göre ihracatın %22,1
artarak $9,6 milyar, ithalatın %44,3 artarak $16,9 milyar düzeyinde gerçekleştiğini açıkladı. Aynı dönemde dış ticaret
açığı %89,4 artışla $7,3 milyara ulaşarak beklentilerin oldukça üstünde geldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise
Ocak ayında %56,7’ye geriledi.
Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkelerindeki risklerin, Türkiye'yi
ihracat ve petrol fiyatlarındaki artış yoluyla etkilediğini ve bu gelişmelerden 2011'de hem enflasyonun, hem cari
açığın olumsuz etkileneceğini söyledi.
Geçtiğimiz hafta ABD’de yoğun bir veri trafiği vardı. Şubat ayında tarım dışı istihdam 192.000 kişi artarken, işsizlik
oranı da %8,9 ile beklentilerin altında açıklandı. 26 Şubat'ta sona eren haftada işsizlik maaşı başvuruları ise 368.000
kişi ile önceki haftanın ve beklentilerin altında geldi. İstihdam verilerinin olumlu gelmesi, tüketici harcamalarının
artacağı ve ekonominin yavaş yavaş güç kazandığı şeklinde yorumlandı. ABD'de ISM hizmetler endeksi Şubat'ta
59,7 puana yükselirken ISM imalat endeksi ise 61,4 puanla beklentilerin üzerinde ve Mayıs 2004'ten beri en yüksek
seviyede açıklandı. İmalat endeksindeki artışta, alt bileşenleri olan istihdam ve üretim verilerinin güçlü olmasının
etkili olduğu, fakat girdi fiyatlarındaki özellikle petroldeki sert artışların endeksi baskıladığı görüldü. ABD’de Ocak
ayı kişisel tüketim harcamalarının (PCE) %0,2, kişisel gelirlerin ise %1 arttığı açıklandı. Aynı ay fabrika siparişleri
özellikle uçak ve ana metal siparişlerinin öncülüğünde %3,1 ile beklentilerin üzerinde artış kaydetti. Öte yandan,
sözleşmeleri imzalanan ve bekleyen konut satışları endeksi, Ocak'ta %2,8 ile beklentilerden fazla düşüş kaydederek,
fiyatlardaki düşüşe rağmen ev piyasasının hala istikrar kazanamadığını göstermiş oldu.
Euro Alanı’nda gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) 2010'un 4. çeyreğinde önceki çeyreğe göre %0,3, bir önceki yılın aynı
dönemine göre ise %2 büyüdüğü teyit edildi. Bölgede işsizlik oranı Ocak'ta %9,9 ile beklentilerin hafif altında açıklandı. Avrupa Birliği istatistik ofisi Eurostat'ın verilerine göre Euro bölgesi Şubat ayı enflasyonu yıllık bazda %2,4 ile
beklentilere paralel gerçekleşti. Avrupa Komisyonu tarafından yılda iki defa yayımlanan tahminlere göre Euro bölgesi 2011 yılı gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) büyüme tahminini %1,5'ten %1,6'ya revize ederken, 2011 enflasyon
beklentisini %1,8'den %2,2'ye yükseltti.
Küresel gıda fiyatları, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından hazırlanan verilere göre, Şubat'ta
bir önceki aya göre %2,2 yükselerek rekor kırdı.
Neden Önemli
ABD İstihdam Verileri
ABD istihdam verileri, tarım dışı istihdamdaki artış-azalışların yanı sıra ortalama
çalışma saatleri ve ücretlerin de sektörel
düzeyde seyrini içermesi nedeniyle emek
piyasasının nabzının tutulmasını, reel
ekonomiye ve enflasyona ilişkin beklentilerin oluşmasını sağlıyor.
Örneğin; istihdamdaki ve buna bağlı olarak
ücretlerdeki artış eğiliminin enflasyonist
baskı oluşturduğunun anlaşılması, faizlerin
artacağına; istihdamın gerilemesi ise durgunluğa ve faizlerin düşüp tahvil fiyatlarının artacağına işaret edebiliyor.
Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Tunus'un kredi notunu "BBB-"ye indirdi, görünümünü ise negatif
olarak açıklarken, Libya'nın kredi notunu BB’ye çekerek yatırım yapılabilir seviyenin altına düşürdü. Fitch'ten yapılan açıklamada, çatışmaların daha da şiddetlenmesi halinde ülkenin notunun tekrar aşağı çekilebileceği belirtildi.
Libya ulusal petrol şirketinin başkanı Şükrü Ghanem, ülkenin petrol üretiminin neredeyse yarı yarıya azaldığını,
ancak şirketin petrol üretim ve ihracatı üzerindeki denetiminin devam etiğini söyledi.
Çin'de imalat sanayi Şubat ayında son altı ayın en yavaş büyümesini kaydetti. Ocak ayında 52,9 değerini alan resmi
imalat PMI, Şubat'ta 52,2'ye geriledi. PMI verilerindeki düşüşte hükümetin enflasyonla mücadele amaçlı girişimlerinin sınai faaliyet üzerinde baskı oluşturmasının etkili olduğu görüldü.
KAPANIŞ VERİLERİ (4 Mart)
İMKB-100
:
61.113
€/$
:
1,3982
USD
:
1,5919
$/¥
:
82,26
EURO
:
2,2241
Pe trol ($/varil)
:
115,72
Göste rge Tahvil Bile şik Faizi
:
%8,93
Altın ($/ons)
:
1.428,79
7 Mart 2011
Hisse Senedi Piyasaları
Hacim (milyon TL)
ENDEKS
25.Şub
04.Mar
Değişim
İMKB-100
61.367
61.113
-%0,41
İMKB-30
75.152
74.329
-%1,10
Sınai
50.908
51.212
%0,60
Hizmetler
39.519
39.519
%0,00
Mali
90.939
90.087
-%0,94
İMKB-100
5.000
4.500
4.000
3.500
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
68.500
67.000
65.500
64.000
62.500
61.000
59.500
58.000
25.Şub
Kaynak: İMKB
28.Şub
01.Mar
02.Mar
İşlem Hacmi
03.Mar
04.Mar
İMKB-100 Endeksi
Geçtiğimiz haftaya özellikle yurtdışından gelen olumsuz haberlerin etkisinde kalarak düşüşle başlayan İMKB, bankacılık sektörüne yönelik Rekabet Kurulu soruşturması nedeniyle bankacılık hisseleri öncülüğünde tarihi düşüşlerinden birini yaşadı. Hisse
senedi piyasasında yaşanan düşüşte Orta Doğu ve Kuzey Afrika’ya ilişkin süre giden kaygıların yanı sıra, dış ticaret verilerinin
olumsuz gelmesi, TCMB’nin faiz politikasına dair belirsizlik ve BDDK’nın kredi hacmi hızlı gelişen bankalara önlem alacağı yönündeki açıklamalar da belirleyici oldu. Ayrıca, yurt dışında yaşanan satış dalgası da hisse senedi piyasasını aşağı yönlü etkiledi.
Öte yandan, hafta ortasından itibaren hisse senedi fiyatlarının geldiği düşük seviyelerin alım fırsatı olarak değerlendirilmesine
bağlı olarak gelen kuvvetli talep İMKB’de kayıpların bir kısmını telafi edilmesini sağladı. Cuma günü açıklanan ABD istihdam
verisi öncesinde piyasa beklentilerinin olumlu olması ve ABD haftalık işsizlik maaşı başvurularının 2008’den beri en düşük seviyelere gelmesi de endeksi destekledi. Bu gelişmeler sonucunda, İMKB-100 endeksi, haftalık bazda %0,41 gerileyerek Cuma gününü 61.113 seviyesinden kapattı.
Tahvil-Bono Piyasaları
(Puan)
TRT071112T14
8,69
8,93
0,24
%1,50
TRT161111T14
8,11
8,44
0,33
%1,00
TRT250112T14
8,28
8,76
0,48
%0,50
TRT110511T17
7,49
7,68
0,19
Mar.11
Şub.11
Kaynak: İMKB
Oca.11
-%1,00
Ara.10
-1,21
Kas.10
137,46
Eki.10
138,67
Eyl.10
0,11
Ağu.10
7,15
%0,00
-%0,50
Tem.10
İMKB DİBS Fiyat Endeksi
7,04
%2,05
%2,00
Haz.10
TRT130411T16
Beklenen Reel Faiz (%)
%2,50
04.Mar
May.10
Değişim
25.Şub
Mar.10
BİLEŞİK FAİZLERİ (%)
Nis.10
TAHVİL-BONO
Geçtiğimiz haftaya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da devam eden halk hareketinin yayılacağı endişeleri ile artan petrol fiyatlarının
yarattığı olumsuz havanın etkisinde başlayan tahvil ve bono piyasasında, hafta boyunca risk iştahında azalma gözlendi. TÜİK
tarafından açıklanan dış ticaret açığının beklentilerin oldukça üzerinde gelmesi de piyasa üzerinde satış baskısı oluşturdu. Hafta
sonuna yaklaşılırken Orta Doğu’da devam eden gerginliğin neden olduğu satış baskısının yanı sıra, Avrupa Merkez Bankası’nın
(ECB) faiz toplantısı ertesinde konuşan Başkan Trichet’nin açıklamalarının ECB’nin yakın dönemde bir faiz artırımına gideceği
sinyali vermesi de piyasayı olumsuz etkiledi.
Bu gelişmeler sonucunda 7 Kasım 2012 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 24 baz puan yükselişle Cuma gününü %8,93’den kapattı.
2
7 Mart 2011
Döviz Piyasaları
DÖVİZ KURLARI
$/¥
110
€/$
1,65
105
25.Şub
04.Mar
Değişim
1,55
Dolar (¹)
1,5905
1,5919
%0,09
1,45
95
Euro (¹)
2,1948
2,2241
%1,33
1,35
90
Sepet (²)
3,2805
3,3045
%0,73
€/$ Paritesi (³)
1,3750
1,3982
%1,69
81,67
82,26
%0,72
85
1,25
80
(³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir.
€/$
Mar 11
Şub 11
Oca 11
Ara 10
Kas 10
Eki 10
Eyl 10
Ağu 10
Tem 10
(²) 1$ + 0,77 €
Haz 10
(¹) 15:30'da aç ıklanan TCMB döviz alış kurudur.
May 10
75
Nis 10
1,15
Mar 10
$/Yen Paritesi (³)
100
$/¥
Geçtiğimiz hafta Avrupa Merkez Bankası (ECB) yaptığı toplantıda faizlerde herhangi bir değişikliğe gitmedi. Ancak, toplantı
ertesinde ECB Başkanı Trichet yaptığı açıklamayla bankanın yakında faiz artırımına gideceği beklentisini yarattı. Bu durum
Euro’nun diğer para birimleri karşısında değer kazanmasını sağladı. Öte yandan, Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde yaşanan siyasi karmaşanın yanı sıra Euro Alanı’nın sorunlu ekonomilerine ilişkin süren kaygılar nedeniyle küresel piyasalarda görülen belirsizlik ve güvensizliğin bir sonucu olarak güvenli limanlara yönelim artarken Dolar’ın özellikle son dönemde düşük seyir
izlediği Yen’e karşı değerlenmesini sağladı.
Haftalık bazda €/$ paritesi %1,69 artışla 1,3982 olurken, $/¥ paritesi %0,72 yükselerek 82,26 değerini aldı.
TL ise yurtdışı parite gelişmelerinin yanı sıra yurtiçi piyasalarda yaşanan gelişmelere bağlı olarak Dolar ve Euro karşısında değer
kaybetti.
Eurotahvil Piyasaları
VIX Endeksi
EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM
Değişim
25.Şub
04.Mar
(Puan)
55
45
EMBI+
Ende ks
547,86
552,11
4,25
35
Spre ad
276
259
-17
25
Ende ks
368,66
371,06
2,40
Spre ad
236
223
-13
Türkiye
15
Mar.11
Şub.11
Oca.11
Ara.10
Kas.10
Eki.10
Eyl.10
Ağu.10
Tem.10
Haz.10
Nis.10
May.10
5
Mar.10
Kaynak: JP Morgan
19,06
Gelişmekte olan ülke eurotahvilleri, Libya’daki gerginliğin yatışmaya başlaması ve Kaddafi’nin güç kaybettiği haberleri ile haftaya alıcılı başlasa da, ABD’nin insani yardım amacıyla askeri gemileri Libya’ya göndermesi ve gösterilerin Suudi Arabistan’a sıçrama ihtimalinin gündeme gelmesi üzerine satış baskısı altında kaldı. Ayrıca, Portekiz’in bono ihalesinde borçlanma maliyetinin
önceki ihalelere göre artmış olması ve talebin düşüklüğü bu ülkeye ve Euro Alanı’na yönelik endişeleri bir miktar arttırdı. Diğer
taraftan ABD’de ve Avrupa’da açıklanan olumlu makro ekonomik veriler, eurotahvil piyasasını yukarı yönlü destekledi.
Haftalık bazda gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi 17 baz puan azalarak 259’a gerilerken, Türk eurotahvillerinin
risk primi 13 baz puan düştü ve 223 oldu.
Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi geçtiğimiz hafta bulunduğu 19,22 seviyesinden 19,06’ya geriledi.
3
7 Mart 2011
Emtia Piyasaları
Altın
Petrol
$/varil
Gerek Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da son haftalarda yaşanan
gelişmelerin yarattığı gerginlikler, gerekse enflasyon kaynaklı
endişelerle değerli metal fiyatlarındaki yükseliş geçen hafta da
devam etti. Dolar’ın Euro karşısındaki zayıf seyri de altındaki
yükselişi destekleyen bir unsur oldu. Çarşamba günü ulaşılan
yüksek seviyenin ardından Perşembe yaşanan kar satışları
haftalık artışı sınırlasa da, Cuma günü yatırımcıların Libya’daki çatışmalara ve bölge genelindeki huzursuzluğa odaklanması altına tekrar alım getirdi. Temel eğiliminin önümüzdeki
günlerde de artış yönünde olması beklenen altın fiyatları,
haftalık bazda %1,4 artarak Cuma günü $/ons 1.428,79 düzeyine çıktı.
Mar 11
Oca 11
Ara 10
Kas 10
Eki 10
Eyl 10
Ağu 10
Tem 10
Haz 10
May 10
Nis 10
Mar 11
Mar 10
60,00
Şub 11
900,00
Oca 11
70,00
Ara 10
1.000,00
Kas 10
80,00
Eki 10
1.100,00
Eyl 10
90,00
Ağu 10
1.200,00
Tem 10
100,00
Haz 10
1.300,00
May 10
110,00
Nis 10
1.400,00
Mar 10
115,72
120,00
1.428,79
1.500,00
Şub 11
$/ons
Geçen hafta Perşembe günü yaşanan duraksama hariç, petrol
fiyatlarındaki yükseliş devam etti. Dolar’ın Euro karşısında zayıflaması ve petrol stoklarında azalış olması fiyatlardaki yükselişi destekledi. Perşembe günü, Venezüella’nın Libya'daki krize
çözüm önerisinin Libya yönetimi tarafından değerlendirilebileceğinin açıklanmasıyla petrol fiyatları bir miktar düştü. Cuma
günü Venezüella’nın anlaşma planının Libya’daki yönetim karşıtı aktivistler tarafından reddedilmesiyle tekrar yükselişe geçen
brent türü petrolün spot fiyatı geçtiğimiz hafta %3,7 artarak
Cuma günü kapanışta $/varil 115,72 oldu.
Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki gerginliğe bağlı olarak petrol
fiyatlarındaki yükselişin devam etmesini bekliyoruz.
Bu Haftanın Gündemi
7 Mart
182 Gün Vadeli, 7 Eylül 2011 İtfa Tarihli, TL Cinsi Iskontolu Hazine Bonosunun İhracı
8 Mart
TÜİK Ocak Ayı Sanayi Üretimi Endeksi (Piyasa Beklentisi: %16,2 Artış)
Hazine Şubat Ayı Nakit Dengesi Gerçekleşmesi
TCMB Mart Ayı I. Dönem Beklenti Anketi
609 Gün Vadeli, 7 Kasım 2012 İtfa Tarihli, TL Cinsi Iskontolu Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı
9 Mart
Hazine İç Borç Ödemesi (TL3.194 Milyon)
10 Mart
ABD Ocak Ayı Dış Ticaret Dengesi (Piyasa Beklentisi: $41 Milyar Açık)
11 Mart
TÜİK Ocak Ayı Sanayi Ciro ve Sipariş Endeksleri
TCMB Ocak Ayı Ödemeler Dengesi Verisi (Cari Açık Tahminimiz: $6,05 Milyar)
ABD Şubat Ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi Aylık: %1 Artış, Otomotiv Hariç: %0,7 Artış)
ABD Mart Ayı Michigan Üniversitesi Tüketici Güven Endeksi (Piyasa Beklentisi: 76,5)
4
7 Mart 2011
Uyarı Notu:
Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak
suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda
tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş.’nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir.
İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir
amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır.
5