haftalık ekonomi ve finans bülteni

HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ
İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ
5 Kasım 2012 / 44
İktisadi Araştırmalar Bölümü
İzlem Erdem - Müdür
[email protected] om.tr
Haftaya Bakış
Hatic e Erkiletlioğlu - Uzman
hatic [email protected] om.tr
5 Kasım Pazartesi itibariyle kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Türkiye'nin
uzun dönem yabancı para cinsinden kredi notunu bir kademe arttırarak “BB+”dan
“BBB-”ye yükselterek yatırım yapılabilir seviyeye çıkarırken kredi notu görünümünü
‘durağan’ olarak belirledi. Kamu maliyesi ve güçlü bankacılık sektörünün kredi notunun yatırım yapılabilir seviyeye yükseltilmesinde önemli rolü olduğu vurgulandı. Cari
açıkta yaşanacak belirgin bir düşüşün Türkiye’nin kredi notunu yukarı yönlü etkileyeceği ifade edilmekle birlikte yakın vadede bunun öngörülmediği ifade edildi.
Aslı Göksun Ş at - Uzman
[email protected] om.tr
Geçtiğimiz hafta yurtiçinde Eylül ayı dış ticaret rakamları dikkatle izlenirken, yurtdışında ABD istihdam verisi öne çıktı.
Figen Yılmaz - Müd. Yrd.
[email protected] om.tr
Özgür Demirtaş - Uzman
[email protected] om.tr
İlker Ş ahin - Uzm. Yrd.
[email protected] om.tr
Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd.
[email protected] om.tr
Neden Önemli
Kredi Notu
Kredi derecelendirme kuruluşları tarafından belirlenen kredi
notları, ülkelerin finansal yükümlülüklerini yerine getirebilme kapasitelerinin, kredi riskliliklerinin bir göstergesidir. Kredi notunun “yatırım yapılabilir” olarak nitelenen seviyede
olması, ülkelerin dış finansmana erişimi açısından önemli bir
eşiktir. Kredi derecelendirme
kuruluşlarından
S&P
ve
Fitch’in derecelendirme yöntemine göre BBB- ve üstü, Moody’s’e göre ise Baa3 ve üstü
kredi notları yatırım yapılabilir
seviye olarak tanımlanmaktadır.
Derecelendirme, vade açısından uzun/kısa olmak üzere
ikiye ayrılmakta, ülkelerin
uzun/kısa vadede yükümlülüklerini yerine getirebilme olanakları değerlendirilmektedir.
Döviz ve ulusal para cinsinden
derecelendirme ise, ülkelerin
söz konusu paralar cinsinden
yükümlülüklerini ilgili para
TÜİK tarafından açıklanan dış ticaret istatistiklerine göre Eylül ayında ihracat bir önceki
yılın aynı ayına göre %21 artarak $13.013 milyona çıkarken, aynı dönemde ithalat %6,4
düşüşle $19.838 milyon oldu. Böylece aylık bazda dış ticaret açığı $6,8 milyar düzeyinde
gerçekleşmiş oldu. 12 aylık kümülatif rakamlara bakıldığında ihracat $148 milyara yükselirken, iç ve dış talebi dengelemek amacıyla atılan adımlarla ithalat $236 milyara geriledi.
Eylül ayında en fazla ihracatın Ağustos ayında olduğu gibi kuvvetli altın ihracatının
etkisiyle Birleşik Arap Emirlikleri’ne yapıldığı görülüyor. Eylül ayında yapılan $1,6 milyarlık kıymetli taş ve metal ihracatının $1,14 milyarı bu ülkeye gerçekleştirilirken,
BAE’ye yapılan Eylül ayı ihracatı 2011 yılının aynı ayına göre %452 artışla $1,4 milyar
oldu.
Mal gruplarına göre incelendiğinde, enerji hariç tüm mal gruplarında ithalatın aylık
bazda gerilediği, özellikle sermaye malları ile enerji hariç ara malları ithalatındaki düşüşün belirgin olduğu görülüyor. Öte yandan, pazar çeşitlendirmesinde elde edilen başarının etkisiyle aramalı ve tüketim malı ihracatında yıllık bazda kayda değer bir yükseliş
olduğu gözleniyor.
Geçtiğimiz hafta Euro Alanı Eylül ayı istihdam verisi açıklandı. %11,5 olan piyasa beklentilerini aşarak %11,6 olduğu ifade edilen Bölge işsizlik oranının Ağustos ayına göre
0,1 puan yükseldiği görülüyor. Bölgenin önde gelen ekonomilerinden Almanya’da işsizlik oranı Ağustos’a göre değişmeyerek %5,4’te kalırken, Fransa’da 0,1, İtalya’da ise 0,2
puanlık yükselişlerle her iki ülke için de %10,8’e çıktı. İspanya’da ise işsizlik oranı 0,3
puan artarak %25,8’e yükseldi. Bölgenin sorunlu ekonomilerindeki yüksek işsizlik oranlarının süreceğini düşünüyoruz. Diğer taraftan, Avrupa Merkez Bankası’nın güçlü likidite enjeksiyonu nedeniyle fiyatlar genel seviyesine ilişkin artan kaygılara karşın, Euro
Alanı Ekim ayı enflasyonu yıllık bazda önceki ay seviyesinin altına düştü ve %2,5 olarak gerçekleşti
Seçim öncesindeki ABD’yi sarsan Sandy Kasırgası, Wall Street’te borsaların kapanmasına, finans kuruluşlarının da ticari işlemlerini Londra ofislerine kaydırmasına neden olKAPANIŞ VERİLERİ (2 Kasım)
İMKB-100
:
71.423
€/$
:
1,2836
USD
:
1,7819
$/¥
:
80,44
EURO
:
2,2958
Pe trol ($/varil)
:
106,17
Göste rge Tahvil Bile şik Faizi
:
%7,03
Altın ($/ons)
:
1.677,35
5 Kasım 2012
Haftaya Bakış
Neden Önemli
cinsini yaratarak ödeyebilme
kapasitesini
yansıtmaktadır.
Görünüm notu, gelecek 1-2
yıllık süreçte kredi derecelendirme
notunun
“olumlu”,
“olumsuz” ve “durağan” şeklinde hangi yöne hareket etme
potansiyeli olduğunu göstermektedir. İzleme ise, yakın bir
gelecekte bir not değişikliği
olasılığı olduğunu ve değişikliğin hangi yönde olabileceğini
ifade etmektedir.
ABD İstihdam Verileri
ABD istihdam verileri, tarım
dışı
istihdamdaki
artışazalışların yanı sıra ortalama
çalışma saatleri ve ücretlerin de
sektörel düzeyde seyrini içermesi nedeniyle emek piyasasının nabzının tutulmasını, reel
ekonomiye ve enflasyona ilişkin beklentilerin oluşmasını
sağlıyor.
du. Sandy, ABD’de en büyük maddi hasara yol açan kasırgalardan biri olarak da tarihe
geçti. Kasırganın neden olacağı maddi hasarın 20 milyar dolara kadar ulaşabileceği, bu
hasarın en az yarısının sigorta kapsamı dışında kalacağı belirtiliyor.
ABD’de kademeli biçimde toparlandığı gözlenen işgücü piyasasında Ekim ayı istihdam
rakamlarının beklentilerin üzerinde arttığı açıklandı. Ekim ayında 125 bin kişi olacağı
öngörülen tarım dışı istihdamdaki artış, 171 bin kişi olarak gerçekleşti. Daha önce 114
bin kişi olarak açıklanan Eylül ayı verisi de 148 bin kişi olarak revize edildi. Öte yandan
tarım dışı istihdamda kaydedilen bu yükselişe karşın işsizlik oranın Ekim ayında bir
önceki aya göre 0,1 puan artarak %7,9’a çıktığı görüldü.
ABD Ekim ayı ISM imalat sanayi endeksi, üretimde tedrici bir toparlanmaya işaret ediyor. ISM imalat sanayi endeksi Eylül ayına göre yükselerek 51,7 oldu. Özellikle yeni
siparişler ve üretim kalemlerindeki yükseliş dikkat çekiyor. Tüketim tarafında ise, Ekim
ayında ABD tüketici güveninin 72,2’ye yükseldiği görülüyor. Tüketici güvenindeki artışta istihdam piyasasında yaşanan toparlanmanın güçlü etkisi olduğu görülüyor.
Eylül’de ABD’de hem kişisel gelir, hem de tüketim harcamaları yükseldi. Piyasa beklentileri paralelinde gerçekleştiği gözlenen kişisel gelirler bir önceki aya göre %0,4 artarken,
beklentilerin üzerinde açıklanan kişisel harcamalar Ağustos’a kıyasla %0,8 yükseldi.
Araç satışlarındaki artışın etkisiyle dayanıklı tüketim mallarına dönük harcamaların
yükseldiği görülürken, enerji fiyatlarındaki yukarı yönlü seyrin de tüketim ve enflasyon
üzerindeki etkisi sürüyor.
Örneğin; istihdamdaki ve buna
bağlı olarak ücretlerdeki artış
eğiliminin enflasyonist baskı
oluşturduğunun
anlaşılması,
faizlerin artacağına; istihdamın
gerilemesi ise durgunluğa ve
faizlerin düşüp tahvil fiyatlarının artacağına işaret edebiliyor.
2
5 Kasım 2012
Hisse Senedi Piyasaları
Hacim (milyon TL)
İMKB-100
3.500
73.000
3.000
24.Eki
02.Kas
Değişim
İMKB-100
70.708
71.423
%1,01
İMKB-30
87.539
88.906
%1,56
Sınai
58.923
58.836
-%0,15
500
Hizmetler
44.870
45.009
%0,31
0
Mali
103.319
104.968
72.000
2.500
ENDEKS
2.000
71.000
1.500
70.000
1.000
69.000
68.000
24.Eki
%1,60
Kaynak: İMKB
30.Eki
31.Eki
01.Kas
İşlem Hacmi
02.Kas
İMKB-100 Endeksi
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı dolayısıyla geçen hafta Pazartesi günü kapalı olan hisse senedi piyasasında Salı günü Türkiye için
not artırım beklentisi ve pozitif seyreden Avrupa borsaları paralelinde alımlar görüldü. Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in 8
Kasım’da gerçekleştireceği toplantı öncesinde not artırımı bekleyen piyasalarda iyimser beklentiler haftanın son işlem gününe
kadar etkisini sürdürdü. Haftanın son işlem gününde ise Rekabet Kurumu’nun bankalara ağır cezalar vereceği yönündeki haberler ve İMKB’nin tarihi zirve değerlerini görmesinin ardından gelen kâr satışları paralelinde başta bankacılık hisselerinde olmak
üzere kuvvetli satışlar görüldü. Böylelikle, İMKB-100 endeksi haftayı %1 artışla 71.423 puandan kapattı.
Tahvil-Bono Piyasaları
24.Eki
02.Kas
(Puan)
07.11.2012
5,77
5,88
0,11
20.03.2013
6,34 *
6,08
-0,26
15.05.2013
6,54
6,45
-0,09
%2,00
24.09.2014
7,16
7,03
-0,13
%1,00
11.02.2015
0,25 *
0,35
0,10
%0,00
12.01.2022
8,21
8,04
-0,17
129,95
129,22
-0,73
Kaynak: İMKB
%4,00
%3,00
Kas.12
Eki.12
Eyl.12
Ağu.12
Tem.12
Haz.12
May.12
Nis.12
Mar.12
Şub.12
%0,18
Oca.12
İMKB DİBS Fiyat Endeksi
Beklenen Reel Faiz (%)
%5,00
Kas.11
Vade
Değişim
Ara.11
TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%)
* 23.10.2010 ta rihli fa izlerdir
Geçtiğimiz haftanın ilk işlem günü olan Salı gününde işlem hacmi düşük olurken faizler bir miktar geriledi. Kısa ve orta vadeli
kıymetlere olan talep uzun vadeli kıymetlere oranla daha yüksekti. Çarşamba günü faizlerdeki düşüş devam etti; Merkez Bankası’nın gevşek para politikası görünümü çizmesi kısa ve orta vadeli kıymetlerde faizleri düşürürken, not artırımı beklentisi ise
uzun vadeli ve enflasyona dayalı kıymetlerde faizlerin gerilemesinde etkili oldu. Haftanın ilerleyen günlerinde tahvil ve bono
piyasasında nispeten yatay bir seyir gözlendi.
24 Eylül 2014 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi %7 seviyesinin altını bir süre test etse de bu seviyelerde tutunamadı ve bir
önceki haftaya göre 13 baz puan gerileyerek Cuma gününü %7,03’den kapattı.
3
5 Kasım 2012
Döviz Piyasaları
DÖVİZ KURLARI
2,0389
-%1,13
€/$ Paritesi (³)
1,2939
1,2836
-%0,80
79,63
80,44
%1,02
81
79
77
75
(¹) 24 Ekim tarihli TCMB döviz alış kurudur.
Kas.12
2,0623
Eki.12
Sepet (²)
83
Eyl.12
-%1,59
Ağu.12
2,2958
Tem.12
2,3330 (¹)
Haz.12
Euro
85
May.12
-%0,54
Nis.12
1,7819
Mar.12
1,7915 (¹)
Şub.12
Dolar
87
Oca.12
Değişim
Ara.11
02.Kas
89
Kas.11
26.Eki
$/Yen Paritesi (³)
$/¥
€/$
1,55
1,50
1,45
1,40
1,35
1,30
1,25
1,20
1,15
(²) 0,5$ + 0,5€
(³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir.
€/ $
$ /¥
Geçen hafta Dolar diğer gelişmiş para birimleri karşısında genel olarak güçlü bir seyir izledi. Özellikle Cuma günü ABD’de açıklanan istihdam başta olmak üzere diğer makroekonomik verilerin piyasa beklentilerinin üzerinde gelmesinin Fed’in yeni bir parasal gevşemeye gitmesine gerek duymayacağına işaret etmesi Dolar’a destek verdi. Dolar, Japon Yeni karşısında ise son altı ayın
en yüksek seviyesine ulaştı. Japon ekonomisindeki yavaşlama emareleri, şirket kârlarının zayıf gelmesi ve BoJ’un varlık alım
programını genişletmesi de bu gelişmede rol oynadı. Böylece, €/$ paritesi haftalık bazda %0,80 azalarak 1,2836 seviyesine inerken,
¥/$ paritesi %1,02 artarak 80,44 seviyesine çıktı.
Fitch'in 8 Kasım'da yapacağı toplantı öncesinde Türkiye'nin kredi notuna ya da görünümüne yönelik bir değişiklik yapacağına
dair beklentilerin etkisiyle TL, diğer gelişmekte olan para birimlerine kıyasla daha olumlu bir performans göstermeyi sürdürdü.
Eurotahvil Piyasaları
EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM
VIX Endeksi
Değişim
55
45
26.Eki
02.Kas
(Puan)
Ende ks
693,29
692,72
-0,57
Spre ad
268
274
6
EMBI+
35
17,59
15
Kas.12
Eki.12
Eyl.12
Ağu.12
Tem.12
2
Haz.12
215
May.12
213
Nis.12
Spre ad
5
Mar.12
0,56
Şub.12
462,03
Oca.12
461,47
Ara.11
Ende ks
Kas.11
Türkiye
Kaynak: JP Morgan
25
Gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primleri geçen haftanın ilk yarısında yukarı yönde seyrederken, haftanın geri kalan
kısmında dar bantta aşağı yönde hareket etti. Euro Alanı’nda İspanya ile Yunanistan’da borç krizine ilişkin belirsizlerin sürmesi
ve ABD’de şirket kârlarının beklentilerin altında kalması küresel risk iştahını haftanın ilk günlerinde olumsuz yönde etkiledi.
Ancak sonraki günlerde, Çin’de PMI verisinin ve ABD’de istihdam ile ISM verisinin beklentilerin üzerinde açıklanması risk iştahını olumlu yönde etkiledi ve gelişmekte olan ülke eurotahvillerinde sınırlı bir hareket yarattı.
Bu gelişmelerin etkisiyle, gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi geçen hafta 6 baz puanlık artışla 274’e, Türkiye eurotahvillerine ait risk primi 2 baz puan artışla 215’e yükseldi.
Geçtiğimiz hafta küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi dar bir bantta hareket ederek Cuma gününü 17,59 seviyesinden
tamamladı.
4
5 Kasım 2012
Emtia Piyasaları
Altın
Petrol
$/varil
135
130
125
120
115
110
105
100
95
90
85
Altın fiyatları geçen haftaya düşüşle başladı. Çin ve ABD’de
olumlu veri açıklamaları; özellikle ABD’de beklentilerden
daha hızlı artan tarım-dışı istihdam verisi, altında sert satışlara neden oldu. ABD’deki 3. parasal gevşemeyi (QE3) hâlihazırda fiyatlamış olan piyasada, Çin’de imalat ve hizmet sektörlerinde iyileşmeye işaret eden son veri açıklamaları paralelinde yeni bir parasal gevşemeye ihtiyaç olmayabileceği yönündeki tahminlerle altın fiyatları geriledi. Öte yandan,
ABD’li şirketlerin zayıf bilanço açıklamalarının ardından, yatırımcıların diğer piyasalarda oluşan zararlarını kapatmak amacıyla altında satışa geçmesi de fiyatlardaki düşüşte etkili oldu.
Kaydedilen gelişmeler paralelinde Cuma günü kapanışta $/
ons 1.677,35 seviyesine gerileyen altın fiyatları, geçen haftaya
göre %2 düştü.
Eyl.12
Ağu.12
Tem.12
Haz.12
Kas.11
Kas.12
Eki.12
Eyl.12
Ağu.12
Tem.12
Haz.12
May.12
Nis.12
Mar.12
Şub.12
Oca.12
Ara.11
Kas.11
1.300
May.12
1.400
Nis.12
1.500
Mar.12
1.600
106,17
Şub.12
1.700
Oca.12
1.800
Ara.11
1.677,35
Kas.12
1.900
Eki.12
$/ons
Petrol fiyatları, ABD’deki kasırganın petrol talebini düşüreceği
beklentisiyle geçen haftaya düşüşle başladı. Çarşamba günü,
Çin’de beklentilerin üzerinde açıklanan Ekim ayı imalat PMI
verisinin etkisiyle gün içinde yükselişe geçen petrol fiyatları,
ardından gelen satışlarla yönünü yeniden aşağı çevirdi.
ABD’de, yüksek seviyelere çıkan tüketici güveninin yanı sıra
olumlu ISM imalat sanayi üretimi ve tarım dışı istihdam verilerine karşın, petrol fiyatlarındaki gerileme devam etti. Bu düşüşte, ABD’li büyük enerji şirketlerinin öngörülerin altında kalan
kâr açıklamaları etkili oldu. Öte yandan, Avrupa ekonomisine
ilişkin devam eden sorunlar ve Bölgeyi kurtarıcı ekonomi olarak görülen Almanya’da imalat sektörü PMI endeksinde yaşanan gerileme de, piyasaların küresel ekonomik faaliyetteki toparlanmaya ilişkin yeterince güven bulamamasında rol oynadı.
Cuma gününü $/varil 106,17 seviyesinden kapatan Brent türü
petrolün fiyatı, bir önceki haftaya göre %3,2 geriledi.
Bu Haftanın Gündemi
5 Kasım
 TÜİK Ekim ayı ÜFE ve TÜFE verileri (Gerçekleşme: TÜFE aylık % 1,96 artış, ÜFE aylık %0,17 artış)
 Hazine 4 yıl vadeli 08.03.2017 itfa tarihli Sabit Kuponlu Devlet Tahvili’nin yeniden ihracı
 Hazine 10 yıl vadeli 26.10.2022 itfa tarihli TÜFE’ye Endeksli Devlet Tahvilinin ihracı
 ABD Ekim ayı ISM İmalat Dışı Sektörler Endeksi (Piyasa Beklentisi: 54,9)
6 Kasım
 Hazine 2 yıl vadeli 24.09.2014 itfa tarihli Sabit Kuponlu Devlet Tahvili’nin yeniden ihracı
 Hazine 10 yıl vadeli 14.09.2022 itfa tarihli Sabit Kuponlu Devlet Tahvili’nin yeniden ihracı
 Euro Alanı Ekim ayı Bileşik PMI Endeksi (Piyasa Beklentisi: 45,8)
7 Kasım
 Hazine İç Borç Ödemesi (TL18.332 milyon)
 Euro Alanı Eylül ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi: aylık %0,1 gerileme)
 Almanya Eylül ayı Sanayi Üretimi (Piyasa Beklentisi: aylık %0,5 gerileme)
8 Kasım
 TCMB Kasım ayı I. Dönem Beklenti Anketi
 TÜİK Eylül ayı Sanayi Üretimi Endeksi
 Çin Ekim ayı Sanayi Üretimi (Piyasa Beklentisi: yıllık %9,4 artış)
 İngiltere Merkez Bankası faiz kararı (Piyasa Beklentisi: faizler değişmeyecek)
 Avrupa Merkez Bankası faiz kararı (Piyasa Beklentisi: faizler değişmeyecek)
9 Kasım
 Çin Ekim ayı Dış Ticaret Dengesi (Piyasa Beklentisi: aylık $26 milyar fazla)
5
5 Kasım 2012
Uyarı Notu:
Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak
suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda
tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş.’nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir.
İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir
amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır.
6