EV SOHBETİ DERSLERİ
advertisement
EV SOHBETİ DERSLERİ AT Ders :24 Konu: ASABİYYET, IRKÇILIK ve İSLAM’DAKİ YERSİZLİĞİ İslam dini insanların aynı kökten geldiğini bildirdikten sonra, birbirinden uzaklaşarak kabileler, kavimler, ırklar oluşturan insanoğlunun, bu şekilde farklılaşmasının birbirine karşı üstünlük olamayacağını ilan eder. Nitekim, Peygamber Efendimiz (s.a.v.)’in insanlığa getirdikleri yeniliklerden birisi hiç şüphesiz bu kabilecilik, ırlçılık anlayışının yıkılarak kardeşlik anlayışını yerleştirmesidir. Daha Mekke’de Allah için kardeşler olan Müslümanlar, bu kardeşliklerini Medine’ye hicrettle birlikte o zamanın insanlarının aklının alamayacağı bir şekilde tüm dünyaya ilan etmişlerdir. Zaten insanoğluna ne oluyor ki, aynı atadan geldiği halde bir diğerini küçümsüyor? Hâlbuki Allah (c.c.), farklı kabilelere bölünmenin, bir tanışma vesilesi olduğunu, insanların asıl değeri ve üstünlüğünün ise yalnızca kendi katında olabileceğini bildiriyor: ُ اس ِإنَّا َخلَ ْقنَا ُكم ِ ِّمن ذَ َك ٍر َوأُنث َ ٰى َو َج َع ْلنَا ُك ْم َّ َارفُوا ۚ ِإ َّن أ َ ْك َر َم ُك ْم ِعند ِاَّلل ُ َّيَا أَيُّ َها الن َ شعُوبًا َوقَبَائِ َل ِلت َ َع َّ أَتْقَا ُك ْم ۚ ِإ َّن ير ٌ ِع ِلي ٌم َخب َ َاَّلل “Ey insanlar! Doğrusu biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık. Ve birbirinizle tanışmanız için sizi milletlere ve kabilelere ayırdık. Muhakkak ki Allah yanında en değerli ve en üstününüz O'ndan en çok korkanınızdır. Şüphesiz Allah bilendir, her şeyden haberdar olandır.”1 İşte bu kabilelere, kavimlere ayrılan milletlerin dillerinin, hatta renklerinin dahi farklı farklı olması da söz konsusdur ki, bu farklılıkların, ayrılıkların hepsi de aslında insanoğlunun imtihanının bir vesilesidir. Daha da önemlisi, bu farklılıkların hepsi Allemlerin yaratıcısı olan Allah’ın ayetlerindendir ve biz insanoğluna bu farklılıklardaki hikmetleri düşünerek tefekkür etmek düşer. ْ ض َو ٍ الف أ َ ْل ِسنَتِ ُك ْم َوأ َ ْل َوانِ ُك ْم إِ َّن فِي ذَلِكَ آليَا َت ِل ْلعَا ِل ِمين ِ س َم َوا َّ َو ِم ْن آيَاتِ ِه خ َْل ُق ال ْ ت َو ِ األر ُ ِاخت “Yine, göklerin ve yerin yaratılışı ile dillerinizin ve renklerinizin farklı oluşu da O'nun âyetlerindendir. Şüphesiz ki bunda bilenler için nice ibretler vardır.”2 buyuran Allah-ü Tealâ hazretleri, bizleri adeta, farklılıklarımızın şuuruna varmamız için uyarmaktadır. İnsanlar aynı kaynaktan geliyor ise, ayrı ayrı ırklara mensubiyet Allah’ın bir emri ve alameti ve arzusu ise o zaman bizlere düşen bu farklılıklarımızdan istifade ederek, diğer insanlara karşı böbürlenmek, gururlanmak, üstünlük taslamak değildir. Böyle yapmak, Allah Resûlü (s.a.v.)’in defalarca uyardığı gibi ırkçılık olur. Allah Resûlü (s.a.v.) ise asabiyet, ırkçılık çağrısında bulunanların Müslüman olamayacağı uyarısını yapmış ve neredeyse “o kimsleler benden uzak dursun” demek istemiştir: َّ سو ُل َّ ع ْب ِد عو ُ ع ِ ِّميَّ ٍة َي ْد ُ َم ْن قُ ِت َل تَحْتَ َرا َي ٍة:اَّللِ صلى هللا عليه وسلم ُ قَا َل قَا َل َر،ِي ِ َع ْن ُج ْند َ ب ب ِْن َ ِّ اَّللِ ْال َب َج ِل ٌصبِيَّةً فَ ِقتْلَةٌ َجا ِه ِليَّة َ ً ْ ُ صبِيَّة أ ْو يَن َ ص ُر َ َ ع َ ع 1 Hucurât suresi, 49:13 2 Rûm suresi, 30:22 Igmg Ev Sohbetleri 23122013 Asabiyet,Irkcılık ve İslam’daki Yersizliği 1 EV SOHBETİ DERSLERİ AT “Irkçılık (asabiyyet) adına kör bir şekilde açılan bayrak altında veya ırkçılık için yapılan çağrıya yardım ederek ölen kimsenin ölümü cahiliyye ölümüdür.3 Hadisin bir başka şeklinde de şöyle buyurulmaktadır: َّ ََم ْن خ ََر َج ِمن ُ ُ َ ُ عةَ َف َماتَ َماتَ ِميتَةً َجا ِه ِليَّةً َو َم ْن َقات َ َل تَحْ تَ َرايَ ٍة َ ْْ َع ِ ِّميَّ ٍة ي َ ارقَ ْال َج َما َ الطا َ ع ِة َو َف ب بَ َّرهَا ُ علَى أ ُ َّمتِي يََ ِْر ُ صبَ ٍة أ َ ْو يَ ْد ُ صبَ ٍة أ َ ْو يَ ْن َ صبَةً فَقُتِ َل فَ ِقتْلَةٌ َجا ِه ِليَّةٌ َو َم ْن َخ َر َج َ ص ُر َ عو ِإلَى َ ع َ ع َ ِل َع ُْس ِم ِنِّي َولَ ْستُ ِم ْنه َ ع ْه ٍد َ اش ِم ْن ُمؤْ ِمنِ َها َوالَ يَ ِفي ِلذِي ِ ََوف َ ع ْهدَهُ فَلَي َ اج َرهَا َوالَ يَت َ َح “Kim itaatten çıkar, cematten ayrılır (ve bu halde ölürse) cahiliye ölümü ile ölmüş olur. Kim de körü körüne çekilmiş (ümniyye) bir bayrak altında savaşır, asabiyet (ırkçılık) için gadaplanır veya asabiyete çağırır veya asabiyete yardım eder, bu esnada da öldürülürse bu ölüm de cahiliye ölümüdür. Kim ümmetimin üzerine gelip iyi olana da, kötü olana da ayırım yapmadan vurur, mümin olanlarına hürmet tanımaz, ahid sahibine verdiği sözü de yerine getirmezse o benden değildir, ben de ondan değilim.”4 Bu hadislerin özeti de şu hadiste anlatılmıştır. Yani kısacası: ْ ع ْن ُجبَي ِْر ب ِْن ُم َّ سو َل ْس ِمنَّا ُ أ َ َّن َر،ط ِع ٍم َ عا إِلَى َ َْس ِمنَّا َم ْن د َ َ ع َ صبِيَّ ٍة َولَي َ لَي:اَّللِ صلى هللا عليه وسلم قَا َل َ َ َ صبِيَّ ٍة َ على َ َْس ِمنَّا َم ْن َمات َ على َ َم ْن قَات َ َل َ ع َ ع َ صبِيَّ ٍة َولي Cubeyr b. Mut’im şöyle rivayet etmiştir: Resûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “Irkçılığa çağıran bizden değildir. Irkçılık için savaşan da ırkçılık için ölen de bizden değildir.”5 Peygamber Efendimiz, maalesef, kendi ümemetinin tüm bu uyarılara rağmen ırkçılığa düşme tehlikesini sezmiş, bunun için de özellikle cahiliyye vurgusu yaparak, bu hasletlerden uzak durulmasını istemiştir: أ َ ْر َب ٌع ِفي أ ُ َّمتِى ِم ْن:سلَّ َم ُ قَا َل َر:َع ْنهُ قَال َ ُصلَّي هللا َ ُي هللا ِ ي َر َ َ علَ ْي ِه َو َ ِسو ُل هللا ِ ع ْن اَبِي َما ِل ِك ْاالَ ْش َع ِِّ ار َ ض ْ ْ ْ َّ ُ َوالنِِّيَا َحة؛،وم ْ ْ ْ ْ ُ ْ ْ ُّ َ َ َ َ َ َّ ُ َ ِ َو،ب ِ سا ِ سا ِ اال ْستِ ْسقا ُء بِالن ُج َ َوالط ْعن فِي االن،ب َ ْ الفخ ُر بِاالح: ال يَت ُركونَ ُهن،أ َ ْم ِر ال َجا ِه ِليَّ ِة ب ٌ ان َو ِد ْر ٍ ٌ ِم ْن َج َر َ اَلنَّائِ َحةُ إذَا لَ ْم تَتُ ُْ قَ ْب َل َم ْوتِ َها تُقَا ُم يَ ْو َم ْال ِقيَا َم ِة َو:ََوقَال ٍ علَ ْي َها ِس ْربَا ٌل ِم ْن قَ ِط َر Ebû Malik el-Eş’ari (radıyallahu anh) anlatıyor: “Rasûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: ‘Ümmetimde dört şey vardır ki, cahiliye işlerindendir, bunları terk etmeyeceklerdir: Haseble (ırk ve kabile üstünlüğüyle) övünme, Nesebi, soyu sebebiyle insanları kötüleme, Yıldızlardan yağmur bekleme, (Ölenin ardından) matem ve ağıt yakma!’ Rasûlullah sözlerine şöyle devam etti: ‘Matemciler, şayet tevbe etmeden ölecek olursa, kıyamet günü üzerinde katrandan bir elbise, uyuzlu bir gömlek olduğu halde (kabrinden) kaldırılır.” 6 Ey insanlar! Irkınızın üstünlüğünü ne kadar sayarsanız sayınız, nihayetinde hepimiz Adem’in çocukları değil miyiz? Eğer onun çocukları isek, aramızdaki bu ırkçı kavga niye? Üstelik Adem’in asıl maddesi toprak iken. Nitekim bu gerçeğe Peygamber 3 Müslim, İmâre 89, H. No: 1850 4 Müslim, İmâre 83, H. N. 1848 5 Ebû Davûd Edeb, H. No: 349/5121 6 Müslim, Cenâiz 38, H. N. 934 Igmg Ev Sohbetleri 23122013 Asabiyet,Irkcılık ve İslam’daki Yersizliği 2 EV SOHBETİ DERSLERİ AT Efendimiz, veda hutbesinde değinmiş, ırk, kabile, aşiret sebebiyle üstünlük taslayanları bir kez daha uyarmak istemiştir: ْ س ِم َع ُخ َّ صلَّى َّ سو ِل :ق فَقَا َل ُ طبةَ َر َ ُاَّلل َ َ سلَّ َم فِي َو َ علَ ْي ِه َو َ َحدَّثَنِي َم ْن، َ ع ْن أَبي نََ َْرة َ ِاَّلل ِ س ِط أَي َِّام الت َّ ْش ِري َ َ َ َ َ َ ُ ُ ُ ُ ْ َ َ َ َّ ْ َ ُ َّ َّ على ْ ب أال ال ف ِ احدٌ َوإِن أباك ْم َو ِ اس أال إِن َربك ْم َو ٍ احدٌ أنت ْم بَنو آدَ َم َوآدَ ُم ِمن ت َرا ُ يَا أيُّ َها الن َ ٍي ِّ َ َل ِلعَ َرب َّ َ َ َ َ َ َّ ْ َ َ َ َّ ْ َ َ َ على أحْ َم َر إِال بالتق َوى أبلْتُ ؟ َ َعلى أس َْودَ َوال أس َْود َ ي ٍ َوال ِألحْ َم َر َ على َ ٍي ِّ ع َرب ِّ ي ٍ َوال ِلعَ َج ِم ِّ أ َ ْع َج ِم Abu Nadre dedi ki: Teşrik günlerinin ortasında iken Allah Resûlü (s.a.v.)’in hutbesini dinleyen birisinin anlattığına göre Allah Resûlü (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “Ey insanlar! Rabbiniz birdir. Babanız da birdir. Hepiniz Adem'in çocuklarısınız. Adem ise topraktandır. Arabın Arap olmayana Arap olmayanın da Arap üzerine üstünlüğü olmadığı gibi; kırmızı tenlinin siyah üzerine siyahın da kırmızı tenli üzerinde bir üstünlüğü yoktur. Üstünlük ancak takvada, Allah'tan korkmaktadır. İşte bunu size tebliğ edip bildirdim mi?...”7 Ne var ki insanoğlu hemen unutuvermektedir. Fakat Allah Resûlü sadece ashabını değil, asıl bizleri bir kez daha uyararak, üstünlüğün ancak Allah tarafından takdir edilebileceğini bildirmekte ve aynı zamanda da tehdit etmektedir: َّ إِ َّن:اَّللِ صلى هللا عليه وسلم َّ سو ُل عبِِّيَّةَ ْال َجا ِه ِليَّ ِة ُ ع ْن ُك ْم ُ قَا َل َر:َ ع ْن أَبِي ُه َري َْرة َ ُ َ َ ع َّز َو َج َّل قَ ْد أ َ ْذه َ َاَّلل َ َ َ ْ َ ْ ُ ُ ْ ْ َّ ْ َ َّ ُ َ ٌ عن ِر َجا ٌل فخ َر ُه ْم بِأق َو ٍام إِن َما ُه ْم َ اج ٌر ِ ََوفَخ َرهَا بِاآلب ٍ ي أنت ْم بَنو آدَ َم َوآدَ ُم ِمن ت َرا َ َب ليَد ِ ي َوف ٌّ ش ِق ٌّ اء ُمؤْ ِمن ت َ ِق َّ علَى َاَّللِ ِمنَ ْال ِج ْعالَ ِن الَّتِي ت َ ْدفَ ُع بِأ َ ْن ِف َها النَّتْن َ َفَحْ ٌم ِم ْن فَحْ ِم َج َهنَّ َم أ َ ْو لَيَ ُكونُ َّن أ َ ْه َون Ebu Hüreyre (r.a.)’dan. Allah Resûlü şöyle buyurmuştur: “Aziz ve Celil olan Allah sizden câhiliyye devrinin kabalığını ve babalarla övünmeyi gidermiştir. Mümin olan, takvâ sahibidir. Kâfir olan ise şakîdir/isyankârdır. Siz, Âdem'in çocuklarısınız. Âdem de topraktan yaratılmıştır. Bazı adamlar, kavimleriyle övünmeyi terketsinler. Çünkü onlar cehennemin kömüründen bir kömürdürler, yahut onlar, Allah indinde burnu ile pislik yuvarlayan pislik böceğinden daha aşağıdırlar.”8 İslam ahlakı, sadece kendi kabilesi veya ırkı sebebiyle övünmeyi değil, her hangi bir sebeble diğer insanlara karşı övünmeyi de yasaklar. Peygamber Efendimiz bu konuda da yasaklama getirmiş, insanlara karşı tevazulu, alçak gönüllü olmayı emretmiştir. َّ إِ َّن:ََطيبًا فَقَال َّ سو ُل اَّللَ أ َ َم َرنِي أ َ ْن ِ اَّللِ صلى هللا عليه وسلم ذَاتَ يَ ْو ٍم خ ُ ام فِينَا َر ِ َِعي ٍ اض ب ِْن ِح َم َ َ ق:ار َ َ َ َ علَى أ َح ٍد َ ٌعلَى أ َح ٍد َوالَ يَ ْب ِْي أ َحد َ ٌضعُوا َحتَّى الَ يَ ْفخ ََر أ َحد َ ت ََوا Iyad b. Hımar’dan: Resûlullah bir gün bize hitab etmek üzere kalktı ve şöyle buyurdu: “Allah bana, sizin birbirinize tevazu göstermenizi vahyetti. Öyle ki sizden hiç kimse hiç birinize karşı övünmeyecek ve zulmetmeycektir.” 9 Aziz ve sevgili kardeşlerim! 7 Beyhekî, Şuabu’l İman, H. No: 4774 8 Ebû Dâvud, Edeb 344, H. No: 5116 9 Muslim, Cennet 79, H. No: 2865 Igmg Ev Sohbetleri 23122013 Asabiyet,Irkcılık ve İslam’daki Yersizliği 3 EV SOHBETİ DERSLERİ AT Kim ne yaparsa yapsın, kurtuluşun yolu, İslama tabi olup sâlih amel işlemektir. Yoksa bir kimse, amel-i sâlih ile yollarını ayırmışsa o kimseyi ne kavmi ne de soyu kurtaramayacaktır. Peygamber Efendimiz bu konuda da şu maifestoyu karşımıza koymaktadır: َّ ََم ْن ب ْ ع َملُهُ لَ ْم يُس ِْر ُسبُه َ طأ َ ِب ِه َ ٌَ ِب ِه ن “Bir kimseyi ameli geri bırakmışsa, nesebi, soyu onu kurtaramaz, yükseltemez, ilerletemez.”10 Şunu da karıştırmamak gerekir ki İslam, akrabalarla ilişkiyi kesmemeye, onlara yardım etmeye de çok büyük değer vermektedir. Tabiî ki Allah Resûlünün asabiyeti böyle kötülemesi üzerine çok hassaslaşan ashab, kişinin soyunu, sülâlesini, kavmini, milletini sevmesinin de asabiyet içine dahil olur mu diye endişeye kapılmış ve durumu Efendimizden açıklamasını istemiştir. Efendimiz bu soruya “hayır” cevabı vermektedir: َّ ير ال ْ َس ْيلَةُ قَال :ي ِ ش َ ،ِي َ ع ْن َ َ ،ُس ِم ْعتُ أ َ ِبي يَقُول َ ت َ ُ ِم ْن ُه ْم يُقَا َل لَ َها ف،ٍع ِن ْام َرأَة ٍ ِعبَّا ِد ب ِْن َكث َّ سأ َ ْلتُ النَّ ِب ِّ ام ْ ْ َ َ ُ َ َّ ُت ع ال م أ : اَّلل ل و س ر ا ي ل ق ف وسلم عليه هللا صلى َ الَ َولَ ِك ْن ِمن:َالر ُج ُل قَ ْو َمهُ قَال َن َ ِ ُ َّ َُّ صبِيَّ ِة أ ْن ي ُِح ِ َ َ َ َ ُّ علَى َ َ ْ ُ ُ الظ ْل ِم ه م و ق ل ج الر ع ي ن أ ة ي ب ص َِين َّ ُ ِ ُ َّ َ َ ْ ِ َ ْال َع Ibad b. Kesir eş Şâmî, Fuseyle isimli bir hanımdan rivayet etmiştir ki o hanım babasının şöyle dediğini işitmiştir: Rasûlullah (s.a.v.)'e sordum: “Kişinin soyunu, sülâlesini (kavmini, ulusunu) sevmesi asabiyet (kavmiyetçilik, ırkçılık) sayılır mı?” Hz. Peygamber şöyle cevap verdi: “Hayır. Lâkin kişinin kavmine zulümde yardımcı olması asabiyettir/kavmiyetçiliktir.”11 Öyle ki, Resûlüllah akraba bağlarını kesmeyi insanlara zulmetmekle birlikte anmış ve bunların hem bu dünyada hem de ahirette ceyazı mucib olduğuna da dikkat çekmiştir: َّ ُ أَحْ َرى أ َ ْن يُ َع ِ ِّج َل اح ِب ِه ِ ص ٍ َما ِم ْن ذَ ْن:سو ُل هللاِ صلى هللا عليه وسلم ُ قَا َل َر:ع ْن أَبِي َب ْك َرة َ قَا َل َ َ اَّللُ ِل ْ ْ ْ َ َ ُ ْ ْ َ ْ ُّ ُ ي ْ ب ال و م ح الر ة ع ي ط ق ن م ، ة ر خ اآل ي ف ه ل ر َّخ د ي ا م ع م ،ا ي ن د ال ي ف ة ب و ق ع ال ِ ِ َ ِ ِ ُ ِ َ َ َ َ َ ِ َ ُ ِ َ َ ِ ِ َّ ِ َ ِ “Akrabalık bağını kesmek günahı ile insanlara zulmetme günahını işleyenlere, ahirette ayrıca ceza hazırlanmakla birlikte dünyada da Allah Tealâ tarafından acilen ceza verilir. Dünyada derhal cezalandırılmaya bu ikisinden daha layık bir suç yoktur.” 12 İslam öyle bir dindir ki herkesi kardeş yapar. Kardeşlik hukukunun ne olduğu bugünün insanlığı tarafından unutulmuş gitmiştir. Hatta Müslümanlar dahi bu hukukun ne demek olduğundan habersizdirler. Mekke’de ilk Müslümanların ve en önemlisi Medine’de Ensar ve Muhacir’in kardeş olma şartlarını bugün kaç tane Müslüman anlayıp tatbik etmektedir? İşte o Medine ortamında bile Sa’d bin Ebi Vakkas gibi önde gelen sahabe neredeyse ırkçılık hastalığına yakalanmış, Selam-ı Farisî hazretlerini üzmüştür. Ama, 10 İbn Mâce, Mukaddime 17, H. No: 225 11 İbn Mâce, Fiten 7, H. No: 3949 Buharî.Edebu’lMufredH.No:67 12 Igmg Ev Sohbetleri 23122013 Asabiyet,Irkcılık ve İslam’daki Yersizliği 4 EV SOHBETİ DERSLERİ AT Peygaber efendimizin: “Selman bendendir, ehlimdendir” buyurduğu o kişi kendisini tanıtırken “Soyumu sopumu bilemem ama, Ben İslamoğlu Selman’ın” diyerek İslam’ın en güzel kurallarından birisi olan soyla övünmekten vazgeçme ilkesini bir kez daha diriltmiştir. Salman-ı Farisî’nin “Ben İslam oğlu İslam’ım” demesi kitaplarda şöyle rivayet edilir: فَقَا َل، َي ٌء ٍ َّس ْع ِد ب ِْن أ َ ِبي َوق َ ي ِ ب ِْن زَ ْي ِد ب ِْن ُج ْد َ ع ْن قَت َادَة َ َو َ َ اص َو َ َ َكانَ بَيْن:عانَ َقاال ِ َس ْل َمانَ ْالف ْ يِ ش ِّ ار ِس ِّ ع ِل ُ ْ ْ َ ُ ُ َ َ ٌ ث ُ َّم قَا َل ِلآلخ َِر َحتَّى َبلَ َغ، ُْ ِ ا ْنتَس: ث ُ َّم قَا َل ِلآلخ َِر، ُ س ت ن ا ف ، الن ف ا ي س ت ن ا : س ل م ي ف م ه و د ع س ٍ ِ َْ ْ َ ْ ِ َ ج َ ُْ ِ َ َ ْ ْ َ َ َ َ َّ ُ ُ ، ْالم س اإل ْن ب ا م ل س ن ك ل و ، ْالم س اإل ي ف ًا ب أ ي ل ف ْر ع أ ا م : ل ا ق ، ان م ل س ا ي س َِ ِ ِ َ ِ َ َ ان ِ ُ ِ ِ ِ َ َ َ َ َ َ ُْ ِ َ ا ْنت: فَقَا َل، َس ْل َمان َ َ َ َ َ ْ ْ ْ َ َ َ َ ُ َ َّ َّ ُ ُ ُ ٍ ُ ير م أ ا ي اَّلل د ش ن أ : ل ا ق ف ، د ع س ا ي س ت ن ا : ه ي ق ل و د ع س ل ه ن ع اَّلل ي ض ر ر م ع ل ا ق ف ، ر م ع ى ل إ ل ذ ى َ ْ َ َ ُْ ِ َِ َ ْ َ ِ َ ُ َ ِ َ ُ َُ َ َ ِ َ َ َك َ َُ ِ َفَنَ َم ِك : فَقَا َل، َس ْل َمان َ س َ َ فَأَبَى أ َ ْن يَد، ف َ ُ فَ َكأَنَّه: قَا َل، َْال ُمؤْ ِمنِين َ ث ُ َّم قَا َل ِلآلخ َِر َحتَّى بَلَ َغ، ُ َ َ عهُ َحتَّى ا ْنت َ ع َر ْ ع ِل َم ُ س ْل َم ُ س ْل َم َّ أ َ ْنعَ َم: فَقَا َل، ان ت ُ فَقَا َل، ْالم َ قَ ْد: ع َم ُر َ ُاَّلل ِ اإلس ِ اإلس َ فَأَنَا، ْالم َ ا ْنتَسِ ُْ يَا ِ ان اب ُْن ِ ِي ب َّ َعل َّ ْش أ َ َّن ْالخ َّ أ َ َما َو، ْالم ُ َوإِ َّن، ع َّز ُه ْم فِي ْال َجا ِه ِليَّ ِة ٌ قُ َري ِاَّلل َ َ اب َكانَ أ َ َط ِ اإلس ِ اإلس َ ْالم أ َ ٌخ ِل ِ س ْل َمانَ اب ِْن ِ ع َم َر اب ُْن س ِمعْتَ أ َ َّن َر ُجال ا ْنت َ َمى إِلَى تِ ْسعَ ِة ُ َ لَ ْوال لَعَاقَ ْبتُك، َ أ َ َو َما، ار َ ع ِل ْمتَ أ َ َو َما َ عقُوبَةً يَ ْس َم ُع بِ َها أ َ ْه ُل األ َ ْم ِ ص ، َْالم َوت ََركَ َما فَ ْوقَ ذَلِك َ َآبَاءٍ فِي ْال َجا ِه ِليَّ ِة فَ َكان ِ اإلس ِ َّعا ِش ُر ُه ْم فِي الن ِ َوا ْنت َ َمى َر ُج ٌل إِلَى َر ُج ٍل فِي، ار َو َكانَ َمعَهُ فِي ْال َجنَّ ِة Katade ve Ali b. Zeyd b. Cud’an’dan: Sa’d bin Ebi Vakkas ile Selman-ı Farisî (r.a.) arasında bir şey olmuştu. Onların da olduğu bir mecliste Sa’d: Hey sen! Soyunu sopunu bir saysana dedi. Herkes saydı sıra Selman’a geldi. Selman! sıra sende dedi. Selman da “Benim Müslüman bir babam olmadı. Ama ben İslam’ın oğlu Selman’ım” dedi. Sa’d durumu Hz. Ömer (r.a.)’a bildirdi. Hz. Ömer de: Söyle bakalım Sa’d şu nesebini, neyin nesi imiş dedi. Sa’d durumun nereye varacağını anlayınca Allah’a yemin ederim dedi. Ömer, Sa’d’a soyunu saydırmadi sıra Selman’a geldi ve soyunu say bakalım Selman dedi. O da “Allah beni İslam’la nimetlendirdi. Bunun için ben İslam’ın oğlu Selman’ım” dedi. Bunun üzerine Ömer: “Kureyş biliyor ki, Hattab, cahiliyye döneminde onların en buyüğü idi. Ancak ben, İslam’ın oğlu Ömer, İslam’ın oğlu Selman’ın kardeşiyim. Allah’a yemin olsun ki, bu yaptığın karşılığında sana bir ceza verseydim bu cezayı tüm alemler duyardı. Ey Sa’d, bilmiyor musun, veya duymadın mı ki, bir kişi cahiliyyede olan 9 ceddi ile övünürse kendisi de 10. kişi olarak cehennemdedir. Ya da her şeyi terkedip İslam’ı kabul edenin de o ceddi ile cennete gideceğini?”13 Hazret-i Ömer’in bu hiddeti ve kendisini de Selman’a nisbet etmesi gösteriyor ki, soy sop ile övünmek hakikaten çok çirkin bir övünmedir. Öte yandan zühdü ile meşhur Hz. Ebu Zerr (r.a.)’ın Bilal-i Habeşî (r.a.)’a “Siyah kadının oğlu” demesi karşısında Peygamber Efendimizin çok kızdığı ve Ebu Zerr’i bunun için cahiliyeden kalıntıları taşımakla azarladığı da bilinmektedir. Hatta Ebu Zerr bu olayı hep anlatmıştır. Gerçi Buharî’de geçen şeklinde Bilal-i Habeşî’ye atıf yoksa da Beyhekî ve İbn-i Asâkir’de Bilal’in de adı geçmektedir. Olay, Buharî’de şöyle rivayet edilmiştir: 13 İbn Asakir. Tarih-i Medinetu Dimeşk, Hadis No: 20737. Hz. Ömeri’n bu son sözü hadis olarak Abdurrazzak, Musannef, 11/438, No: 20942’de geçmektedir. Igmg Ev Sohbetleri 23122013 Asabiyet,Irkcılık ve İslam’daki Yersizliği 5 EV SOHBETİ DERSLERİ AT ُ علَى فَقَا َل ِإ ِنِّي، َع ْن ذَلِك َّ قَا َل َل ِقيتُ أ َ َبا ذَ ٍ ِّر ِب،ور َ ُسأ َ ْلتُه َ َو،ٌعلَ ْي ِه ُحلَّة َ َو،ِالر َبذَة َ َ َ ف،ٌغالَ ِم ِه ُحلَّة ِ ع ِن ْال َم ْع ُر ُ ُ ََ ي صلى هللا عليه وسلم َيا أ َ َبا ذَ ٍ ِّر أ ً ُ َّ َ َ َ ُْت ُ ب ن ال ي ل ل ا ق ف ، ه م أ ب ه ت َّر ي ع ف ، ال ج ر ب ب ا َعي َّْرتَهُ ِبأ ِ ِّم ِه ِإنَّكَ ْام ُرؤٌ فِيك َ ِ ِ ِ ُ َ ِّ ِ ْ َ َ س َ ُّ ِ َ ْ ْ فَ َم ْن َكانَ أ َ ُخوهُ تَحْ تَ َي ِد ِه فَ ْلي،اَّللُ تَحْ تَ أ َ ْيدِي ُك ْم َّ َجعَلَ ُه ُم، ِإ ْخ َوانُ ُك ْم خ ََولُ ُك ْم،ٌَجا ِه ِليَّة ُ َو ْلي ُْل ِب ْسه،ُُط ِع ْمهُ ِم َّما َيأ ُكل فَإ ِ ْن َكلَّ ْفت ُ ُمو ُه ْم فَأ َ ِعينُو ُه ْم، َوالَ ت ُ َك ِلِّفُو ُه ْم َما َي ْْ ِلبُ ُه ْم،س ُ ِم َّما َي ْل َب Ma’rûr’dan: Dedi ki, Ebu Zerr’le karşılaştım. Kendi üzerinde bir parça elbise, hizmetçisi üzerinde de bir parça elbise vardı. Bu durum ne diye kendisine sordum. O da bana şöyle dedi: Ben bir adamı anası sebebiyle ayıpladım. O adam beni Peygamber’e (s.a.v.) şikayet etti. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Sen onu, annesi ile ayıpladın mı? Nasıl böyle yaparsın? Muhakkak ki sen kalbinde cahiliyye olan bir adamsın. Bil ki, kardeşleriniz, sizin yardımcılarınızdır. Allah onları idareniz altına verdi. Kimin kardeşi, eli altında bulunuyorsa, yediğinden ona yedirsin ve giydiğinden ona giydirsin. Güç yetiremiyecelderi şeyi onlara yüklemeyiniz. Eğer onları güçlerinin üstünde görevlendirirseniz, onlara yardım ediniz.” dedi. 14 Görülüyor ki, Ebu Zerr bundan sonra elbisesi yarım da kalsa, elbisesini dahi efendimzin emirname şeklindeki tavsiyesine uyarak yanındaki hizmetçisi ile paylaşmıştır. İbn-i Asâkîr ise olayı şu şekilde anlatmaktadır” َّ سو َل صلَّى ِ َس ْود َّ يَابْنَ ال: فَقَا َل، عي ََّر أَبُو ذَ ٍ ِّر بِالال بِأ ُ ِ ِّم ِه ُ َوأ َ َّن بِالال أَت َى َر، اء َ : قَا َل، َع ْن أَبِي أ ُ َما َمة َ َ ِاَّلل َّ َّ َ َ َ َّ َ َ َ َ ْ ْ َّ صلى َّ ، سل َم َ ُاَّلل َ ض َ ََ ِ َْ ف، ُسل َم فَأخبَ َره َ ُاَّلل َ عل ْي ِه َو َ عل ْي ِه َو َ فَأع َْر، فَ َجا َء أبُو ذ ٍ ِّر َول ْم يَ ْشعُ ْر، ُ َ ي ُّ ِعنهُ النَّب ُ َّ َّ َ َ َ َّ سو َل صلى ُ َي ٌء بَلَْكَ يَا َر َ َضك َ َما أع َْر:َفَقَال َ ي ْ عنِِّي إِال ش ُّ ِ قَا َل النَّب. أ ْنتَ الذِي تُعَ ِيِّ ُر بِالال بِأ ِ ِّم ِه:َاَّللِ ؟ قَال ْ َ َ َ َّ َ َ َ َ َّ ف ْ َعلى أ َح ٍد ف ِ ِّ إِ ْن أ ْنت ُ ْم إِال َكط،َ ٌل إِال بِعَ َم ٍل َ َما أل َح ٍد. على ُم َح َّم ٍد َ َاب َ َوالذِي أ ْنزَ َل ال ِكت: سلَّ َم َ ُاَّلل َ علَ ْي ِه َو َّ ال ٌِصا Ebi Ümameden: Şöyle dedi: Ebu Zerr, Bilal’i annesi ile aşağıladı. “Ey siyah derili kadının oğlu” dedi. Bilal de Allah Resûlüne geldi ve durumu bildirdi. Bunun üzerine Allah Resûlü öfkelendi. Ebu Zerr de oraya gelmişti ama, durumu bilmiyordu. Allah Resûlü Ebu Zerr’den yüz çevirdi. Ebu Zerr: “Seni benden yüz çevirten ve sana haber verilen nedir ya Resûlellah?” dedi. Allah Resûlü de: “Sen Bilal’i annesi sebebiyle nasıl ayıplarsın?” Allah Resûlü devam etti: “Muhammed’e kitabı indirene yemin olsun ki hiç bir kimsenin bir başka kimseye üstünlüğü yoktur. Üstünlük ancak amelledir. Siz ölçü ve tartınızda ne kadar da kendinize yontuyorsunuz.”15 Allah Resûlün bu uyarısı karşısında Ebu Zerr’in yere yatarak “Yazıklar olsun bana! Bilal yüzüme basmadıkça yerden kalkmayacağım” diyerek özür dilediği de rivayet edimiştir. Peygamber Efendimizin ırkçılığa karşı öfkeli duruşuna bir başka örnek te yine İbn-i Asâkîr’de şöyle anlatılmaktadır, ki Peygamber Efendimizin en öfkeli zamanlarından birisine verilen örneklerdendir. Zira Efendimiz başka zaman hem öfkelenmez, hem hiddetlenmez hem de inşanlara karşı çok çok nazik davranırdı: َ ْس ب ُْن ُم ُ سلَ ْي َم ي ِ الر ِ ط ُ اطيَّةَ إِلَى َح ْلقَ ٍة فِي َها ُّ ٌُ ص َه ْي َّ ع ْب ِد ُ ان َو ُ َجا َء قَي:َ قَال،الرحْ َم ِن َ سلَ َمةَ ب ِْن َ َ ع ْن أَبِي ُّ وم ْ ْ َ ُام إِلَ ْي ِه ُمعَاذ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ ُ َ َ ْ س َوالخَز َر ُج ق ْد قا ُموا بِن َّ ص َرةِ َهذا ُ َهذا األ ْو:َ فقال،ي ُّ َوبِال ٌل ال َحبَ ِش َ ف َما بَا ُل َهذا؟ فق،الر ُج ِل ْ َّ َ َّ َّ َ ُ َ َ َ ْ َ َّ َّ َّ صلى َّ صلى عل ْي ِه َ ُاَّلل َ ُاَّلل َ عل ْي ِه َو َ ي َ ي ُّ ِام النب َّ ِ ث َّم أت َى النب، ب ُْن َجبَ ٍل فَأ َ َخذ بِت َلبِيبِ ِه َ َ فَق،سل َم فَأخبَ َرهُ بِ َمقَالتِ ِه 14 Buharî. İman 23, H. No: 30 15 Beyhekî, Şuabu’l İman, H. No: 4772. İbn Asâkîr’in Tarih-i Medinetu Dimeşk’inden naklen Igmg Ev Sohbetleri 23122013 Asabiyet,Irkcılık ve İslam’daki Yersizliği 6 EV SOHBETİ DERSLERİ AT ٌّالربَّ َرب ِ صالة َ َج َّ ِي أ َ َّن ال َّ اس ِإ َّن ُ َّ أَيُّ َها الن:َ َف َقال،ٌام َعة َ َو َ ث ُ َّم نُود،َسلَّ َم قَائِ ًما َي ُج ُّر ِردَا َءهُ َحتَّى دَ َخ َل ْال َمس ِْجد ُ ٌ س فَ َم ْن ت َ َكلَّ َم بِ ْال َع َر ِبيَّ ِة فَ ُه َو،ان ِ س ِ ب أَبٌ َو ِ َو ٍ َ ت ْال َع َر ِبيَّةُ ِبأ َ َح ِد ُك ْم ِم ْن أ َ َ احدٌ َواأل َ ِي ِل َ َولَ ْي، ٌاحد َ ب َوال أ ٍ ِّم َو ِإنَّ َما ه ْ َّ سو َل دَ ْعهُ ِإلَى:َاَّللِ ؟ قَال ِ ام ُم َعاذُ ب ُْن َج َب ٍل َو ُه َو ُ ق يا َر َ ِ ِ فَ َما ت َأ ُم ُرنَا ِب َهذَا ْال ُمنَاف:َ قَال،آخذٌ ِبت َْل ِبي ِب ِه ٌّ ع َر ِب َ َ فَق. ي َّ ار ن ال ِ Ebu Seleme b. Abdurrahaman şöyle dedi: Kays b. Mutâtiyye, Selman (r.a.)’ın, Suheyb-i Rûmî (r.a.)’ın ve Bilal-i Habeşî (r.a.)’ın bulunduğu bir toplantıya geldi ve şöyle dedi: “Hadi bu Evs ve Hazrecliler, şu adamın (Peygamber Efendimiz) yardımına koşuyorlar da, bu adamlara ne oluyor ki?” Bunun üzerine Muaz ibni Cebel (r.a.) Kays’ın gırtlağına sarılarak Allah Resûlü (s.a.v.)’e götürdü ve neler söylediğini anlattı. Allah Resûlü (s.a.v.) hemen kalkıp cübbesini giyerek mescide girdi ve insanlar namaz için cemaate çağrıldı. Allah Resûlü (s.a.v.) buyurdu ki: “Ey insanlar!. Hiç şüphe yoktur ki Rabb birdir, din birdir, baba (soy) birdir. Sizin Araplığınız ne babanızdan ne de ananızdan değil konuştuğunuz dilden dolayıdır. Kim Arapça konuşuyorsa o kimse Araptır.” Sonra Muaz ibn Cebel Kays’ın boğazına sarılı olduğu hâlde: “Ey Allah’ın Resûlü (s.a.v.) bu münafık adama ne yapmamı emredersin?” dedi. Allah Resûlü (s.a.v.): “Bırak Cehenneme kadar yolu var dedi.”16 Çok iyi bilinmelidir ki Allah (c.c.) hiç bir zaman insanların soyları, malları, mülkleri ve makamları ile onlara değer vermeyecektir. O değer yalnızca insanın bizzat kendisinin yaptığı amellerle meydana çıkacak, ona göre ölçülecektir. Nitekim, Allah Resûlü şöyle buyurmuştur: ُ اَّللَ الَ يَ ْن َّ إِ َّن:اَّللِ صلى هللا عليه وسلم َّ سو ُل ص َو ِر ُك ْم َوأ َ ْم َوا ِل ُك ْم َولَ ِك ْن ُ قَا َل َر.َع ْن أَبِي ُه َر ْي َرة َ قَال ُ ظ ُر إِلَى َ ُ يَ ْن ُظ ُر إِلَى قُلُوبِ ُك ْم َوأ َ ْع َما ِلك ْم Ebu Hureyre (r.a.) Efendimiz (s.a.v.)’in şöyle dediğini söylemiştir: “Allah sizin mallarınıza ve şekillerinize bakmaz; fakat O sizin kalplerinize ve amellerinize bakar.”17 Allah-u zu’l Celâl Hazretleri, insanlardan ne soylarını, ne da mallarını saymalarını istemeyecek onlara bunu emretmeyecektir. O insanlardan, aralarında adaletli davranmayı, birbirlerine iyilik yapmayı ve yakınlarına bakmayı emreder. ُ َاء َو ْال ُمن َك ِر َو ْالبَ ْْي ِ ۚ يَ ِع َّ إِ َّن ظ ُك ْم لَعَلَّ ُك ْم ِ ع ِن ْالفَحْ ش َ ان َوإِيت َِاء ذِي ْالقُ ْربَ ٰى َويَ ْن َه ٰى َ ْاإلح ِ س ِ ْ اَّللَ يَأ ْ ُم ُر بِ ْالعَ ْد ِل َو َتَذَ َّك ُرون “Şüphesiz ki Allah, size adaleti, iyilik yapmayı ve yakınlara bakmayı emreder; hayasızlıktan, fenalıktan ve azgınlıktan nehyeder. Öğüt almanız için size böyle öğüt verir.” 18 Yine bir başka ayette müminler günah ve düşmanlıktan uzak durup iyilik ve takva üzerinde yardımlaşmakla mükellef kılınmıştır: َّ اَّللِ َو َال ال َّ ش َعائِ َر ام َ َيا أَيُّ َها الَّذِينَ آ َمنُوا َال ت ُ ِحلُّوا ِّ ِ ْي َو َال ْال َق َالئِدَ َو َال َ آمينَ ْال َبيْتَ ْال َح َر َ ش ْه َر ْال َح َر َ ام َو َال ْال َهد َ ص ُ شن ع ِن َ طاد ُوا ۚ َو َال َيجْ ِر َمنَّ ُك ْم ْ َي ْبتَُْونَ فََ ًْال ِ ِّمن َّر ِبِّ ِه ْم َو ِرض َْوانًا ۚ َو ِإذَا َحلَ ْلت ُ ْم فَا َ صدُّو ُك ْم َ َآن قَ ْو ٍم أَن 16 İbn Asâkîr. Tarih-i Medinetu Dimeşk c. 21, s. 407. Abdurrazzak, Musannef, 11/438, No: 20942, Abdurrahman b. Muhammed Kumaş. El havî fi Tesfir-i Kur’an-ı Kerim. s. 356. 17 Müslim, Birr 42, H. No: 2564 18 Nahl suresi, 16:90 Igmg Ev Sohbetleri 23122013 Asabiyet,Irkcılık ve İslam’daki Yersizliği 7 EV SOHBETİ DERSLERİ AT ان ۚ َواتَّقُوا َ علَى ْال ِب ِ ِّر َوالت َّ ْق َو ٰى ۚ َو َال ت َ َع َاونُوا َ ْال َمس ِْج ِد ْال َح َر ِام أَن ت َ ْعتَدُوا ۚ َوت َ َع َاونُوا ِ اإلثْ ِم َو ْالعُد َْو ِ ْ علَى َّ اَّللَ ۚ ِإ َّن َّ ب َ َاَّلل ِ شدِيدُ ْال ِعقَا “Ey iman edenler! Allah'ın alâmetlerine, haram aya, kurbanlık hediyelere, gerdanlıklarına ve Rablerinden lütûf ve rıza bekleyerek Kabe'ye yönelenlere sakın saygısızlık etmeyin. İhramdan çıktığınız zaman avlanabilirsiniz. Sizi Mescid-i Haram'dan çevirdiklerinden dolayı bir topluma karşı olan kininiz, sizi saldırıya sevk etmesin. İyilik ve takva üzerinde yardımlaşın, günah ve düşmanlık üzerinde yardımlaşmayın. Allah'tan korkun. Çünkü Allah'ın azabı çetindir.”19 Kalplerinde, kafalarında hâlâ kavminden, ırkından dolayı üştünlük taslayanlar varsa şu ayet-i kerimeye kulak versinler. Zira bu ayet-i kerime yukarıda anlattıklarımızın hepsini en veciz bir şekilde hülasa etmektedir. İnsanlar tek soydandır, kadın ve erkekten oluşurlar. İnsanlar her zaman Allah’tan korkup O’nun hududlarını aşmaktan geri durmalı, ama akrabaları ile de bağlarını koparmamalıdır. Ve Allah her zaman bizim ne yaptığımızı gözetendir. Kur’an’da şöyle buyurulur: َّ َاحدَةٍ َو َخ َلقَ ِم ْن َها زَ ْو َج َها َوب يرا ِ اس اتَّقُوا َربَّ ُك ُم الَّذِي َخلَقَ ُكم ِ ِّمن نَّ ْف ٍس َو ً ِث ِم ْن ُه َما ِر َج ًاال َكث ُ َّيَا أَيُّ َها الن َّ ام ۚ ِإ َّن َّ سا ًء ۚ َواتَّقُوا علَ ْي ُك ْم َرقِيبًا َ َاَّللَ َكان َ َ اَّللَ الَّذِي ت َ َِون َ سا َءلُونَ بِ ِه َو ْاأل َ ْر َح “Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan eşini yaratıp ikisinden bir çok erkekler ve kadınlar üreten Rabbinizden korkun; kendi adına birbirinizden dilekte bulunduğunuz Allah'dan ve akrabalık (bağlarını kırmak)tan sakının. Şüphesiz Allah sizin üzerinizde gözeticidir.”20 Bizim yolumuz, عسى أ َ ْن َي ُكونُوا َخيْرا ً ِم ْن ُه ْم َ ،يا أَيُّ َها الَّذِينَ آ َمنُوا! ال َي ْسخ َْر قَ ْو ٌم من قَ ْو ٍم “Ey iman edenler! Bir kavim bir kavimle alay etmesin. Umulur ki o kendileri ile alay edilenler kendilerinden daha hayırlıdır.”21 ayeti ile de emredildiği gibi insanlarla alay etmekten uzak ama, bir birbirlerini kardeşler edinenlerin yoludur. Her hâlükârda, Peygamber Efendimiz’in şu buyruğu ırkçılığa, soyla, aşiretle, kavimle övünmeye karşı tek çözüm olacaktır: َ الَ تَقَا َّ سد ُوا َو ُكونُوا إِ ْخ َوانًا َك َما أ َ َم َر ُك ُم َ طعُوا َوالَ تَدَابَ ُروا َوالَ تَبَا ُ غ ُاَّلل َ َوا َوالَ ت َ َحا “Akraba ile ilişkilerinizi kesmeyin. Birbirinize düşmanlık da etmeyin. Birbirinizi kıskanmayın da. Allah’ın size emrettiği gibi kardeşler olunuz.”22 19 Mâide suresi, 5:2 20 Nisa suresi, 4:1 21 Hucurât suresi, 49:11 22 Müslim. Birr 38, H. No: 2563/4 Igmg Ev Sohbetleri 23122013 Asabiyet,Irkcılık ve İslam’daki Yersizliği 8 EV SOHBETİ DERSLERİ AT Alınacak Dersler: 1- İslam’da Irkçılık kesinlikle yasaktır. 2- Sadece ırkçılık, soy sopla övünmek değil aynı zamanda birbirine karşı üstünlük taslamak da yasaktır. 3- İnsanların farklı farklı yaratılmış olmaları bir imtihan vesilesidir ve aynı zamanda insanların birbirleri ile daha iyi tanışmaları için sebebtir. 4- Bununla birlikte akrabaya, yakınlara yardımcı olmak, onların dertleri ile dertlenmek, onları ziyaret edip hatırını sormak bir görevdir. 5- Müslümanların asıl görevi, adaleti yaymak, iyilik ve takva üzerinde yardımlaşmaktır. 6- Bir başka görevimiz, Allah’ın bize emrettiği gibi kardeşler olmaktır. Ödev: 1. “Babanız birdir. O da topraktandır,” hadis-i şerifi neden toprağa vurgu yapmaktadır? 2. Hucurat suressinin 13. Ayetinin tefsirini her hangi bir tefsirden okuyarak birbirinize bir sohbet programı düzenleyiniz. Igmg Ev Sohbetleri 23122013 Asabiyet,Irkcılık ve İslam’daki Yersizliği 9
