İÇİnDeKİleR

İÇİNDEKİLER
Bölüm 1: Felsefeyle Tanışma
1. FELSEFE NEDİR?.................................................................................................... 2
a. Felsefeyi Tanımlamanın Zorluğu.................................................................... 3
i. Farklı Çağ ve Kültürlerde Felsefe............................................................... 3
ii.Farklı Filozofların Farklı Felsefe Tanımları............................................... 5
b. Eleştirel ve Sorgulayıcı Bir Düşünme Olarak Felsefe................................... 6
c. “Büyük Sorular” Üzerine Düşünme Olarak Felsefe..................................... 7
2. FELSEFEDE MERAK VE ŞÜPHE......................................................................... 9
a. Merak ve Hayret................................................................................................ 9
b. Şüphe................................................................................................................... 10
3. FELSEFEYE NEDEN İHTİYAÇ DUYARIZ?....................................................... 12
a. Bireysel Açıdan.................................................................................................. 13
b. Toplumsal Açıdan............................................................................................. 16
4. FELSEFİ DÜŞÜNCENİN ÖZELLİKLERİ............................................................ 19
a. Felsefi Düşüncenin Taşıyıcıları: Felsefeciler.................................................. 20
b. Felsefi Düşüncenin Yapısal Özellikleri........................................................... 21
c. Felsefi Düşüncenin Konuları............................................................................ 24
5. FELSEFE VE DİL..................................................................................................... 27
6. NİÇİN FARKLI DÜŞÜNÜRÜZ?........................................................................... 29
a. Hakikate Sadece Farklılıklar Sayesinde Erişilebilmesi................................ 29
b. Farklılıkların Modern Hayatla Birlikte Artışı................................................ 30
c. Farklılıkların Farklı Düşüncelere Yol Açması............................................... 31
7. BİR DÜŞÜNCE GELENEĞİMİZ VAR MI?......................................................... 31
a. İslamiyet Öncesi Dönem................................................................................... 32
b. İslami Dönem..................................................................................................... 33
i. Yunan Tarzı Felsefe...................................................................................... 33
ii.Tasavvuf Felsefesi......................................................................................... 34
c. Osmanlı Dönemi................................................................................................ 34
i. Başlangıçta Felsefenin Yeterince Gelişmemesinin Nedenleri................ 35
ii.İkinci Meşrutiyet Döneminde Felsefi Akımlar......................................... 36
d. Cumhuriyet Dönemi......................................................................................... 38
V
Bölüm 2: BİLGİ FELSEFESİ
1. BİLGİ NEDİR?......................................................................................................... 40
a. Bilginin Önemi................................................................................................... 40
b. Ürün Olarak Bilgi.............................................................................................. 42
2. NASIL BİLİYORUZ?............................................................................................... 44
a. Bilgiye Sahip Olmanın İki Ana Yolu............................................................... 44
i. Rasyonel Yol Akıl Yolu................................................................................ 45
ii.İrrasyonel veya Akıldışı Yol........................................................................ 45
b. Tanışıklık veya Tasvir Yoluyla Bilgi............................................................... 47
3. BİLGİ TÜRLERİ....................................................................................................... 48
a. Gündelik Bilgi.................................................................................................... 48
b. Dinî Bilgi............................................................................................................. 49
c. Teknik Bilgi......................................................................................................... 50
d. Sanat Bilgisi........................................................................................................ 51
e. Bilimsel Bilgi....................................................................................................... 52
4. BİLGİ FELSEFESİ.................................................................................................... 52
a. Bilgi Kuramı....................................................................................................... 54
i. Bilgi Kuramının Temel Kavramları............................................................ 54
ii.Bilgi Kuramının Temel Soruları.................................................................. 56
b. Mantık................................................................................................................. 57
5. BİLGİNİN İMKÂNI................................................................................................ 58
a. Kuşkuculuk......................................................................................................... 58
i. Epistemolojik Kuşkuculuk.......................................................................... 59
ii.Metodolojik Kuşkuculuk............................................................................. 60
b. Dogmatizm......................................................................................................... 62
6. BİLGİNİN DOĞRULUĞU..................................................................................... 62
a. Mütekabiliyetçi Doğruluk Anlayışı................................................................ 63
b. Tutarlılıkçı Doğruluk Anlayışı......................................................................... 64
c. Apaçıklık Olarak Doğruluk.............................................................................. 64
d. Mutabakatçı Doğruluk Anlayışı...................................................................... 64
e. Pragmatist Doğruluk Anlayışı......................................................................... 65
VI
7. BİLGİNİN KAYNAĞI............................................................................................ 65
a. Duyular............................................................................................................... 66
b. Akıl....................................................................................................................... 67
c. Sezgi..................................................................................................................... 68
d. Duyu ve Aklın Birlikteliği................................................................................ 69
8. BİLGİNİN SINIRLARI............................................................................................ 70
Bölüm 3: BİLİM FELSEFESİ
1. BİLİM NEDİR?........................................................................................................ 74
a. Teknik ve Bilim.................................................................................................. 74
b. Bilim Türleri....................................................................................................... 76
i. Formel Bilimler............................................................................................. 76
ii.Doğa Bilimleri............................................................................................... 76
iii.İnsan ve Toplum Bilimleri........................................................................... 77
2. FELSEFE VE BİLİM................................................................................................ 77
a. Eski Çağlarda Bilim ve Felsefe......................................................................... 78
b. Yeni Çağ’da Bilim ve Felsefe............................................................................ 78
c. Bilimin Felsefenin Konusu Olması.................................................................. 81
3. ÜRÜN OLARAK BİLİM......................................................................................... 82
a. Klasik Bilim Görüşü.......................................................................................... 83
i. Klasik Anlayışa Göre Bilimin Özellikleri.................................................. 83
ii.Klasik Görüşe Göre Bilimsel Yöntemin Özellikleri................................. 85
iii.Klasik Görüşe Göre Bilimsel Açıklama ve Öndeyi.................................. 87
b. Yanlışlamacı Bilim Görüşü............................................................................... 87
4. ETKİNLİK OLARAK BİLİM.................................................................................. 89
i. Devrimci Bilim Görüşü................................................................................ 89
ii.Çoğulcu Bilim Anlayışı................................................................................ 91
5. YAŞAM VE BİLİM.................................................................................................. 92
a. Bilimin Değeri.................................................................................................... 93
b. Bilimden Kaynaklandığına İnanılan Problemler.......................................... 94
VII
6. BİLİM VE ETİK........................................................................................................95
a. Bilim ve Araştırma Etiği...................................................................................96
b. Bilim Adamının Eğitici Sorumluluğu.............................................................97
c. Bilim Adamının Sosyal Sorumluluğu.............................................................98
Bölüm 4: VARLIK FELSEFESİ
1. BENİM VARLIĞIM.................................................................................................100
a. Varlık Bilmecesi.................................................................................................101
b. Varlıktan Var Oluşa...........................................................................................102
2. VAROLUŞUN ANLAMI.......................................................................................103
a. Var Oluşun “Öz”den Önce Gelmesi...............................................................104
b. Var Oluşun Analize Konu Olamaması...........................................................104
c. Var Oluşun Aşkınlığı........................................................................................105
d. Var Oluşun Özgürlüğe Mahkûm Olması.......................................................105
3. VARLIK VE TÜRLERİ............................................................................................106
a. Gerçek Varlıklar.................................................................................................107
b. İdeal Varlıklar.....................................................................................................107
c. Tözler ve Özellikleri..........................................................................................108
d. Türler...................................................................................................................110
4. VARLIĞA BAKIŞ....................................................................................................110
a. Bilimsel Bakış.....................................................................................................111
b. Felsefi Bakış........................................................................................................112
5. VARLIĞIN NİTELİĞİ NEDİR?.............................................................................113
a. Materyalizm.......................................................................................................114
b. İdealizm...............................................................................................................115
c. Düalizm...............................................................................................................117
d. Fenomenalizm....................................................................................................118
6. DUYULARIMIZIN ÖTESİ VE METAFİZİK.......................................................118
a. Metafiziğin İmkânsızlığı...................................................................................119
b. Metafizik Sorular Karşısında Takınılacak Tavır...........................................120
7. EVRENDEKİ DÜZEN PROBLEMİ.......................................................................121
8. VARLIK VE DEĞİŞİM............................................................................................122
VIII
9. VARLIK VE AMAÇLILIK.....................................................................................124
a. Teleolojizm..........................................................................................................124
b. Mekanizm...........................................................................................................125
Bölüm 5: AHLAK FELSEFESİ
1. AHLAK NEDİR?.....................................................................................................128
a. Ahlakın Görgü Kuralları ve Hukuktan Farklılığı.........................................129
b. Ahlak ve Etik......................................................................................................130
2. İYİ VE KÖTÜ...........................................................................................................131
3. AHLAK YARGILARI.............................................................................................136
a. Ahlaki Yargıların En Önemli Özelliği............................................................136
b. Ahlaki Yargıların Sınıflanması........................................................................137
4. ERDEMLİ HAYAT..................................................................................................138
a. Klasik Erdemler.................................................................................................138
i.
Hindistan....................................................................................................139
ii. Antik Yunan...............................................................................................139
iii. Orta Çağ......................................................................................................140
b. Çağdaş Erdem Etiği................................................................................................141
5. AHLAK VE ÖZGÜRLÜK......................................................................................142
a. Özgürlüğün İmkânı...........................................................................................142
i.
Determinizm...............................................................................................143
ii. Endeterminizm...........................................................................................143
iii. Bağdaşabilircilik.........................................................................................144
b. Özgürlüğün Gerçek Anlamı.............................................................................145
i.
Liberteryanizm/Özgürlükçülük.............................................................145
ii. Pozitif Özgürlük veya Oto-determinizm...............................................146
6. AHLAKİ EYLEMİN ÖGELERİ.............................................................................147
a. Niyetlerin Varlığı...............................................................................................147
b. Ahlaki Özne ya da Fail......................................................................................148
c. Failin Oto-determinizmi...................................................................................148
d. Alternatiflerin Varlığı........................................................................................149
e. Birtakım Sonuçların Hedeflenmesi.................................................................149
IX
7. AHLAKİ GELİŞİMİMİZ.........................................................................................150
a. Evrensel İlkelerin Zorunluluğu.......................................................................150
b. Kültürel İlke ve Değerlerin Kaçınılmazlığı....................................................151
c. Ahlaki Gelişimimiz............................................................................................152
8. AHLAK VE EVRENSELLİK..................................................................................153
a. Evrensel Ahlak Yasasının Varlığını Reddedenler.........................................154
i.
Hazcılık.......................................................................................................155
ii. Egoizm.........................................................................................................155
iii. Faydacılık....................................................................................................155
iv. Anarşizm.....................................................................................................157
b. Evrensel Ahlak Yasasının Varlığını Kabul Edenler......................................158
9. AHLAK–TASAVVUF İLİŞKİSİ.............................................................................161
a. Tasavvufun Temel Öğretileri...........................................................................162
b. Tasavvuf İnancının Önemli Temsilcileri........................................................163
10.UYGULAMALI ETİK PROBLEMLERİ................................................................166
a. Meslek Etiği........................................................................................................166
b. Tıp Etiği...............................................................................................................167
c. Bilgi ve Enformasyon Etiği...............................................................................168
Bölüm 6: SANAT FELSEFESİ
1. ESTETİK...................................................................................................................172
a. Estetiğin Bölümleri............................................................................................173
b. Estetiğin Temel Kavramları.............................................................................174
i.
Estetik Nesne..............................................................................................174
ii. Estetik Değer..............................................................................................175
iii. Estetik Özne................................................................................................175
iv. Estetik Tutum.............................................................................................175
v. Estetik Yargı...............................................................................................176
c. Ortak Estetik Yargıların Olup Olmadığı........................................................176
2. SANAT FELSEFESİ.................................................................................................178
3. SANAT KURAMLARI...........................................................................................179
a. Temsil ya da Taklit Olarak Sanat Anlayışı.....................................................179
X
b. Oyun Olarak Sanat Anlayışı............................................................................180
c. İfade Olarak Sanat Anlayışı.............................................................................181
d. Formalist Sanat Anlayışı...................................................................................182
e. Toplumsal Sanat Anlayışı.................................................................................182
f. Kurumsal Sanat Anlayışı..................................................................................183
4. SANATTA GÜZELLİK PROBLEMİ.....................................................................184
a. Doğal Güzellik-Sanatsal Güzellik Ayrımı......................................................184
b. Güzelliğin Nesnel ve Öznel Boyutları............................................................185
i. Klasik Güzellik Anlayışı...........................................................................186
ii. Modern Güzellik Anlayışı........................................................................187
iii. Sanat Eserinin Güzelliği: Sentez..............................................................187
5. GÜZEL VE İYİ.........................................................................................................188
a. Sanat Eserinde Güzel-İyi İlişkisi......................................................................189
b. Sanat Eserinin Etkisi Bakımından Güzel-İyi İlişkisi.....................................190
6. SANATA ETKİ EDEN UNSURLAR....................................................................191
a. İçsel Unsurlar.....................................................................................................191
b. Dışsal Unsurlar..................................................................................................191
Bölüm 7: SİYASET FELSEFESİ
1. SİYASET FELSEFESİNİN KONU VE TEMEL KAVRAMLARI.......................194
a. Siyaset ve Siyaset Bilimi....................................................................................194
b. Siyaset Felsefesi..................................................................................................196
c. Siyaset Felsefesinin Temel Kavramları...........................................................197
i.
Birey.............................................................................................................197
ii. Devlet...........................................................................................................198
iii. Laiklik..........................................................................................................198
iv. Egemenlik...................................................................................................198
v. Sivil Toplum...............................................................................................199
vi. Bürokrasi.....................................................................................................199
vii. Hukuk..........................................................................................................199
viii.Adalet..........................................................................................................200
ix. Eşitlik...........................................................................................................200
x. Demokrasi...................................................................................................201
XI
2. İKTİDARIN KAYNAĞI.........................................................................................201
a. Siyasal İktidarın Temel Özellikleri..................................................................202
b. Siyasal İktidarın Belli Başlı Meşruiyet Kaynakları.......................................202
i.
İktidarın Geleneksel Kaynakları..............................................................203
ii. İktidarın Modern Kaynakları...................................................................203
3. DÜZEN VE KARMAŞA.........................................................................................204
a. Doğa Durumu....................................................................................................205
b. Karmaşa..............................................................................................................205
c. Düzenin Gerekliliği ve Devlet.........................................................................206
4. BİREY-DEVLET İLİŞKİSİ.......................................................................................206
a. Bireye Ağırlık Verenler.....................................................................................207
b. Devlete Ağırlık Verenler...................................................................................207
c. Hukuk Devleti....................................................................................................208
5. İDEAL DÜZEN OLABİLİR Mİ?............................................................................209
a. Realistler: İdeal Düzenin Olamayacağını Kabul Edenler............................210
b. İdealistler: İdeal Düzen Konusunda İyimser Olanlar..................................210
i.
Özgürlüğü Temele Alan Yaklaşım..........................................................211
ii. Eşitliği Temele Alan Yaklaşım.................................................................211
iii. İdeal Düzeni Belirleyen Temel Ölçütler.................................................211
6. ÜTOPYALAR..........................................................................................................213
i.
Platon’un Ideal Devleti.............................................................................213
ii. Farabi’nin Erdemli Toplum’u..................................................................214
iii. Thomas More’un Ütopya’sı.....................................................................214
iv. Campanella’nın Güneş Ülkesi.................................................................215
Bölüm 8: din FELSEFESİ
1. DİN FELSEFESİNİN KONUSU............................................................................218
a. Din Felsefesinin Teolojiden Farklılığı.............................................................219
b. Din Felsefesinin Temel Kavramları.................................................................220
i.
Tanrı.............................................................................................................220
ii. Mucize.........................................................................................................220
iii. Vahiy............................................................................................................221
XII
iv. Peygamber..................................................................................................221
v. İman.............................................................................................................221
vi. Kutsal...........................................................................................................222
vii. Yüce.............................................................................................................222
viii.İbadet...........................................................................................................222
c. Din Felsefesinin Temel Problemleri................................................................222
i.
Tanrı’nın Varlığı.........................................................................................222
ii. Tanrı’nın Sıfatları.......................................................................................223
iii. Vahyin İmkânı............................................................................................223
iv. Tanrı-Evren İlişkisi....................................................................................223
v. Evrenin Yaratılışı.......................................................................................224
vi. Ruhun Ölümsüzlüğü................................................................................224
2. DİN–FELSEFE–İNSAN İLİŞKİSİ..........................................................................224
a. İnsan ve Din........................................................................................................224
b. İnsan ve Felsefe..................................................................................................225
3. DİN–AKIL İLİŞKİSİ................................................................................................226
a. Bağdaşmazcılık..................................................................................................226
b. Birlik Tezi............................................................................................................227
c. Tamamlayıcılık...................................................................................................228
4. TANRI HAKKINDAKİ GÖRÜŞLER....................................................................228
a. Tanrı’nın Varlığını Kabul Edenler...................................................................229
i.
Tanrı’nın Varlığını Kabul Edenlerin Farklı Tanrı Anlayışları.............229
ii. Tanrı’nın Varlığını Kabul Edenlerin Tanrı Delilleri.............................230
b. Tanrı’nın Varlığını Reddedenler.....................................................................232
c. Tanrı’nın Varlığı veya Yokluğunun Bilinemeyeceğini Öne Sürenler........234
SÖZLÜK.......................................................................................................................237
BİBLİYOGRAFYA......................................................................................................245
XIII