CARİ AÇIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER ve ALINAN POLİTİKA

CARİ AÇIĞI ETKİLEYEN
FAKTÖRLER
ve
ALINAN POLİTİKA ÖNLEMLERİ
İbrahim ÇANAKCI
Hazine Müsteşarı
8 Mayıs 2012
Sunum Planı

Küresel Dış Dengesizlikler

Türkiye’de Cari İşlemler Açığını Etkileyen
Temel Faktörler

Alınan Politika Önlemleri

Cari İşlemler Açığındaki Son Gelişmeler
2
Küresel Dış Dengesizlikler
Kaynak: IMF WEO, Nisan 2012
ALM+JAP: Almanya, Japonya
ÇİN+GOA: Çin, Hong Kong, Endonezya, Kore, Malezya, Filipinler, Singapur,
Tayvan, Tayland
CAVAÜ: Cari Açık Veren Avrupa Ülkeleri
(Bulgaristan, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Yunanistan,
Macaristan, İrlanda, Letonya, Litvanya, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovak
Cumhuriyeti, Slovenya, İspanya, Türkiye, Birleşik Krallık)
Pİ:
Petrol ihracatçıları
DGK:
Dünyanın Geri Kalanı
•
Küresel dengesizliklere yol açan en
temel faktör ülkelerin tasarruf, yatırım
ve portföy kararlarındaki farklılıklardır.
•
Asya krizini takip eden dönemde çoğu
Asya ülkesi cari işlemler fazlası
vermeye ve döviz rezervi biriktirmeye
başlamıştır.
•
2005 yılından itibaren başta gelişmiş
ülkeler olmak üzere sermaye
akımlarında ve ekonomik faaliyette
hızlı bir canlanma gözlenmiş ve
küresel dengesizlikler ciddi bir biçimde
artmıştır.
•
Artan dengesizliklerin giderilmesi
amacıyla G-20 bünyesinde bir Çalışma
Grubu kurulmuştur.
3
G-20 Güçlü, Sürdürülebilir ve Dengeli Büyüme Çerçevesi
Amaç:
Ülkelerarası politika koordinasyonu yoluyla küresel dengesizliklerin giderilmesi
Gündemdeki Konular:

Cannes Eylem Planının uygulanması
Kısa vadede kırılganlıkların giderilmesi:
 Finansal piyasalarda istikrarın sağlanması,
 Ekonomik canlanmayı sağlamak için uygun politika bileşiminin uygulanması,
 Döviz kurlarının piyasa koşullarında belirlenmesi ve aşırı rezerv birikiminin azaltılması,
 IMF’nin sistemik görevlerini yerine getirebilmesi için yeterli kaynağa sahip olması.
Orta Vadede Büyümenin Temellerinin Güçlendirilmesi:
 Spesifik ve somut mali uyum planları yapılmalı (Gelişmiş G-20 ülkeleri + Hindistan),
 Cari fazlası yüksek olan ülkelerde özel sektör talebi güçlendirilmeli (Almanya, Japonya,
Çin, Endonezya, Kore),
 Büyümenin desteklenmesi için yapısal politikalar uygulanmalı (tüm G-20 ülkeleri),
 Finansal sektör reformlarının uygulanması için gerekli adımlar atılmalı,
 Korumacılığa karşı uygulanan politikalara devam edilmeli,
 Kalkınmayı destekleyen politikalar uygulanmalı.

G-20 Taahhütlerinin Gerçekleşme Durumunun İzlenmesi (Hesap Verilebilirlik Raporu)

Los Cabos Eylem Planı
4
Türkiye’de Cari İşlemler Dengesi
4
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
-12
1975 1977 1979 1981 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011
Cari İşlemler Dengesi (% GSYH)
Kaynak: TÜİK, TCMB
5
Cari İşlemler Açığını Etkileyen Temel Faktörler

Yurtiçi Talep

Petrol ve Diğer Enerji Fiyatları

Enerji Dışı Dış Ticaret Hadleri

Reel Kur

Rekabet Gücü

Yurtiçi Tasarruf Oranları
6
Toplam Yurtiçi Talep ve İthalat (Yıllık % Değişim)
60
30
40
20
20
10
0
0
Enerji Hariç İthalat Miktar Endeksi
Kaynak: TÜİK, TCMB
Ç3
2011 Ç1
Ç3
2010 Ç1
Ç3
2009 Ç1
Ç3
2008 Ç1
Ç3
2007 Ç1
Ç3
2006 Ç1
Ç3
2005 Ç1
Ç3
2004 Ç1
Ç3
2003 Ç1
Ç3
2002 Ç1
Ç3
-30
2001 Ç1
-60
Ç3
-20
2000 Ç1
-40
Ç3
-10
1999 Ç1
-20
Toplam Yurtiçi Talep (sağ eksen)
7
Kredi Genişlemesi ve Cari İşlemler Açığı (%)
0
0
Cari İşlemler Açığı/GSYH*
Ç3
2
2011 Ç1
2
Ç3
4
2010 Ç1
4
Ç3
6
2009 Ç1
6
Ç3
8
2008 Ç1
8
Ç3
10
2007 Ç1
10
Ç3
12
2006 Ç1
12
Ç3
14
2005 Ç1
14
Ç3
16
2004 Ç1
16
Kredi Stoğundaki Değişim/GSYH (sağ eksen)**
(*) Yıllıklandırılmış cari açığın yıllıklandırılmış GSYH’ye oranı
(**) Kredi stoğundaki yıllık değişimin yıllıklandırılmış GSYH’ye oranı
Kaynak: TCMB, BDDK
8
Cari İşlemler Dengesi – Enerji Etkisi (% GSYH)
8
4
0
-4
-8
-12
2000
2001
2002
Enerji İthalatı
Kaynak: TCMB, TÜİK
2003
2004
2005
Cari İşlemler Dengesi
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Enerji İthalatı Hariç Cari İşlemler Dengesi
9
Enerji Fiyatları
135
400
120
350
105
300
90
250
75
200
60
150
45
100
30
50
15
2003-1
4
7
10
2004-1
4
7
10
2005-1
4
7
10
2006-1
4
7
10
2007-1
4
7
10
2008-1
4
7
10
2009-1
4
7
10
2010-1
4
7
10
2011-1
4
7
10
2012-1
450
Mineral Yakıtlar ve Yağlar Birim Değer Endeksi ($)
Kaynak: TÜİK, Reuters
Ham Petrol Fiyatları (v/$, sağ eksen)
10
Enerji İthalatının Bileşenleri (% Değişim)
50
40
30
20
10
0
-10
-20
-30
-40
2004
2005
2006
2007
Miktar Etkisi
Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı
2008
2009
2010
2011
Fiyat Etkisi
11
Dış Ticaret Hadleri (12 aylık ortalama, $)
110
108
106
104
102
100
98
96
94
92
Dış Ticaret Hadleri
Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı
2012-1
10
7
4
2011-1
10
7
4
2010-1
10
7
4
2009-1
10
7
4
2008-1
10
7
4
2007-1
10
7
4
2006-1
10
7
4
2005-1
10
7
4
2004-1
90
Dış Ticaret Hadleri (Enerji İthalatı Hariç)
12
2003-1
4
7
10
2004-1
4
7
10
2005-1
4
7
10
2006-1
4
7
10
2007-1
4
7
10
2008-1
4
7
10
2009-1
4
7
10
2010-1
4
7
10
2011-1
4
7
10
2012-1
Reel Döviz Kuru (2003=100)
135
130
125
120
115
110
105
100
95
90
85
TÜFE Bazlı
Kaynak: TCMB
ÜFE Bazlı
13
30
80
20
20
60
10
10
0
0
Reel Kur (sağ eksen)
Ç3
2011 Ç1
-15
-20
-20
-20
İhracat Miktar
Ç3
-15
2011 Ç1
-15
Ç3
Ç3
2011 Ç1
Ç3
2010 Ç1
Ç3
Ç3
2008 Ç1
Ç3
2007 Ç1
Ç3
2006 Ç1
Ç3
2009 Ç1
Reel Kur (sağ eksen)
Ç3
-10
2010 Ç1
-10
-10
-20
2010 Ç1
-5
Ç3
-5
-5
2005 Ç1
Ç3
0
2009 Ç1
0
Ç3
5
0
Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine Müsteşarlığı
2009 Ç1
5
2008 Ç1
10
Ç3
10
2007 Ç1
15
Ç3
15
2006 Ç1
15
Ç3
20
2005 Ç1
20
Ç3
20
2004 Ç1
25
5
0
Reel Kur (sağ eksen)
25
10
20
-20
25
(yıllık % değişim)
40
Tüketim Malı İthalatı
Ç3
Sermaye Malı İthalatı
60
Ç3
-15
2006 Ç1
Ç3
2011 Ç1
Ç3
2010 Ç1
Ç3
2009 Ç1
2008 Ç1
2007 Ç1
Ç3
-40
Ç3
-40
Ç3
-40
2004 Ç1
-5
-10
-30
-40
0
0
-30
80
(yıllık % değişim)
20
-20
Aramalı İthalatı
5
2008 Ç1
-20
10
40
Ç3
-20
15
2007 Ç1
-10
20
Ç3
-10
(yıllık % değişim)
30
2006 Ç1
(yıllık % değişim)
Reel Kur ve Dış Ticaret
Reel Kur (sağ eksen)
14
İthalatın Geniş Ekonomik Gruplar Sınıflaması (% Pay)
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
2000
2001
2002
2003
Enerji Hariç Aramalı
Kaynak: TÜİK
2004
Enerji
2005
2006
Sermaye
2007
2008
Tüketim
2009
2010
2011
Diğer
15
Türkiye’de İmalatın İthalat Bağımlılığı (%)
44
43
43
42
41
41
40
40
39
38
38
37
36
35
2008
2009
2010
2011
Aramalı ve Yatırım Malı İthalatı/Toplam Üretim
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı
16
İhracat Kompozisyonundaki Değişim (%)
100
90
80
46.3
48.5
70
53.9
54.5
58.8
61.0
65.2
60.7
59.6
60.9
61.1
41.2
39.0
34.8
39.3
40.4
39.1
38.9
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012*
60
50
40
30
53.7
51.5
20
46.1
45.5
10
0
2002
2003
2004
2005
Emek Yoğun
Teknoloji Yoğun
(*) 2012 yılı Mart ayı itibarıyla yıllıklandırılmış
Not:
Teknoloji Yoğun İhracat Sektörleri: Basım, Yayım, Kok Kömürü ve Petrol Ürünleri, Kimya, Plastik ve Kauçuk Ürünleri, Ana Metal Sanayi, Metal Eşya,
Makine ve Teçhizat, Büro ve Muhasebe Ürünleri, Radyo ve TV ve Taşıt Araçları
Emek Yoğun İhracat Sektörleri: Tarım, Balıkçılık, Madencilik, Gıda, Tütün, Tekstil, Giyim, Deri, Ağaç, Kağıt ve Mobilya
Kaynak: TÜİK
17
Küresel Rekabet Endeksi
Yıl
Rapordaki Toplam
Ülke Sayısı
Türkiye’nin
Sıralamadaki Yeri
Türkiye’nin
Sıralamadaki Yeri
(Yüzdelik Dilim) (*)
2004
104
66
63,5
2005
117
66
56,4
2006
125
59
47,2
2007
131
54
41,2
2008
134
63
47,0
2009
133
61
45,9
2010
139
61
43,9
2011
142
59
41,5
Kaynak: The Global Competitiveness Reports, World Economic Forum
(*) Türkiye’nin sıralamadaki yerinin toplam ülke sayısına oranını ifade etmektedir.
18
Küresel Rekabet Endeksi Göstergeleri
(Türkiye’nin Sıralamadaki Yeri)
2012 Raporu*
Genel Rekabet Endeksi
59
Kurumsallaşma
80
Altyapı
51
Makroekonomik Ortam
69
Sağlık ve Temel Eğitim
75
Yüksek Öğrenim
74
Etkin Mal Piyasası
47
Etkin İşgücü Piyasası
133
Gelişmiş Finansal Piyasa
55
Teknolojik Gelişmişlik
55
Piyasa Büyüklüğü
17
İş Kapsamının Gelişmesi
58
Yenilik
69
Kaynak: The Global Competitiveness Report 2011–2012, World Economic Forum
(*) 2012 Raporu’nda 142 ülke için toplanan veriler analiz edilmiştir.
19
İş Yapma Kolaylığı Endeksi
Yıl
Rapordaki Toplam
Ülke Sayısı
Türkiye’nin
Sıralamadaki Yeri
2006
155
84
2007
175
65
2008
178
60
2009
181
63
2010
183
60
2011
183
73
2012
183
71
Kaynak: Doing Business Reports, Dünya Bankası
(*) Türkiye’nin sıralamadaki yerinin toplam ülke sayısına oranını ifade etmektedir.
Türkiye’nin
Sıralamadaki Yeri
(Yüzdelik Dilim) (*)
54,2
37,1
33,7
34,8
32,8
39,9
38,8
20
İş Ortamı Göstergeleri
(Türkiye’nin Sıralamadaki Yeri)
İş Ortamı 2012 Raporu*
Genel Sıralama
71
İşe Başlama
61
İnşaat İzinleri
155
Elektrik Temini
72
Tapu Kaydı
44
Kredi Temini
78
Yatırımcının Korunması
65
Vergi Ödeme
79
Dış Ticaret
80
Sözleşmenin İcrası
51
Şirket Tasfiyesi
120
Kaynak: Doing Business 2012, Dünya Bankası
(*) 2012 Raporu’nda 183 ülke için Haziran 2011 tarihine kadar toplanan veriler analiz edilmiştir.
21
İhracatta Ürün Çeşitlenmesi
Herfindahl-Hirschman Endeksi (HHI, 1996=100)
110
105
100
95
90
85
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012*
İhracatta Ürün Yoğunlaşma Endeksi
(*) 2012 Ocak-Mart dönemi
Not: Herfindahl-Hirschman Endeksi (HHI), bir pazarda yoğunlaşma oranını ve rekabet seviyesini ölçmek amacıyla kullanılan bir endekstir. HHI bu çalışmada, Türkiye’nin ihracat yaptığı “n” tane
sektörün toplam ihracat içindeki paylarının karelerinin toplamı şeklinde ihracat verilerine uyarlanmıştır. Sektör payları toplamı 100 olacak şekilde ifade edilirse HHI en fazla 10.000 değerini alır
(ihracatın tek ürün ile yapıldığı durum). Endeksin değerinin artması ihracatta ürün bağımlılığının arttığına, düşmesi ise ihracat yapılan ürün sayısının arttığına ya da ürün yoğunlaşmasının
azaldığına işaret etmektedir.
Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı
22
Ülke Gruplarına Göre İhracat (%)
100
90
80
70
56.6
58.0
56.3
57.9
56.0
56.3
48.0
46.0
46.3
46.2
44.7
24.6
25.4
28.0
28.3
28.7
10.0
9.6
9.7
60
50
40
14.5
30
20
7.2
4.7
10
10.9
16.5
16.6
18.0
17.8
18.9
7.1
4.5
7.1
4.7
8.0
9.3
11.9
11.1
4.9
10.1
5.3
9.0
9.1
8.1
5.6
5.2
6.9
4.9
9.9
8.2
7.7
8.4
7.4
4.8
5.3
5.9
6.2
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012*
0
2002
Diğer Ülkeler
Amerika
Afrika
Diğer Avrupa (AB Hariç)
Asya
AB 27
(*) 2012 yılı Mart ayı itibarıyla yıllıklandırılmış
Kaynak: TÜİK
23
İhracatta Pazar Çeşitlenmesi
Herfindahl-Hirschman Endeksi (HHI, 1996=100)
110
100
90
Endeksin azalması pazar çeşitliliğinin
arttığını göstermekte
80
70
60
50
40
30
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012*
(*) 2012 Ocak-Mart dönemi
İhracat Yoğunlaşma Oranı
Not: Herfindahl-Hirschman Endeksi (HHI), bir pazarda yoğunlaşma oranını ve rekabet seviyesini ölçmek amacıyla kullanılan bir endekstir. Endeks pazardaki tüm firmaların pazar paylarının
karelerinin toplanması şeklinde hesaplanmaktadır. HHI bu çalışmada, Türkiye’nin ihracat yaptığı “n” tane ülkenin pazar paylarının karelerinin toplamı şeklinde dış ticaret verilerine uyarlanmıştır.
Pazar payları toplamı 100 olacak şekilde ifade edilirse HHI en fazla 10.000 değerini alır (ihracatın tek ülke ile yapıldığı durum). Endeksin değerinin artması ihracatta ülke bağımlılığının arttığına,
düşmesi ise ihracat yapılan ülke sayısının arttığına ya da ülke yoğunlaşmasının azaldığına işaret etmektedir.
24
Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı
=
YURTİÇİ
TASARRUF
YATIRIM AÇIĞI
CARİ İŞLEMLER
AÇIĞI
Cari İşlemler Açığı ve Tasarruf-Yatırım Dengesi İlişkisi
ÖZEL SEKTÖR
TASARRUF
YATIRIM AÇIĞI
=
KAMU
SEKTÖRÜ
TASARRUF
YATIRIM AÇIĞI
25
Tasarruf-Yatırım Dengesi (% GSYH)
16
12
8
4
0
-4
-8
-12
1998
1999
2000
2001
2002
2003
Kamu Tasarruf Yatırım Farkı
Kaynak: Kalkınma Bakanlığı
2004
2005
2006
2007
Özel Tasarruf Yatırım Farkı
2008
2009
2010 2011(T)2012(P)
Cari İşlemler Dengesi
26
Yurtiçi Tasarruf Oranı
26
24
22
20
18
16
14
12
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011(T) 2012(P)
Yurtiçi Tasarruflar/GSYH (%)
Kaynak: Kalkınma Bakanlığı
27
Politika Önlemleri


Makro Politika Önlemleri

Para politikası

Makro ihtiyati düzenlemeler

Maliye politikası
Yapısal Önlemler

Yurtiçi Tasarrufların Artırılması

Enerjide Dışa Bağımlılığın Azaltılması

Rekabet Gücünün, Ürün ve Pazar Çeşitliliğinin Artırılması

Finansmanın Kalitesinin İyileştirilmesi
28
Yurtiçi Tasarrufların Artırılması

Mali Disiplinin Sürdürülmesi

Hanehalkı ve Şirket Tasarruflarının Artırılması

Bireysel Emeklilikte Devlet Katkısı Sistemine Geçiş

Sigortacılık Sektörünün Desteklenmesine Yönelik Düzenlemeler

Doğal Afet Sigortalarının Kapsamının Genişletilmesine ve Uygulamanın
Etkinleştirilmesine Yönelik Düzenlemeler

Finansal Okuryazarlık Stratejisi Çalışmaları

Yeni Türk Ticaret Kanunu

Kayıtdışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi
29
Enerjide Dışa Bağımlılığın Azaltılması

Yenilenebilir Enerji
Yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimindeki payının
2023 yılında en az yüzde 30 seviyesinde olmasının sağlanması

Enerji Verimliliği
Konutlarda yüzde 30, sanayide yüzde 20, ulaşımda yüzde 15 olmak
üzere önemli düzeyde enerji tasarruf potansiyeli

Nükleer Enerji
2023 yılına kadar, nükleer enerjinin elektrik enerjisi
içerisindeki payının yüzde 20 seviyesine ulaştırılması
üretimi
30
Rekabet Gücünün, Ürün ve Pazar Çeşitliliğinin
Artırılması

Yeni Teşvik Sistemi

Girdi Tedarik Stratejisi (GİTES)


Demir-çelik, otomotiv, makine, kimya, tekstil ve tarım sektörlerine
ilişkin ön çalışmalar tamamlanmış, eylem planlarının 2012 yılında
uygulamaya geçirilmesi hedeflenmektedir.
İhracat Pazarlarının Çeşitlendirilmesi

Ülke Masaları Stratejisi

Hizmet İhracatının Teşvikine Yönelik Vergi Destekleri

Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Çalışmaları

AR-GE ve Yenilik Destek Programları

İşgücü Piyasası Reformları
31
Finansmanın Kalitesinin İyileştirilmesi

Uzun Vadeli Tasarrufların Özendirilmesi
(Mevduatta Stopaj Oranının Vadeye Göre Farklılaştırılması Konusunda Bakanlar
Kuruluna Yetki Verilmesini Öngören Düzenleme)

Bireysel Katılım Sermayesi (İş Melekleri)’ne Sağlanacak Vergi Desteği

Girişim Sermayesi Fonlarına Sağlanacak Vergi Destekleri

Portföyünün Yüzde 75’inden Fazlası Hisse Senetlerinden Oluşan Yatırım Fonlarının
Alım Satımında Stopaj Oranının Yüzde Sıfıra Düşürülmesini Öngören Düzenleme

Türkiye’de Kurulacak ve Yurtdışı Fonları Yönetecek Portföy Yatırım Şirketlerine
Sağlanacak Kolaylıklar

Firmaların Borçlanma Yerine Özkaynaklarını Kullanmalarının Özendirilmesi

Yeni Sermaye Piyasası Kanunu

İstanbul Finans Merkezi Çalışmaları

Yabancılara Gayrimenkul Satışına İlişkin Yeni Yasal Düzenleme
32
CARİ İŞLEMLER DENGESİNDEKİ
SON GELİŞMELER
33
Dış Ticaret Gelişmeleri (Yıllıklandırılmış % Değişim)
50
40
30
20
10
0
-10
-20
-30
2006-1
3
5
7
9
11
2007-1
3
5
7
9
11
2008-1
3
5
7
9
11
2009-1
3
5
7
9
11
2010-1
3
5
7
9
11
2011-1
3
5
7
9
11
2012-1
3
-40
İhracat
Kaynak: TÜİK
İthalat
34
Dış Ticaret Dengesi (Yıllıklandırılmış Milyar $)
-20
-40
-60
-80
-100
2006-1
3
5
7
9
11
2007-1
3
5
7
9
11
2008-1
3
5
7
9
11
2009-1
3
5
7
9
11
2010-1
3
5
7
9
11
2011-1
3
5
7
9
11
2012-1
3
-120
Kaynak: TÜİK
35
Kaynak: TCMB
2012-1
10
7
4
2011-1
10
7
4
2010-1
10
7
4
2009-1
10
7
4
2008-1
10
7
4
2007-1
10
7
4
2006-1
10
7
4
2005-1
10
7
4
2004-1
Cari İşlemler Açığı (Yıllıklandırılmış, Milyar $)
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
36
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Büyümesine Katkı (% puan)
20
15
10
5
0
-5
Toplam İç Talep
Kaynak: TÜİK, Hazine Müsteşarlığı
Ç4
Ç3
Ç2
2011-Ç1
Ç4
Ç3
Ç2
2010-Ç1
-10
Net Dış Talep
37
Cari İşlemler Açığının Finansman Yapısı
(Yıllıklandırılmış, Milyar $)
70
60
50
40
30
20
10
0
Portföy ve Kısa Vadeli
2012-1
11
9
7
5
3
Doğrudan Yatırım ve Uzun Vadeli
Not: Kısa Vadeli sermaye hareketleri, bankalar ve özel sektörün kısa vadeli kredileri ve mevduatlardan oluşmaktadır.
Kaynak: TCMB
2011-1
11
9
7
5
3
2010-1
11
9
7
5
3
2009-1
11
9
7
5
3
2008-1
11
9
7
5
3
2007-1
-10
38
Cari İşlemler Açığı (% GSYH)
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2011 Gerçekleşme
(*) Orta Vadeli Program Tahminleri
Kaynak: TCMB, TÜİK, Kalkınma Bakanlığı
2012*
2013*
2014*
39