İÇİNDEKİLER

Öğrenme ve Bellek
İÇİNDEKİLER
Önsöz ........................................................................................... xxv
Teşekkür.................................................................................. xxvii
Çeviri Eser İçin Önsöz ................................................... xxix
İkinci Baskı İçin Önsöz .................................................. xxx
1.Giriş
Öğrenme Çalışmalarının Kökenleri ..................................................... 4
Epistemoloji Felsefesi.......................................................................... 4
Evrim ................................................................................................... 6
Günümüze Etkileri.............................................................................. 7
Öğrenmenin Tanımı ............................................................................... 8
Bazı Uyarılar ..................................................................................... 15
Öğrenme/Performans Ayırımı ............................................................. 17
Öğrenme: Özet .................................................................................. 19
Öğrenme ve Bellek Terimleri Arasındaki İlişki ............................... 19
Temel ve Uygulamalı Araştırma ......................................................... 25
Sağduyu ve Genel Bilgiler ................................................................ 30
Neden Hayvanlar? ............................................................................ 32
Öğrenme Çalışmalarında Kavramsal Yaklaşımlar............................ 33
İşlevsel Yaklaşım ............................................................................... 34
Davranışsal Yaklaşım ....................................................................... 34
Bilişsel Yaklaşım ............................................................................... 35
Nörobilim Yaklaşımı......................................................................... 36
Nörobilimin Eğitim Pratiğine Uygulanması ................................... 39
Özet ......................................................................................................... 40
xiii
İçindekiler
2. Alışma ve Diğer Uyaran
Öğrenme Türleri
Yönelme Tepkisi ................................................................................... 46
Alışma ..................................................................................................... 48
Alışmanın İncelenmesinde Kullanılan Yöntemler .......................... 49
Alışmanın Parametrik Özelikleri ..................................................... 54
Alışma İle İlgili Açıklamalar ............................................................... 58
Öğrenme Dışı Açıklamalar............................................................... 58
Nörobiyolojik Kuramlar ................................................................... 59
Bilişsel Kuramlar ............................................................................... 63
Algısal Öğrenme ................................................................................... 66
Algısal Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler ........................................... 69
Uyarana Maruz Kalmanın Diğer Etkileri........................................... 70
Tanıdık Uyanları Tercih Etme ......................................................... 70
Kolaylaştırıcı Etkiyi Hazırlama........................................................ 75
Güçlendirilmiş İrkilme ..................................................................... 77
Özet: Tekrar Eden Uyaranların Etkileri .......................................... 78
Uygulamalar........................................................................................... 79
Korkularda Maruz Bırakma Terapisi .............................................. 79
Özet ......................................................................................................... 81
xiv
Öğrenme ve Bellek
3. Klasik Koşullama
Klasik Koşullamanın Tanımı ............................................................ 87
Klasik Koşullamayı Çalışma Yöntemleri ....................................... 90
Temsili Teknikler ............................................................................. 90
Kşlu U işlevi görebilecek uyaranlar nelerdir? ............................. 96
Ksuz U işlevi görebilecek uyaranlar nelerdir? ............................ 97
Koşullamanın Temel Olguları .......................................................... 98
Kazanım ............................................................................................ 98
Sönme .............................................................................................. 102
Genelleme ....................................................................................... 104
Ayırt etme ....................................................................................... 104
Yakınlığın Rolü .................................................................................. 105
Koşullamayı Etkileyen Diğer Faktörler ........................................ 107
Önceden Maruz Bırakma ............................................................. 108
Bileşik Kşlu U’lar ........................................................................... 108
Sürpriz ............................................................................................. 109
Kşlu U-Ksuz U İlgisi ..................................................................... 114
Koşullu Baskılama......................................................................... 116
Klasik Koşullamada Ne Öğrenilir?................................................ 118
Sonuç Olarak Pavlov Tipi ............................................................ 122
Koşullamada Ne Öğrenilir? ......................................................... 122
Koşullamada Farkındalığın Rolü ................................................ 124
Koşullamanın Uzantıları .................................................................. 126
İlaç Ksuz U’lar ile Koşullama ve Tolerans Gelişimi................. 126
Bağışıklık Sistemi Tepkilerinin Koşullanması .......................... 129
Koşullama Uygulamaları ................................................................. 130
Davranışsal Tıp .............................................................................. 130
Fobilerde Koşullama Kuramı ..................................................... 131
Terapi olarak Sönme ..................................................................... 139
Sistematik Duyarsızlaştırma ........................................................ 141
Özet....................................................................................................... 142
xv
İçindekiler
4. Araçsal Koşullama Ödül
Tanım ve Tarihçe................................................................................. 151
Thorndike ve Deneme Yanılma Yoluyla Öğrenme ...................... 151
Skinner ve Edimsel Koşullama ...................................................... 153
Araştırma Yöntemleri ......................................................................... 156
Olumlu Pekiştirme.............................................................................. 159
Davranış Kazanımını Etkileyen Pekiştirme Değişkenleri ............ 160
Pekiştirmenin Miktarı ..................................................................... 160
Dürtü................................................................................................ 163
Pekiştirme Tarifeleri ....................................................................... 164
Pekiştirmenin Gecikmesi ................................................................ 167
İkincil Pekiştirme ............................................................................ 169
Sosyal Pekiştirme ............................................................................ 170
Pekiştirme Kuramları ......................................................................... 172
Uyaranlar Olarak Pekiştireçler ...................................................... 173
Davranışlar Olarak Pekiştireçler.................................................... 176
Güçlendiriciler Olarak Pekiştireçler .............................................. 178
Bilgi Olarak Pekiştireçler ................................................................ 179
Pekiştirme Nedir? ........................................................................... 180
Öğrenme için Pekiştirme Gerekli midir? ......................................... 180
İnsanda Araçsal Öğrenme ve Farkındalık ....................................... 183
Pekiştirmenin Kullanımına Eleştiriler ............................................. 184
Tepki Öğrenme.................................................................................... 186
Şekillendirme................................................................................... 187
Tepki Öğrenmenin Sınırlılıkları ..................................................... 189
Ayırt Edici Uyaran Kontrolü.............................................................. 192
Genelleme ve Ayırt Etme ............................................................... 193
Tepki Öğrenmenin ve Uyaran Öğrenmesinin Özeti .................... 196
Araçsal Koşullamada Öğrenilen Nedir? .......................................... 197
Tepki-Pekiştireç Öğrenmesi ........................................................... 197
Uyaran-Tepki Öğrenmesi ............................................................... 198
Uyaran-Pekiştireç Öğrenmesi ........................................................ 200
Öğrenilen Nedir? Uyaran-Tepki-Pekiştireç .................................. 200
Uygulamalar......................................................................................... 201
Alışkanlıktan Kaynaklanan Hatalar .............................................. 201
Alışkanlıkların Ortadan Kaldırılması............................................ 202
Davranış Değiştirme ....................................................................... 203
Davranışsal Ekonomi...................................................................... 209
Özet ....................................................................................................... 210
xvi
Öğrenme ve Bellek
5. Araçsal Koşullama
Ödüllendirmeme, Ceza ve Kaçınma
Bağlılıkların İlişkilerinin Tanımlanması: Ödüllendirmeme,
Ceza ve Kaçınma ................................................................................. 219
Ödüllendirmeme ................................................................................. 221
Sönme .............................................................................................. 221
Kısmi Pekiştirmenin Sönmeye Etkisi............................................. 223
Ceza ....................................................................................................... 226
Ceza Ne Zaman İş Görür? .............................................................. 228
Cezanın İstenmeyen Yan Etkileri................................................... 232
Ceza veya Ödüllendirmeme .......................................................... 235
Sebatlılık .......................................................................................... 237
Kaçınma Öğrenmesi ........................................................................... 241
Kaçınma Öğrenmesi Kuramları ..................................................... 242
Yaklaşma-Kaçınma Çatışması........................................................ 247
Başa Çıkma Tepkisi Olarak Yaklaşma ya da Kaçınma ................ 248
Öğrenilmiş Çaresizlik......................................................................... 250
Öğrenilmiş Çaresizlik Kavramının Uzantıları .............................. 254
Öğrenilmiş Çaresizliğin Özeti ........................................................ 258
Nörobilimve İtici Uyaranlarla Öğrenme .......................................... 258
İtici Uyaranlarla Öğrenme: Bağlılığın Uygulamaları ..................... 260
Evcil Hayvanların Hareket Alanlarının Sınırlayıcı Sistemler ...... 260
Obsesif Kompulsif Bozukluğun Tedavisi ..................................... 261
Özet ....................................................................................................... 263
xvii
İçindekiler
6. Sözel Öğrenme
Ebbinghaus’un Mirası ...................................................................... 271
Dizisel Öğrenme ................................................................................ 275
Dizisel Konum Etkisi ................................................................... 276
Uzak Çağrışımlar ........................................................................... 280
Dizisel Öğrenme: Genel Bakış ..................................................... 283
Eşleştirilmiş Çağrışımsal Öğrenme ............................................... 283
Eşleştirilmiş Çağrışımsal Öğrenmenin Analizi ........................ 284
Eşleştirilmiş Çağrışımsal Öğrenme: Bir araya getirme ........... 290
Eşleştirilmiş Çağrışımsal Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler:
Özet.................................................................................................. 292
Serbest Hatırlama .............................................................................. 292
Dizisel Konum Etkisi .................................................................... 294
Tekrar .............................................................................................. 295
Organizasyon ................................................................................. 298
Hayvan Öğrenmesinde Organizasyon....................................... 301
Serbest Hatırlama: Özet ................................................................ 301
Kullanılabilir Belleğe Karşı Ulaşılabilir Bellek ......................... 301
İpuçlu Hatırlama ........................................................................... 302
Hatırlama, Tanıma ve Yeniden Öğrenme.................................. 304
Tanıma: Hatırlama ve Bilme ........................................................ 308
Örtük Öğrenme.............................................................................. 310
Sözel Öğrenme Görevleri Arasındaki İlişkiler ........................... 311
Uygulamalar: Mnemonikler (Bellek Güçlendiriciler) ............... 313
Anahtar Kelime ile Bellek Güçlendiriciler ................................. 313
İmgesel Bellek Güçlendiriciler .................................................... 315
Özet....................................................................................................... 322
xviii
Öğrenme ve Bellek
7. İnsan Belleği: Kavramsal
Yaklaşımlar
Belleğin Bölümlere Ayrılması................................................................. 329
Belleğin Bileşenleri Yaklaşımı ............................................................... 332
İki Depo Modeli:
Kısa Süreli ve Uzun Süreli Bellek .......................................... 332
Uzun Süreli Belleğin Bölümleri:
Epizodik ve Semantik .............................................................. 339
Uzun Süreli Belleğin Bölümleri:
İşlemsel Öğrenme ve Hazırlama ........................................... 342
Uzun Süreli Belleğin Organizasyonu ................................................. 350
Belleğin Aşamaları .................................................................................... 351
Aşamaların Ayrıştırılması .................................................................... 352
İşleme Yaklaşımları................................................................................... 355
İşlemenin Derinliği................................................................................ 355
Transfere Uygun İşleme ....................................................................... 358
Bağlantısal Modeller ................................................................................. 361
Kişi Tanıma Modellemesi .................................................................... 363
Delta Kuralı ............................................................................................ 365
Bağlantısalcılık ve Diğer Yaklaşımlar................................................. 367
Uygulamalar................................................................................................ 367
Anormal Belleğin Çalışılması: Amnezi .............................................. 368
Gündelik Unutkanlıklar ve Bellek Modelleri .................................... 374
Özet............................................................................................................... 380
xix
İçindekiler
8. Kısa Süreli Hatırlama
Tanımlar .............................................................................................. 387
Tarihçe............................................................................................. 387
Kısa Süreli Bellek Görevleri ........................................................... 390
Brown-Peterson Oyalama Görevi ............................................... 390
Bellek Uzamı .................................................................................. 393
Sözel Kısa Süreli Hatırlamanın Özellikleri ................................. 395
İşitsel Kodlama .............................................................................. 396
Sınırlı Kapasite ............................................................................... 398
Sınırlı Süre ...................................................................................... 400
Unutma: Kısa Süreli Bellek Engelleyicilere Duyarlıdır ........... 400
Uzun Süreli Belleğe Aktarım ....................................................... 402
Kısa Süreli Belleğin Özellikleri Özet .......................................... 404
Kısa Süreli Belleğin Diğer Modaliteleri ....................................... 408
Çalışma Belleği .................................................................................. 412
Çalışma Belleğinin Kuramsal Olarak İncelenmesi ................... 412
Çalışma Belleği ve Bilinç? ............................................................ 416
Çalışma Belleğinde Bireysel Farklılıklar ................................ 417
Yaşlanma ve Çalışma Belleği ....................................................... 418
Demans ve Çalışma Belleği.......................................................... 419
Kaygı ve Çalışma Belleği .............................................................. 420
Gerçekten de Ayrı Bir KSB Var mı? .............................................. 421
İki Bellek Sisteminin Nöropsikolojik Ayrımları........................ 421
Karşıt Görüş: Tek Bellek Yaklaşımı ............................................ 422
Tek Bellek mi Birkaç Bellek mi? .................................................. 424
Uygulama Alanları ............................................................................ 224
Kısa Süreli Bellek Ne İşe Yarar? .................................................. 224
Dili Kavrama ve Kullanma .......................................................... 225
Problem Çözme ............................................................................. 429
Uzun Süreli Bellek Kuramlarında Kısa Süreli Belleğin Rolü .. 431
Özet....................................................................................................... 432
xx
Öğrenme ve Bellek
9. Kodlama
Kodlamayı Geri Getirmeden Ayırma ............................................ 438
Kodlamada Bazı Temel Değişkenler ............................................. 439
Özümseyerek Tekrar .................................................................... 441
Özümseyerek Bilgi İşleme Tam Olarak Nedir? ........................ 442
İmgeleme ve Resim Belleği .......................................................... 448
Anlamlılık ....................................................................................... 449
Sunum Değişkenleri ......................................................................... 452
Sınama Etkileri ............................................................................... 452
İzolasyon Etkileri ........................................................................... 455
Çekici Detaylar............................................................................... 458
Aralık Etkileri ................................................................................. 458
Üretme Etkisi.................................................................................. 463
Ayrntılı İşlemenin Kısıtlılıkları ................................................... 464
Öğrenenle İlgili Değişkenler .......................................................... 446
Tesadüfi / Niyetli Öğrenme ........................................................ 466
Özendiriciler .................................................................................. 467
İlgi .................................................................................................... 468
Genel Uyarılmışlık Durumu ........................................................ 469
Duygu ve Kodlama ....................................................................... 477
Şemalar ................................................................................................ 482
Üst Bellek ............................................................................................ 485
Uygulamalar........................................................................................ 489
Bellekte Kodlamanın Geleceği..................................................... 489
Akademik Öğrenme ve Kodlama ............................................... 492
Özet....................................................................................................... 495
xxi
İçindekiler
10. Depolama ve Geri Getirme
Depolama ............................................................................................ 499
Doğal Olarak Öğrenilen Bilginin Uzun Süreli Hatırlanması .. 502
Depolamanın Doğası .................................................................... 506
Geri Getirme ....................................................................................... 515
Bilginin Epizodik Bellekten Geri Getirilmesi ............................ 515
İyi bir İpucu Nasıl Olur? .............................................................. 518
Duygusal Uyarılma ve Geri Getirme.......................................... 527
Hatırlamayı Hatırlamak ................................................................... 530
Üst Bellek ve Kısmi Geri Getirme ................................................. 531
Bilme Hissi ..................................................................................... 532
Geri Getirme Hataları ....................................................................... 534
Sahte Hatıralar ............................................................................... 534
Kaynak Belleği ............................................................................... 537
İmgeleme Etkisi ............................................................................. 538
Olay Sonrası Bilginin Etkisi ......................................................... 539
Yeniden Sağlamlaşma................................................................... 541
Yeniden Bulunan Hatıralar.............................................................. 542
Geri Getirme mi Yeniden Yaplandırma ........................................ 544
Uygulamalar........................................................................................ 546
Hatıralara ulaşmak için kullanılan stratejiler............................ 546
Bağlama Özgü Öğrenme .............................................................. 551
İleriye İlişkin Bellek....................................................................... 552
Anketleri Cevaplarken Hatırlamanın Rolü ............................... 552
Özet....................................................................................................... 554
xxii
Öğrenme ve Bellek
11. Uzamsal Öğrenme, Motor
Beceri Öğrenme ve Örtük
Öğrenme
Uzamsal Öğrenme ........................................................................ 561
Sıçanlar, Labirentler ve Psikoloji ........................................... 562
Rota veya Tarama Haritası ..................................................... 562
Labirent Öğrenme ve Beyin .................................................... 570
Uzamsal Bellekte Şemalar ....................................................... 573
Çocuklarda Uzamsal Belleğin Gelişimi ................................ 574
Motor Beceri Öğrenme ................................................................ 575
Alıştırma .................................................................................... 578
Sonuç Bilgisi.............................................................................. 582
Örtük Öğrenme............................................................................. 586
Bazı Örtük Öğrenme Görevleri .............................................. 586
Örtük Öğrenme Kategorilerinin Ayırımı ............................. 592
Uzmanlık........................................................................................ 594
Bildirimselden İşlemsele ......................................................... 596
Uygulamalar .................................................................................. 597
Örtük Öğrenme ........................................................................ 597
Uzamsal Bellek ......................................................................... 598
Becerilerin Uzun Süre Hatırlanması ..................................... 604
Bellek Becerisinin Geliştirme.................................................. 606
Özet ................................................................................................. 607
xxiii
İçindekiler
12. Öğrenme ve Bellekte Bireysel
Farklılıklar
Yetiştirmenin Doğası: Öğrenme Becerisinin Genetiği ......... 613
Hayvan Çalışmaları ................................................................. 613
İnsan Çalışmaları ..................................................................... 616
Öğrenme ve Bellekte Yaşa Bağlı Farklılıklar ......................... 617
Klasik Koşullama ..................................................................... 617
Çocuklarda Bellek Gelişimi .................................................... 620
Yaşlanma ve Bellek ................................................................. 626
Zihinsel Bozukluklar................................................................... 629
Koşullama ................................................................................. 629
Bellek .......................................................................................... 632
Öğrenme Güçlükleri ................................................................ 635
Olağanüstü Bellek: Belleğini Güçlendirmiş Kişiler ............ 637
Cinsiyet ve Bilişsel Yetenekler ................................................. 642
Kişilik ve Öğrenme ...................................................................... 646
İçedönüklük ve Dışadönüklük .............................................. 647
Kaygı .......................................................................................... 648
Öğrenme Stilleri .......................................................................... 653
Sosyal ve Kültürel Farklar .......................................................... 656
Epik Bellekler ............................................................................ 657
Deneysel Çalışmalar ................................................................ 659
Özet ................................................................................................. 661
Teknik Terimlerin İngilizce
Karşılıkları............................................................................ 663
Konu Dizini ......................................................................... 687
Kaynakça ................................................................................ 699
xxiv