VOLKAN ŞENYÜZ HACI AHMET ARISOY ANADOLU LİSESİ BİYOLOJİ ÖĞRETMENİ İNSANDA SİNDİRİM SİSTEMİ • İnsanda sindirim olayı ağızda başlar, ince bağırsakta sonlanır. • Sindirim kanalı; -Ağız -Yutak (Farinks) -Yemek borusu (Özafagus) -Mide -İnce Bağırsak -Kalın bağırsak -Anüsten oluşur. • Sindirim için salgı üreten bezler ise; 1-Tükürük bezleri 2-Mide bezleri 3-İnce bağırsak 4-Pankreas 5-Karaciğer’ dir. 1-AĞIZ: • Mekaniksel ve kimyasal sindirim yapılır. • Ağızda bulunan yapılar; -Dişler - Dil -Tükürük bezleri dir. Dişler: • Sindirime mekanik olarak yardımcı olurlar • Bir diş;taç,boyun ve bir veya birkaç kollu kökten oluşur. • Dişin dıştan görülen beyaz kısmına mine tabakası denir. • Mine vücudun en sert maddesidir. • Mine tabakasının altında dentin bulunur. Kemikten oluşmuştur. • Dişin orta kısmında pulpa (Diş Özü) bulunur. Burada kan damarları ve sinirler bulunur. • Yetişkin bir insanda 32 adet diş vardır. • Bunlar; -Kesici dişler -Köpek dişleri -Ön azı(Küçük azı) -Büyük azı dişleri Şeklinde gruplandırılır. Dil: • Öğütülmüş besinlerin tükürükle karışmasını, lokma haline dönüştürülmesini ve yutulmasını sağlar. • Üzerinde tat tomurcukları bulunur. • Konuşmaya yardımcı olur. Tükürük Bezleri • Ağızda; -Dil altı -Kulak altı -Çene altında birer çift tükürük bezi bulunur. • Tükürüğün bileşiminde bulunan maddeler ve görevleri şöyledir: • • • • • Su; hidrolizde görevlidir. Mukus;kayganlaşmayı sağlar Na+ ve Ca++ iyonları; ortamın pH’ ını ayarlama Amilaz (Pityalin),Karbonhidratların sindirimi Rodamat iyonları,mikroplardan arındırma 2-YUTAK • Yemek ve soluk borusunun üst ön tarafında kalan boşluktur. • Lokma yutaktan yemek borusuna geçer. • Epiglottis bulunur. • Epiglottisin görevi; lokmanın soluk borusuna kaçmasını önlemektir. • Süt çocuklarında yeterli şekilde gelişmemiştir. 3-Yemek borusu • • • • İçten dışa doğru; Epitel doku Kas doku Bağ dokudan yapılmıştır. Besinlerin mideye doğru hareketi peristaltik hareketle gerçekleşir. 4-MİDE • Sindirim sisteminin en geniş kısmıdır. • J şeklindedir. • Yemek borusunun mideye açıldığı yere KARDİA denir. • Midenin ince bağırsağa açıldığı yere PİLORİS denir. • Midenin kardia bölgesine fundus,pilor bölgesine ise korpus denir. • Yapısında ; -Enine kaslar -Boyuna kaslar -Halkasal kaslar vardır. Midenin Fonksiyonları 5-İnce Bağırsak • Bağırsak hücreleri ve pankreastan salgılanan enzimlerle kimyasal sindirim yapılır. • Üç kısımdan oluşur. Bunlar; - Duodenum - Jejenum - İleum dur. • Karaciğer ve pankreastan gönderilen salgılar Water kabarcığına boşalır. • İç yüzeyinde emilimin artmasını sağlayan Villuslar vardır. • Villusaların üzeri ise daha küçük mikrovilluslar vardır. • Villusların görevi madde yüzeyi artırıp madde emilimini sağlamaktır. • İnce bağırsakta mukus salgılayan goblet hücreleri vardır. • Peristaltik hareket görülür. 6-Kalınbağırsak • Sindirilmeyen maddeleri toplama ve atma vazifesi vardır. • Başlangıcındaki genişlemiş kısmına kör bağırsak denir. • Kör bağırsak üzerinde apandis • Kalın bağırsakta kimyasal sindirim yapılmaz. • Suyun en fazla emildiği kısımdır. • Mutualist bakteriler tarafından B ve K vitaminleri sentezlenir. • Kalın bağırsak rektumla son bulur. • Rektumun vücut dışına açıldığı kısma anüs denir. 7-Pankreas • Karma bir bez olup yaprak şeklindedir. • Sindirim için enzimleri üreten kısım Acinar hücreleridir. • İnce bağırsaktan salgılanan sekretin hormonunun etkisi ile enzimleri virsung kanalı yolu ile Water • Pankreastan salgılanan sindirim özsuyunun içinde bulunan enzimler; 1-DNA-az 2-RNA-az 3-Amilaz 4- Lipaz 5- Tripsinojen 6- Kimotripsinojen 8-KARACİĞER • Vücudun en büyük organı olup,karın boşluğunun sağ tarafında bulunur. • Üzerinde bağ dokusundan oluşmuş Glisson kapsülü bulunur. • Sağ ve sol olmak üzere iki loptan oluşur. • Loplarda lopçuklardan oluşur. • Lopçukların çevresinde toplardamar,atarda mar ve safra kanalları bulunur. • Lopçukların çevresinde merkezden çevreye doğru şeritler halinde dizilmiş karaciğer hücreleri yer alır. • Bu hücrelerin arasında sinüsler (boşluklar) vardır. • Sinüslerin çeperinde alyuvar üreten retikulo endotel hücreleri ve yaşlı alyuvarları parçalayan kupfer hücreleri yer alır. • Karaciğere gelen damarlar; 1-Kapı toplardamarı 2-Karaciğer atardamarı Çıkan damar; -Karaciğer üstü toplardamar • Karaciğerin sindirim sistemi bakımından temel görevi safra salgılamaktır. • Safranın salgılanmasını İncebağırsaktan salgılanan Kolesistokinin hormonu sağlar. • Safra Koledok kanalı ile Water kabarcığına boşaltılır. • Safranın bir kısmı Safranın görevleri: 1-Yağların mekaniksel sindirimini sağlar. 2-Yağ monomerlerinin emilimini kolaylaştırır. 3-Bağırsak içinin kokuşmasını engeller. Karaciğerin görevleri: 1-Kan proteinleri üretme 2-Safra salgılama 3-Alyuvar hücresi üretme ve yaşlıları parçalama 4-A vitamini sentezleme 5-Amonyağı üreye çevirme 6-Çeşitli vitamin ve mineralleri depolama 7-Glikojen depolama 8-Proteinleri karbonhidrat ve yağa dönüştürme 9-Hidrojen peroksiti parçalama 10-Zehirli maddeleri zehirsiz hale getirme