TÜTÜN VE KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞI (KOAH)

TÜTÜN VE KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER
HASTALIĞI (KOAH)
Kısa Ders 1
Modül: Tütünün Solunum Sistemi
Üzerindeki Etkileri
Kısa Dersimizin Hedefleri
Kısa Dersimizin Amacı: Öğrencileri, sigaranın Kronik
Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) üzerindeki zararlı etkileri ve
KOAH hastalarının sigara bırakırken danışmanlık almalarının
önemi hakkında bilgilendirmek.
Eğitimin Hedefleri:
Ders sonunda öğrenciler:
• Sigara kullanımının KOAH hastalarına yaşattığı sıkıntıları
ifade edebilecek,
• KOAH ve sigara kullanımı arasındaki bağı ve sigara
kullanımının KOAH üzerindeki etkisini tanımlayabilecek,
• KOAH hastalarının sigara bırakma danışmanlığı almasının
önemini kavrayabilecektir.
İçerik
Temel Slaytlar
1. KOAH küresel yükü
2. Sigara Kullanımı: KOAH için
bir risk faktörü
3. Sigara Kullanımı ve
Solunum Yolu Enfeksiyonu:
Mekanizmalar
4. Pasif İçicilik ve KOAH
5. İç Mekan Hava Kirliliği ve
KOAH
6. Sigara Bırakma: KOAH
Hastaları
7. Sigara Bırakma Telkinleri:
KOAH Hastaları
İsteğe Bağlı Slaytlar
1. Hindistan’da KOAH
yaygınlığı
2. KOAH’ın Patofizyolojisi
3. KOAH’ın Immünolojik
Yanlari
4. Sigara Kullanımı, Kronik
Bronşit ve KOAH Kaynaklı
Ölüm Oranları (Mortality)
TEMEL SLAYT
Tütün ve Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı
(KOAH)
Kısa Ders 2
Modül: Tütünün Solunum Sistemi Uzerindeki
Etkileri
TEMEL SLAYT
Tütün ve Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı
(KOAH)
Kısa Ders 2
Modül: Tütünün Solunum Sistemi Uzerindeki
Etkileri
KOAH’IN KÜRESEL YÜKÜ
• KOAH, enflamasyonlu bir akciğer hastalığıdır ve solunum
yolunun neredeyse geri döndürülemez biçimde tıkanması
olarak nitelendirilir. 1
• KOAH «Engellilik için ayarlanmış yaşam süresi» (DALY) endeksine
göre en fazla engellilik durumu yaratan 11. sıradaki hastalıktır.
1. Calverley ve Walker 2003; 2. Mathers ve Loncar 2006
Sigara Kullanımı: KOAH İçin Bir Risk
Faktöru
• Sigara kullanımı, solunum yolu enflamasyonuna yol açar;
böylece aşırı balgam (mukus) üretimine neden olur.1
• Kronik balgam (mukus) üretimi genetik, yaşam tarzı,
enfeksiyon vb faktörlerin de etkisiyle KOAH’a sebep olabilir. 1
• Kronik bronşit, hastanede tedavi ve ölüm oranının
yükselmesine yol açan bir KOAH göstergesi olabilir.1
1. Pelkonen 2008
Sigara Kullanımı ve Solunum Yolu
Enfeksiyonu: Mekanizmalar
Yapısal değişiklikler:
•Bronş çevresi enflamasyonu ve lif dejenerasyonu
•Mukus geçirgenliğinde artış ve patojen uyumluluğunda
değişiklikler
•Mukosiliyer klerensda bozulma
•Solunum epitelinde aksama1
Bağışıklık mekanizmaları:
•Bağışıklık tepkisinde ve dolaşımdaki bağışıklık
globulinlerinde (immunoglobinlerfr) azalma 1
•Hücresel bağışıklıkta bozulma1
Pasif İçicilik ve KOAH
• Evde veya işyerinde özellikle yüksek oranda pasif içiciliğe
maruz kalındığında KOAH’a yakalanma ihtimali %50 oranında
artmaktadir.1
Iç Mekan Hava Kirliliği ve KOAH
• İç mekanda hava kirliliği birikerek çoğalır: Katı yakıtın
yanması+iç mekanda sigara kullanımı
• Özellikle kadınlar ve çocuklar için KOAH riskini arttırır.
• İç mekanda hava kirliliğini azaltmak için:
•
Katı yakıtların yerini LPG ve elektriğin alması,
•
Mutfağın yaşam ve uyku alanlarından uzak bulunması,
•
Mutfakların yeterince havalandırılması,
•
Dumana maruz kalmanın azaltılması (dumansız ocak),
•
İç mekanda sigara kullanımının azaltılması veya sigara kullanımına
son verilmesi gerekir.
Sigarayı Bırakma: KOAH Hastaları
• Sigara kullanımı, KOAH’ın ilerlemesini hızlandırır. 1
• Sigara bırakmaya yönelik programlar, KOAH hastalarının uzun vadede
sigara bırakmalarına yardımcı olabilir.
• Ağır KOAH vakalarında dahi, sigarayı bırakmak akciğer fonksiyonlarının
kaybını yavaşlatır ve hayatta kalma ihtimalini yükseltir. 2
1. Sundblad ve diğerleri. 2008; 2. Godtfredsen ve diğerleri 2008
Sıgarayı Bırakma Telkınlerı:
KOAH Hastaları
•Sigarayı bırakmak, KOAH hastaları için büyük önem arz
eder.
•Doktorlar, KOAH hastalarına sigara kullanıp
kullanmadıklarını ve pasif içici olup olmadıklarını sormalıdır.
•Doktorlar, KOAH hastalarına sigarayı bırakmayı ve sigara
içilen ortamlardan uzak durmayı salık vermelidir.
İSTEĞE BAĞLI SLAYTLAR
Tütün ve Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı
(KOAH)
Kısa Ders 2
Modül: Tütünun Solunum Sistemi Üzerindeki
Etkileri
Türkiye’de KOAH Prevalansı
Türkiye KOAH prevalansı: %19.2
KOAH ölüm sebepleri arasında 4. sırada
GARD (Global Alliance against Chronic Respiratory Diseases )Turkey COPD report; 2014
CHRONIC RESPIRATORY TRACT DISEASES MODULES
Türkiye’de 40 yaş üstü, her 5 kişiden biri KOAH.
Ancak bunların 10’da 1’ doktor teşhisi almış
durumda.
Bu hesaba göre, 3-5 milyon arası olası hastanın
sadece 300-500 bini hastalığının farkında.
Chronic Respiratory Diseases Modules, Curriculum for Educators, Republic of Turkey Ministry of Health
General Directorate of Primary Health Care, Page 44, Ankara 2012
KOAH’ın Patofizyolojisi
• Temel mekanizma: Doğal ve adaptif enflomatuvarlı bağışıklık direnci
• KOAH hastalarında solunum yolu darlığı, şu sekilde ortaya çıkar:
• Enflomatuvarlı (iltihaplı) hücre infiltrasyonu ve enflomatuvarlı
eksüdalar tarafından solunum yolunun tıkanması,
• Solunum yolu duvarının onarım ve yeniden oluşum sürecinde
kalınlaşması-epitel hücrelerin aşırı hareketliliği.
• Solunum yolundaki bronşçuklarda, elastik geri tepme basıncının
azalması.2
1. Calverley ve Walker 2003; 2. Hogg ve Timens 2009
KOAH’ın İmmünolojik Yanları
• Matzinger’in “tehlike hipotezi”: Bağışıklık sistemini
enfeksiyon (bulaşıcı materyal) değil, hücresel stres veya
doku tahribatı harekete geçirir.1
• KOAH’a yol açan 3 basamaklı mekanizma:
• 1. Basamak: Sigara tüketimine ilk tepki olarak makrofaj ve
nötrofillerin devreye girmesi
• 2. Basamak: T-hücresinin devreye girmesi ve çoğalması (Kronik
Obstrüktif Akciğer Hastalığı Küresel Girişimi (GOLD) 3. veya 4.
GOLD seviyesine ciddi bir yıkımla ilerleyen 1. seviye veya 2. seviye
.
• 3. Basamak: Adaptif bağışıklık direnci (GOLD 3 veya 4)1
Sigara Tüketimi, Kronik Bronşit ve
KOAH Ölüm Oranları (Mortalitesi)
• Sigara tüketimi kronik bronşit, KOAH ve akciğer
fonksiyonlarının bozulmasına neden olan bir risk unsurudur;
bu hastalıkların sonucu ölümcül olabilir.1
• Sigara içenlerin %40’ı kronik bronşit, %25’i ise KOAH olabilir.
• Kronik bronşiti olan hastalarda akciğer fonksiyonlarının
bozulması ve solunum yolundaki tıkanıklıklar, KOAH’a yol
açabilir.1
• FEV1’inde hızlı bir düşüş yaşayan hastaların, hastaneye
kaldırılma veya KOAH nedeniyle hayatlarını kaybetme ihtimali
%40 daha fazladır.1
Bir hemşirenin, sağlık konusunda hastalarına
verebileceği en önemli tavsiye, sigarayı bırakmalarıdır.