TÜBİTAK – BİDEB KİMYA LİSANS ÖĞRENCİLERİ KİMYAGERLİK, KİMYA ÖĞRETMENLİĞİ, KİMYA MÜHENDİSLİĞİ, BİYOMÜHENDİSLİK ARAŞTIRMA PROJESİ EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI KİMYA – 3 (Çalıştay 2012) NİCL2 VE CUSO4.5H2O ÇÖZELTİLERİNİN LANGMUİR VE FREUNDLİCH İZOTERMLERİNE UYGUNLUĞUNUN İNCELENMESİ Ceyda CANOLUK Mehmet Akif ERSOY ÜNĠVERSĠTESĠ BURDUR Niyazi ÖZÇELĠK ATATÜRK ÜNĠVERSĠTESĠ ERZURUM DANIġMANLAR Prof. Dr. Nevin GÜRBÜZ Prof. Dr. Halit DEMİR 29 Haziran-8 Temmuz MALATYA GRUP İZOTERM NİCL2 VE CUSO4.5H2O ÇÖZELTİLERİNİN LANGMUİR VE FREUNDLİCH İZOTERMLERİNE UYGUNLUĞUNUN İNCELENMESİ NiCl2 ve CuSO4.5H2O çözeltilerinin Langmuir ve Freundlich izotermlerine uygunluğunun araĢtırılması. ADSORPSĠYON Adsorpsiyon, gaz, sıvı veya çözünmüĢ maddelerin bir adsorbanın yüzeyinde tutunması olayıdır. Deadsorbsiyon ise yüzeye tutunan tanecik veya moleküllerin yüzeyden ayrılması olayıdır. Adsorpsiyon kendi arasında ikiye ayrılır FĠZĠKSEL ADSORPSĠYON KĠMYASAL ADSORPSĠYON FĠZĠKSEL VE KĠMYASAL ADSORPSĠYON ARASINDAKĠ FARKLAR 1. . Fiziksel adsorpiyon (fizosorpsiyon), atom molekül veya iyon Ģeklinde olan adsorplanan tanecikler ile katı yüzey arasında uzun mesafeli fakat zayıf olan Van der Waals çekim kuvvetleri etkindir. 2. Kimyasal adsorpsiyon (kemisorpsiyon) tanecikler ile katı yüzeyi arasında bir kimyasal bağ oluĢmaktadır ve bu bağ genelde kovalenttir. Kimyasal adsorpsiyonda bir molekülün adsorpsiyonu için gerekli enerji genellikle kimyasal bağ için gerekli olan enerjiye yakındır. FĠZĠKSEL ADSORPSĠYON ĠLR KĠMYASAL ADSORBSĠYON RASINADĠ FARKLAR 1. Kimyasal adsorpsiyon aktivasyon enerjisi gerektirdiği için fiziksel adsorpsiyona göre yavaĢ gerçekleĢir. 2. Fiziksel adsorpsiyon tersinir iken; kimyasal adsorpsiyon tersinir değildir. 3. kimyasal adsorpsiyon monomoleküler iken; fiziksel adsorpsiyon bir veya birden çok moleküler içerebilir. ĠZOTERM DENKLEMĠ NEDĠR ? Bir maddenin sabit sıcaklıkta yüzeye bağlanmıĢ miktarının; o maddenin gaz fazı veya çözeltideki konsantrasyonu ile iliĢkisini gösteren denklemlere izoterm denklemleri denir. LANGMUĠR ĠZOTERMĠ Bir yüzeyin tüm kısımlarının tam olarak aynı Ģekilde davrandığı kabul edilir. bu izoterm 3 varsayıma dayanır. Adsorpsiyon tek tabakalı kaplamanın ötesine geçemez. Bütün adsorpsiyon yöreleri eĢdeğerdir ve yüzey mikroskopik düzeyde mükemmel derecede düzgündür. Belirli bir yörede adsorplanacak bir molekülün tutunma yeteneği komĢu yörelerin dolu ya da boĢ olmasından bağımsızdır. FREUNDLĠCH ĠZOTERMĠ Çoğu sistemlerde yüzeyin homojen olmaması adsorplanmıĢ moleküller arasında etkileĢmelerin olmadığı sistemlerde sapmalar gözlenir. Ġdeal olmayan homojen olmayan katı yüzeylerdeki adsorpsiyona Freundlich Ġzotermi denir. Langmuir denkleminin formülü : Freundlich denkleminin formülü: KULLANILAN KIMYASAL VE CAM MALZEMELER Süzgeç kağıdı 100 mL NĠCl2 çözeltisi (0.1 M, 0.125 M, 0.25 M, 0.50 M) 100 mL CuSO4.5H2O çözeltisi (0.1 M, 0.125 M, 0.25 M, 0.50 M) 500 mL EDTA çözeltisi (0.1 M) Eriokrom black –T indikatörü Erlen Beher Huni Spor Büret ÇÖZELTĠLERĠN HAZIRLANMASI 100 mL 0.1 M, 0.125 M, 0.25 M ve 0.5 M NiCl2 ve CuSO4.5H2O çözeltilerini hazırlandı. 0.1 M 500 mL EDTA çözeltisi titrasyon iĢlemi için hazırlandı. ADSORPSIYON ĠġLEMININ GERÇEKLEġTIRILMESI Çözeltilerinden her biri için 1 gram aktif karbon tartılıp 75 ml bulunan erlenlere ilave edilip adsorpsiyonun gerçekleĢmesi için 1 saat beklenir. Daha sonra çözelti süzülerek süzüntüden 30 ml alınıp Eriokrom Black-T indikatörü yardımıyla EDTA çözeltisi ile titre edilir. NiCI2 çözeltisinin EDTA çözeltisi ile titrasyonu sonucu aĢağıdaki veriler elde edilmiĢtir. Konsantrasyon Titrasyon İçin Harcanan EDTA Miktarı (mL) 0,100 M 4,5 0,125 M 3,5 0,250 M 7,0 0,500M 8,0 NICL2 IÇIN SON KONSANTRASYONLAR Başlangıç Konsantrasyonu Adsorbsiyon Sonrası Konsantrasyon 0,100 M 0,012 M 0,125 M 0,015 M 0,250 M 0,023 M 0,500 M 0,027 M NICI2 ÇÖZELTISI IÇIN ADSORPLANMıġ MADDE MIKTARı Adsorbsiyon Sonrası Konsantrasyonu Adsorbantın gram başına adsorblanmış madde miktar (mg/g) 0,0120 M 49686,8 0,0150 M 51337,8 0,0230 M 206411,1 0,0270 M 491541,6 NICI2 ĠÇIN LANGMUIR ĠZOTERM EĞRISI NICI2 IÇIN FREUNDLICH ĠZOTERM EĞRISI CuSO4 çözeltisinin EDTA çözeltisi ile titrasyonu sonucu aĢağıdaki veriler elde edilmiĢtir. Konsantrasyon Titrasyon İçin Harcanan EDTA Miktarı (mL) 0,100 M 3,0 0,125 M 3,5 0,250 M 3,7 0,500M 4,5 CUSO4.5H2O ÇÖZELTISI ĠÇIN SON KONSANTRASYONLAR Başlangıç Konsantrasyonu Adsorbsiyon Sonrası Konsantrasyonu 0,100 M 0,0100M 0,125 M 0,0120 M 0,250 M 0,0123 M 0,500 M 0,0150 M CUSO4.5H2O IÇIN ADSORPLANMıġ MADDE MIKTARı Adsorbsiyon Sonrası Konsantrasyonu Adsorbantın gram başına adsorblanmış madde miktarı (mg/g) 0,100 M 67473 0,0120M 98677,3 0,0123M 219432,8 0,0150M 544533,8 CUSO4.5H2O ÇÖZELTISI IÇIN LANGMUIR ĠZOTERM EĞRISI CuSO4.5H2O ÇÖZELTĠSĠ ĠÇĠN FREUNDLĠCH ĠZOTERM EĞRĠSĠ ÇÖZELTĠSĠ SONUÇ Daha önce yapıtığımız literatür taramalarında NiCI2 ve CuSO4 ün adsorpsiyon eğrileri ve NiCI2 nin adsorbsiyon türünü belirledik. NiCI2 Freundlich Ġzotermine uygun iken CUSO4 ise Langmuir Ġzotermine uygundur.Buradan çıkarabileceğimiz diğer bir sonuç ise NiCI2 adsorbsiyonu tek tabakadan gerçekleĢtirirken CuSO4 ise adsorbsiyonu çift tabakadan gerçekleĢtirmektedir.Freundlich izoterminden faydalanarak heterojen kataliz hakkında da bilgi elde edebiliriz. KAYNAKLAR 1. ‘Kurşunun Zeolitle Adsorbsiyonunun İzoterm ve Kinetik Analizi’ İrem OYMAK,Elif SEKMAN,Selim TOP,Remziye YAZICI, M. Sinan BİLGİLİ, Ahmet DEMİR, Gamze VARANK 2. A. ELMACI, T. YONAR, N.ÖZENGİN , H. TÜRKOĞLU. ÇEV KOR 2005;24-31 ‘ Zn (II), Cd (II), Co (II) ve Remazol Turkish Blue-G Boyar Maddesinin Sulu Çözeltilerinde Kurutulmuş Chara sp. , Cladophora sp. ve Chlorella sp. Türleri ile Biyosorpsiyonun Araştırılması’ 3. H. ÇOKADAR, R.İLERİ,A.ATEŞ,B. İZGİ. ÇEV KOR 2003; 46:38-42 ‘Nikel (II) İyonunun Sulu Ortamdan Granül Aktif Karbon (GAK) İle Giderilmesi 4. Atatürk Üniversitesi Fen Fakültesi Fizikokimya Laboratuvarı Föyü