• Fotoğraf Nedir? • Fotoğraf Tarihine Genel Bir Bakış • Fotoğraf

20.03.2011
M. Kemal GÜLLÜ
•
Fotoğraf Nedir?
•
Fotoğraf Tarihine Genel Bir Bakış
İlk fotoğraflar
•
Fotoğraf Makineleri
İğne deliği kamera
Makinelerin başlıca öğeleri
Fotoğraf makinesi çeşitleri
1
20.03.2011
Fotoğraf
Fotoğraf, Yunanca foto (ışık) ve Graph ( grafik, çizim) sözcüklerinden
oluşan, basitçe ışıkla çizim yapmak anlamına gelen bir kelimedir.
Sadece fotoğraf sözünü inceleyerek bile, ışığın bu serüvende ne denli
önemli olduğunu kolayca anlayabiliriz.
Aslında fotoğraf severlerin en büyük amacı hep “ışığın peşine düşmek”
ve “güzel ve lezzetli ışığı” doğru bir şekilde gerek film, gerekse
algılayıcı düzlemine kayıt etmektir.
Bu konuda en önemli 2 yardımcımız;
•
fotoğraf makinesi (ışığı kaydedebilmek için),
•
objektif (ışığı film veya sensör düzlemine
taşıyabilmek için).
Fotoğraf Tarihine Genel Bakış
İlk fotoğraf; Joseph Nicephore Niepce’in penceresinden görünüm, 1827
Karakutu kullanarak görüntüyü kurşunkurşun-kalay alaşımı özel bir plakaya düşürmüştür.
Bu plaka bitümen denilen ışığa duyarlı bir maddeyle kaplıdır.
Biraz bulanık olan bu görüntünün oluşması için 8 saat beklemek gerekiyor.
2
20.03.2011
Fotoğraf Tarihine Genel Bakış
•
4. yy’da 8 Aristo ve Öklid, iğne deliği kamera temelleri hakkında
yazılar yazmıştır.
•
965-1038 Karanlık kutuyu (karakutu) ilk kullanan (Camera Obscura),
965Ortaçağ’da güneş tutulması sırasında güneş ışınlarını incelemek
isteyen zamanın ünlü optik bilgini Basralı elel-Hasan’dır.
•
Robert Grosseteste ve Roger Bacon, 13.yy Arap yazmalarından
öğrendiği “karanlık kutu” nun ayrıntılı bir tanımını yapmış.
•
1460-1472 döneminde Leon Battista Alberti ve Leonardo da Vinci de
1460karanlık kutudan yararlanarak cisimlerin görüntülerini yansıtmış.
•
1553 Giovanni Battista Della Porta “Magiea Naturalis Libri IV” adlı
eserinde karanlık kutuyu etraflıca anlatmıştır (bu yüzden karanlık
kutunun ilk mucidi sayılır).
•
1568’de Danillo Barbaro, karanlık kutunun ışık gören deliğine bir
mercek yerleştirmiş ve görüntü kalitesini belirgin biçimde arttırmıştır.
Fotoğraf Tarihine Genel Bakış
•
Birçok değişiklik sonrasında; gerekli yerlere yerleştirilen ayna ve
mercek sistemiyle, karanlık kutuya bir resim masası niteliği
kazandırılmış ve saydam yüzeyinde meydana gelen görüntülerin
çizilmesinde kullanılmıştır.
Daha sonraları, görüntülerin kağıt üzerine elle çizilmesi yerine, bu tür
zorlukları ortadan kaldıracak tespitler aranmaya başlanmıştır.
3
20.03.2011
Fotoğraf Tarihine Genel Bakış
•
•
1727’de Johann Heinrich Schulze, gümüş tuzlarının ışığa
tutulunca değişikliğe uğramasının nedeninin ışık olduğunu
açıkladı.
1777’lerde Scheele, mavi ve mor ışınların, kırmızı ışınlardan daha
etkin olduklarını kanıtladı.
•
1780, Johan Kaspar Lavater’in “silüet makinası”.
Fotoğraf Tarihine Genel Bakış
•
Bu geçen sürede ışığın etkisiyle, duyarlı maddeler üzerinde
görüntüleri tespit etmek konusunda birçok deneme yapıldı.
•
•
1813’de Joseph Nicepore Niepce, ışığa duyarlı bir levha
üzerinde kalıcı görüntüler elde etmeyi başardı.
1826’da Niepce, aynı işlemi karanlık kutuya da uyguladı.
1829’da, aynı konuyla uğraşan LouisLouis-Jacques
Jacques--Mande
Daguerre ile birleşerek ortaklık kurdu.
4
20.03.2011
Fotoğraf Tarihine Genel Bakış
•
1837’de fizik bilgini Francois Arago tarafından, Daguerre’in Metodu
esası, bir gümüş levhayı iyot buharına tutarak, üzerinde gümüş
iyodür tabakası elde etmek ve bu levhayı karanlık kutuda ışığa
tuttuktan sonra civa buharına tutarak banyo yaptırmaktan ibaret
olduğunu açıkladı.
•
1839-1840 arasında William Hanry Fox1839Fox-Talbot, gümüş tuzuna
batırılmış bir kağıt kullanarak elde edilen negatif görüntülerden, yine
aynı usulle hazırlanmış kağıtlara istenilen sayıda pozitif fotoğraf
basmayı başarmıştır.
•
1847 Albumin, 1851 Kollodyum ve 1873 Jelatin usulleri
duyartabakayı bir cam levha üzerine dayandırdılar ve kağıt yerine de
saydam ince bir film kullandılar.
•
1888’de John Jurbult gerçek anlamda ilk fotoğraf filmini hayata
geçirdi.
•
1895’de Lumiere kardeşler saniyede 16 kare gösterim kapasitesine
sahip sinema makinesini tanıttılar.
İlk Fotoğraflar
web
5
20.03.2011
Fotoğraf Makineleri
İğne Deliği Kamera:
“Camera Obscura”, yani “iğne deliği kamera”, yalnızca karanlık bir kutudan
ibarettir ve fotoğraf makinesinin temelini oluşturmaktadır.
Bu kutunun bir ucunda iğne deliği büyüklüğünde bir delik vardır.
Konudan gelen ışık bu delikten geçerek, karşı taraftaki ekran üzerine
düşerek konunun ters görüntüsünü oluşturur.
Fotoğraf Makineleri
İğne Deliği Kameranın Sorunları:
• Sınırlar dahilinde, en dar delik ile keskin kenarlara sahip bir
görüntü elde edilebilir.
• Bu durumda alınan ışık miktarı az olduğundan uzun süre
pozlama gerekmektedir.
• Ayrıca çok dar bir delik, ışığın saçılımına (diffraction) neden
olduğundan, bu durumda temiz bir görüntü elde edilemez.
6
20.03.2011
Fotoğraf Makineleri
İğne Deliği Kameranın Sorunları:
• Alınan görüntünün dış kenarlarında kararma etkisi
(vignetting) oluşur.
• Ek olarak, delik genişletildiğinde, düzleme düşürülen
görüntüde netsizlik oluşmaya başlar (circle of confusion).
• Bu etkiye güzel bir örnek; güneşin oluşturduğu gölgenin
bulanık bir geçişe sahip olması.
Fotoğraf Makineleri
An example of a 20
minute exposure
taken with a pinhole
camera
A photograph taken
with a pinhole camera
using an exposure
time of 2s
7
20.03.2011
Fotoğraf Makineleri
İğne deliği kamerayı geliştirmek için yapılması uygun eklentiler:
Daha aydınlık ve net bir görüntü için mercek,
Mercekten geçen ışınların şiddetini denetleyebilmek için
diyafram (iris),
Işığın istenen zamanda geçebilmesi için açılır kapanır bir
kapak ya da örtücü (obtüratör),
Bu örtücü sistemin hareketini başlatabilmek için deklanşör,
Örtücünün istenen süre kadar ışığın geçmesini sağlayan
kontrol düzeneği (enstantane ayarı),
ayarı),
Fotoğraflanan yeri görmek için bakaç (vizör),
Fotoğraf Makineleri
Bu eklentilerin yanında filmli makinede:
Film koyma haznesi,
Film sarma kolu,
Biten filmi geri sarma kolu,
Bulunulan ortamın ışık şiddetini ölçmek için ışık ölçer
(pozometre)
:
:
:
8
20.03.2011
Makinelerin Başlıca Öğeleri
Netleme Sistemi:
1.
Helikoid sistem: Netlemeyi gerçekleştiren vidalı iki tüpten oluşan bir
aparattır.
Bir şişe kapağının açılıp kapanırken yukarıyukarı-aşağı hareketi gibi,
merceklerin film düzleminden uzaklaşıp yakınlaşması ile netleme
yapılır.
Netleme elle (M) ya da otomatik (AF) olarak yapılabilmektedir.
2.
Körüklü sistem: Büyük ve orta boy kameralarda bulunur.
Objektif ile film düzlemi ile bir körük vardır.
Objektif ya da film düzlemi ileriileri-geri hareket ettirilerek netleme
yapılır.
Makinelerin Başlıca Öğeleri
Obturatör:
Işığın film üzerine düşme süresini belirleyen mekanik bir sistemdir.
Bu süreler çoğunlukla saniyelerin birimleri kadardır. Örn; 1/1, ½, ¼,
1/8, 1/15, 1/30, 1/60, 1/125, 1/250, 1/500, 1/1000,…
9
20.03.2011
Makinelerin Başlıca Öğeleri
Diyafram:
Işığın yoğunluğunun kontrol edilebilmesini sağlayan, büyütülebilen ya da
küçültülebilen bir delikten ibarettir. Yani gözbebeği gibi çalışır.
İki fonksiyonu vardır:
Işığın yoğunluğunu kontrol eder,
Alan derinliğini belirler.
Makinelerin Başlıca Öğeleri
Objektif:
Çekilecek nesneden gelen ışıkları toplayarak ışığa duyarlı film (duyarkat)
üzerine net düşmelerini sağlayan mercek ya da mercekler topluluğudur.
Bir objektif üzerinde çoğunlukla diyafram ayar halkası, netleme halkası
gibi kontrol düzenekleri bulunur.
Bir objektifin üzerinde, özelliklerini belirten; odak uzaklığı, en açık ve en
kapalı diyafram aralığı, netleme mesafesi gibi bilgiler bulunmaktadır.
10
20.03.2011
Makinelerin Başlıca Öğeleri
Odak uzunluğu (focal length): Optik merkez ile film düzlemi arasındaki
mesafedir. mm cinsinden ifade edilir.
Makinelerin Başlıca Öğeleri
Odak uzaklığı: Optik merkez ile film düzlemi arasındaki mesafedir. mm
cinsinden ifade edilir.
Görüntü düzlemindeki görüntü karesinin boyutuna göre objektif odak
uzaklığı da değişir. Örn; görüntü boyutu 24x36mm boyutundaki
makineler için normal objektifin odak uzunluğu 4343-50mm civarındadır
(hipotenüs=43mm).
Başka şekilde 60x60mm görüntü boyutlu (hipotenüs=85mm) bir makine
için normal objektifin odak uzaklığı 7070-80mm’dir.
SONUÇ: Kullanılan filmin çapraz köşeleri arası boyutu, o görüntüyü
veren makine için normal objektifin odak uzaklığını verir.
11
20.03.2011
Makinelerin Başlıca Öğeleri
Objektifler odak uzaklıklarına göre şu şekilde sınıflandırılırlar:
Normal Odaklı
Kısa Odaklı (geniş açı)
Uzun Odaklı (dar açı)
Değişken Odaklı (zoom objektif)
• Kısa odaklı objektif; odak uzaklığı, takılı olduğu makinenin kullandığı
filmin çapraz uzunluğundan kısa olan objektiftir. Örn; 35mm
formatındaki bir makinede 28mm, 24mm, 35mm gibi.
• Uzun odaklı objektif; odak uzaklığı, takılı olduğu makinenin kullandığı
filmin çapraz uzunluğundan uzun olan objektiftir. Örn; 35mm
formatındaki bir makinede 85mm, 120mm, 300mm gibi.
Makinelerin Başlıca Öğeleri
Görüş açısı:
NOT:Uzun odaklı objektifler dar görüş açısına sahip
olduklarından “dar açı”, benzer şekilde normal odaklı
objektifler “normal açı”, kısa odaklı objektifler de
“geniş açı” objektif olarak adlandırılırlar.
12
20.03.2011
Makinelerin Başlıca Öğeleri
Normal açı, insan gözünün görebildiği açıya eşdeğerdir ve bu açı 4545-50
derecedir.
Balıkgözü
Geniş açı
Normal
(6-16mm)
(17-28mm)
(50mm)
Makro
Dar açı
(50mm,100mm (100mm,
,200mm)
300mm)
Zoom
Aynalı
(28-105mm,
70-300mm)
(500mm,
1000mm)
Makinelerin Başlıca Öğeleri
Bakaç (vizör):
Film düzleminde oluşacak görüntüyü izlemeye olanak sağlayan
sistemdir. Çoğu makinelerde odaklamayı kolaylaştırıcı telemetre, kırık
görüntü, mikroprizma gibi sistemler bakaç içerisinde yer alır ve ışık
ölçümü, pil durumu gibi bilgiler bakaçtan takip edilebilir.
13
20.03.2011
Fotoğraf Makinesi Çeşitleri
Fotoğraf makineleri genelde büyüklüklerine, bakaç sistemlerine,
kullanım alanlarına, kullandıkları filmlere göre sınıflandırılabilirler.
Temelde bütün makinelerde ortak olanlar:
• Işık geçirmeyen ortam,
• Görüntüleri üzerine kaydedecek, ışığa duyarlı filmi tutacak düzlem,
• Film üzerine düşen görüntünün bozulmasını engelleyecek mercek
sistemi,
• Işığa duyarlı film üzerine düşecek ışığın süre ve şiddetini kontrol
edecek mekanizma(lar).
Fotoğraf Makinesi Çeşitleri
F.M. Çeşitleri:
1.
Kompakt
2.
35mm SLR (Single Lens Reflex)
3.
Anında görüntü veren (Polaroid)
4.
Roll film kullanan SLR
5.
120 TLR (Twin Lens Reflex)
6.
Plan film kullanan
7.
Sayısal (ileriki konularda sınıflandırılacaktır)
Fotoğraf makineleridir.
14
20.03.2011
Fotoğraf Makinesi Çeşitleri
Fotoğraf Makinesi Çeşitleri
15
20.03.2011
Fotoğraf Makinesi Çeşitleri
Fotoğraf Makinesi Çeşitleri
16
20.03.2011
Fotoğraf Makinesi Çeşitleri
Fotoğraf Makinesi Çeşitleri
17
20.03.2011
Fotoğraf Makinesi Çeşitleri
Fotoğraf Makinesi Çeşitleri
18
20.03.2011
Kaynaklar
• Ufuk M. UYGUN, “İFSAK - Temel Fotoğraf
•
•
•
•
Semineri Ders Notları”.
4. J. Adair King , “Amatörler İçin Dijital
Fotoğrafçılık”, Dünya Yayınları, ISBN: 975975304--044
304
044--X.
http://en.wikipedia.org/
www.dpreview.com
www.fotoğraf.net
19