Yazılım Muh - EEMB DERSLER

V Süreç Modeli
BIL 304 YAZILIM
MÜHENDİSLİĞİ
Sol taraf üretim, sağ taraf sınama işlemleridir.
V süreç modelinin temel çıktıları;
• Kullanıcı Modeli
Geliştirme sürecinin kullanıcı ile olan ilişkileri
tanımlanmakta ve sistemin nasıl kabul
edileceğine ilişkin sınama belirtimleri ve planları
ortaya çıkarılmaktadır.
• Mimari Model
Sistem tasarımı ve oluşacak altsistem ile tüm
sistemin sınama işlemlerine ilişkin işlevler.
• Gerçekleştirim Modeli
Yazılım modüllerinin kodlanması ve sınanmasına
ilişkin fonksiyonlar.
2012-2013
Yrd Doç. Dr. Turgay İBRİKÇİ
V Süreç Modeli
Gereksinimle
r
V Süreç Modeli
KULLANICI MODELİ
Sistem
Tanımları
MİMARİ MODEL
Sistem
Altsistem
Sistem
Bitmiş Sistem
Sınanmış Sistem
Sınanmış
Altsistem
Modül
Sınanmış Modül
GERÇEKLEŞTİRİM MODELİ
Helezonik(Spiral) Modeli
Planlama
Amaca,
Alternatiflere ve
Sınırlamalara karar
verme
Risk
Analizi
Risk
Analizi
Risk
Analizi
onay ekseni
Öninceleme
Analizi
Geliştirme
Planı
Bir sonraki fazın
planlanması ve kullanıcı
değerlendirmesi
Birleştirme ve
Test Planı
Kullanıcı Değerlendirme
Prototip 2
Risk
Analizi Prototip 1
Helezonik Model
Risk Analizi
Alternatifleri
değerlendirme ve risk
analizi
İşin
Prototip 3 Prototipi
1. Planlama
Üretilecek ara ürün için planlama, amaç belirleme, bir önceki
adımda üretilen ara ürün ile bütünleştirme
2. Risk Analizi
Risk seçeneklerinin araştırılması ve risklerin belirlenmesi
Simulasyon ve Modelleme
İşin
Genel Kavramı
Yazılım
GereksinimiÜrün
Detaylı
Tasarımı Tasarım
Gereksinim
onaylama
Kodlama
3. Üretim
Ara ürünün üretilmesi
Tasarımı test
Etme ve onay
Servis
• Belirsizliklerin az, iş tanımlarının belirgin olduğu
yazılım projeleri için uygun bir modeldir.
• Model, kullanıcının projeye katkısını
arttırmaktadır.
• Bilişim projesinin iki aşamalı olarak sunulması için
oldukça uygundur:
– İlk kısımda, kullanıcı modeli hedeflenerek, iş
analizi ve kabul sınamalarının tanımları
yapılmakta,
– İkinci kısımda ise ilkinde elde edilmiş olan
kullanıcı modeli tasarlanıp, gerçeklenmektedir.
Modül Testi
Birleştirme
testi
Geliştirme ve bir sonraki
Kabul testi
ürünü onaylama
Üretim
4. Kullanıcı Değerlendirmesi
Ara ürün ile ilgili olarak kullanıcı tarafından yapılan sınama ve
değerlendirmeler
1
Helezonik modelin avantajları
1. Kullanıcı Katkısı
Üretim süreci boyunca ara ürün üretme ve üretilen ara
ürünün kullanıcı tarafından sınanması temeline dayanır.
Yazılımı kullanacak personelin sürece erken katılması ileride
oluşabilecek istenmeyen durumları engeller.
2. Yönetici Bakışı
Gerek proje sahibi, gerekse yüklenici tarafındaki
yöneticiler, çalışan yazılımlarla proje boyunca karşılaştıkları
için daha kolay izleme ve hak ediş planlaması yapılır.
3. Yazılım Geliştirici (Mühendis) Bakışı
Helezonik Model
• Risk Analizi Olgusu ön plana çıkmıştır.
• Her döngü bir fazı ifade eder. Doğrudan
tanımlama, tasarım,... vs gibi bir faz
yoktur.
• Yinelemeli artımsal bir yaklaşım vardır.
• Prototip yaklaşımı vardır.
Yazılımın kodlanması ve sınanması daha erken başlar.
Evrimsel Geliştirme Süreç Modeli
• İlk tam ölçekli modeldir.
• Coğrafik olarak geniş alana yayılmış, çok
birimli organizasyonlar için önerilmektedir
(banka uygulamaları).
• Her aşamada üretilen ürünler, üretildikleri
alan için tam işlevselliği içermektedirler.
• Pilot uygulama kullan, test et, güncelle diğer
birimlere taşı.
• Modelin başarısı ilk evrimin başarısına
bağımlıdır.
Örnek
• Çok birimli banka uygulamaları.
• Önce sistem geliştirilir ve Şube-1’e
yüklenir.
• Daha sonra aksaklıklar giderilerek
geliştirilen sistem Şube-2’ye yüklenir.
• Daha sonra geliştirilen sistem Şube3’e,…. yüklenir.
• Belirli aralıklarla eski şubelerdeki
güncellemeler yapılır.
Evrimsel Geliştirme Süreç Modeli
Eşzamanlı
Aktiviteler
Genel
Tanımlama
Tanımlama
İlk
Sürüm
Geliştirme
Ara
Sürümler
Test Etme
Son
Sürüm
Aksaklığı
• Değişiklik denetimi
• Konfigürasyon Yönetimidir
– Sürüm Yönetimi
– Değişiklik Yönetimi
– Kalite Yönetimi
2
Artırımsal Geliştirme Süreç Modeli
• Üretilen her yazılım sürümü birbirini
kapsayacak ve giderek artan sayıda işlev
içerecek şekilde geliştirilir.
• Öğrencilerin bir dönem boyunca geliştirmeleri
gereken bir programlama ödevinin 2 haftada
bir gelişiminin izlenmesi (bitirme tezleri).
• Uzun zaman alabilecek ve sistemin eksik
işlevlikle çalışabileceği türdeki projeler bu
modele uygun olabilir.
• Bir taraftan kullanım, diğer taraftan üretim
yapılır.
Araştırma Tabanlı Süreç Modeli
• Yap-at prototipi olarak ta bilinir.
• Araştırma ortamları bütünüyle belirsizlik
üzerine çalışan ortamlardır.
• Yapılan işlerden edinilecek sonuçlar belirgin
değildir.
• Geliştirilen yazılımlar genellikle sınırlı
sayıda kullanılır ve kullanım bittikten sonra
işe yaramaz hale gelir ve atılır.
• Model-zaman-fiyat kestirimi olmadığı için
sabit fiyat sözleşmelerinde uygun değildir.
Metodolojiler
• Metodoloji: Bir BT projesi ya da yazılım
yaşam döngüsü aşamaları boyunca
kullanılacak ve birbirleriyle uyumlu
yöntemler bütünü.
• Bir metodoloji,
– bir süreç modelini ve
– belirli sayıda belirtim yöntemini içerir
• Günümüzdeki metodolojiler genelde
Çağlayan ya da Helezonik modeli temel
almaktadır
Artırımsal Geliştirme Süreç Modeli
Genel Gereksinim
Belirlenmesi
Sistem
Artırılımının
Yapılması
Gereksinimleri
Artırımlara
Bölme
Artırılımın
Onaylanması
Sistem
Mimarisini
Tanımlama
Artırılımın
Birleştirilmesi
Sistemin
Onaylanması
Son
Sistem
Bitmemiş Sistem
Örnek
• En Hızlı Çalışan asal sayı test programı!
• En Büyük asal sayıyı bulma programı!
• Satranç programı!
Kullanılacak Yöntemde Bulunması
Gereken Temel Bileşenler
(Özellikler)
• Ayrıntılandırılmış bir süreç
modeli
 Konfigürasyon yönetim
• Ayrıntılı süreç tanımları
 Maliyet yönetim modeli
• İyi tanımlı üretim yöntemleri
 Kalite yönetim modeli
• Süreçlerarası arayüz
tanımları
 Risk yönetim modeli
• Ayrıntılı girdi tanımları
• Ayrıntılı çıktı tanımları
• Proje yönetim modeli
modeli
 Değişiklik yönetim modeli
 Kullanıcı arayüz ve ilişki
modeli
 Standartlar
3
Yöntemde Bulunması Gereken
Temel Bileşenler
• Yöntem bileşenleri ile ilgili olarak bağımsız kuruluş (IEEE,
ISO, vs.) ve kişiler tarafından geliştirilmiş çeşitli standartlar
ve rehberler mevcuttur.
Bir Yöntem Örneği
• Yourdan Yapısal Sistem Tasarımı
Metodolojisi-Yourdon Structured Method
(YSM).
• Kullanılan süreç modelleri ve belirtim yöntemleri zaman içinde
değiştiği için standart ve rehberler de sürekli
güncellenmektedir.
• Kolay uygulanabilir bir model olup, günümüzde
oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır.
• Bir kuruluşun kendi yöntemini geliştirmesi oldukça kapsamlı,
zaman alıcı ve uzmanlık gerektiren bir faaliyet olup,
istatistikler yaklaşık 50 kişi/ay’lık bir iş gücü gerektirdiğini
göstermektedir.
• Çağlayan modelini temel almaktadır.
Yourdon Yapısal Sistem Tasarım
Yöntemi
Aşama
Kullanılan Yöntem
ve Araçlar
Ne için
Kullanıldığı
Çıktı
Planlama
Veri Akış Şemaları,
Süreç Belirtimleri,
Görüşme,
Maliyet Kestirim Yöntemi,
Proje Yönetim Araçları
Süreç İnceleme
Proje Planı
Veri Akış Şemaları,
Süreç Belirtimleri,
Görüşme,
Nesne ilişki şemaları
Veri
Süreç Analizi
Analizden
Tasarıma Geçiş
Akışa Dayalı Analiz,
Süreç belirtimlerinin program
tasarım diline dönüştürülmesi,
Nesne ilişki şemalarının veri
tablosuna dönüştürülmesi
Başlangıç Tasarımı
Tasarım
Yapısal Şemalar,
Program Tasarım Dili,
Veri Tabanı Tabloları
Genel Tasarım
Ayrıntılı Tasarım
Veri Tasarımı
Analiz
Kaynak Kestirimi
Proje Yönetimi
Sistem Analiz
Raporu
Veri Analizi
Ayrıntılı Tasarım
Başlangıç Tasarım
Raporu
Başlangıç Veri
tasarımı
Proje Kaynakları
• İnsan Kaynakları
• Donanım Kaynakları
• Yazılım Kaynakları
Planlama; bu kaynakların tanımını yapar ve
zaman kullanımı,
görev süreleri,
edinilme zamanlarını
planlar
Sistem Tasarım
Raporu
• Bir çok CASE aracı tarafından doğrudan
desteklenmektedir.
Planlama
• Yazılım geliştirme sürecinin ilk aşaması
• Başarılı bir proje geliştirebilmek için projenin
tüm resminin çıkarılması işlemi
• Proje planlama aşamasında yapılan işlemler
–
–
–
–
–
Proje Kaynaklarının Belirlenmesi
Proje Maliyetlerinin Kestirilmesi
Proje Ekip Yapısının Oluşturulması
Ayrıntılı Proje Planının Yapılması
Projenin İzlenmesi
• Proje planı tüm proje süresince sürekli olarak
kullanılacak, güncellenecek ve gözden geçirilecek
bir belgedir
İnsan Kaynakları
• Planlama; hangi tür elemanların, hangi süre
ile ve projenin hangi aşamalarında yer
alacağını belirler
Proje Yöneticisi
Donanım Ekip Lideri
Yazılım Ekip Lideri
Donanım Mühendisi
Web Tasarımcısı
Ağ Uzmanı
Sistem Tasarımcısı
Yazılım Destek Elemanı
Programcı
Donanım Destek Elemanı
Sistem Yöneticisi
Eğitmen
Veri Tabanı Yöneticisi
Denetleyici
Kalite Sağlama Yöneticisi
Çağrı Merkezi Elemanı
4
Donanım Kaynakları
Yazılım Kaynakları
• Günümüzde giderek açık sistem mimarisine dönüşmektedir.
• Donanım Kaynakları:
–
–
–
–
–
• Büyük ölçekte otomatik hale getirilmiş
ve bilgisayar destekli olarak
kullanılmaktadır.
Ana Bilgisayarlar
Sunucular (Web, E-posta, Veri Tabanı)
Kullanıcı Bilgisayarları (PC)
Yerel Alan Ağı (LAN) Alt Yapısı
Geniş Alan Ağı (WAN) Alt Yapısı
• Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD) ve
Bilgisayar Destekli Mühendislik
(CASE) araçları olarak
bilinmektedirler.
• Yazılımın geliştirileceği ortam, gerçek kullanım ortamı dışında
olmalıdır.
• Öte yandan, geliştirme ve uygulama ortamlarının aynı
konfigürasyonda olmaları, ileride kurulum sırasında ortaya
çıkabilecek taşıma sorunlarını büyük ölçüde giderecektir.
Yazılım Kaynakları (devam)
Yazılım Kaynakları
• İş sistemleri planlama araçları
– İş akış yapısının üst modelinin üretilmesinde kullanılır.
– Bilgi akışı, bilgi yapısı iş birimlerindeki tıkanıklıklar bu araçlar
kanalıyla ortaya çıkarılır.
• Proje yönetim araçları
– Yönetici tarafından, projede yapılan işlerin izlenmesi, kaynak
ataması, proje iş yapısının üretilmesi, gözlenen değerlerin
işlenmesini sağlayan araçlar.
• Analiz ve tasarım araçları
– Kullanılan modelleme tekniklerini ayrı ayrı ya da bütünleşik
olarak uygulayan araçlar. Üretilen modelin kalitesinin ölçülmesi
• Programlama araçları
• Test araçları
– Yazılımı doğrulama ve geçerleme işlemlerinde kullanılır.
Test verisi üreticiler, otomatik test yordamları, ...
• Prototipleme ve simülasyon araçları
– Geliştirmenin erken aşamalarında kullanıcıya, sonuç ürünün
çalışması ile ilgili fikir veren ve yönlendiren araçlar.
• Bakım araçları
– Programın bakımını kolaylaştıran, bir kaynak koddan
program şemalarının üretilmesini, veri yapısının ortaya
çıkarılmasını sağlayan araçlar.
• Destek araçları
– İşletim sistemleri, ağ yazılımları, e-posta ve ortam yönetim
araçları.
– Derleyiciler, nesne-tabanlı programlama araçları, görsel
programlama platformları.
Proje Maliyetleri
• Maliyet kestirimi; bir bilgi sistemi ya da
yazılım için gerekebilecek iş gücü ve
zaman maliyetlerinin üretimden önce
belirlenebilmesi için yapılan işlemlerdir.
• Kullanılan Unsurlar
–
–
–
–
Geçmiş projelere ilişkin bilgiler
Proje ekibinin deneyimleri
İzlenen geliştirme modeli
birden çok kez uygulanabilir
Proje Maliyetleri
Maliyet yönetimi sayesinde;
•
•
•
•
•
•
Gecikmeler önlenir
Bilgi sistemi geliştirme süreci kolaylaştırılır
Daha etkin kaynak kullanımı sağlanır
İş zaman planı etkin olarak gerçekleştirilir
Ürün sağlıklı olarak fiyatlandırılır
Ürün zamanında ve hedeflenen bütçe sınırları
içerisinde bitirilir
5
Gözlemlenebilecek değerler
• Projenin toplam süresi
• Projenin toplam maliyeti
• Projede çalışan eleman sayısı, niteliği, çalışma
süresi
• Toplam satır sayısı
• Bir satırın maliyeti (ortalama)
• Bir kişi/ay’da gerçekleştirilen satır sayısı
• Toplam işlev sayısı
• Bir işlevin maliyeti
• Bir kişi/ay’da gerçekleştirilen işlev sayısı
• Bir kişi/ay’da maliyeti
Maliyet Kestirim Yöntemleri-II
4. Değişik aşamalarda kullanılabilirlik
– Planlama ve analiz aşamasında kullanılabilen
– Tasarım aşamasında kullanılabilen
– Gerçekleştirim aşamasında kullanılabilen
yöntemler
5. Yöntemlerin yapılarına göre
– Uzman deneyimine gereksinim duyan
– Önceki projelerdeki bilgileri kullanan yöntemler
İşlev Noktaları Yöntemi
• İşlev noktaları geliştirmenin erken aşamalarında
(analiz aşamasında) saptanan bir değerdir.
• Sistemin oluşturulduğu ortamdan bağımsız elde
edilir.
• Problem tanımı girdi olarak alınarak üç temel
adım izlenir:
– Problemin bilgi ortamının incelenmesi
– Problemin teknik karmaşıklığının incelenmesi
– İşlev noktası hesaplama
Maliyet Kestirim Yöntemleri
1. Projenin boyut türüne göre
– Proje büyüklüğünü kestiren yöntemler
– Proje zaman ve işgücünü kestiren yöntemler
2. Projelerin büyüklüğüne göre
– Makro yöntemler (büyük boyutlu projeler 30 kişi-yıl)
– Mikro Yöntemler (orta ve küçük boyutlu projeler)
3. Uygulanış biçimlerine göre
– Çok yalın düzeyde
– Orta ayrıntılı düzeyde
– Çok ayrıntılı düzeyde
Yazılım Büyüklük Kestirim
Yöntemleri
• Yazılım büyüklük kestiriminde kullanılan
yöntemler;
- teknik büyüklük kestirim yöntemleri,
- işlevsel büyüklük kestirim yöntemleri
olarak sınıflandırılmıştır.
Teknik Büyüklük Kestirim Yöntemleri
• Satır Sayısı (Lines of Code - LOC)
 Tabi ki 1000 LOC değeri olan bir C++ programı, 100 LOC
değerine sahip bir C++ programından 10 kat daha
büyüktür. Fakat bu sayının içinde yorum satırları var mı?
Yorum satırlarını dahil etmeli miyiz? (Yorum Satırının
Avantajı)
 Deneyim ile kod oluşturulması (Aynı özellik farklı kod
sayısı)
 Programlama dili farkı Assembler <> Visual Basic
 Değişkenlerin tanımlanması  LOC olarak sayılmalı
mıdır?
6
İşlev Puanı (Function Points-FP)
• Bu yaklaşım, verimliliğin üretilen işlev puanına göre
adam-ay olarak belirlenmesini öngörür.
• Eğer proje ile ilgili girdi çıktı gibi özellikler tahmin
edilebiliyorsa, bunlar kullanılarak geliştirilecek
sisteme ait bir İşlev Puanı (Function Points) hesabı
yapılabilir ve sonuçlar Satır Sayısına (LOC)
çevrilebilir. Bu satır sayısından maliyet, emek ve
süre tahmini yapılabilir.
İşlev Puanı (Function Points)
FP
İşlev Puanı
• Dış Girdilerin sayısı
• Dış Çıktıların sayısı
• Dış Sorguların sayısı
• İç Mantıksal dosyaların sayısı
• Dış Arayüz Dosyalarının sayısı
LOC’a dönüştürme
(devam…)
SLOC
İşlev Puanını, LOC’a
dönüştürmek için
programlama diline göre
saptanan faktörler
kullanılır.
Ağırlık Faktörleri ile
ayarlanma
Teknik Karmaşıklık Faktörleriyle
ayarlama
Problemin bilgi ortamının incelenmesi
• Beş paramere ile incelenir.
• Kullanıcı Girdileri:
• Kullanıcı Çıktıları:
• Kullanıcı Sorguları:
• Dosyalar:
• Dışsal arayüzler:
Bunların ağırlık faktörleriyle çarpımları toplanarak, Ayarlanmamış
İşlev Nokta (AİN) sayısı hesaplanır.
İşlev Puanında Sistemin İşlevselliği
•
•
•
•
•
Kullanıcı Girdileri: Uygulamanın dışından uygulamanın içine doğru olan
süreçleri ve işlenebilir verileri gösterir. Veri genellikle uygulamaya içine
eklenebilir, silinebilir veya güncellenebilir. Dış girdilere örnek olarak;
kullanıcının bilgi girişi yaptığı veri giriş ekranları ve mantıksal içsel
dosyalar verilebilir.
Kullanıcı Çıktıları: Verinin uygulama sınırları içinden dışarı çıkmasına izin
veren süreç veya işlemlerdir. Dış çıktılara örnek olarak; raporlar,
doğrulama mesajları ve ekran çıktıları verilebilir.
Kullanıcı Sorguları: Kullanıcı isteği doğrultusunda alınan hızlı veri
çıkışlarıdır Dış sorgular dosyada saklanan veriyi değiştirmez veya
güncellemez. Sadece bilgiyi okurlar.
Dosyalar: Uygulama sınırları ile birlikte verilerin saklandığı mantıksal bir
dosyadır. İç mantıksal dosyalara örnek olarak, içsel kullanıcı verileri,
saklanan veriler verilebilir.
Dışsal arayüzler: Başka bir uygulama sistemi ile olan paylaşımı ifade eder.
Problem Bilgi Ortamı Bileşenleri
UFP = Girdiler x W(1) + Çıktılar x W(2) + Sorgular x W(3) +
İç Dosyalar x W(4) + Dış Arayüz Dosyaları x W(5)
Ölçüm Parametresi
Sayı
Ağırlık Faktörü
Ortalama
Karmaşık
1-Kullanıcı Girdi sayısı
?
3
4
6
=
2-Kullanıcı Çıktı sayısı
?
4
5
7
=
3-Kullanıcı Sorgu Sayısı
?
3
4
6
=
4-Kütük Sayısı
?
7
10
15
=
5-Dışsal Arayüz Sayısı
?
5
7
10
=
Toplam Sayı
Yalın
=
Her bir bileşenin zorluk derecesi basit, orta ve karmaşık gibi Tablo’da
verilen rakamsal değerlere bağlı olarak ölçülebilmektedir. Bu ölçülen
değerler toplanarak Düzeltilmemiş İşlev Puanı’nı (Unadjusted Function
Points - UFPs) oluşturmaktadır.
7
İşlev Puanı (Function Points)
14 Genel Sistem Özelliğine
göre sistemin beklenilen
uygulama zorluğu için ilave
bir
teknik
karmaşıklık
faktörü hesaplanır. Cevaplar
0 ile 5 arasında puanlandırılır
•
•
•
•
•
•
0: hiç yok ya da etkisiz,
1: önemsiz etki,
2: az etkili ,
3:orta düzeyde etkili
4: önemli düzeyde etkili,
5: güçlü etki
DI = i=1.. 14 Cevapi
TCF = 0,65 + 0,01 x DI
Satır Sayısı Kestirimi
(devam…)
• İşlev Puanı aşağıdaki formül ile hesaplanır:
- FP = UFP x TCF
• İşlev Puanı’nı, Satır Sayısına dönüştürmek için aşağıdaki
formülden yararlanılır.
Genel S istem Özellikleri
Kısa Açıklama
1
Veri İletişimleri
Sistemin uygulaması ile bilgi de ğişimi veya transferinde
yardımcı olmak için kaç tane iletişim aracı vardır?
2
Dağıtılan Veri/İşleme
Dağıtılan bilgi ve işleme fonksiyonları nasıl idare edilmektedir?
3
Performans
Hedefler, yanıtlama zamanı ve iş çıkarma performansı önemli
midir?
4
Çok Kullanılan Konfigürasyon
Uygulamanın idare edileceği mevcut donanım platformu ne
kadar yoğun kullanılmaktadır?
5
İşlem Oranı
İşlem oranı yüksek midir?
Çevrimiçi Veri Girişi
Hangi oranda bilgi çevrimiçi girilmektedir?
Assembly
300
6
7
Son Kullanıcı Verimliliği
Uygulama son kullanıcı verimliliği için mi tasarlanmıştır?
Cobol
100
8
Çevrimiçi Güncelleme
Kaç veri dosyası çevrimiçi güncellenmektedir?
Fortran
100
9
Karmaşık İşlem Yapma
Dâhili işlem yapma karmaşık mıdır?
Pascal
90
10 Yeniden Kullanılabilirlik
Uygulama yeniden kullanılabilir olması için mi tasarlanmıştır?
C
90
11 Dönüştürme/Kurulum Kolaylığı
Sistemde otomatik dönüşüm ve kurulum da dâhil edilmiş midir?
12 İşlevsel Kolaylık
Yedekleme, başlatma ve kurtarma gibi operasyonlar ne kadar
otomatiktir?
Ada
70
13 Çoklu Saha Kullanımı
Uygulama çoklu örgüte sahip çoklu sahalar için özellikle mi
tasarlanmış, geliştirilmiş ve desteklenmiştir?
Nesne Kökenli Diller
30
14 Değişimi Kolaylaştırma
Uygulama kullanıcı tarafından kullanım kolaylığı ve değişimi
kolaylaştırmak için özel olarak mı tasarlanmış, geliştirilmiş ve
desteklenmiştir?
4. Kuşak Dilleri
20
Kod Üreticiler
15
- LOC = İşlev Puanı x Programlama Dili LOC Katsayısı
İP=300 ise ve Nesne
Tabanlı bir dil (SmalTalk)
kullanılıyor ise
Satır Sayısı=300*30
olarak hesaplanır
TCF: Technical Complexity Factors Teknik Karmaşıklık Faktörler
DI: Total Degree of Influence - Etki Toplam Derecesi
İşlev Puanı (Function Points) – Örnek Proje
Yazılım projesi-stok takip Sistemi- toplam yedi modülden oluşan bir
Windows uygulamasıdır. Programa ilişkin
modüller aşağıda
verilmektedir.
a) Kullanıcı Giriş Ekranı
b) Ürün Arama ve Listeleme Ekranı ( ‒ Arama Kriterleri (Ürün Kodu, Ürün
Adı, Kategorilere Göre Arama), ‒ Listeleme (Ürün Kodu, Ürün Adı, Kategori Sil, Stok
Durumu, Aktiflik)
c) Stok Giriş Güncelleme ve Silme Ekran ( ‒ Ürün Adı, Kategori, Adet, Stok
Giriş, Tarihi, Hangi Bölüme Gönderilmiş,Aktif)
d) Kişisel Bilgiler (‒ Ad, Soyad, Bölüm, Unvan)
e) Kategori Bilgileri ve Demirbaş Bilgileri Giriş Ekranı.
f) Personel Üzerine Demirbaş Ekranı (‒ Personel unvanına göre,
adına,soyadına ve bölümüne göre arama yapabilmektedir. ‒ Personel üzerine demirbaş
verme işlemleri yapılabilmektedir.)
Örnek Proje – Stok Takip Sistemi
Arama Listesi
(Orta)
Login Bilgileri (Basit)
Arama
Bilgileri Giriş
(Orta)
Stok
Girişi(Orta)
Kategori
Bilgisi (Basit)
g) Listeme Raporlama (‒ Stok ismine göre, stok tipine göre, stok türlerine göre
arama yapılabilmektedir. ‒ Personel üzerindeki stokları listeleyebilmektedir.
Stok
Listesi(Orta)
Stok Takip Sistemi
Dış
Arayüz
İç
Dosyalar
Personel Verileri (Basit)
Örnek Proje – Düzeltilmemiş İşlev Puanı
Girdiler:
2 Basit
2 Orta
3 Orta
1 Karmaşık
1 Orta
Çıktılar:
İç Dosyalar :
UFP = [Dış Girdiler x W(1)] +
[Dış Çıktılar x W(2)] +
[Dış Sorgular x W(3)] +
[İç Mantıksal Dosyalar x W(4)] +
[Dış Arayüz Dosyaları x W(5)]
 Personel Demirbaş Dosyası
Dış Arayüz Dosyaları:
1 Orta
 Personel Listesi
UFP = [(2*3) + (2*5)] + [(3*6) +
(1*7)] + [1*13] + [1*5] = 59
Basit
Orta
Karmaşık
6
(1)
Dış Girdiler
3
5
(2)
Dış Çıktılar
4
6
(3)
Dış Sorgular
3
5
6
(4)
İç Dosyalar
7
13
15
(5)
Dış Arayüz Dosyaları
5
9
10
7
Personel
Eşleştirme
(Karışık)
Listeleme
Raporlama(Orta)
Personel
Demirbaş
Dosyası(Orta)
Örnek Proje – Düzeltilmiş İşlev Puanı
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Sistem güvenilir yedekleme ve kurtarma gerektiriyor mu?
Veri iletişimi gerekiyor mu?
Dağıtık fonksiyon var mı?
Performans kritik mi?
Sistem çok kullanılan bir işletim ortamında mı çalışacak?
Sistem on-line veri girişi gerektiriyor mu?
On-line veri girişi, giriş işlemlerinin birden fazla ekran ya da işlem üzerinden
olmasını mı gerektiriyor?
Ana dosyalar on-line mı güncelleniyor?
Girdiler, çıktılar, dosyalar ve sorgular karmaşık mı?
Kod yeniden kullanabilir olarak mı tasarlanmış?
İç süreç karmaşık mı?
Dönüşüm ve kurulum tasarım içerisinde mi?
Uygulama değişik kuruluşlarda birden fazla kurulum gerektirecek şekilde mi
tasarlanmış?
Uygulama kullanıcı tarafından kolaylıkla kullanmayı ve değiştirmek üzere mi
tasarlanmış?
2
2
3
2
2
3
4
3
1
3
2
1
1
5
DI =  i=1.. 14 Cevapi = 34
FP = UFP x (0,65 + 0,01 x DI) = 144 x (0, 65 + 0,01 x 34) =
58.41
LOC = 46 x 169.92 = 1401,84 satırsayısı
8
Projenin Geliştirilmesi
Sonrasında
Elde Edilen Ölçütler
• Aynı yazılım projesi, üç farklı yazılım ekibi
tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu yazılım ekipleri
aynı teknolojik altyapıyı kullanarak bu yazılım
projesini geliştirmişlerdir. Yapılan çalışmalar
sonucunda projeye ilişkin veriler, “SourceMonitor
V3.3” kullanılarak elde edilmiştir.
İşlev noktası(İN) sayısı
hesaplama
• İN=AİN*(0,65*0,01*TKF)
Değişik amaçlarla kullanılabilir
– Üretkenlik = İN / Kişi-Ay
– Kalite
= Hatalar / İN
– Maliyet
= TL / İN
COCOMO Modeli
İş Gücü
Satır Sayısı
COCOMO
Modeli
Projenin Geliştirilmesi
Sonrasında
Elde Edilen Ölçütler
• Proje başında FP yöntemi kullanılarak tahmin
edilen proje büyüklüğü 1402 satır olarak elde
edilmişti. Aynı yazılım projesi, üç farklı ekip
tarafından gerçekleştirildikten sonra,
projelerin büyüklüğüne bakıldığında, bu üç
yazılım projesinin ortalama olarak 1553 kod
satırından oluştuğu görülmektedir.
Etkin Maliyet Modeli
• The Constructive Cost Model -COCOMO
1981 Boehm
• Mikro maliyet kestirim modeline
örnektir.
• Kullanılacak ayrıntı düzeyine göre üç ayrı
model biçiminde yapılabilir:
– Temel Model
– Ara Model
– Ayrıntı Model
• Önerilen Ölçüm Seti
• Ana Ölçüm Parametreleri (Metric)
–
–
–
–
1. Karmaşıklık
2.İşlev Puan (Function Point)
3.Önem
4. Ayrılan Bütçe
• A. İşin Büyüklüğü (Ürün)
Zaman
–
–
–
–
5. Ürünün beklenen özellikleri
6. Çalışanın yeterlilikleri
7 Çalışanların Projeye katılım oranları
8. Çalışan Sayıları
9
B. Kaynak
– 9. Donanım Durumu
– 10.Bütçe Değişme Riski
– 11. Çalışan Riski
– 12.Donanım Riski
• C. Risk
– 13.Ürünün tanımının ve kapsamının değişme riski
– 14.Yazılım Geliştirme araçlarının kullanım kolaylığı
– 15.Yazılım Geliştirme araçlarının kullanım
tecrübesi
– 16. Yazılım Geliştirme Araçlarının Kullanımı
COCOMO formülleri
• İş Gücü (K) K=a*Sb
• Zaman (T) T=c*Kd
a,b,c,d : her bir model için farklı katsayılar
S : bin türünden satır sayısı
• D. Teknoloji
– 17. Modern Programlama Teknikleri
– 18.Ortamın genel özellikleri
– 19.Sahiplenilme (Her bir payda türünün
projeyi sahiplenmesi)
– 20.Baskı
– 21.Zaman kullanım durumu
• F.Ortam
– 22.Verimlilik durumu
• F.Planlar ve Tahminler
– 23. Tahmin
– 24. Planlar
Proje Sınıfları
• Ayrık Projeler:
– Boyutları küçük,
– Deneyimli personel tarafından gerçekleştirilmiş
– LAN üzerinde çalışan insan kaynakları yönetim sistemi
gibi
• Yarı Gömülü:
Hem bilgi boyutu hem donanım sürme boyutu olan projeler
• Gömülü Projeler:
Donanım sürmeyi hedefleyen projeler (pilotsuz
uçağı süren yazılım - donanım kısıtları yüksek)
Temel Model
• Küçük-orta boy projeler için hızlı kestirim
yapmak amacıyla kullanılır
Temel Model
• Ayrık Projeler
– İş Gücü K=2.4*S1,05
– Zaman T=2.5*K0,38
• Dezavantajı: Yazılım projesinin
geliştirileceği ortam ve yazılımı geliştirecek
ekibin özelliklerini dikkate almaz
• Yarı Gömülü Projeler
• Avantajı: Hesap makinesi ile kolaylıkla
uygulanabilir
• Gömülü Projeler
– İş Gücü K=3,0*S1,12
– Zaman T=2.5*K0,35
– İş Gücü K=3,6*S1,20
– Zaman T=2.5*K0,32
10
Ara Model
• Temel modelin eksikliğini gidermek
amacıyla oluşturulmuştur.
• Bir yazılım projesinin zaman ve iş gücü
maliyetlerinin kestiriminde;
– Proje ekibinin özelliklerini,
– Proje geliştirmede kullanılacak araçları, yöntem ve
ortamı dikkate alır.
• Üç Aşamadan oluşur:
İş Gücü Hesaplama
• Ayrık Projeler
K=3.2*S1,05
• Yarı Gömülü Projeler
K=3,0*S1,12
• Gömülü Projeler
K=2.8*S1,20
– İş gücü hesaplama
– Maliyet çarpanı hesaplama
– İlk iş gücü değerini düzeltme
Maliyet Çarpanı
Hesaplama
• Maliyet Çarpanı 15 maliyet
etmeninin çarpımı sonucudur.
C= C1*C2*C3*...*C15
Maliyet Etmenleri
Seçenekler
Maliyet etmeni
Ürün Özellikleri
Bilgisayar Özellikleri
Personel Özellikleri
Proje Özellikleri
Ürün Özellikleri
• Rely: Yazılımın güvenirliği
• Data: Veri Tabanının Büyüklüğü.
Burada program büyüklüğüne oranı dikkate
alınır.
• Cplx: Karmaşıklığı.
Çok
Düşük
Düşük
Normal
Yüksek
Çok
Yüksek
RELY
0,75
0,88
1,00
1,15
1,40
Oldukça
Yüksek
DATA
-
0,94
1,00
1,08
1,16
-
CPLX
0,70
0,85
1,00
1,15
1,30
1,65
TIME
-
-
1,00
1,11
1,30
1,66
STOR
-
VIRT
-
-
1,00
1,06
1,21
1,56
-
0,87
1,00
1,15
1,30
-
TURN
-
0,87
1,00
1,07
1,15
-
ACAP
1,46
1,19
1,00
0,86
0,71
-
AEXP
1,29
1,13
1,00
0,91
0,82
-
PCAP
1,42
1,17
1,00
0,86
0,70
-
VEXP
1,21
1,10
1,00
0,90
-
-
LEXP
1,14
1,07
1,00
0,95
-
-
MODP
1,24
1,10
1,00
0,91
0,82
-
TOOL
1,24
1,10
1,00
0,91
0,83
-
SCED
1,23
1,08
1,00
1,04
1,10
-
Bilgisayar Özellikleri
• Time: İşletim zamanı kısıtı
• Stor: Ana Bellek Kısıtı
• Virt: Bilgisayar Platform Değişim Olasılığı.
Bellek ve Disk kapasitesi artırımı,
CPU Upgrade
• Turn: Bilgisayar İş Geri Dönüş Zamanı.
Hata düzeltme süresi.
11
Personel Özellikleri
• Acap: Analist Yeteneği:
Deneyim, Birlikte çalışabilirlik.
• Aexp: Uygulama Deneyimi.
Proje ekibinin ortalama tecrübesi.
• Pcap: Programcı Yeteneği.
• Vexp: Bilgisayar Platformu Deneyimi.
Proje ekibinin geliştirilecek platformu
tanıma oranı.
• Lexp: Programlama dili deneyimi.
İlk İşgücü değerini
Düzeltme
• Kd= K * C
Kd= Düzeltilmiş
İşgücü
* Temel Formüldeki Zamanla
formülü kullanılarak zaman
maliyeti hesaplanır.
Proje Ekip Yapısı Oluşturma
• PANDA proje Ekip yapısı temel olarak her
proje biriminin doğrudan proje yönetimine
bağlı olarak çalışması ve işlevsel
bölümlenme esasına göre oluşturulur. Temel
bileşenler
–
–
–
–
–
–
–
–
Proje Denetim Birimi
Proje Yönetim Birimi
Kalite Yönetim Birimi
Proje Ofisi
Teknik Destek Birimi
Yazılım Üretim Eşgüdüm Birimi
Eğitim Birimi
Uygulama Destek Birimi
Proje Özellikleri
• Modp: Modern Programlama Teknikleri.
–
–
–
Yapısal programlama,
Görsel programlama,
Yeniden kullanılabilirlik.
• Tool: Yazılım Geliştirme araçları kullanımı.
– CASE araçları
– Metin düzenleyiciler
– Ortam yönetim araçları
• Sced: Zaman Kısıtı.
Ayrıntı modeli
Temel ve ara modele ek olarak iki özellik
taşır.
• Aşama ile ilgili işgücü katsayıları: her aşama
için (planlama, analiz, tasarım, geliştirme,
test etme) farklı katsayılar, karmaşıklık
belirler
• Üç düzey ürün sıra düzeni: yazılım maliyet
kestiriminde
– Modül
– Altsistem
– Sistem
Sıra düzenini dikkate alır
Yüklenici Proje Ekip Yapısı
• Proje Denetim Birimi: En üst düzey yönetimlerin
proje ile ilgisinin sürekli sıcak tutulması ve onların
projeye dahil edilmesi
• Proje Yönetim Birimi: Proje yönetiminden en üst
düzeyde sorumlu birim.proje boyutuna göre bir yada
daha çok yöneticiden oluşur.
• Kalite Yönetim Birimi: Projenin amacına
uygunluğunu üretim süreci boyunca denetler ve onaylar
• Proje Ofisi: Her türlü yönetimsel işlerden (yazışma,
personel izleme) sorumlu birimdir.
12
Yüklenici Proje Ekip Yapısı
• Teknik Destek Birimi: Donanım, İşletim sistemi,
Veri tabanı gibi teknik destek
• Yazılım Üretim Eşgüdüm Birimi: Yazılım Üretim
Ekiplerinden oluşur(4-7 kişilik sayı fazla artmaz). Eğer
birden fazla yazılım Üretim Ekibi varsa Ortak uygulama
yazılım parçalarının geliştirilmesinden sorumlu Yazılım
Destek Ekibi de olur.
• Eğitim Birimi: Proje ile ilgili her türlü eğitimden
sorumludur.
• Uygulama Destek Birimi: Uygulama anında destek.
İş Sahibi Proje Ekip Yapısı
•
•
•
•
•
•
•
Proje Eşgüdüm Birimi
Kalite Yönetim Birimi
Proje Ofisi
Teknik Altyapı izleme birimi
Yazılım Üretim İzleme Birimi
Eğitim İzleme Birimi
Kullanıcı Eşgüdüm Birimi
(mesela telefonla)
Kaynakçalar
serhatkilicarslan.com ( Slides için teşekkür ederiz.)
M. Erhan Sarıdoğan, PhD. – Yazılım Mühendisliği
Roger S. Pressman, Software Engineering – A
Practitioner’s Approach
13