Mesleki Kanserler

MESLEKİ
KANSERLER
Dr. Abdulsamet Sandal
16.02.2017
İş ve Meslek Hastalıkları Seminer Programı
(V. Dönem, Şubat - Mayıs 2017)
Sunum Planı-1
• Giriş
• Tarihçe
• Karsinojenite ve Mesleki Karsinojenler
• Mesleki Kanser Yükü
• Mesleki Kanser Tipleri
•
•
•
•
•
Akciğer kanseri
Mezotelyoma
Lenfohematopoietik kanserler
Mesane kanseri
Larinks kanseri
Sunum Planı-2
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Oral kavite, farinks ve nazofarinks kanserleri
Sinonazal kanserler
Yumuşak doku kanserleri
Meme kanseri
Üreme sistemi kanserleri
Böbrek kanserleri
Karaciğer kanserleri
Cilt kanserleri
Diğer kanserler
• Yeni Mesleki Maruziyetler ve Kanser
• Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları
Giriş-1
Kanser, hücrelerin çeşitli nedenlerle kontrolsüz çoğalması ve komşu ya da uzak
organlara yayılması ile karakterize olan; belirti ve bulgular, klinik seyir, tedavi ve yaklaşım
açısından farklılık gösteren hastalıkların genel grubudur.
Mesleki kanser = Önlenebilir kanser risk faktörü
Giriş-2
http://www.occupationalcancer.ca/wp-content/uploads/2016/04/OCRC-Occupational-burden-projectoverview.pdf Erişim tarihi: 07.08.2016
Tarihçe-1
• 1775’te İngiliz cerrah Sör Percivall Pott’un
çocuklukta baca temizleyicisi olarak
çalışanlarda geç ergenlik / erken
yetişkinlikte gelişen «soot wart» (kurum
siğili)
• 1918’de Japon araştırmacılar Yamagiwa ve
Ichikawa’nın tavşan kulağına kömür katranı
sürerek cilt tümörü geliştirmesi
Pott P. Chirurgical observations relative to the cataract, the polypus of the nose, the cancer of the scrotum, the different kinds of
ruptures and the mortifi cation of the toes and feet. London: T. J. Carnegy; 1775.
Yamagiwa K, Ichikawa K. Experimental study of the pathogenesis of carcinoma. J Cancer Res. 1918;3:1–29.
Tarihçe-2
• 1713’te Ramazzini’nin bazı İtalyan
manasıtırlarındaki rahibelerde meme
kanserinin sık görüldüğünü saptaması
• 1849 – 1930 arasında Alman cerrah
Ludwig Rehn tarafından yayınlanan boya
fabrikası çalışanlarında mesane kanseri
olguları
Mustacchi P. Ramazzini and Rigoni-Stern on parity and breast cancer. Clinical impression and statistical corroboration. Arch Intern
Med. 1961;108:639–42.
Dietrich H, Dietrich B. Ludwig Rehn (1849–1930) – pioneering findings on the aetiology of bladder tumours. World J Urol.
2001;19(2):151–3.
Tarihçe-3
• Asbest
–Akciğer kanseri: 1935
–Mezotelyoma: 1940
Lilienfeld DE. The silence: the asbestos industry and early occupational cancer research – a case study. Am J Public Health.
1991;81(6):791–800.
International Agency for Research on Cancer. IARC monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans, Asbestos, vol.
14. Lyon: International Agency for Research on Cancer; 1977.
Tarihçe-4
• Benzen
– 1928’de yayınlanan, 5 yıl süreli maruziyet
öyküsü ile lenfoblastik lösemi gelişen erkek
olgu
– 1974’te Prof. Dr. Muzaffer Aksoy  benzen
maruziyeti olan ayakkabıcılarda lösemi
gelişimi
International Agency for Research on Cancer. IARC monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans, Some antithyroid and related substances, nitrofurans and industrial chemicals, vol. 7. Lyon: International Agency for Research on Cancer;
1974.
Aksoy M, Erdem S, DinCol G. Leukemia in shoe-workers exposed chronically to benzene. Blood. 1974;44(6):837–41.
Tarihçe-5
• 1975’te poli vinil klorid (PVC)
üretiminde kullanılan vinil klorid
maruziyeti ile karaciğer anjiyosarkom
gelişimi
Creech Jr JL, Johnson MN. Angiosarcoma of liver in the manufacture of polyvinyl chloride. J Occup Med. 1974;16(3):150–1.
Siemiatycki J, Richardson L, Boffetta P. Occupation. In: Schottenfeld D, Fraumeni Jr JF, editors. Cancer epidemiology and
prevention. 3rd ed. Oxford: Oxford University Press; 2006. p. 322–54.
Mesleki Kanser Yükü-1
• Farklı araştırmalara göre tüm kanserlerin
%3 – 10’u  mesleki kanser
• Mesleki kanser yükünün saptanması –
İngiliz Araştırması
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Rushton L, Hutchings SJ, Fortunato L, et al. Occupational cancer burden in Great Britain. Br J Cancer. 2012;107 Suppl 1:S3–7.
Mesleki Kanser Yükü-2
Karsinojenite ve Mesleki Karsinojenler-1
“Hallmarks of Cancer”
Hanahan D, Weinberg R.Hallmarks of Cancer: The Next Generation.Cell 2011,, Volume 144 , Issue 5 , 646 - 674
Karsinojenite ve Mesleki Karsinojenler-2
Hanahan D, Weinberg R.Hallmarks of Cancer: The Next Generation.Cell 2011,, Volume 144 , Issue 5 , 646 - 674
Karsinojenite ve Mesleki Karsinojenler-3
• Kimyasal karsinojenez araştırmaları, kanser
gelişimini iki ayırmaktadır:
– Başlatıcılar (Initiator)
• Doğrudan etkili
• Dolaylı etkili
– Geliştiriciler (Promoter)
Kumar, V., Abbas, A.K., Aster, J.C., Cotran, R.S.,Robbins, S.L. (2015). Neoplasia. V. Kumar, A. K. Abbas, J. C. Aster, R. S. Cotran & S. L.
Robbins (Ed.). Robbins Pathology (Ninth edition. bs., s. 265-340)
Karsinojenite ve Mesleki Karsinojenler-4
• Karsinojenite ile ilgili 3 tip kanıt:
1. Epidemiyolojik araştırmalar
2. Hayvan deneyleri
3. Mekanistik araştırmalar
Ladou J, Harrison R. Current Diagnosis and Treeatment Occupational and Environmental Medicine. McGraw-Hill Education; 2014.
S:276-308.
Siemiatycki J, Richardson L, Boffetta P. Occupation. In: Schottenfeld D, Fraumeni Jr JF, editors. Cancer epidemiology and
prevention. 3rd ed. Oxford: Oxford University Press; 2006. p. 322–54.
Karsinojenite ve Mesleki Karsinojenler-6
http://www.occupationalcancer.ca/wp-content/uploads/2010/05/OCRC_FINAL_FOR-WEB.pdf Erişim tarihi: 07.08.2016
Karsinojenite ve Mesleki Karsinojenler-7
http://monographs.iarc.fr/ENG/Classification/index.php Erişim tarihi: 16.02.2017
Mesleki Kanser Tipleri-1
Akciğer Kanseri-1
• Kanser ilişkili ölümlerin en sık sebebi
• Mesleki maruziyetlerin en fazla risk artışına
neden olduğu kanser
Boffetta P, Autier P, Boniol M, et al. An estimate of cancers attributable to occupational exposures in France. J Occup Environ Med.
2010;52:399–406.
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014
IARC List of classifications by cancer site. http://monographs.iarc.fr/ENG/Classification/Table4.pdf. Erişim Tarihi: 29 Kasım 2016.
Mesleki Kanser Tipleri-4
Akciğer Kanseri-4
• Asbest: Literatürde 3 hipotez
– Zeminde asbestozis varlığı gerekir.
– Asbestozis aralığında akciğer lif yükü gerekir.***
– Herhangi bir düzeydeki asbest maruziyeti akciğer
kanseri riskini artırır.
Henderson DW, Klerk NH, Hammar SP. Asbestos and lung cancer: is it attributable to asbestosis or to asbestos fi ber burden? In:
Corrin B, editor. Pathology of lung tumors. New York: Churchill Livingstone; 1997. p. 83–118.
Henderson DW, Rodelsperger K, Woitowitz HJ, Leigh J. After Helsinki: a multidisciplinary review of the relationship between
asbestos exposure and lung cancer, with emphasis on studies published during 1997–2004. Pathology. 2004;36:517–50.
Mesleki Kanser Tipleri-5
Akciğer Kanseri-5
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Hammond EC, Selikoff IJ, Seidman H. Asbestos exposure, cigarette smoking and death rates. Ann N Y Acad Sci. 1979; 330:473–90.
Mesleki Kanser Tipleri-6
Akciğer Kanseri-6
• Asbest dışında ön plana çıkan mesleki akciğer
karsinojenleri arasında, uranyum madenlerinde çalışanlar
ve ışıma ürünlerine maruz kalan çalışanlar için önemli bir
karsinojen olan radon, solvent ve pestisit ilaç üretiminde
kullanılan klorometil eterler, kömür gazlanması, asfalt
üretimi gibi işlerde çalışanlar için risk faktörü olan
polisiklik aromatik hidrokarbonlar ile arsenik,
kadmiyum, beriltum, krom, nikel, silika bulunmaktadır.
Ladou J, Harrison R. Current Diagnosis and Treeatment Occupational and Environmental Medicine. McGraw-Hill Education; 2014.
S:276-308.
Mesleki Kanser Tipleri-7
Mezotelyoma-1
• Asbest
• İyonizan radyasyon
• Eriyonit
Mesleki Kanser Tipleri-8
Mezotelyoma-2
Beyaz asbest
Kahverengi asbest
Mavi asbest
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanser Tipleri-9
Lenfohemopoietik Kanserler
• HL, NHL, SLL-KLL, MM, AML, ALL, KML
• Benzen, iyonizan radyasyon, 1,3-butadien
• Etilen oksit, formaldehit
• Kauçuk endüstrisi
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanser Tipleri-10
Mesane Kanseri-1
1. Tütün ve tütün mamülleri
2. Meslek (aromatik aminler / boya ve kauçuk
endüstrisi)
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanser Tipleri-11
IARC List of classifications by cancer site. http://monographs.iarc.fr/ENG/Classification/Table4.pdf. Erişim Tarihi: 29 Kasım 2016.
Mesleki Kanser Tipleri-12
Larinks Kanseri
• En önemli risk faktörleri: sigara içiciliği ve kronik
alkolizm
• Mesleki karsinojenlerden  asbest ve güçlü
inorganik asit buharları (sülfürik asit)
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanser Tipleri-13
Oral kavite, farinks, nazofarinks kanseri
• En önemli risk faktörleri:
– Oral kavite/farinks:tütün ve tütün mamülleri ve kronik
alkolizm
– Nazofarinks: tuzlanmış balık tüketimi, EBV
• Mesleki karsinojenlerden [Nazofarinks kanseri
için] formaldehit, sert odun tozu (Grup 1),
klorofenol (Grup 2B)
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanser Tipleri-14
Sinonazal kanserler
• Sert odun tozu
• Deri tozu
Yumuşak doku kanserleri
• 2,3,7,8-Tetrachlorodibenzo- para -dioxin (TCDD)
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanser Tipleri-15
Meme Kanseri-1
• Kadınlarda en sık kanser (1/8)
• Genel risk faktörleri:
–
–
–
–
–
–
Erken menarş
Geç menopoz
Hiç doğum yapmama
Geç (>30 yaş) ilk gebelik
Emzirme (riski azaltır)
Ekzojen hormon kullanımı
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanser Tipleri-16
Meme Kanseri-2
–
–
–
–
–
Diyet / Egzersiz
Alkol kullanımı (IARC Grup 1)
Sigara
İyonizan radyasyon
Aile öyküsü
– Mesleki ajanlar: etilen oksid (Grup 1), vardiyalı
çalışma (Grup 2A)
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanser Tipleri-17
Meme Kanseri-3
• Vardiyalı çalışma  Sirkadyan ritmin
bozulması  Suprakiazmatik nükleus’ta
sirkadyan gen fonksiyonunun ve SSS’de
melatonin sentezinin bozulması
Stevens RG. Light-at-night, circadian disruption and breast cancer: assessment of existing evidence. Int J Epidemiol. 2009;38:963–70.
Mesleki Kanser Tipleri-18
Üreme sistemi kanserleri-1
• Erkek  gösterilen ajan yok [itfaiyecilik: Grup 2B
(prostat ve testis kanserleri için)]
• Kadın
– Serviks: Tetrakloroetilen
– Over: Asbest
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanser Tipleri-19
Üreme sistemi kanserleri-2
• İnsanda serviks, vulga, vajina, penis, anüs
kanserleri ile yeterli düzeyde kanıtla ilişkisi
gösterilen Human Papilloma Virus (HPV) ile
Kaposi’s sarkomu, serviks ve anüs kanserleri ile
yeterli düzeyde kanıtla ilişkisi gösterilen Human
Immunodeficiency Virus (HIV) seks işçileri için
mesleki kanser sebebi olarak sayılabilir.
• HIV  sağlık çalışanları
ARC. (2012) IARC Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans, Biological Agents, vol. 100B. Lyon: IARC
(International Agency for Research on Cancer).
Mesleki Kanser Tipleri-20
Böbrek kanserleri
• Trikloroetilen (Grup 2A)
• Kuru temizleme, tarım ve gıda endüstrisi, petrol
endüstrisi, demir / çelik endüstrisi,
kağıt/matbaa/basım endüstirisi, otomotiv
endüstrisi (ajanlar: solvent, pestisit, metal)
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanser Tipleri-21
Karaciğer kanseri
• Hepatoselüler karsinom
– Hepatit B virüsü, Hepatit C virüsü, Siroz, Aflatoksin, alkol
• Hepatik anjiyosarkom
– Vinil klorit
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanser Tipleri-22
Cilt kanseri
• En önemli risk faktörü: Güneşten gelen UV ışık
• Mesleki ajanlar:
– Fiziksel  UV ışık (güneş / kaynakçılık) ve iyonizan
radyasyon
– Kimyasal  Arsenik, metal yıkama sıvıları, polisiklik
aromatik hidrokarbonlar
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanser Tipleri-23
Diğer kanserler-1
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanser Tipleri-24
Diğer kanserler-2
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Yeni Mesleki Maruziyetler ve Kanser-1
• Karbon Nano Tüpler / Karbon Nano Lifler1
– Multi-walled Carbon Nano Tube (MWCNT)-7  Grup
2B
– Diğer MWCNT ve Single-walled Carbon Nano Tube
Grup 3
– Karbon Nano Liflerle ilgili karsinojenite araştırması
yok
• Man-made mineral (vitreous) fibre2
1Eileen
D. Kuempel, et al. Evaluating the mechanistic evidence and key data gaps in assessing the potential carcinogenicity of carbon
nanotubes and nanofibers in humans, Critical Reviews in Toxicology, 2016, DOI: 10.1080/10408444.2016.1206061.
2Eileen
D. Kuempel, Marie-Claude Jaurand, Peter Møller, Yasuo Morimoto, Norihiro Kobayashi, Kent E. Pinkerton, Linda M. Sargent,
Roel C. H. Vermeulen, Bice Fubini & Agnes B. Kane (2016): Evaluating the mechanistic evidence and key data gaps in assessing the
potential carcinogenicity of carbon nanotubes and nanofibers in humans, Critical Reviews in Toxicology, DOI:
10.1080/10408444.2016.1206061
Yeni Mesleki Maruziyetler ve Kanser-2
-Kuempel, E.D., Jaurand, M.C., Moller, P., Morimoto, Y., Kobayashi, N., Pinkerton, K.E. ve diğerleri. (2016) Evaluating the mechanistic
evidence and key data gaps in assessing the potential carcinogenicity of carbon nanotubes and nanofibers in humans. Crit Rev
Toxicol, 1-58.
-IARC. (1988) IARC Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans, Man-made Mineral Fibres and Radon, vol. 43.
Lyon: IARC (International Agency for Research on Cancer).
-IARC. (2002) IARC Monographs on the evaluation of carcinogenic risks to humans, Man-made Vitreous Fibres, vol. 81. Lyon: IARC
(International Agency for Research on Cancer).
Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-1
Birincil koruma
• Risk değerlendirmesi  Risklerin ortadan
kaldırılması / azaltılması
• Eşik sınır değerler (Threshold Limit Values-TLV)
İkincil koruma
• Tarama / Erken tanı
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-2
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Ulusal Kanser
Taramaları
• Meme
40-69 yaşlar arası kadınlara yıllık mamografi
• Serviks
30-65 yaşlar arası kadınlara, 5 yılda bir, Pap-smear
veya HPV testi
• Kolon
50-70 yaşlar arası herkese, 2 yılda bir gaitada gizli
kan + 10 yılda bir kolonoskopi
http://kanser.gov.tr/kanser/kanser-taramalari/209-ulusal-kanser-taramalari.html Erişim tarihi: 12.08.2016
Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-3
Mesleki kanserlere yönelik tarama stratejileri
• Akciğer kanseri
• Cilt kanseri
• Mesane kanseri
• Diğer kanserler
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-4
• Akciğer kanseri-1
National Lung Screening Trial (NLST)
– 55-74 yaşlar
– 30 paket-yıl veya daha fazla sigara öyküsü
– Halen sigara içicisi veya sigarayı 15 yıldan daha az bir
süre önce bırakmış olma
26722 kişi yıllık düşük-doz Toraks BT/26732 kişi PA grafi
Akciğer kanseri mortalitesinde %20 azalma
Aberle DR, Adams AM, Berg CD, Black WC, Clapp JD, Fagerstrom RM, et al. Reduced lung-cancer mortality with low-dose computed
tomographic screening. N Engl J Med. 2011;365:395–409.
Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-5
• Akciğer kanseri-2
NLST verileri ile diğer kuruluşlarca farklı kılavuzlar
yayınlanmıştır:
NCCN
– ≥55 yaş, ≥30 paket-yıl sigara öyküsü, halen içiyor veya
15 yıldan az bir süredir bırakmış olma [Kategori 1]
– ≥50 yaş, ≥20 paket yıl sigara öyküsü + ek risk faktörü
(KOAH, İPF ve çeşitli mesleki maruziyetler (asbest,
arsenik, krom, silika, nikel, kadmiyum, berilyum ve
dizel egzozu),radon maruziyeti) [Kategori 2B]
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-6
• Akciğer kanseri-3
Dikkat edilmesi gereken konular;
• Referans araştırmaların akciğer kanseri gelişimi
açısından yüksek riskli bir grup üzerinde
yürütülmüş olması
• BT ile alınan radyasyon (2017 yılında yayınlanan
araştırmada tarama ile saptanan 108 akciğer
kanseri başına 1 radyasyona bağlı majör kanser)
• BT’nin yüksek duyarlılığıyüksek oranda yalancı
pozitilik
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Rampinelli, C., De Marco, P., Origgi, D., Maisonneuve, P., Casiraghi, M., Veronesi, G. ve diğerleri. (2017) Exposure to low dose computed
tomography for lung cancer screening and risk of cancer: secondary analysis of trial data and risk-benefit analysis. Bmj, 356, j347.
Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-7
• Mesane kanseri
İdrar sitolojisi, hematüri için tekrarlayan idrar
tetkikleri
Yeterli duyarlılığa sahip değil
• Cilt kanseri
Cilt muayenesi
(UV radyasyon, cilt karsinojenleri)
Etkinliği sınırlı
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-8
• Diğer kanserler
– Lenfohemopoietik sistem (benzen, sistotoksik ajan,
iyonizan radyasyon maruziyeti)  etkili bir tarama
testi yok
– Mezotelyoma  PA grafi/BT ile tarama etkinliği
gösterilememiş; biyobelirteçler araştırma düzeyinde
Anttila S, Boffetta P. Occupational Cancers. London: Springer; 2014.
Mesleki Kanserlerden Koruma Yaklaşımları-9
Ladou J, Harrison R. Current Diagnosis and
Treeatment Occupational and Environmental
Medicine. McGraw-Hill Education; 2014.
S:276-308.
Dinlediğiniz için
teşekkür ederim