Slayt 1 - Yard. Doç. Dr. Hasan YOLCU
advertisement
Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU hasanyolcu.wordpress.com En az iki atomun belli bir düzenlemeyle kimyasal bağ oluşturmak suretiyle bir araya gelmesidir. Aynı atomda olabilir farklı atomlarda olabilir. H2 , O2 O2 molekülleri H2 molekülleri S8 Molekülü Farklı elementlerin atomlarının kimyasal bağ sonucu bir araya gelmesidir. Fe + Demir + S kükürt FeS Demir kükürt bileşiği renk Demir Kükürt Demir kükürt bileşiği Gümüş yeşili Sarı Siyah Demir sülfür karışımını mıknatısla birbirinde fiziksel yolla ayırabilirsiniz. Fakat FeS bileşiği oluştuktan sonra fiziksel yolla birbirinden ayıramazsınız H2O Su molekülünün olması için iki hidrojen bir oksijen atomunun olması lazım. Moleküler yapıda olmayan bileşikleri oluşturan atomlar arasında iyonik bağ vardır. Bu tür bileşikler iyonik yapılı bileşik olarak adlandırılır. Örneğin, kalsiyum oksit bileşiğinde kalsiyum ve oksijen iyonları arasında, sodyum iyodür bileşiğinde ise iyot ve sodyum iyonları arasında iyonik bağ bulunmaktadır Molekül, element, bileşik, iyonik bağlı bileşik kovalent bağlı bileşik Element Numara formatı Elektron Periyodik tablo grubu F 2, 7 Flor atomu 9 elektron sahiptir 2 Tanecisi birinci enerji seviyesinde geri kalan 7 si ikinci enerji seviyesindedir. 7 grup elementidir. Ne 2, 8 Ne 10 elektrona sahiptir 2 elektronu birinci enerji seviyesinde geri kalan 8 elektron 2. enerji seviyesindedir. İkinci enerji seviyesindeki elektron kapasitesi dolmuştur bu yüzden kimyasal reaksiyonlara girme isteği yoktur. 8. Grup elementidir. Elementin Numara formatı Elektron Periyodik tablo grubu Na 2,8,1 2 elektronu 1. enerji seviyesinde 8 elektronu 2. enerji seviyesinde son 1 elektorun ise 3. enerji seviyesindedir. 1. Grup elementidir. Ca 2, 8, 8, 2 2 elektronu birinci enerji seviyesinde 8 elektronu 2. enerji seviyesinde diğer 8 3.enerji seviyesinde son 2elektronu ise 4. enerji seviyesindedir. 2. grup elementidir. Bazı elementlerin elektron dizilimi 1.1. Elementlerin Elektron Alma-VermeOrtaklaşma Eğilimleri Bileşikler, atomların elektron alma-verme veya ortaklaşa kullanma eğilimleri sonucu mu oluşurlar? Bileşiklerin oluşmasının elektron dizilimi ile ilişkisi var mıdır? Sorular Hangi elementlerin atomları elektron almaya eğilimlidir? Hangi elementlerin atomları elektron vermeye eğilimlidir? Hangi elementlerin atomları elektronlarını ortaklaşmaya eğilimlidir? Neden? Bağ Yapma – Elektron Dizilimi İlişkisi Atomların elektron alma, verme ya da ortaklaşa kullanma eğilimini belirlemek için elektron dizilimine bakılır. Elektron alma-verme ilişkisi Son katmanındaki elektron sayısı soy gazın son katmanındaki elektron sayısına yakın olan VA, VIA, VIIA grubundaki atomların çoğunluğu elektron alır. Son katmanında elektron sayısı 1, 2 ve 3 olan IA, IIA ve IIIA grubu atomlar (Hidrojen hariç) elektron verme eğilimindedir. Elektron Ortaklaşa Kullanma Bor, Karbon ve Kükürt elektronlarını genellikle ortaklaşa kullanma eğilimindedir. Karbonun birinci katmanında 2, ikinci katmanında 4 elektron vardır. Karbon 4 elektron alabilir ya da 4 elektron verebilir. Ancak bileşik oluşurken bu durum gözlenmez. Çünkü karbon atomunun elektronlarını ortaklaşa kullanma eğilimindedir. Elektron alma-verme eğilimi Periyodik Tablo’nun sol tarafındaki elementler (metaller) elektron verme eğilimindedir. Periyodik Tablo’nun sağ tarafındaki elementler (ametaller) elektron alma eğilimindedir. (Oksijen, Flor, Klor, Brom, İyot…) Soy gazların son katmanları elektronlarla tamamen doludur. Kararlı elektron düzenlerine sahiptirler. Diğer elementler de elektron alarak-vererek veya ortaklaşarak elektron düzenlerini soy gaz elektron düzenine benzetirler. Katman Elektron Dizilimi Periyodik Tablo Periyodik Tablo’da Gruplar IA, IIA, IIIA grubu elementlerinin son katmanında sırasıyla 1, 2 ve 3 elektron vardır. Periyodik cetvelin sol tarafındaki elementler elektron verme eğilimindedirler. VIA grubu elementlerinin son katmanında 6 elektron vardır. İki elektron aldıklarında -2 yüklü olurlar. Soy gaz elektron düzenine benzerler. VIIA grubu elementlerinin son katmanında 7 elektron vardır. Bir elektron aldıklarında -1 yüklü olurlar. Soy gaz elektron düzenine benzerler. Soy Gazlar Kimyasal olaylara karşı son derece isteksizdirler. Erime ve kaynama noktaları oldukça düşüktür. Helyumun kaynama noktası -269 0C’dir. Gaz halinde bulunurlar. Kararlı elektron düzenine sahiptirler. Soy Gaz Elektron dizilimi He 2 2 Ne 10 2, 8 Ar 18 2, 8, 8 1H, 3Li, 11Na, 19K, 37Rb, 55Cs, 87Fr Alkali Metaller IA Elektron dizilimi 1 H 1 3 Li 11 Na 19 K 2, 1 2, 8, 1 2, 8, 8, 1 1 e- Soy Gaz Elektron dizilimi 2 He 2 2 2, 8 Ne 10 2, 8 2, 8, 8 Ar 18 2, 8, 8 verdikerinde Soy Gaz elektron dizilimine benzerler Alkali Metallerin Özellikleri IA grubu elementleridir. Hepsinin son katmanında bir elektron vardır. Son katmanlarındaki 1 elektronunu verme eğilimindedirler. Aktif metaller olarak bilinirler. Isı ve elektriği iyi iletirler. Erime noktaları Hg ve Ga hariç bütün metallerinkinden düşüktür. Toprak Alkali Metaller IIA 4 Be 12 Mg 20 Ca Elektron dizilimi 2, 2 2, 8, 2 2, 8, 8, 2 2 everdiklerinde Soy Gaz elektron dizilimine benzerler 2 Soy Gaz Elektron dizilimi 2 He 2 2, 8 10 Ne 2, 8 2, 8, 8 18 Ar 2, 8, 8 Toprak Alkali Metaller IIA grubu elementleridir. Hepsinin son katmanında iki elektron vardır. Son katmanlarındaki 2 e- verme eğilimindedirler. Alkali metallere göre tepkimeye girme eğilimi daha azdır. Erime ve kaynama noktaları daha düşüktür. Halojenler VII A grubu elementleridir. Elementel hâlde 2 atomlu moleküller halinde bulunurlar. (F2, Cl2, Br2, I2) Bileşik oluştururken elektron alma eğilimindedirler. Oda koşullarında F2, Cl2 gaz, Br2 sıvı, I2 katıdır. Grupta yukarıdan aşağıya indikçe erime ve kaynama noktaları artar. 1.2. İyon Yükü ve Yükseltgenme Basamağı Yüksüz atomda, proton sayısı elektron sayısına eşittir. Atomlar, kararlı hâle gelebilmek için kendine en yakın soy gaz elektron düzenine erişmeye çalışır. Bunun için ya elektron alır ya da verirler. İYON • Nötr bir atom veya molekülün kimyasal değişim sonucu elektron kazanması veya kaybetmesiyle yüklü duruma geçmesidir. • Mg+2, Na+1, OH-1 • Katyon: Nötr bir atomun elektron kaybetmesiyle katyon oluşur. Pozitif yüklü iyondur. Na Atomu Na+ iyonu 11 proton 11proton 11 elektron 10 elektron • Anyon: Atomun elektron alması sonucu anyon oluşur. Negatif yüklü iyondur. CI Atomu CI - İyonu 17 proton 17 proton 17 Elektron 18 Elektron • A -2 iyonunun 36 elektron, 45 nötron bulunduğuna göre , A elementinin kütle numarası kaçtır ? • 79 X-2 iyonu 3 elektron vererek Xn iyonuna dönüşmektedir. Buna göre n kaçtır? Atom birden fazla katmana sahipse, son katmanında 8 elektron bulunduğunda kararlıdır (Oktet kuralı). Yüksüz bir atomdan elektron alış-verişi sırasında proton ve nötron sayısı değişmez. Elektron sayısı değişir. Bir atom elektron veriyorsa pozitif (+) yüklü olur. … İyon Bir atom elektron alıyorsa negatif (-) yüklü tanecikler oluşturur. Pozitif ve negatif yüklü taneciklere iyon denir. yükü, element sembolünün sağ üst köşesine yazılır. Na+, F-, Mg2+, O2- SO3, N2O5 gibi bileşiklerde iyon yükü terimi kullanılamaz. Çünkü burada iyon yoktur. Suda serbest iyonlar oluşturmazlar. Bu yüzden bu atomlarda iyon yükü yerine yükseltgenme basamağı kullanmak uygundur. Bütün atomlarda yükseltgenme basamağı kullanılabilir.
