07/04/17 1 - Ankara Üniversitesi Açık Erişim Sistemi

07/04/17
KAN
(Blood,Hemo,yun;haima)
Prof.Dr.ÖzgürÇınar
1
Prof.Dr.ÖzgürÇınar,AnkaraÜniversitesiTıpFakültesi
“Kan”denincesizinaklınızanegelir?
“Kan”ıbilmekönemlimidir?Neden?
2
Prof.Dr.ÖzgürÇınar,AnkaraÜniversitesiTıpFakültesi
Suveçözünmüşmoleküller
(Plazma)
Prof.Dr.ÖzgürÇınar,AnkaraÜniversitesiTıpFakültesi
Hücreler
3
1
07/04/17
Prof.Dr.ÖzgürÇınar,AnkaraÜniversitesiTıpFakültesi
4
Plazma&Serum
Eritrosit
(Hct),%45
Plazma(%55)
(hücresizkan)
Lökosit,
Trombosit
Serum
(hücresiz,
pıhtılaşma
faktörsüz)
Antikoagülan
Prof.Dr.ÖzgürÇınar,AnkaraÜniversitesiTıpFakültesi
5
Kan
Hücreler
Plazma
Su(%90)
Proteinler(%9)
DiğerMoleküller(%1)
İyonlar,metaller,
Glikoz,yağasitleri,a.a.ler
Gazlar;CO2,O2,N2vb
Prof.Dr.ÖzgürÇınar,AnkaraÜniversitesiTıpFakültesi
6
2
07/04/17
KanınProteinleri
•  Globulin
–  α,βglobulinKC’deüretilir
–  Hormonlar,metaller,lipitlerintaşınması
–  γglobulin(antikor)plazmahücrelerindeüretilir
•  Komplemanlar,pıhtılaşmafaktörleri,lipoproteinler
Prof.Dr.ÖzgürÇınar,AnkaraÜniversitesiTıpFakültesi
7
KanSayımı,Hemogram
Prof.Dr.ÖzgürÇınar,AnkaraÜniversitesiTıpFakültesi
8
PeriferikKanınYayılmasıveBoyanması
RomanowskyBoyaları(DmitriRomanowsky,1861-1921,Rusfizikçi)
Giemza(GustavGiemza,1867-1948,Almankimyacı,bakteriyolog)
Wright(JamesHomerWright,1869-1928,Amerikanpatolog)
BoyaMaddeleri:
–  Eosin(asit):Eritrositler,granüller
–  Azür(Baz,Metakromatik)
–  Metilenmavisi(Baz)
Çekirdek
Bazofilgranülleri
SitoplazmikRNA
Prof.Dr.ÖzgürÇınar,AnkaraÜniversitesiTıpFakültesi
9
3
07/04/17
PeriferikKanınYayılmasıveBoyanması
10
Prof.Dr.ÖzgürÇınar,AnkaraÜniversitesiTıpFakültesi
Kan
Hücreler
Plazma
Su(%90)
Proteinler(%9)
DiğerMoleküller(%1)
İyonlar,metaller,
Glikoz,yağasitleri,a.a.ler
Gazlar;CO2,O2,N2vb
11
Prof.Dr.ÖzgürÇınar,AnkaraÜniversitesiTıpFakültesi
KanınHücrelerihematokrittir(%45)
Lökosit
Eritrosit
Trombosit
Granüllü(Granüler)
Granülsüz(Agranüler)
Nötrofil
Eozinofil
Bazofil
Lenfosit
Monosit
Prof.Dr.ÖzgürÇınar,AnkaraÜniversitesiTıpFakültesi
12
4
07/04/17
KanınHücrelerihematokrittir(%45)
Lökosit
Eritrosit
Trombosit
Polimorfonükleer
Mononükleer
Nötrofil
Eozinofil
Bazofil
Lenfosit
Monosit
Prof.Dr.ÖzgürÇınar,AnkaraÜniversitesiTıpFakültesi
13
KanınHücreleri(mm3=µlkanda)
Eritrosit:
4.000.000–6.000.000
Trombosit: 150.000–400.000
Lökosit:
4.000–10.000
Nötrofil:%40-70
Lenfosit:%20-40
Monosit:%2-8
Eozinofil:%1-4
Bazofil:%1 Prof.Dr.ÖzgürÇınar,AnkaraÜniversitesiTıpFakültesi
14
Eritrosit(Yun;Kırmızı+Hücre)
•  Görevi:Kandaoksijentaşımak
•  Sayısı:4milyon-6milyon/mm3
•  Yapım-yıkım:Kemikiliği–Dalak
•  Ömrü:120gün
•  Şekli:7x2µm,bikonkavdisk
•  ÇekirdekveorganelYOK
•  Hücrezarı(özel),
•  HemoglobinveglikolitikenzimlerVAR
15
5
07/04/17
EritrositZarıProteinleri-1
Glikoforin
Zarsialoglikoproteini(sialikasit,glikozil)
Diğerhücrelerevedamarayapışmayıönler
MNSantijensistemivekangrubundansorumludur
Band3(Anyondeğiştiricikanal)
HCO3–Cldeğiştiricikanalı(pompadeğil)
16
EritrositZarıProteinleri-2
Band4.1
Membranşeklininbelirlenmesi
Mutasyonu:hereditereliptositoz
Spektrin
Membranşeklinindüzenlenmesi
Mutasyonu:hereditersferositoz
17
EritrositAdlandırmaları
•  AnemixPolistemi(Sayı)
•  Mikrosit–Normosit–Makrosit
–  (Büyüklük,MCV:80-95fL)
•  Anizositoz:Büyüklükfarklılığı
•  Poikilositoz:Şekilanomalisi
•  Hipokrom–Normokrom–Hiperkrom(Hbmiktarı)
•  Hemoliz
•  Ruloformasyonu
18
6
07/04/17
Anemi(Yun,An+haima,Kansızlık)
•  EritrositsayısıxHemoglobin
•  Hemoglobin<12g/dL
•  Mikrositik:Demireksikliğianemisi,talasemi
•  Normositik:Hemolitikanemi,akutkankaybı
•  Makrositik:Megaloblastikanemi,hipotiroidi
19
Hemoglobin(Hb:14-16g/dL)
Heme(Demirtaşıyanporfirin)+Globin
Erişkinde:
HbA:(α2β2),%95
HbA2:(α2δ2),%3
Fetüste:HbF(α2γ2)
Embriyoda:
Gower1(ζ2ε2)
Gower2(α2ε2)
HemoglobinPortland(ζ2γ2)
20
Hemoglobin,oksijentaşır.
•  Demiriçeren,O2taşıyanmetalloprotein
AkciğerlerdenorganlaraO2(1,34mLO2/Hb;4O2/Hb)
DokudanakciğerlereCO2(karbaminoHb,%10)
•  İnsandemirinin(2-6gr),%70’iHb’ninyapısındadır.
21
7
07/04/17
Hemoglobinileilişkiliadlandırmalar
•  Methemoglobin:Fe+3değerlikli
•  Karboksihemoglobin:CObağlı
•  Karbaminohemoglobin:CO2
•  FötalHb:HbF(α2γ2)
22
Hemoglobinopatiler
Talasemi(AkdenizAnemisi,Yun;denizkanı):
O.R.kalıtılır.
Globin(alfayadabeta)zincirlerinsentezhatası
23
Hemoglobinopatiler
OrakHücreliAnemi(HbS)
O.R.kalıtılır.
Betazincirinikodlayangendekinoktamutasyon
Glutamikasityerinevalingeçer.
24
8
07/04/17
KanGrupları
Kan grubu
(ABO %)
Yüzey antijeni
(aglütinojen)
Serum antikoru
(aglütinin)
A (%40)
A antijeni
Anti-B
B (%10)
B antijeni
Anti-A
AB (%4)
A ve B antijenleri
Antikor yok
O (%45)
Antijen yok
Anti A ve Anti B
(evrensel verici)
25
Lökosit(Yun;Beyaz+Hücre)
Görevi:
Bağışıklık(immün)sistem
Sayısı:
4.000-10.000/mm3
Ömrü:
Türünegöredeğişir
Şekli:
Türünegöre7-15µm
ÇekirdekveorganelVAR
26
Lökositler
Granüler
Polimorfnükleerlökositler
Nötrofil,Eozinofil,Bazofil
Agranüler
Mononükleerlökositler
Lenfosit,Monosit
27
9
07/04/17
Nötrofil(Nötr-o-fil)
•  Tümlökositlerin%40-70’i
•  Lobluçekirdek
Granüller
•  12-15um
Parçalı(loblu)
çekirdek
28
Nötrofil’inGranülleri
•  Primer
–  Elastaz
–  Myeloperoksidaz
•  Sekonder
–  Lizozim
–  Proteazlar
29
Nötrofil’inGörevleri
•  Marjinasyon
•  Diapedez
•  Kemotaksi
•  Fagositoz
30
10
07/04/17
Diapedezdeselektinveintegrinfazlarıvardır.
lökositmembranıintegrini---endotelmembranıCAM
Eozinofil(Eozin-o-fil)
•  Tümlökositlerin%1-4’ü
•  12-15um
•  Bilobarçekirdek
Çiftloblu
(Bilobar)
çekirdek
Granüller
33
11
07/04/17
Eozinofil’inSpesifikGranülleri
•  MajorBasicProtein
–  Granüllerinkristallerininanabileşenidir.
–  Parazitlerinmembranlarınabağlanıponuparçalar.
–  Bazofillerdenhistaminsalınmasınıuyarır.
•  KatyonikProtein
–  MBPileberaberparazitleriparçalar
•  Peroksidaz
–  Mikroorganizmalarabağlanarakmakrofajların
görevinikolaylaştırır.
34
Bazofil(Baz-o-fil)
•  Tümlökositlerin%1’i
•  12-15um
•  Bilobarçekirdek!
Granüller
Çiftloblu
(Bilobar)
çekirdek!
35
Bazofil
•  İmmunolojik/inflamatuarhastalıklarda,viral
hastalıklardasayılarıartar.
•  YüzeyindeIgEiçinreseptörvar. Tıpkımasthücrelerigibi
•  Granüllerindeheparin,histamingibivazoaktif
Tıpkımasthücrelerigibi
mediatörler(VAM)var.
•  AllerjikreaksiyonlardaVAM’larınıboşaltır.
Tıpkımasthücrelerigibi
36
12
07/04/17
Lenfosit(Lenf-o-sit)
•  Tümlökositlerin%20-40’ı
•  7-12um
–  %95’iküçüklenfosit
•  B,T,NK
Çokaz
sitoplazma
37
Lenfositler-1
•  T,BveNK
•  Yüzeyantijenlerinegöreayrılır(CD,clusterofdifferentiation)
•  TveBlenfositlerkendindenolmayanıtanır.
Blenfositler:
Kemikiliğindeüretilipolgunlaşırlar.
Humoralimmünite:Antikorüretimi,plazmahücresi
38
Lenfositler-2
Tlenfositler(timosit):
Timustaolgunlaşırlar
KandakisayılarıB’dendahaçoktur(%70)
Hücreselimmünitedegörevli.
Thelper:Sitokinüretir,
Tsitotoksik:Toksikgranüllerivardır.
39
13
07/04/17
Lenfositler-3
NK(NaturalKiller)
Tümörhücrelerinivevirüsleenfektehücreleri
yüzeyantijeni(MHC-I)değişikliklerindentanır
Toksikgranülleriylebuhücreleriliziseuğratır.
40
Monosit
•  Kanhücrelerinin%2-4’ü
•  Enbüyüğü(15-20um)
•  Makrofaj
Böbrekşekilli
çekirdek
Primergranüllü
sitoplazma
41
Birallerjeninhaleedildiğinde;
1.  Allerjenbronşepitelinigeçer.
2.  MasthücreyüzeyindekiIgEres.bağlanır.
3.  Degranülasyonolur.
1.  Histamin,heparin,lökotrien
2.  Eozinofilkemotaktikfaktör
4.  Damarpermeabilitesiartar.
1.  Ödem
2.  Dokuyaeozinofilgeçişi
5.  Bronkokonstriksiyon
6.  Mukushipersekresyonu
42
14
07/04/17
Trombosit,Platelet,KanPulcuğu
•  Pıhtılaşmadagörevlidir.
•  Hücreparçasıgibidir.
•  150.000–400.000/uL
43
Trombosit-2
•  Çekirdeğiyoktur,organellerbulundurur.
•  Bölümleri
•  Bölümleri
–  Membranbölgesi
–  Membransistemi
–  Periferbölgesi
–  Hyalomer
–  Yapısalbölgesi
–  Granülomer
–  Organelbölgesi
44
Bölümleri-1
–  Membranbölgesi
–  Periferbölgesi
–  Yapısalbölgesi
–  Organelbölgesi
45
15
07/04/17
Bölümleri-2
–  Hyalomer(PeriferalZon):
•  Hücreninperiferidir.
•  Hücreiskeletielemanlarıiçerir,şekliniverir.
–  Granülomer(OrganelZonu):
•  Hücreninmerkezidir.
•  GER,Golgi,mitokondri,
•  Granüller(ADP,Ca,TromboksanA2,serotoninvs.)
–  Membransistemi
•  Açıkkanalikülsistemi:Sitoplazmikkanallardır
•  Yoğuntübülsistemi:GERkaynaklıkalsiyumdepobölümü
46
Hemostaz
Contact activation
pathway
F 12, 11, 9
Vazokonstrüksiyon
F 3, 7
Tissue factor
pathway
Aspirin, NSAID
(COX 2 inh)
Delta gr à Ca, ADP, TxA2 diğerleri
Alfa gr à fibrinojen
HMWK
F12
Prekallikrein
F 10, 2, 1 + 13
Gp Ia/IIa
vWF
Gp Ib/IX
Doku faktörü (F3)
Gp IIb/IIIa
(Fibrinojenle)
47
YararlanılanveÖnerilenKaynaklar
•  HistologyandCellBiology,3.Basım,KierszenbaumA.L.,TresL.L.
•  Histology,ATextandAtlas,5.Basım,RossM.H.,PawlinaW.
•  Ganong’ReviewofMedicalPhysiology,23.Basım,BarrettK.E.,
BarmanS.M.,veark.
•  ColorTextbookofHistology,GartnerL.P.,HiattJ.L.
48
16