39.Ses czm

SES DALGALARI
1.
TEST - 1
6.
Kesik koni biçiminde k›vr›lm›fl bir mukavvan›n dar k›sm›
Tabloya bakt›¤›m›za canl›lardan K →100 -200 s–1
–1
kula¤a tutuldu¤unda sesin daha iyi duyulmas› sesin mu-
L → 0-200 s
kavvan›n yüzeyinde çarp›p yans›mas›n›n bir sonucudur.
M → 250 -400 s–1
Di¤erleri sesin iletimi ile ilgilidir.
frekans aral›¤›nda sesler üretmektedir. Bu durumda L
CEVAP B
canl›s›n›n üretti¤i seslerin frekans aral›¤› en büyüktür. Bir
sesin frekans› artt›¤›nda incelir. Buna göre en ince sesi
M canl›s› ç›kar. Müzisyenler ince sesleri tiz, kal›n sesleri
2.
pes diye tan›mlar. M canl›s› en tiz, sesi ç›kar›r.
Ses dalgalar›n›n yans›t›c› bir yüzeye çarp›p geri dönmeI. ve II. yarg›lar do¤rudur.
si sonucu yank› oluflur. Yank›y› duyabilmemiz için, ger-
III. yarg› yanl›flt›r.
çek ses ile yans›yan ses aras›nda en az 0,1 saniye za-
CEVAP C
man fark› olmal›d›r. Bu durumda yank›n›n oluflmas› için
yans›t›c› yüzey ile kaynak aras›ndaki uzakl›k en az x,
x
Kaynak
7.
Titreflim hareketi yapan herfley bir ses kayna¤›d›r ve
ses ç›kar›r. Ses kaynaklar› do¤al ve yapay olarak ikiye
ayr›l›r. Sesin frekans› vard›r. ‹nsanlar frekans› 20 s–1 ile
20.000 s–1 aras›nda olan sesleri duyabilirler.
Yans›t›c›
yüzey
I., II. ve III. yarg›lar do¤rudur.
ses
CEVAP E
t
2x = 340 0,1
x = 17 m olmal›d›r.
Yank› ve gerçek ses ayn› anda duyulmaz. Önce ses
sonra yank›s› duyulur.
I. ve II. yarg›lar do¤rudur.
ESEN YAYINLARI
x+x=V
8.
III. yarg› yanl›flt›r.
Ses dalgalar› klasik dalgalard›r, bofllukta yay›lmazlar.
Tüm dalgalarda oldu¤u gibi enerji tafl›rlar ve yans›t›c›
CEVAP C
yüzeyde yans›rlar.
I. yarg› yanl›flt›r.
II. ve III. yarg›lar do¤rudur.
3.
CEVAP E
Ses bir dalga oldu¤undan, maddelerle etkileflir, enerji
tafl›r. Bir yüzeye çarpt›¤›nda yans›r ve so¤rulur.
CEVAP E
4.
fiimflek çakmas›n›n gök gürültüsünden önce görülmesi
›fl›k h›z›n›n ses h›z›ndan daha büyük oldu¤unu gösterir.
Klasik dalgalar her zaman elektromanyetik dalgalara gö-
9.
K
L
M
yatay
düzlem
re daha düflük h›zlarda hareket eder. ‹letilme ile h›z aras›nda birfley söylenemez.
CEVAP D
Teller ayn› maddeden yap›ld›¤›ndan ve gerilme kuvvetleri ayn› oldu¤undan yay›lan sesin inceli¤i; tellerin uzunlu¤u ile ters orant›l›d›r. En k›sa olan K telinde yay›lan ses
en incedir. En uzun olan M telinden yay›lan ses de en
5.
Ses ayn› oldu¤undan kaynakla ilgili özellik olan t›n›ya
kal›nd›r. Ortam ayn› oldu¤undan her üç telden yay›lan
bakarak bu sesleri birbirinden ay›rabiliriz.
seslerin yay›lma h›zlar› ayn›d›r.
CEVAP B
I., II. ve III. yarg›lar do¤rudur.
CEVAP E
421
Ses Dalgalar›
10.
Sesleri birbirinden ay›rmam›z› sa¤layan üç özelli¤i vard›r.
Bunlar fliddet, yükseklik (frekans) ve t›n›d›r. Tüm seslerin
ayn› ortamda h›zlar› ayn›d›r.
CEVAP D
11.
l uzunlu¤u sabit kalacak flekilde teller iyice gerilirse
ç›kan sesin frekans› artar ve incelir.
fn =
n
.
2L
F
n
=
.
μ 2L
F
eşitliğinden görülebilir.
A.d
CEVAP D
12.
Sesin iletildi¤i ortam›n s›cakl›¤› artt›kça h›z› artar. De¤iflik
bas›nçlarda suyun yo¤unlu¤una ve s›cakl›¤›na ba¤l› olarak maksimum h›z 2100 m/s den büyük olabilir. Büyüklük
olarak Vdemir > Vsu dur. Ancak rakam olarak 3 kat, 5 kat,
I. yarg› kesinlikle do¤rudur.
II. ve III. yarg›lar için kesin birfley söylenemez.
CEVAP A
13.
Ses kayal›¤a 10 saniyede var›r.
Çocu¤un kayal›¤a uzakl›¤›,
l=V
ses
.t
= 340.10
= 3400 m
= 3,4 m olur.
CEVAP C
14.
Çocu¤un sesi duyma süresi yafl›na ba¤l› de¤ildir. Sesin
havadaki h›z›na ba¤l›d›r. Bu da havan›n yo¤unlu¤una, s›cakl›¤›na ve nemine ba¤l›d›r.
CEVAP A
422
ESEN YAYINLARI
7 kat ... fleklinde kesin birfley söylenemez.
SES DALGALARI
1.
TEST - 2
9.
Sesin frekans›, ortamdan ba¤›ms›zd›r. Frekans, kayna¤a
ba¤l›d›r. Kaynaktan uzaklaflt›kça fliddeti azal›r. Ses bir en-
I.
Ses kayna¤›ndan uzaklaflt›kça sesin zay›flamas› fliddeti ile ilgilidir.
gele çarpt›¤›nda yans›r. Yank› bu flekilde oluflur. Sesin bir
II. Sesin yank›lanmas›, bir yüzeye çarp›p yans›mas›n›n
k›sm› engel taraf›ndan so¤rulabilir. Tamam› so¤rulmaz.
bir sonucudur.
III. Ayn› özellikteki iki telden boyu k›sa olandan ince, bo-
I. ve II. yarg›lar do¤rudur. III. yarg› yanl›flt›r.
CEVAP C
yu uzun olandan kal›n ses ç›kmas› sesin yüksekli¤i
(frekans›) ile ilgili bir özelliktir.
2.
Ses bir dalgad›r. Tüm dalgalar gibi yans›ma özelli¤i gös-
CEVAP E
terir. Ulatrason aletleri sesin bu özelli¤ini kullanarak çal›fl›r.
10.
Bir suyun derinli¤i, su içindeki cisimlerin konumlar›, yara-
Sesin yüksekli¤i frekans› demektir. Ses bir ortamdan
baflka bir ortama geçerse frekans› de¤iflmez. Ses s›v› or-
sa, balina gibi hayvanlar›n önlerindeki cisimleri bulmalar›
tamlarda gaz ortamlar›na göre daha iyi iletilir ve h›z› bü-
sesin yans›ma özelli¤inin sonucudur.
yüktür. Ses sudan havaya geçerse h›z› azal›r. Frekans›
CEVAP E
sabit kalaca¤›ndan, V = λ f oldu¤undan λ da azal›r.
I. ve III. yarg›lar do¤rudur.
3.
Sütüdyonun iç yüzeyini strafor köpük ile kapatmaktaki
II. yarg› yanl›flt›r.
CEVAP D
amaç ses yal›t›m›n› sa¤lamakt›r.
I. ve III. yarg›lar yanl›flt›r. II. yarg› do¤rudur.
11.
CEVAP B
Bir ortamda yay›lan ses dalgalar›n›n h›z› ortama, s›cakl›¤›na, yo¤unlu¤una ba¤l›d›r. Tokma¤›n büyüklü¤ü ve di-
Farkl› çalg› aletlerinden ayn› sesler ç›kt›¤› halde bizim
sesleri ay›rt edebilmemiz sesin t›n› özelli¤ine ba¤l›d›r.
CEVAP B
5.
ESEN YAYINLARI
yapozonun cinsi sesin h›z›n› de¤ifltirmez.
4.
CEVAP C
12.
K
L
tK
Sesin frekans› ortama ba¤l› olarak de¤iflmez. H›z›, dalga
M
tL
demir
20°C su
boyu ve fliddeti ortama göre de¤iflir.
Vdemir
CEVAP D
6.
1
1
= = Hz
za man s
Ses fliddetinin birimi = desibel (dB)
Frekans birimi =
tM
50°C de
su
V2
V1
O
O
O
fiekil - I
fiekil - II
fiekil - III
Bilindi¤i gibi ses en h›zl› kat›larda iletilir. Vdemir > V1
dalga boyu birimi = uzunluk oldu¤undan uzunluk birimle-
Dolay›s›y› ile tK < tL ve tK < tM olur. S›cakl›k artt›¤› ortam-
rinden herhangi biri metre, cm, km,....... olabilir. Bu du-
da sesin h›z› da artar. V > V Bu durumda t < t olur.
rumda fl›klar incelendi¤inde do¤ru cevab›n A oldu¤u gö-
Buda bize t > t > t oldu¤unu gösterir.
L
M
K
2
rülür.
1
M
L
CEVAP D
CEVAP A
7.
13.
Sesin h›z›, ortam›n; s›cakl›¤›na, yo¤unlu¤una, bas›nc›na
göre de¤iflir. So¤uk havada sesin h›z› azal›r. Ses s›cak
havadan so¤uk havaya geçerken yay›lma do¤rultusunu
de¤ifltirir. Ses bir dalgad›r. Tüm dalgalar gibi enerji tafl›r.
Sesin h›z› kayna¤a de¤il ortama göre de¤iflir.
CEVAP D
14.
Bir dalgan›n t›n›s› ve frekans› kaynakla ilgilidir. Kaynak
de¤iflmedikçe bu nicelikler de¤iflmez. H›z ortama ba¤l›d›r. Havan›n yo¤unlu¤u s›cakl›¤› ve nemi de¤iflti¤inde h›z
da de¤iflir.
CEVAP C
‹nce sesleri kal›n seslerden ay›ran özellik, sesin yüksekli¤idir. Sesin yüksekli¤i sesin frekans› olarak tan›mlan›r.
fi›klarda verilen di¤er bilgiler do¤rudur.
CEVAP A
8.
Gaz ortam›nda yay›lan sesin h›z›, gaz›n yo¤unlu¤una s›cakl›¤›na ba¤l›d›r. Ortam›n büyüklü¤ü ortamda yay›lan
ses dalgalar›n›n h›z›n› de¤ifltirmez.
CEVAP D
423
SES DALGALARI
1.
TEST - 3
5.
Çocuk ba¤›rd›ktan 1 saniye sonra sesinin yank›s›n› duydu¤una göre ses dalgalar›n›n yamaca gidifl süresi,
1
tg = = 0, 5 saniyedir.
2
Ifl›k ve ses karfl›laflt›r›ld›¤›nda, ›fl›k bofllukta yay›l›r ses
yay›lmaz. Ifl›k do¤rusal, ses küresel yay›l›r. Maddesel ortamda ›fl›¤›n yay›lmas› zorlafl›r, sesin yay›lmas› kolaylafl›r.
I. ve III. yarg›lar do¤rudur.
Bu durumda yamac›n çocu¤a olan uzakl›¤›,
II. yarg› yanl›flt›r.
x = Vses .tg
CEVAP D
1
2
= 170 m olur.
= 340 .
Sesin periyodu için birfley söylenemez. Düz ve sert yüzeyler, sesteki yank› kalitesini art›r›r.
I. ve III. yarg›lar do¤rudur.
6.
II. yarg› yanl›flt›r.
Ses dalgalar›n›n yay›lma h›z› ortama ba¤l›d›r. Ortam de¤iflirse de¤iflir. H›z telin boyuna ve teli geren kuvvete
CEVAP D
ba¤l› de¤ildir. Teli geren kuvvet F, ve telin uzunlu¤u l dalgalar›n frekans›n› etkiler. Frekans,
2.
mas› sesin h›z›n›n ›fl›k h›z›na göre çok küçük oldu¤unu
n
F
.
μ
2L
ba¤›nt›s›na göre teli geren kuvvetin karekökü ile do¤ru,
gösterir.
telin boyu ile ters orant›l›d›r.
fn =
Gök gürültüsünün flimflek çakmas›ndan çok sonra duyul-
CEVAP B
Vakum içindeki zilin sesinin duyulmamas› sesin bofllukta
Mukavvan›n dar k›sm› kula¤a tutuldu¤unda sesin daha iyi
duyulmas› sesin yans›mas›n›n bir sonucudur.
CEVAP A
ESEN YAYINLARI
yay›lmad›¤›n› gösterir.
7.
3.
‹nsanlar belirli frekanstaki sesleri duyabilir.
fn =
n
.
2L
Havas› boflalt›lm›fl bir ortamda çalan zilin sesinin duyulmamas› sesin bofllukta yay›lmad›¤›n› gösterir. Sesin bir
engele çarp›p geri dönmesi yans›mas›n›n bir sonucudur.
F
bağıntısan göre,
μ
‹nsanlar›n duyamad›¤› baz› seslerin di¤er canl›lar taraf›n-
telde oluflan ses dalgalar›n›n frekans› uygulanan kuvve-
dan duyulmas› sesin frekans› ile ilgilidir. Her canl›n›n du-
tin karekökü ile do¤ru orant›l›d›r. Kuvvet küçüldü¤ünde
yabildi¤i sesin frekans› farkl›d›r. ‹nsanlar frekans› 20 ile
frekans da küçülür insan›n duyabildi¤i s›n›r›n alt›na
20.000 s–1 aral›¤›nda olan sesleri duyabilir.
(20s–1) düfler.
CEVAP B
I. yarg› do¤rudur.
II. ve III. ifadeleri do¤rudur ama bu olayla ilgili de¤ildir.
CEVAP A
8.
4.
Ses telleri ne kadar h›zl› titreflirse ses o kadar yüksek ç›-
Ultrason cihazlar›nda,
kar. Kad›nlar›n ses telleri k›sa ve ince, erkeklerin ses tel-
Gözleri olmayan yarasalar›n önlerine ç›kan engellere
leri ise uzun ve kal›nd›r. Kad›n seslerinin frekans› büyük,
çarpmamalar›nda,
erkek seslerinin frekans› küçüktür. Bu yüzden kad›nlar›n
Yunus bal›klar›n›n avlar›n› ve yönlerini bulmalar›nda
ve erkeklerin sesleri birbirinden farkl›d›r. Sesin fliddeti ne
ses dalgalar›n›n yans›ma özelli¤i kullan›l›r.
kadar büyük olursa iletildi¤i uzakl›k o kadar fazla olur.
CEVAP E
Ses dalgalar› boyuna dalgalard›r.
CEVAP E
424
Ses Dalgalar›
9.
12.
Köpek
Yunus
su
su
su
4°C
4°C
4°C
K
L
M
‹nsan
Ses tüm kaplardaki su içerisinde ayn› h›zla yay›l›r. M ka10
100
1000
‹flitme aral›¤›
10000
100000
Hz
b›ndaki su en az oldu¤undan bu kaptan yay›lan ses en
incedir. K kab›ndan yay›lan ses en kal›nd›r. Kal›n sesle-
Ses üretme aral›¤›
rin frekans› küçüktür. Dolay›s› ile K kab›ndan yay›lan
Tabloya bakt›¤›m›zda insanlar en fazla 20.000 s–1 fre-
seslerin frekans› en küçüktür.
kansl› sesleri duyabilirken buna karfl›l›k yunuslar
I. yarg› yanl›flt›r.
500.000 s–1 frekansl› sesleri duyar.
II. ve III. yarg›lar do¤rudur.
–1
Köpekler 150 – 1000 s
–1
8000 – 100000 s
frekansl› ses üretirken yunuslar
frekansl› ses üretebilir. ‹nsan›n ürettiCEVAP D
¤i ses köpeklerin iflitme aral›¤›nda oldu¤undan köpekler
duyabilir. Yunuslar belli aral›kta insanlar›n üretti¤i sesleri
duyabilirler.
10.
Gitardaki telin kal›nl›¤›, uzunlu¤u, cinsi ve gerginli¤i telden ç›kan sesin yüksekli¤ini de¤ifltirir. Titreflim yapt›rd›¤›m›z tele uygulad›¤›m›z kuvvetin büyüklü¤ü sesin fliddeti-
ESEN YAYINLARI
CEVAP C
ni etkiler. Oluflan sesin h›z› ortama ba¤l›d›r. Gitar›n büyüklü¤üne ba¤l› de¤ildir.
I. ve II. yarg›lar do¤rudur.
III. yarg› yanl›flt›r.
CEVAP C
11.
Dalgalar›n dalga boyu ile h›zlar› aras›ndaki iliflki, kullan›l›rsa frekans,
V
frekans
500
-1
20 =
& f = 25 s olur.
f
λ=
Dalgalar›n periyodu,
1 1
T= =
= 0, 04 s bulunur. Genlik için kesin birfley
f 25
söylenemez.
I. ve II. yarg›lar kesinlikle do¤rudur.
III. yarg› için kesin birfley söylenemez.
CEVAP C
425
ESEN YAYINLARI
Ses Dalgalar›
426