EKONOMİK GÖRÜNÜM Haftalık Ekonomi Bülteni İktisat Bölümü|EKOMER 16-22 KASIM 2015/19 GEÇEN HAFTADAN... Yurtiçi Gelişmeler Sanayi Üretim Endeksi aylık bazda değişmezken, yıllık yüzde 2,8 artış gösterdi Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki aya göre değişmedi. . Sanayi alt sektörleri (2010=100 temel yılı) incelendiğinde, 2015 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi %3,1 ve imalat sanayi sektörü endeksi %0,2 azalırken elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %2,2 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre %2,8 arttı (TÜİK) Kaynak: TÜİK Cari denge aylık 95 milyon dolar fazla verdi Bir önceki yılın Eylül ayında 2.365 milyon ABD doları açık veren cari işlemler hesabı, bu yılın aynı ayında 95 milyon ABD dolar fazla verdi. Bunun sonucunda, 12 aylık cari işlemler açığı 40.569 milyon ABD doları oldu. Bu gelişmede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 2.539 milyon ABD doları azalarak 2.527 milyon ABD dolarına düşmesi etkili oldu. (TCMB) Kaynak: TCMB 1 G-20 Zirvesi Antalya’da toplandı Bu yıl Türkiye’nin ev sahipliğinde Antalya’da düzenlenen G-20 zirvesi oldukça hareketli bir gündem oluşturdu. Ali Koç: “Gerçek Sorun Kapitalizmdir”... Antalya'da düzenlenen G20 Zirvesi öncesinde iş dünyasının zirvesi B20 ve çalışma hayatına yönelik L20 toplantıları düzenlendi. B20 toplantısında konuşan Koç Holding Yönetim Kurulu Üyesi Ali Koç, "Eşitsizliğin ortadan kalkması için kapitalizmin ortadan kalkması gerekir. Ben en azından eşitsizliğin minimum seviyeye indirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Gerçek sorun kapitalizmdir" dedi. Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan: “Gelişmiş Ülkeler Durgunluktan Kurtulamadı” Atılan tüm adımlara rağmen hala istediğimiz ölçekte güçlü bir ekonomik performansa ulaşamadığımızı görüyoruz. Gelişmiş ülkeler durgunluktan kurtulamadı. Bu sene de bir yavaşlamaya şahit oluyoruz. Küresel krizin başladığı 2008’den bu yana bu kısır döngüden bir türlü kurtulamadık. Pek çok ülkede para maliyet konusunda manevra alanı daralmış durumda. Yurtdışı Gelişmeler Almanya dış ticaret verisi, enflasyon oranı ve büyüme oranı açıklandı Almanya ekonomisi, 2015 yılının Eylül ayında 22,9 milyar Avro dış ticaret fazlası vererek, bir önceki yılın aynı ayına göre az da olsa artış kaydetti. Bir önceki yılın aynı ayında dış ticaret fazlası 21,6 milyar Avro olarak kaydedilmişti. 2015 Eylül ayında ihracat yüzde 4,4’lük bir artış gösterirken, ithalat yüzde 3,9 yükseldi. (tradingeconomics.com) Almanya’daki tüketici fiyatları Eylül ayında değişmezken, Ekim ayında yüzde 0.3 artış gösterdi. Gıda ve hizmetlerde hızlı bir artış yaşanırken, enerji fiyatları bir önceki aya göre daha az düşüş gösterdi.(tradadingeconomics.com) Almanya ekonomisinin ılımlı bir büyüme göstermeye devam ettiği görülmektedir. 2015 yılının ilk çeyreğinde yüzde 0.3, ikinci çeyreğinde yüzde 0.4 artış gösteren GSYİH üçüncü çeyrekte de yüzde 0.3 arttı. Yıllık bazda bakıldığında ise hafif bir hızlanma olduğu fark edilmektedir. Fiyat etkisinden arındırılmış GSYİH, birinci ve ikinci çeyrekteki yüzde 1.6 ile yüzde 1.2 artışı takriben üçüncü çeyrekte yüzde 1.8 arttı. (Destatis) İngiltere’de İşsizlik Oranı 7 yılın en düşük seviyesinde 2015 üçüncü çeyrekte İngiltere’nin işsizlik oranı, 2008’deki finansal krizin hemen öncesinden bu yana en düşük seviyesinde, % 5.3, gerçekleşti. Fakat gelirler beklenenden daha az artış gösterdi. Bu da İngiltere Bankasının oranlarını arttırmada neden acele etmediğini yansıtmaktadır. (Reuters) 2 Avro Bölgesi sanayi üretimi Avro Bölgesi mevsim etkilerinden arındırılmış sanayi üretimi eylülde bir önceki aya kıyasla yüzde 0,3 düştü. Yıllık bazda bakıldığında ise Avro Bölgesi sanayi üretiminde yüzde 1,7 artış yaşandı. (http://ec.europa.eu/) Avro Bölgesi 3.çeyrek büyüme oranı açıklandı Avro Bölgesi, 2015 yılının 3.çeyreğinde yüzde 0,3 büyüdü. Bir önceki çeyrek kaydedilen yüzde 0,4’lük büyümeye göre yaşanan düşüş, Avro Bölgesi iyileşme sürecinin, Avrupa Merkez Bankası’nın teşvik edici tedbirlerine rağmen hassas seyrettiğini gösteriyor. (theguardian.com) Avro Bölgesi Dış Ticaret Dengesi Avro Bölgesi dış ticaret fazlası, 2015 yılının Eylül ayında 20,2 milyar Avro olarak gerçekleşerek, bir önceki yılın aynı aynına göre artış gösterdi. İhracat yüzde 1’lik artış gösterirken, ithalat yüzde 1 oranında düştü. (http://ec.europa.eu/) Çin ekonomisinde deflasyon baskısı Çin ekonomisi tüketici enflasyonu, 2015 yılının Ekim ayında beklentilerin üzerinde yavaşlayarak, bir önceki yılın aynı ayına göre 1,3 yükseldi. Bu rakam eylül ayında 1,6 olarak kaydedilmişti. Ekim ayı üretici fiyatları endeksi ise, bir önceki ay ile aynı şekilde yüzde 5,9 olarak gerçekleşti. 44 aydır düşüş gösteren üretici enflasyonu, dünyanın ikinci büyük ekonomisi üzerinde deflasyon baskısı oluşturuyor. (cbnc.com) ABD perakende satışları ABD perakende satışları 2015 yılının Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 0,1’lik bir artış gösterdi. Geçen iki ayda artış kaydetmeyen satışlardaki zayıf yükseliş, beklentilerin de altında kaldı. ABD’deki faiz artışı ihtimali ve hisse fiyatlarında görülen dalgalanmanın, tüketicilerin ihtiyatlı davranmasına neden olabileceği belirtiliyor. (bloomberght.com) BU HAFTANIN EKONOMİK GÜNDEMİ Bu haftaya, hafta sonunun yoğun gündeminin etkileriyle başlıyoruz. Bir yandan Paris Katliamının oluşturduğu siyasal atmosfer bir yandan ise G-20 zirvesinin etkileri… Bu iki olay hafta boyunca ekonomi dünyasının gündeminde ilk sıralardaki yerlerini koruyacaktır. Haftaya işsizlik verisiyle başlıyoruz. Ardından yemin töreni ve hükümet tartışmalarının hızlanacağı haftada esas ekonomik gündem 2016 bütçesi ve oluşturulacak yeni hükümetin yıllık programı olacaktır. Cuma günü açıklanacak kasım ayı tüketici güven endeksi de haftanın önemli ulusal ekonomik gündem maddelerindendir. Uluslararası alanda haftanın öne çıkan en önemli başlığı Çarşamba akşamı açıklanacak Fed toplantı tutanakları olacak. Uluslararası piyasalar yönünü Fed tutanaklarında “faiz artırımının” sinyallerine bağlı olarak bulmaya çalışacak. 3 HAFTANIN YORUMU Öğr.Gör. Raif Bakova [email protected] TURİZM ve G-20 ZİRVESİ TÜİK veri ve hesaplamalarına göre 2014 yılında ülkemizi 41 milyon 415 bin 070 kişi .ziyaret etti ve 34 milyar 305 milyon dolar gelir elde edildi. Ödemeler dengesinin önemli hizmet kalemlerinden olan turizm sektörü, cari açığın finanse ediyor ve döviz rezervlerine katkı sağlıyor. Son yıllarda sürekli artan bir ivme içindeydi. Ancak küresel ekonomide ve ülkemizdeki özel koşullar nedeniyle bu yılın turizm gelirlerinin 2014 yılının altında gerçekleşeceği anlaşılıyor. Bu gelişmenin yaşanacağını yılın üçüncü çeyrek sonuçları da doğruluyor. TÜİK bültenlerine göre 2014 yılı 3. çeyrek döviz geliri 12 milyar 854 milyon dolar iken 2015 yılı 12 milyar 294 milyon dolar oldu. Böylece yoğun sezonda 560 milyon dolarlık gelir kaybı yaşadı sektör. Turizmin gelirlerinin azalmasında ekonomik, siyasal ve sosyal nedenlerin yanı sıra tahmini hesabın esası olan ‘kişi başı ortalama harcama’ nın da etkisi vardı. Geçen yılın III. çeyreğinde 752 dolar kişi başı ortalama harcama bu yıl 706 dolar olarak belirlendi. Ayrıca 2015 yılı ikinci çeyreği de düşük gerçekleşmişti. Geçen yıl 8.9 milyar dolar olan çeyreğin geliri 2015’te 7.7 milyar dolara geriledi. Bu durumda 2015 yılının genel sonucunun 2014’ün gerisinde olacağı anlaşılıyor. Bu bağlamda 10 milyonun üzerinde turist ağırlayan Antalya’nın kaybı 2.5-3 milyar dolar olarak tahmin ediliyor. Suriye olayı nedeniyle Hatay ve Güneydoğu kültür turizmi olumsuz etkilenmiş bulunuyor. Kuşkusuz süre gelen terör olayları da birinci derecede etkiliyor turizm sektörünü. Ancak, olumsuzluklara karşın yabancı turist sayısında artış ve sektörün diğer döviz gelirlerinde canlılık sürüyor. 2015 yılının 2. Çeyreği dışında 2015 yılında kişi sayısında artış gözlemleniyor. Örneğin; 560 milyon dolarlık düşüş döneminde 2015 yılı 3. Çeyreğinde yabancı turist sayısında 300 bin dolayda artış gerçekleşmiş bulunuyor. İkinci önemli husus ise, turizmde yüksek oranlı döviz geliri sağlayan iş kollarından alternatif turizm’de yaşanan olumlu gelişmeler. Kongre turizminin bir türü olan uluslararası toplantılardan G-20 zirvesi bu yıl ev sahibi ülke olan Türkiye’de düzenleniyor. Antalya’nın Belek bölgesinde Kasım ayında gerçekleşecek G-20 toplantısına katılacak Suudi Arabistan heyeti için Mardan Palace oteli tümüyle kapatılmış. Suudi Arabistan 18 günlük konaklama için 18 milyon dolar ödeyecek. Dünyanın G-20 üyesi tüm ülke Devlet Başkanları, Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Bakanları ile üst düzey ekonomi yöneticilerinin katılacağı G-20 zirvesinde diğer harcamalarda ‘turistik döviz gelirleri’nin 200 milyon Euro olması beklenmektedir. Antalya’da 16-17 Kasım’da gerçekleşecek G-20 Zirvesi ekonomik ve siyasal küresel ilişkilere olumlu katkının yanı sıra turizm gelirlerini iyi yönde etkileyecek. Haftanın Veri Takvimi 16.11.2015 08:00 İşsizlik Oranı (Ağustos)-Türkiye 16.11.2015 17.11.2015 17.11.2015 17.11.2015 10:00 09:30 10:00 13:30 Enflasyon Oranı (Ekim) – Avro Bölgesi Enflasyon Oranı (Ekim) – İngiltere ZEW Ekonomik Duyarlılık Endeksi (Kasım) – Almanya 17.11.2015 14:15 Kapasite Kullanım Oranı (Ekim) – ABD 18.11.2015 18.11.2015 18.11.2015 01:30 19:00 23:50 Konut Fiyatları Endeksi (Ekim) – Çin FOMC Toplantı Tutanakları – ABD Dış Ticaret Dengesi (Ekim) – Japonya 20.11.2015 20.11.2015 07:00 08:00 Üretici Fiyat Endeksi (Ekim) – Almanya Tüketici Güven Endeksi (Kasım) – Türkiye Enflasyon Oranı (Ekim) – ABD Pariteler Önceki Önceki hafta Değ(%) FiyatFiyat Değ(%) fiyatı hafta fiyatı Pariteler DOLAR/TL 2,8724 DOLAR/TL 2,9154 2,9201 2,911-1,63▼ 0,15▲ EURO/TL 3,0811 3,1378 -1,8▼ EURO/TL 3,209 3,2003 0,27▲ EUR/USD EUR/USD1,0773 1,1004 1,0740 1,10060,3▲ -0,02▼ USD/JPY 122,61 123,20 -0,47▼ USD/JPY 120,62 121,52 -0,74▼ GBP/USD 1,5237 1,5051 1,24▲ GBP/USD 1,5427 1,5337 0,59▲ EUR/JPY 132,09 132,37 -0,21▼ EUR/JPY 132,74 133,75 -0,76▼ USD/CHF 1,0061 1,0059 0,019▲ USD/CHF 0,9879 0,978 1,01▲ Hisse Senedi Piyasaları Hisse Senedi Piyasaları 2.023 2.079,36 19.596 19.083,10 46.517 45.868,82 Önceki Önceki hafta Değ(%) hafta Değ(%) seviyesi seviyesi 81.930 -0,06▼ 80.125 -0,89▼ 101.003 -0,18▼ 98.470 -0,26▼ Önceki Önceki hafta hafta Değ(%) seviyesi Değ(%) seviyesi 2.099 -3,62▼ 2.075,15 0,2▲ 19.265 1,71▲ 18.825,30 1,37▲ 46.918 -0,85▼ 47.596,59 -3,63▼ 3,662 3.661,98 3.6610,027▲ 3.661,98 4,808 4.897,66 4.984 -3,53▼ 4.923,64 -0,53▼ Seviye Seviye BIST 100 BIST 100 81.879 79.409 BIST 30 100.821 BIST 30 98.213 Seviye Seviye S&P 500 S&P 500 Nikkei Nikkei BOVESPA BOVESPA Shanghai Shanghai 300 300 CAC Paris CAC Paris - Emtia Önceki Değ(%) hafta fiyatı Emtia ALTIN ONS 1.142,07 1,164,25 -1,91▼ HAM 46,40 Önceki44,71 3,78▲ PETROL Değ(%) Fiyat hafta fiyatı BAKIR 95,85 95,85 ALTIN ONS 1.083 1.087 -0,36▼ HAM 40,74 44,54 -8,53▼ BRENT 49,41 2,83▲ 48,05 PETROL Fiyat - BAKIR GUMÜŞ 95,8 15,55 - 95,8 14,79 5,1▲ BRENT 43,61 47,56-8,30▼ GUMÜŞ 14,20 14,75 -3,72▼ Ekonomik Görünüm Haftalık Ekonomi Bülteni, TC İstanbul Kültür Üniversitesi, İktisat Bölümü ve Ekonomik ve Finansal Araştırmalar Merkezi (EKOMER) tarafından hazırlanmaktadır. Bültende yer alan değerlendirmeler herhangi bir yatırım önerisi olmayıp görüş niteliğindedir. 4 Yayın Koordinatörü: Doç.Dr. Sinan Alçın Editörler: Ar.Gör. Zehra Atik, Ar.Gör. Derya Zayim, Ar.Gör. Ady. Tuğba Aynacı Yayın Kurulu: Prof.Dr. Durmuş Dündar, Prof.Dr. Zafer Tunca, Yrd.Doç.Dr.Nebile Korucu Gümüşoğlu, Öğr.Gör.Dr. Deniz Dereli, Öğr.Gör. Raif Bakova, Ar.Gör. Özgür Atılgan, Ar.Gör. Ady. Deniz Çolak İletişim: [email protected]