Kanserli Hastalarda Venöz Tromboembolizmin Tanısında Biyolojik

Kanserli Hastalarda Venöz Tromboembolizmin
Tanısında Biyolojik Göstergelerin Kullanımı
Cihan AY, Ingrid PABINGER
Clinical Division of Haematology and Haemostaseology, Department of Medicine I, Medical University of Vienna, Austria
K
anser hastalarnda venöz tromboemboli
(VTE) gelime riski yüksektir ve bu durum
da bu hasta popülasyonunda morbidite ve
mortalitenin artmasna neden olmaktadr. VTE
geliimine katkda bulunan tümör, tedavi ve hastalarn kendileriyle ilikili çok sayda risk faktörü belirlenmitir. Bunlara örnek olarak kanserin
yerleimi ve evresi, hastann ya, komorbiditeleri,
obesite ve edinsel protrombotik durumlar gösterilebilir (1). Cerrahi ve kemoterapi ajanlar dahil olmak
üzere kanser tedavisinin de VTE geliimine katkda
bulunduu düünülmektedir.
VTE’nin klinik veya laboratuvar parametreleri
kullanlarak güvenilir bir ekilde öngörülebilmesi,
kanser tedavisinde önemli bir aama kaydedilmesini salayacaktr. Yakn tarihli çalmalarda,
kanser hastalarnda VTE geliiminin öngörülmesinde kullanlabilecek biyolojik gösterge adaylar
belirlenmitir. Örnek olarak yüksek trombosit
saym kansere sekonder VTE geliimiyle ilikilendirilmitir (2). Yakn dönemde Khorana ve ark.
yüksek riskli hastalarn belirlenmesi ve ambulatuvar ortamda VTE’nin öngörülebilmesi için
bilinen klinik ve laboratvuar parametreleri içeren
bir ‘kemoterapiyle ilikili tromboz risk skorlamas
modeli’ gelitirmilerdir (3).
2003 senesinde, kanser hastalarnda VTE
geliimine yönelik öngörebilen parametrelerin
tanmlanmas amacyla Viyana Kanser ve Tromboz Çalmas (CATS) tarafmzca balatlmtr
(4). Halen devam etmekte olan CATS çalmasna 1000’in üzerinde hasta dahil edilmitir. Tüm
çalma popülasyonunda VTE gelimesine yönelik kümülatif olaslk, alt ayn sonunda %5,7
ve bir senin sonunda %7,9 olarak saptanmtr
(4). Günümüz itibariyle kanser hastalarnda VTE
60
riskinin anlaml ölçüde artmasyla ilikilendirilen
dört biyolojik göstergebelirlenmi durumdadr.
Yüksek trombosit saym (tüm çalma popülasyonunun >95inci persentili), VTE’ye yönelik hazard
ratio’da (HR) 5,5 artla ilikilendirilmitir (%95
GA: 2-13,5) (5). Çözünebilir P-selektin düzeyinde
bir art (tüm çalma popülasyonun >75inci persentili), VTE riskine yönelik HR’nn 2,6 düzeyinde
arttrmaktadr (1,4–4,9) (4). Bunlara ek olarak,
artm D-Dimer seviyesi (1,8 [1.0–3,2]) ve artm
F1+2 düzeyi (2,0 [1,2–3,6]) sergileyen hastalarda
VTE’ye yönelik çoklu-deiken HR oran VTE ile
anlaml düzeyde ilikilendirilebilmitir (6). Dier
biyolojik gösterge adaylar halen CATS çalmas
kapsamnda incelenmektedir.
Sonuç olarak baz klinik ve laboratuar ölçütlerin VTE riski artm kanser hastalarn saptamamza yardmc olabileceini söyleyebiliriz. Kanser
hastalarnda yaplacak bir risk snflandrmas, klinisyenlerin VTE açsndan en yüksek risk altnda
olan ve tromboprofilaksiden fayda görebilecek olan
hastalar belirlemesine yardmc olacaktr. Ancak
profilaktik antikoagülan tedavinin, bu yeni biyolojik göstergelerin de dikkate alnd, uygun ekilde
tasarlanm randomize çalmalarda deerlendirilmesi gerekmektedir.
Kaynaklar
1. Khorana AA, Liebman HA, White RH, Wun
T, Lyman GH. Kanserli Hastalarda Venöz
Tromboembolizm Riski ASCO Eitim Kitaplar 2008
lkBahar;2008:240 - 248.
2. Khorana AA, Francis CW, Culakova E, Lyman
GH. Prospektif gözlemsel çalmalarda venöz
tromboembolizme bal kemoterapi için risk
faktörleri. Kanser 2005;104(12):2822-9.
35. Ulusal Hematoloji Kongresi
Kanserli Hastalarda Venöz Tromboembolizmin Tanısında Biyolojik Göstergelerin Kullanımı
3. Khorana AA, Kuderer NM, Culakova E, Lyman
GH, Francis CW. Trombosis ile ilikili tahmini
kemoterapi modelinin ilerlemesi ve dorulanmas
Kan 2008;111(10):49024. Ay C, Simanek R, Vormittag R, Dunkler D, Alguel
G, Koder S, et al. Kanser hastalarnda çözünür
P- selektinin yüksek plazma düzeyleri venöz
tromboembolizm için tahmin edicidir: Viyana
Kanser ve Trombosiz Çalma Sonuçlar Kan
2008;112(7):2703-8.
7-10 Ekim 2009, Antalya
AY C., PABINGER I.
5. Simanek R, Vormittag R, Alguel G, Ay C,
Dunkler D, Quehenberger P, et al. Kanser
hastalarnda yüksek trombosit saym ayrca
venöz tromboembolizmin göstergesidir. J Thromb
Haemost 2007;(suppl. 2):[abstract PT497].
6. Ay C, Vormittag R, Dunkler D, Simanek R, Chiriac
AL, Drach J, et al. Kanser hastalarnda D-Dimer and
Prothrombin 1+2 parçalar venöz tromboembolizmi
öngörürür - Viyana Kanser ve Trombosiz Çalma
Sonuçlar. J Clin Oncol 2009:in press.
61