Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri

More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
UZAKTAN EĞİTİM KAYNAK DOKÜMANI
Eğitim Adı: Milli Eğitim Bakanlığı Onaylı İnternet Tabanlı Halkla İlişkiler Kursu
İÇERİK
1.KURUM İÇİ HALKLA İLİŞKİLER




Kurum İçi Halkla İlişkilerin Tanımı
Kurum İçi Halkla İlişkilerin Önemi
Kurum İçi Halkla İlişkilerde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Kurum İçi Halkla İlişkilerin Amaçları
2.HALKLA İLİŞKİLERDE HEDEF KİTLE








Hedef Kitle Tanımı
Hedef Kitlenin Önemi
Hedef Kitlenin Belirlenmesi ve Analizi
Demografik Yönden Hedef Kitlenin Analizi
Psikolojik Yönden Hedef Kitlenin Analizi
Sosyolojik Yönden Hedef Kitlenin Analizi
Hedef Kitle Türleri
Dış Hedef Kitle
3. HALKLA İLİŞKİLERDE GÖRSEL VE TEKNOLOJİK ARAÇLAR
 Projeksiyon Cihazı
 Veri Taşıyıcıları
4. HALKLA İLİŞKİLERİN İLGİLİ OLDUĞU ALANLAR





Reklam
Propaganda
Lobi Faaliyetleri
Pazarlama
Tanıtım
5. PLANLI VE ETKİLİYAZMA
 Betimleyici Anlatım
 Öyküleyici Anlatım
Sayfa 1
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri














Gezi Yazıları
Gezi Yazılarında Bulunması Gerekenler
Gezi Yazılarının Çeşitleri
Portre
Yaşamöyküsü- Biyografi
Tanıtım Yazıları
Röportaj
Röportajın Özellikleri
Röportaj Yaparken Uyulması Gerekenler
Mülakat
Mülakata İlişkin Dış Kaynaklı Görüşler
Mülakatın Aşamaları ve Yapılması Gerekenler
Mülakat Çeşitleri
Röportaj ve Mülakat Arasındaki Farklar
6. SOSYAL HAYATTA İLETİŞİM





















Görgü Kuralları
Toplumda Dikkat Edilmesi Gereken Görgü Kuralları
Giyinme Konusunda Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar
Karşılaşma, Selamlaşma, El Sıkışma Konularında Uyulması Gereken Kurallar ..
Tanışma ve Tanıştırılmada Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar
Hitap Etmede Uyulması Gereken Kurallar
Telefon Konuşmalarında Uyulması Gereken Kurallar
Gelenek ve Görenekler (Örf ve Âdetler)
Gelenek ve Göreneklere Uymanın Sağladığı Faydalar
Dinî Kurallar
Ahlak Kuralları
Hukuk Kuralları
İnsan Hakları
Kişisel İlişkiler
İnsan Psikolojisi
İnsan Özellikleri
Beş Duyu
Düşünme
Öğrenme
Zekâ
Duygu
Sayfa 2
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
























Dikkat
Unutma
Kıskançlık
Gelişme
Davranışlar
Güdüler
Değer Yargıları
Şuur (Bilinç)
Kişilik
Toplumsal Gruplar
Aile Grupları
Aile Biçimleri
Komşular
Arkadaş Grupları
Meslek Grupları
Baskı Grupları (Sendika, Dernek, Siyasi Parti vb.)
Oyun Grupları
Okul Grupları
Toplumsal Etkileşim
Toplumsal Rol
Toplumsal Statü
Toplumsal İletişim Nedir
Toplumsal İletişimin İşlevleri
Toplumsal Yaşamda Etkili İletişim Kurulması ve Geliştirilmesi
Sayfa 3
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
1.KURUM İÇİ HALKLA İLİŞKİLER
KURUM İÇİ HALKLA İLİŞKİLER
Kurum İçi Halkla İlişkilerin Tanımı
Halkla ilişkiler çalışmaları kurum içi ve kurum dışı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Kurum çalışanlarının anlayış güven ve desteğini kazanmak için kurum tarafından yapılan
çalışmalara, kurum içi halkla ilişkiler denir.
Çalışanlara yönelik halkla ilişkiler, şirket içi iletişimi hedefler. Çalışanları kurumun
çalışmalarından, hedeflerinden varsa problemlerinden haberdar ederek, takım ruhunu
oluşturmayı, kurum bilincini yerleştirmeyi amaçlar. Bunun için kurum şirket dergisi çıkarır,
çalışanların kaynaşmalarını sağlamak için personel geceleri organize eder, piknikler düzenler,
uyum programları hazırlayarak ayın en başarılı elemanını seçer ve ödüllendirir. Günümüzde
çağdaş kurumlar, çalışanlarla iletişimi bir yönetim fonksiyonu olarak ele almakta ve kurum içi
iletişim strateji ve politikaları konusunda yoğun çaba sarf etmektedir. Çünkü kurumlar eğer
kendi personeline ulaşamaz ve işletmeyi öncelikle çalışanlarına tanıtamazsa dış hedef kitle
üzerinde hiç başarılı olamazlar. Aslında işletmeler yaptığı halkla ilişkiler politika ve planlarını
öncelikle kendi personeline uygulamakla kampanya öncesi bir test ve değerlendirme fırsatı da
yaratmış olurlar. Örneğin, hazırladığı slogan ve mesajları öncelikle çalışanlara iletip onların
tepkisi ölçülebilir, beklenen etki görülürse dış hedef kitleye daha bir inançla uygulamaya
geçilebilir.
İç hedef kitle kapsamına kurumların ortaklarını ve çalıştığı sendikaları da ekleyebiliriz. Çok
ortaklı kuruluşlarda ortaklarla işletme arasındaki ilişki genellikle genel kuruldan genel kurula
kurulur. İşletme vereceği temettüden başka bir ilişki düşünemez. ortaklar içinde en önemli
bağ üzerindeki hisse senetleridir. Oysaki ortaklar şirket yararına olacak halkla ilişkiler
konusunda büyük bir potansiyeldir. Bu ortaklar topluluğunu harekete geçirmek gerekir. Bu da
ortaklara devamlı bilgi aktarmakla mümkün olur ve özellikle bu bilgiler periyodik bültenler
sayesinde olur. Ürünlerin diğer rakiplerin ürünlerine karşı üstünlükleri anlatılır. Gereğinde
düzenlenecek anketlerle fikirlerine başvurulur. Böylelikle bilgilerle donatılmış ortaklar
firmanın gönüllü birer halkla ilişkiler elemanı olurlar.
Bir başka iç hedef kitle ise sendikalardır. Belirli sayıda eleman çalıştıran işletmelerde
genellikle sendikaların varlığı ile karşılaşılır. Sendikalar işçilerin ekonomik ve sosyal
haklarını savunan ve koruyan kuruluşlardır. Çıkar farklılığı nedeniyle işletme yönetimi ile
sendikalar sık sık karşı karşıya gelirler. Zaman zaman derin görüş ayrılıkları ortaya çıkar ve
bazen sendika grev kararı alabilir. Oysaki işletmenin halkla ilişkiler birimi sendikalara
işletmenin ekonomik gücü ve sosyal olanakları konusunda sürekli, düzenli, dürüst ve doğru
bilgi aktarır ve sendikanın güvenini kazanırsa sendika yönetimi ile işletme yönetimi arasında
Sayfa 4
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
olumlu ilişkiler kurulabilir. Sendikaları işletmenin bir parçası olarak görmeyen, onlara bilgi
verme gereği duymayan ve sendikaları hiçe sayan firma yönetimi sık sık sosyal patlamalar ve
işçi direnişleriyle karşılaşır. Bu nedenle halkla ilişkiler uzmanlarına sendikalarla iyi ilişkiler
kurma konusunda önemli görevler düşer.
Kurum İçi Halkla İlişkilerin Önemi
Halkla ilişkiler etkinliklerinin kurum içine yönelik tarafı uzun yıllar ihmal edilmiştir.
Kurumlar, iç halkla ilişkilere önem vermemiş, sürekli dış hedef kitleye yönelik çalışmalara
ağırlık vermişlerdir. Yönetim iletişimi günümüze dek çeşitli aşamalardan geçmiştir. Kurum
içi iletişimden amaç, 1940’lı yıllarda, çalışanların devamını sağlamak olmuştur. 1950’li
yıllarda, çalışanları bilgilendirmek; 1960’lı yıllarda, amaç çalışanı ikna etmek; 1970’li
yıllarda ise amaç personeli istekle çalıştırmak olmuştur.
Günümüzde hemen hemen tüm örgütler, kurum içi iletişimin öneminin farkına varmaya
başlamışlardır. 1980’li yıllardan bu yana kurumlar, sahip oldukları en büyük değerin insan
kaynağı olduğunu anlamışlardır. Yapılan araştırmalarda, başarılı tüm kurumların en başta
gelen ortak özelliğinin, çalışanlara ve onlarla iletişime verdikleri önem olduğu ortaya
çıkmıştır. Çalışanlar bir kuruluş için en etkili iyi niyet elçileridir ve kamuoyuna en iyi halkla
ilişkiler uygulayıcısından daha güçlü bir biçimde ulaşırlar. Çalışanların bir kuruluş hakkında
söyledikleri, onların deneyimlerine dayandığı için hazırlanmış bir programdan daha etkili
olmakta, destek sağlamakta ve olumlu bir imajın daha geniş kitlelere yayılmasına katkıda
bulunmaktadır. Örgütler amaçlarına ulaşmak istiyorlarsa; çalışanlara bu amaçların neler
olduğunu, bunlara nasıl ulaşılacağını açık ve net olarak anlatmak ve bu konuda onların görüş
ve düşüncelerini almak zorundadırlar. Başka bir ifadeyle başarılı olmak isteyen örgütler
iletişim kurmaya bilgilendirmeye, dinlemeye, açıklamaya ve öğrenmeye hazır olmalıdırlar.
Çalışanları ikna ederek istekle çalıştırmanın yolu, onların her türlü bilgi ihtiyacını karşılamak
ve alınan kararlara katılımlarını sağlamaktır. Bunun için de kurum içinde ya yukarıdan
aşağıya ya da aşağıdan yukarıya yoğun bir iletişim olması gerekir. İnsan sosyal bir varlık olup
sürekli etkileşim içindedir. Görev aldığı kurumun bir parçası olabildiği takdirde istekle
çalışacak ve verimli olacaktır. Bu nedenle her türlü bilgi ihtiyacının karşılanması, görüş ve
önerilerinin ciddiye alınması gerekir.
Çalışanlar ile yönetim arasında bir diyolog oluşturulmalıdır. Bu diyolog içinde çalışanlara; işi
niçin yaptığı, hangi amacın söz konusu olduğu, kurumun mali durumu gibi konular tüm
açıklığı ile anlatılmalıdır. Ayrıca çalışanların kuruluştan beklentileri belirlenmelidir. Onların
özel sorunları ile ilgilenilmeli, giderilmesi için çaba harcanmalıdır. Örneğin; yöneticilerin
çalışanlara; çocuğu olduğunda, belirli bir hizmet yılını doldurduğunda, bir yakını vefat
ettiğinde vb. olaylarda yanında olunduğunu hissettirilmesi çok önemlidir. Yöneticilerinden
Sayfa 5
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
doğum gününde bir kart, bir çiçek veya bir armağan alan çalışanın, kuruma bağlılığı ve katkısı
artacaktır.
Her insan akıl ve duyuları ile yeni bilgiler edinebilir ve buluşlar ortaya koyabilir. “İşi en iyi
yapan kişi bilir.” felsefesi bu mantıktan kaynaklanır. Şu hâlde kurumun yapması gereken,
insanın yaratıcılığına uygun ortamları sağlamayı bilmektir. Bu noktada kurumun halkla
ilişkiler birimine önemli görevler düşmektedir.
Halkla ilişkiler birimi; kurumun hem içeride hem de dışarıda gözü, kulağı ve dili gibidir.
Doğruyu gerektiği biçimde söyler ve duyarsa insanları kazanır, değilse onları kaybeder.
Ayrıca kurum toplam kalite yönetimi ile ilgili çalışmaları iyi bir şekilde uygulamalı ve
teknolojik gelişmeleri çok iyi takip etmelidir.
Kurum İçi Halkla İlişkilerde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Her kurumun, çalışanların iletişimine yönelik strateji ve temel politikaları olmalıdır. Bu
politikaların oluşturulması görevi, kurumların halkla ilişkiler uzmanlarına düşer. Strateji ve
politikalar; örgütlerin yapısı, etkinlik alanı, büyüklüğü, yönetim felsefesi ve kurum kültürü vb.
nedenler doğrultusunda belirlenir. Kurumların belirleyecekleri ve izleyecekleri iletişim
politikalarında dikkat etmeleri gereken noktalardan bazıları şunlardır:
Çalışanlar, kurum ile ilgili her konuda bilgi sahibi olma hakkına sahiptirler. Yani önce
çalışanlar bilgilendirilmelidir; çalışanların kendilerini ve yaptıkları işi etkileyecek olan
konuları dış haber kaynaklarından öğrenmeleri, kuruma olan güveni sarsacak ve iletişimi
olumsuz yönde etkileyecektir. Bu durumun oluşmaması için yönetim, çalışanları öncelikli
olarak bilgilendirmelidir.
 Kurum içinde etkin ve verimli bir iletişim sağlanmalı, haberler zamanında verilmelidir:
Çalışanlar açısından önemli olabilecek bir haberin önemini yitirmeden aktarılması,
haberin hızlı ve doğru biçimde yayılması, karşılıklı diyolog ve güveni arttırırken, çalışanın
başka haber kaynağına yönelmesini ve asılsız söylentilerin yayılmasını engellemekte, ilk
ve doğru haber kaynağı olan işveren savunma yapmak zorunda kalmamaktadır.
 Çalışanlarla iletişim her yöneticinin temel görevidir ve bu görev bir başkasına
devredilemez. İşveren iyi haberler gibi, kötü haberleri de çalışanlarına verebilmelidir;
Çalışanlara sadece olumlu haberlerin verilmesi zamanla mesajların inandırıcılıklarını
yitirmelerine ve kuruma olan güvenlerinin sarsılmasına yol açacağı için, iyi haberle
birlikte pek hoşa gitmeyecek haberlerin de verilmesi gerekmektedir. Böylece çalışanlar
haber kaynağının daha tutarlı ve objektif olduğunu düşünecektir.
 Çalışanlar önemli olduğuna inandıkları konularda mutlaka bilgilendirilmelidir. Yönetim,
çalışanlara neyi, nasıl yapacağını söyler, onların görüş ve önerilerini dikkate alır.
Sayfa 6
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 İletişim süreci yönetimde başlar. Yönetim, bu konudaki davranış ve tutumlarıyla örnek
olmalıdır. Çalışmalarda gösterilen başarının çoğundan yönetim, başarısızlıklardan ise
çalışanlar sorumlu tutulmamalıdır. Yani her şey birlikte paylaşılmalıdır.
 Astlar ve üstler düşüncelerini birbirlerine rahatça söyleyebilmeli, iletişim her ortamda
kolay biçimde sağlanmalıdır.
 Çalışanlar yöneticileri tarafından sürekli olarak yukarıya doğru iletişim için
cesaretlendirilmelidir.
 Aşağıya doğru iletişimde açık olunmalı, çalışanlara tam ve gerçekçi bilgiler verilmeli bu
bilgiler verilirken propaganda yapılmamalıdır.
 İletişimde çalışanların güvendiği medyanın kullanılması etkili olmaktadır. Yapılan
araştırmalara göre, çalışanların bilgi edinmek istedikleri kaynaklar ise sırasıyla şunlardır:
 Süpervisor (danışılabilecek en yakın kişi )
 Küçük grup toplantıları
 Üst düzey yöneticiler
 Çalışanlara yönelik yıllık raporlar
 Çalışanlara yönelik yıllık broşürler
 İşe uyum programları
 Çalışanlara yönelik yerel yayınlar
 Çalışanlara yönelik genel yayınlar
 Bülten panoları
 Yukarıya doğru iletişim programları
 Toplantılar
 Audio-visual programlar
 Sendika
 Söylentiler
 Kitle iletişim araçları
Kurum İçi Halkla İlişkilerin Amaçları
 Yönetim ile çalışanlar arasında karşılıklı bir güven ortamı yaratmak ve yöntemler
geliştirerek, çalışanları soru sormak konusunda cesaretlendirmek.
 Kurum içinde, hiçbir şey saklamadan yukarı, aşağı ve yana doğru bilgi akışını
gerçekleştirmek.
 Çalışanların kuruma olan katkılarını ne üst düzeye çıkarmak.
 Çalışanlara iş güvencesi vermek ve bu konudaki kuşkuları ortadan kaldırmak.
 Kurum içinde verimi, başarıyı arttıracak yeni ve yaratıcı fikirlerin teşvik edildiği bir iş
ortamı oluşturmak.
Sayfa 7
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 Kurumların ve çalışanların beklentilerini bütünleştirmek.
 Kitle iletişim araçlarının çalışanların tercih ettiği araçlar arasında en alt sırada yer alması,
çalışanın yönetim tarafından bilgilendirilme isteğinin önemini ve dış kaynaklardan bilgi
edinmek istemediğini kanıtlamaktadır.
 Çalışanların, kurumun geleceği konusunda iyimser olmalarını sağlamak.
 Çalışanları kurumun bir parçası durumuna getirmek.
 Bütün çalışanlara yönelik düzenli iletişim programları hazırlamak ve uygulamak
 Her yıl araştırmalar yaparak, hedef kitlenin gereksinimlerini belirlemek ve iletişim
programının etkinliğini arttırmak.
 Yasal düzenlemeler, rakipler, pazarlama planları, üretim ve kârı içeren kurumsal
amaçlarla ilgili konuları vurgulamak.
 Yönetim ve çalışanlar arasında periyodik toplantılar düzenlemek ve çalışanları, sorunlarını
gündeme getirmek konusunda cesaretlendirmek.
 Çalışanları kuruluşla ilgili olarak doğrudan ya da dolaylı konularda daha ayrıntılı bir
biçimde bilgilendirmek için dergi veya gazete yayınlamak.
Yukarıdaki temel amaçlara ulaşmak için tüm hiyerarşik kademelerde ve birimler arasında
özgür, açık ve iki yönlü iletişim sağlanmalıdır. Çünkü halkla ilişkiler iki yönlü işleyen bir
iletişim sürecidir. bunun iç halkla ilişkiler açısından anlamı, bir yandan personele sözlü ve
yazılı iletişim araçlarıyla işletmenin üretim, finans, teknoloji, yenilikler yönetimin yapısı ve
politikasını yansıtmak, öte yandan personelden gelecek çeşitli istek, dilek ve önerileri üst
yönetime aktarmaktır. halkla ilişkiler bölümü, personelin firmayla ilgili görüş ve
değerlendirmelerini zaman zaman ikili görüşmeler, toplantılar,soru formları ve anket gibi
sondaj yöntemleriyle saptamaya çalışmalıdır. Böylelikle tanıma ve tanıtma süreci iki yönlü
gerçekleşmiş olur.
Kurum içi iletişimin etkin ve verimli bir biçimde sağlanması ve amaçlarına ulaşabilmesinde
önemli rol oynayan bir diğer konu da kurum kültürüdür. Kurum kültürü, kurumun çalışanları
tarafından paylaşılan inançlar, normlar vb. değerler bütünüdür. Bütünleşme, kurumların
ulaşmayı arzuladıkları öncelikli amaçları arasındadır. Bütünleşme, çalışanların istekli olarak
kuruma verdikleri enerji ve içten bağlılıktır. Yani çalışanların kurumla olan psikolojik bağıdır.
Kurum çalışanları, paylaştıkları birtakım kültürel öğeler aracılığı ile kurumla, diğer
çalışanlarla ve kurumun amaçlarıyla bütünleşirler. Buna bağlı olarak bir kültüre sahip
kurumların çalışanları arasında dostluk, dayanışma, samimiyet ve güven gibi insani duygular
hızla gelişir. Bu ortam kurum içi iletişime önemli katkılar sağlar.
Kurumlar, iç iletişimi oluruna bırakmamalıdır. İç iletişim, yönetimin bir parçası olarak
görülmeli ve planlanmış bir sisteme oturtulmalıdır. Özellikle çalışanların yanında işe yeni
Sayfa 8
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
başlayanların kuruma uyumu sürecinde gerekli çalışmaları yapmalı görevi ne olursa olsun,
birlikte çalışacağı kişilerle işbirliği ve dayanışmasını temin etmelidir. Belli bir program
dahilinde kişinin çalışma yeri ve kurumun amaçları hakkında bilgiler verilmelidir. Bunlara ek
olarak kurumların sağlıklı bir yapı olarak varolmasında ve kurum amaçlarının
gerçekleştirilmesinde oldukça önemli bir rolü olan moral faktörü kurum yönetimi tarafından
sürekli olarak kontrol altında tutulmalı ve bu faktörde meydana gelen değişiklikler anında
değerlendirilerek gerekli çözümler üretilmelidir.
‘’ Tatlı bir tebessüm en etkili iletişim aracıdır.’’
Bir iş yerinde çalışan herkesin farklı rolü, ihtiyacı, sorunu vardır. Günümüzde çalışanlar için
ne yaptığını bilmek yeterli değildir. İnsanlar aynı zamanda “neden" sorusuna da yanıt
aramaktadırlar. Bir iş yerinde alınan kararlar çalışanları da etkilemekte; çalışanlar alınan
kararları sorgulamaktadırlar. Çalışan kişiler “neden” sorusunun yanıtını kendi çalıştıkları
kuruluştan alamazlarsa, sorunun yanıtını almak için farklı iletişim kanallarına başvururlar.
Sonuç olarak ortalıkta söylenti ve dedikodular dolaşır. Alınan bu tip bilgiler de doğal olarak
sağlıklı sonuçlara yol açmamaktadır. Bir kuruluş, çalışanlarıyla iletişim kurmak için çeşitli
iletişim kanalları kullanır.
Resmi (Formal) İletişim Kanalları
Yönetimin bir hiyerarşi dâhilinde çalışanlarla bilgi paylaşmasıdır. Bu bilginin paylaşımı
bizzat yöneticiler tarafından çalışanlara yazılan mektuplarla; yöneticilerle çalışanların
yüzyüze geldiği toplantılarla; üst düzey yöneticilerin zaman zaman bölümleri ziyaretleriyle
olur, kurum yayınları, görsel ve işitsel araçlar ve telefon haberleşmesi ile olur.
Gayri Resmî (İnformal) İletişim Kanalları
İnformal iletişim de iki şekilde gerçekleşmektedir:
 Yönetimin isteği ve bilgisi dâhilinde iletişim gerçekleşir. Örneğin, takım çalışması
yapılması, öneriler sunulması, proje çalışması vb.
 Yönetimin bilgisi dışında çalışanların kendi isteği doğrultusunda veya tesadüf sonucu
iletişim gerçekleşir. Örneğin, dedikodular, kantin sohbetleri.
Zoraki Kurumsal İletişim
Zoraki kurumsal iletişim, sadece kurum içi iletişimde bulunmuş olmak için yapılan, çalı
şanların istek ve beklentilerine çok fazla önem vermeyen, çoğunlukla yönetimin istek ve bek
lentilerini çalışanlara kabul ettirmeyi amaçlayan, kısacası gerçek anlamda iletişim olmayan
iletişimdir. Sadece yönetimden çalışanlara bilgi iletilir. Ağırlıklı olarak ve tek yönlü bir
Sayfa 9
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
biçimde çalışanların motivasyonunu ve esnekliğini ayakta tutabilmek için gerçekleştirilir.
Yönetimi bir imparatorluk gibi gösterir ve yönetimden haberler verir. Çalışanların birer birey
olduklarını, kendi kimlikleri olduklarını unutturarak, sadece “kuruluş ailesi bireyi” hissini
vermeye çalışır. Daha başlangıçtan itibaren çalışanlarla önemli konularda karşılıklı fikir alış
verişi yapmaktan kaçınan ve çalışanlarla sadece “havadan sudan” konuların konuşulabileceği
ortamlar yaratır. Oysaki kurum içi iletişimin hem yönetime hem de çalışanlara yarar
sağlaması için beklentilerin saptanması gerekmektedir. Bir hedef kitle olarak o kuruluşun
çalışanlarının kurum içi iletişimden neler beklediği ve kuruluşun ne yönde eksikliklerinin
bulunduğunun araştırılması gereklidir. Ayrıca yönetim sadece kendi görüşlerini mi dikte
ettirmek istiyor yoksa çalışanlarıyla gerçekten de karşılıklı bir iletişim sürecine mi girmek
istiyor soruları üzerinde düşünmek gerekir.
Kurum İçi Halkla İlişkilerde Kullanılan Araçlar
Kurum içinde çalışan personele kurumla ilgili ve diğer gelişmeleri anında yansıtan bilgileri
açık iletişim kanalları ve etkin araçlarla iletmek gerekir. Burada işletme gazeteleri, broşür, el
kitapçığı, genelge, sirküler, duyuru tahtaları, raporlar, fotoğraf, film, slayt, video mektup ve
televizyon gibi görsel, yazılı ve işitsel araçlar, diğer yandan ikili görüşme, toplantı, konferans
ve seminer gibi sözlü iletişim araçları yaygın olarak kullanılmalıdır. Bilindiği gibi halkla
ilişkiler iki yönlü işleyen bir iletişim sürecidir.
Bunun iç halkla ilişkiler açısından anlamı, bir yandan personele sözlü ve yazılı iletişim
araçlarıyla işletmenin üretim, finans, teknoloji, yenilikler, yönetimin yapısını ve politikasını
yansıtmak, öte yandan personelden gelecek çeşitli istek, dilek ve önerileri üst yönetime
aktarmaktır. halkla ilişkiler bölümü, personelin firmayla ilgili görüş ve değerlendirmelerini
zaman zaman ikili görüşmeler, toplantılar, soru formları ve anket gibi sondaj yöntemleriyle
saptamaya çalışmalıdır. böylelikle tanıma ve tanıtma süreci iki yönlü gelişmiş olur. Kurum içi
halkla ilişkilerin geliştirilmesi konusunda çalışmalar yapan halkla ilişkiler uzmanlarının karar
vermesi gereken bir konuda kurum içi iletişimde hangi araçların kullanılacağıdır. Bu konuda,
kuruluşların amaçları ve iletişim bütçeleri belirleyici rol oynayacaktır. Kurum içi iletişim
araçlarına gelişen teknolojiye bağlı olarak her geçen gün yenileri eklenmektedir. Kurum içi
iletişimde kullanılan başlıca araçlar şunlardır:
Personelle İlişki Büroları
Kuruluşa yeni gelen personelin kuruma daha iyi uyum sağlayabilmesi için belirli çalışmaları
üstlenmiş bu bürolar kimi kez personeli karşılama, kimi kez personelle ilişkiler, bazen de
personel danışma büroları gibi adlar altında anılmaktadır. Bu büroların örgütteki çalışanlar
arasındaki ilişkileri geliştirerek gruplaşmaları önlemesi bakımından önemli görevler
Sayfa 10
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
üstlendiği bilinmektedir. Bu büroların düzenleyeceği çeşitli toplantılar, tanışma çayları,
kokteyller, yemekler, piknik ve gezi gibi etkinlikler yalnızca işe yeni başlayan çalışanların
eski çalışanlarla tanışmalarını ve iyi ilişkiler kurmalarını sağlamaz. Aynı zamanda tüm
çalışanlar arasında olumlu ilişkilerin kurulmasında da önemli katkı sağlar.
Kurum Yayınları
Çalışanları bilgilendirmeye yönelik bu yayınların temel amaçları şunlardır:





Çalışanları kurumun amaç, politika ve hedeflerinden haberdar etmek.
Çalışanlara kurum kültürü aşılamak.
Çalışanlara kurumun geleceği hakkında bilgi vermek.
Çalışanları personel disiplini ve diğer konularda eğitmek.
Çalışanları kurumdan ayrılanlar, emekli olanlar ve işe başlayanlar
bilgilendirmek
 Kurum içinde yaşanan ilginç olayları haber vermek.
 Çalışanların dedikodu yoluyla yanlış bilgilenmesini önlemek.
hakkında
Gerek iç gerekse dış hedef kitleye iyi bir iletişim sağlanması ve sürdürülmesi amaçlarına hizmet eden kuruluş yayınlarında görülen sayısal artış ve çeşitlilik de bu yayınların önemini
vurgulamaktadır. Belirli bir büyüklüğe ulaşmış, bağımsız bir halkla ilişkiler bölümü olan her
kurumda içe dönük bu yayınlar genelde gazete, dergi ve bülten türündedir. Bunlar süreli
yayınlar olup, çoğunlukla haftalık, 15 günlük, aylık ya da iki aylık olarak çıkarlar.
Mektuplar
Genellikle kurum dışı hedef kitleye yönelik olarak kullanılan mektuplar, kurum içi ileti-şimde
de kullanılmaktadır. Bizzat üst yöneticiler tarafından önemli ve öncelikli konularda çalışanları
bilgilendirmek amacıyla kaleme alınır. Bir olayla ilgili bilginin sunulması veya bilgi
istenmesi, bir davet veya yeniliğin duyurulması gibi amaçlarla yazılır. Kurum çalışanları
üzerinde her zaman olumlu etki bırakır. Zaman zaman çalışanların evlerine yine üst
yöneticilerin yazdığı mektuplar gönderilir. Böylece o kuruluşun üst yönetiminin çalışanlara
olduğu kadar ailelerine de verdiği önem anlatılmış olur.
Mektubun etkili olması için inandırıcı, samimi, açık anlaşılır ve ikna edici nitelikte olması
gerekir. Ayrıca, mektup kağıdın tek yüzüne yazılmalıdır. Mektupların gönderileceği adresler
için bir adres arşivi oluşturulmalıdır. Mektupların çalışanlar üzerindeki etkisi izlenmelidir.
Olumlu yönde etkilendiklerinin belirlenmesi durumunda süreli bir yayına dönüştürülebilir.
Sayfa 11
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
İlan Panoları
Çok etkili olan ancak çok da ihmal edilen ilan panolarını küçümsememek gerekir. Hem az
masraflı hem de hızlı bir iletişim aracı olan bu panolar tüm çalışanların görebileceği yerlere
asılarak iletilmek istenen mesajları sahiplerine iletirler. Haberler konularına göre
gruplandırılarak panoya yerleştirilmelidir. Süresi dolmuş ilanlar kaldırılmalı veya
güncelleştirilmeli üst üste ilan asılmamalıdır. İlan panolarında acil duyurular için ayrı bir yer
ayrılmalı, sadece acil durumlarda kullanılmalıdır. İlan panoları; renkli kağıtlar, fotoğraflar ve
karükatürlerle ilgi çekici hâle getirilmeli, gerekirse sürekli düzenlenmesi için bir kişinin
görevlendirilmesi gerekir.
Sergilemeler
Kuruluşun mal ve hizmetlerinin ya da belli bir konudaki düşüncelerinin etkili, akılda kalıcı
teknikler kullanılarak tanıtılması amacıyla yapılan düzenlemelerden biri de sergilemelerdir.
Sergi; belli bir yerde resim, grafik, şema ve yazılar gösterilerek bilgi verme biçimindeki
halkla ilişkiler aracıdır. Her kuruluşun bir sergi salonu olmalıdır. bu yerler hem dışarıdan
konukların hem de çalışanların, yapılan işleri toplu halde görmeleri açısından yararlıdır. Bu
sergilemeler gereksinim duyulan her konuda yapılabilir. Örneğin; işçi sağlığı, iş güvenliği
konusunda alınacak önlemler; fotoğraflar, grafikler, resimler ve mankenler kullanılarak
sergilenebilir. Burada düzen önemlidir. Konu dağınık bir biçimde değil, birbirini izleyen bir
sıra içinde sunulmalıdır.
Kuruluş Raporları
Kuruluşun belirli dönemlerini kapsayan çalışmaları, özet raporlar hâlinde çalışanlara
sunulmasıdır. Bu dönemler; bir ay, altı ay veya yıl olabilir. Kuruluş raporlarında gerçek
bilgiler herkesin anlayacağı şekilde sunulmalıdır. Böylece çalışanlar, kuruluşu tanır ve
kuruluşun bir parçası olduklarına inanırlar. Çünkü kuruluş raporları, çalışanların kurum
hakkında doğru bilgiler edinmelerini sağlar. Kulaktan dolma bilgilerin neden olacağı olumsuz
düşünceleri ortadan kaldırır. Kuruluşun, çalışanları bilgilendirme konusunda duyduğu
sorumluluk, çalışanları motive eder. Böylece daha etkili ve verimli çalışmaları sağlanmış olur.
Görsel ve İşitsel Araçlar
Son yıllarda kurum içi iletişimde görsel ve işitsel iletişim teknikleri yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Örneğin, işe alıştırma (uyum) programlarında ve çeşitli toplantılarda
slayt, videokaset ve CD gibi araçların kullanımı oldukça yaygındır. Çalışanları bilgilendirme
ve hizmet içi eğitimde, çağdaş işletmelerin kullandıkları iki temel araç, bilgisayarlar ve
videokasetlerdir. Özellikle geniş bir bilgisayar ağına sahip olan işletmeler, günlük bültenleri
programa girerek çalışanların bu bilgilere anında ulaşmasını sağlamaktadırlar.
Sayfa 12
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Videolar, iş eğitimi dalında eğitimin aşamalarını ve brifingleri sunmak için kullanılır. bir
toplantının veya bir sunuşun bir bölümünde daha açıklayıcı ve kalıcı bilgi vermek amacıyla da
kullanılır. Video programlarının izleyenlerin dikkatini dağıtmayacak ve televizyon programı
gibi algılanmayacak şekilde hazırlanmasına özen gösterilmelidir. Son yıllarda bilgisayarlarda
hazırlanan eğitici ve tanıtıcı programlar, bilgisayarlara bağlanan cihazlarla hedef gruba
sunulmaktadır.
Kapalı Devre Televizyon Programları
Kapalı devre televizyon sistemi, belirli bir noktadan yapılan yayının aynı anda
yayımlanmasını sağlayan birden fazla televizyonun birbirine bağlı olduğu sistemdir. Oldukça
etkili bir iletişim yöntemidir. Kapalı devre televizyon yayınları, kurum içi bilgi akışının
sağlanması, dayanışma ruhunun geliştirilmesi bakımından son derece yararlıdır. Ancak
çalışanlar üzerindeki etkisi, televizyonda yayımlanmak üzere hazırlanan video filmlerine
bağlıdır. Filmler ne kadar etkileyici hazırlanmışsa izleyiciler üzerinde o kadar iyi sonuçlar
bırakır.
Kapalı devre televizyon programları; çalışanların başarılı uygulamalarını, yeni işe başla-yan
bir çalışanı tanıtmayı, kurumdaki yeni uygulamaları, eğlence ve moral toplantıları gibi pek
çok değişik konuda hazırlanabilir. Süreli haber programları, röportajlar, açık oturumlar ve
belgesel nitelikli konular, videokasetlere kaydedilip tüm çalışanların izleyeceği bir zamanda
yayımlanabilir. Bu yayınlarda yalnız yöneticilerin görüş ve beklentilerinin, emir ya da
talimatlarının değil, çalışanların çeşitli konulardaki görüş ve beklentilerinin yer almasına özen
gösterilmelidir
Telefonla Bilgilendirme Programı
Ülkemizde pek kullanılmayan bu yöntem, batılı ülkelerin iç halkla ilişkiler programlarında
çok sık kullandıkları bir iletişim aracıdır. Bu sistem, kuruluşun en yetkili kişisi tarafından
anlatılan ve güncel konulara ilişkin açıklamalarını içeren bir teyp bandının telefon sistemine
bağlanması şeklinde çalışmaktadır. Böylece herhangi bir çalışan, herkes tarafından bilinen
numarayı telefondan çevirdiğinde teyp bandı otomatik olarak çalışmakta ve kayıt yapılan
metni telefona okumaktadır. Aynı şekilde, yine herkes tarafından bilinen bir telefon
numarasına boş bir teyp bandı koyarak çalışanların dilek ve beklentilerini öğrenmek de
olasıdır. Böylece kurum içinde yöneticilerden çalışanlara ve çalışanlardan yöneticilere doğru
bir iletişim ağı kurulabilir.
Kriz dönemlerinde çok yararlı olan ve genellikle 24 saatlik sürekli hizmeti kapsayan bu
uygulama, sürekli seyahat halinde olan satış personeli ve herhangi bir nedenle bir süre için
kuruluştan uzak kalan çalışana, kuruluşla ilgili son gelişmeleri bulunduğu yerden öğrenme
Sayfa 13
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
imkanı sağlamaktadır. Bu İletişim yönteminin amacı, çalışanlara önemli bilgilerin ve sosyal
faaliyetlerin duyurulmasıdır. Çalışanların memnun olduğu ve pek pahalı olmayan bu
yöntemin maliyeti sistemin genişliği ile doğru orantılı olup, etkinliği ise arayan sayısının
tespiti ile ölçülmektedir.
Toplantılar
Bazı işletmeler, çalışanlar ve yöneticilerin bir araya geldiği, düşüncelerin seslendirdiği
soruların sorulduğu, şikâyetlerin dile getirildiği toplantılara, iletişim sistemi içinde önemli bir
yer vermektedir. Yüzyüze iletişimin bir türü olarak kuruluşun genel merkezinde veya
ofislerde yapılan toplantı ve konferanslar, çalışanları bir araya getirmesi, yönetim ve
çalışanlar arasında direk iletişimi sağlaması açısından önem taşır. Çalışanlara ve yöneticilere
yüzyüze iletişim olanağı veren toplantılar, feed-back’i hemen almak, yanlış iletiyi büyük
ölçüde önlemek yanında, yeni görüşlerin tartışmaya açılması bakımından da önemli bir iç
iletişim yöntemidir. Toplantıların ne zaman ve nerede olacağı, kimlerin katılacağı, nelerin
konuşulacağı, bir başka deyişle toplantının gündemi önceden belirlenir ve katılımcılara
bildirilir. Diğer yandan çalışanlarda çeşitli nedenlerle kendi aralarında toplantı düzenleyebilir.
Kurumun halkla ilişkiler bölümü, toplantı organizasyonlarına aktif olarak katılmalıdır. Halkla
ilişkiler görevlisi, toplantı yerinin düzenlenmesinden ikramın ne olacağına, toplantı sonrası
etkinliklere kadar her konuda olayın içinde olmalıdır.
Üst Düzey Yöneticilerin Bölümleri Ziyaretleri
Zaman zaman üst düzey yöneticilerinin programsız bir şekilde bölümleri ziyaret etmeleri ve
burada çalışanlarla yüzyüze görüşmeler yapmaları, kuruluşla ilgili bilgileri birinci ağızlardan
almaları açısından yarar sağlamaktadır. Ayrıca üst yöneticilerin çalışanlarla doğrudan temas
etmeleri psikolojik bir faktör olarak genelde olumlu etkiler bırakmaktadı
Çalışanların Ailelerine Yönelmek
Çalışanların aileleri de iletişim sürecinin içinde olan önemli gruplar arasında yer alır.
Çalışanların ailelerinin de kuruluş için önemli olduğu duygusunu oluşturacak çalışmaların
yapılması gerekir. Bu çalışmaların başında, kurum içi yayın organlarında ailelerin, kuruluş
hakkında bilgilenmesini sağlayan yazıları hazırlamak ve yayımlamak gelmektedir.
Çalışanların çocuklarının çeşitli başarılarını kutlamak ve bunların kurum içinde duyurulması
gibi etkinlikler de unutulmamalıdır. Çalışanların ailelerinin de katılacağı gezi, piknik gibi
organizasyonlar düzenlenmelidir. Ayrıca çalışanların doğum, sünnet ve evlenme gibi mutlu;
hastalık, ölüm gibi kederli günlerinde kurum yöneticilerini aralarında görmelerini sağlayıcı
organizasyonlara da önem verilmelidir.
Sayfa 14
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Dilek Kutuları
Kolay ulaşılacak noktalara yerleştirilen, yanında kağıt ve kalem olan kutular aracılığıyla
çalışanların görüş, şikayet ve yorumlarını hızlı ve ucuz yoldan almak olasıdır. Dilek
kutularının amacına ulaşması, bu yola başvuranların görüş ve düşüncelerinin ciddiye
alınmasıyla sağlanabilir. Aksi halde kullanılmayan bir iletişim aracı olarak duvarları
süsleyecektir.
Eğitsel Etkinlikler
Kurumların zaman zaman çeşitli konularda hizmet içi eğitim etkinlikleri düzenlemesi gerekir.
Bu etkinlikler, çalışanların eksikliklerini tamamlamalarını ve yeni uygulamalar konusunda
kendilerini yetiştirmelerini sağlar. Hizmet içi eğitim programları, çalışanların çalışma
yerlerinin dışında düzenlenmelidir. Özellikle tatil yörelerinde ya da pek sık gidilemeyen
otellerin salonlarında düzenlenmesi, eğitim ile eğlencenin ve dinlenmenin birlikte
gerçekleştirilmesi, eğitimin verimini arttırmaktadır. Bu nedenle hizmet içi eğitim programları,
elden geldiğince ilgi çekici olacak şekilde, eğitim ve halkla ilişkiler birimleri tarafından
ortaklaşa olarak düzenlenmelidir. Bu tür toplantılarda yöneticiler de çalışanların yanında
olmalıdır.
Çeşitli Etkinlikler
İç halkla ilişkiler çalışmaları arasında, çalışanların dayanışmasını pekiştirici, kurum kültürünü oluşturucu etkinlikler önemli yer tutar. Bu etkinlikler arasında, belirli hizmet yılını tamamlamış olanlara ödül verme ve emekli olanları uğurlama törenleri en çok gerçekleştirilen
çalışmalardır. Yine çalışanların, eşlerinin ve çocuklarının resim ve benzeri yaratıcı
çalışmalarının değerlendirildiği sergiler ve konserler de çalışanlarca ilgiyle karşılanmaktadır
İntranet
İntranet, kurum içi İnternet demektir. Çalışanlar intranet sayesinde kurumlarıyla ilgili tüm
bilgilere en kısa sürede ulaşabilmekte ve herhangi bir hiyerarşik sistem olmaksızın, isteklerini
birbirlerine kurum içi e-mail sistemi ile iletebilmektedir. İntranet sayesinde pek çok kurumda
görülen “bilgiyi saklama, paylaşamama” durumu ortadan kalkmaktadır. İntranet, kurumda o
gün çıkacak yemek listesinden, yapılacak olan önemli bir toplantının duyurumuna, boş
kadrolardan eğitim dokümanına kadar çok çeşitli bilgileri içerebilmektedir.
İntranet sayesinde kâğıdın ve nakliyenin daha az kullanılmasıyla büyük ölçüde masraflar
düşmektedir. Örneğin; en basitinden tüm çalışanlara dağıtılacak olan bir adres ve telefon
rehberinin basım ve dağıtım masrafları, intranetle çalışanlara sunulan böyle bir hizmetin
maliyetiyle karşılaştırıldığında daha yüksek olduğu görülecektir.Kurum içi iletişimde
Sayfa 15
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
çalışanlara seslenmenin en etkili yöntemlerinden biri olan “kurum içi yayın” da bu sisteme
yüklenebilir ve bu sayede elde edilen dergi arşivi ile çalışanlar istedikleri sayıya çok kısa
zamanda erişebilmek imkanına sahip olmaktadırlar. Ancak kurum içi derginin yalnızca
intranet üzerinden yayın yapması düşünülmemelidir. Çünkü basılı bir malzemeyi elinde tutup
okumak, ekran üzerinde okumaktan çok daha rahattır.
2.HALKLA İLİŞKİLERDE HEDEF KİTLE
HEDEF KİTLE
Hedef Kitle Tanımı
Öncelikle "Halkla ilişkiler" deyiminde "halk" sözcüğü ile anlatılmak istenen nedir? sorusunun
yanıtlanması gerekmektedir ki hedef kitlenin tanımı yapılabilsin.
En genel biçimde aynı ülkede yaşayan, aynı uyruktan olan insanlar topluluğunu ifade eden
"halk" sözcüğü tüm nüfusu, yani zengin-fakir, kadın-erkek, genç-yaşlı, eğitimlieğitimsiz,
etnik ve dini grupları içermektedir.
Edward J. Robinson, "halk" ile belirli ortak yarar ve ilgileri olan insan gruplarının belirtilmek
istendiğini söyler. Kitleyi ise bütün sosyal tabakalardan belirsiz, ayrı kişilerin rastlantı sonucu,
örgütlenmeden, bir araya gelmesiyle meydana gelmiştir, şeklinde tanımlamıştır. Oysa halkla
ilişkilerin ilgilendiği hedef kitle, belirli bir çıkarı olmayan insanların bir araya geldiği bir
yığın değildir. Toplumun içinde yer alan bir grup veya sınırlı bir kitledir. Ayrıca bir araya
gelmelerinde belli bir amaç da vardır.
Halkla ilişkiler açısından ise kuruluşun dikkate alma gereği duyduğu, ortak beklentileri olan
insanlar topluluğu, yani kuruluşla doğrudan ya da dolaylı bağı olan gruplar, halkı oluşturur.
Bir başka deyişle, halkla ilişkiler alanında halk sözcüğü, kuruluşun muhatap olmak
durumunda kaldığı “hedef kitle"yi açıklamaktadır
Hedef kitleyi kuruluşun yaptığı tüm faaliyetlerin yönlendirildiği, bu faaliyetler sonucunda
kendilerinden eylem ve düşünce değişimlerinin beklendiği kişiler veya gruplar olarak
tanımlamak da mümkündür. Örneğin, hedef kitlesi için son teknolojiye sahip olan bir beyaz
eşya üreten bir kuruluş, hedef kitlesinin bu beyaz eşyadan alarak kullanmalarını ve görüş
ortaya koymalarını ister.
Hedef kitleyi en genel anlamıyla mesajın ulaşması amaçlanan kişi, küme ya da kitle olarak
tanımlamak mümkündür.
Sayfa 16
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Kuruluşların genel bir hedef kitlesinin olması mümkün değildir. Hedef kitle her zaman belirli
ve özeldir. Her zaman bazı genel sorunları vardır, bu yüzden genelleştirilmeleri doğru
değildir. Her kuruluşun kendisine ait bir hedef kitlesi vardır.
Her kurum veya kuruluşun çalışma alanına göre hitap edeceği kitle de değişik olacaktır.
Örneğin, oyuncak üreten bir firmanın hedef kitlesi çocuklu ailelerdir. Sabah programlarını
hazırlayan bir televizyon kanalının hedef kitlesi ise sabah programlarını izleyebilen
kadınlardır.
Hedef kitlesini göz önüne almadan bir kuruluşun varlığını devam ettirmesi mümkün değildir.
Hedef kitlelerin bazen birbiri üstüne geldiği de görülebilir. Örneğin, bir kuruluşun çalışanı,
hem bir müşteri, hem de kuruluşun bir hissedarı olarak karşımıza çıkabilir.
Kuruluşların genelde iki hedef kitlesi vardır. Bunlar; iç ve dış olarak ikiye ayrılabilir. İç hedef
kitlede kurumun çalışanları, ortakları ve sendikalar vardır. Dış hedef kitlede ise müşteriler ve
kurumla herhangi bir şekilde iletişim içinde olan birimler akla gelir. Normal koşullar altında
hiçbir hükümet, sanayi kuruluşu, şirket veya herhangi bir örgüt, hedef kitlesinin desteği
olmadan başarılı bir biçimde faaliyetini sürdüremez.
Hedef Kitlenin Önemi
Günümüz koşulları altında bir kuruluşun hedef kitlesiyle işbirliği yapmadan, görüşlerini
dikkate almadan yaşaması, bir hükümetin kamuoyunu önemsemeden ayakta kalması ve
demokrasinin gerektiği biçimde işlemesi, seçmenin desteğinden yoksun yerel yönetimlerin ise
uzun ömürlü olması imkânsızdır.
Kar amaçlı işletmelerin, tüketici, ortaklar ve çalışanlar gibi hedef kitleleriyle iletişimi,
yönetim çalışmaları içinde önemli bir yer tutar. Bu durumda yönetimin kendine sorması
gereken, "iletişime gerek var mı?" değil, "nasıl iletişim kurmalıyız?" sorusu olmalıdır.
Özellikle çalışanlarıyla ve müşterileriyle etkili ve verimli iletişim kurabilen firmaların
rakipleri arasında daha başarılı ve daha çok aranan kurumlar olduğu görülmektedir.
İşletmelerin irtibat kurmak zorunda kaldığı hedef kitleleriyle iletişimi halkla ilişkiler
uygulamalarıyla gerçekleştirilmektedir. Bir kurumun halkla ilişkiler biriminin başarılı bir
şekilde çalışması kurumun iç ve dış hedef kitleyle iletişiminde en önemli etkendir.
Bir kurum veya kuruluşun uygulayacağı halkla ilişkiler çalışmalarının amacı, hedef kitleye ve
kamuoyuna yapılan çalışmalar hakkında bilgi vermektir. Ortak çıkarları olan halk topluluğu
şeklinde tanımlanan kamuoyunu kişiler ve çeşitli gruplar etkilemektedir. Kişilerde kurum
veya kuruluş hakkında olumlu kanaat oluşturabilmek için zamanında ve doğru olarak bilgi
Sayfa 17
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
vermek gerekir. Yanlış veya kasten hatalı bilgi verilen bir kamuoyunun tepkileri bazen
beklenmedik bir şekilde ortaya çıkabilir. Bu da halkla ilişkiler çalışmalarının hedef kitleyle
arasında esas olarak oluşturmak istediği karşılıklı anlayış ve iyi niyete dayalı bir ilişkiye zarar
verebilir.
Hedef Kitlenin Belirlenmesi ve Analizi
Halkla ilişkiler kampanyasında hedef kitlelerin belirlenmesi ve analizi, kampanyanın son
hedefleri dikkate alınarak yapılır. Bir kurum için hedef kitleler, kurumun yakın ve uzak
çevresini oluşturan halk gruplarıdır.
Halkla ilişkiler çalışmalarında hedef kitleler, kurumun özelliklerine göre farklılıklar
göstermektedirler. Burada genel olarak ele alınan hedef kitleden ilerde iç ve dış hedef kitle
olarak daha ayrıntılı bir şekilde bilgi verilecektir.
Genellikle her kurum için geçerli olabilecek temel hedef kitleler şunlardır:
 Kurumda çalışanlar
 Kurumun çevresindeki resmi ve özel kurumlar
 Kurumun etkinliği için gerekli olan ham madde ve hizmeti sağlayanlar,
 Bankalar ve yatırımcılar
 Dağıtımcılar
 Müşteriler, tüketiciler
 Politikacılar, basın mensupları
 Kurumun ileriye dönük etkinliklerinde yararlanacağı gençlerdir.
Hedef kitleleri bir turistik tesis için ele aldığımızda ortaya çıkacak gruplar şunlardır:
 Turistik tesisin yakın çevresinde bulunan konut ve iş yerlerinde yaşayanlar ve çalışan
kişiler,
 Turizm Bakanlığı, hükümet temsilcileri, elçilik mensupları, tüm komşu otel sahipleri,
 Turistik tesiste çalışan personel ve aileleri,
 Turistik tesisin yiyecek içecek, havlu, çarşaf, tabak, bardak vb. gereksinimlerini
karşıladığı kişi ve kurumlar,
 Hava yolları, turizm kuruluşları, reklâm ajansları, halkla ilişkiler firmaları,
 Bankalar ve yatırımcılar, kredi kartı ve seyahat çeki kuruluşları,
 Tur operatörleri, kongre turizmi ve turizm taşımacılığı yapan sektör ve kuruluşlar,
 Turistik tesiste konaklayan ya da konaklayabilecek kişiler,
 Medya, turizm yazarları,
 Gelecekte turistik tesiste konaklayacak veya çalışacak gençlerdir.
Sayfa 18
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Hedef kitle, çeşitli iletişim kanallarından kendisine ulaştırılmaya çalışılan iletileri,
oluşturduğu ön eğilimleriyle algılar ve değerlendirmelerini yapar. Bu nedenle etkili bir halkla
ilişkiler iletişiminin gerçekleştirilmesinde, öncelikle hedef kitlenin ön eğilimlerinin, onu
etkileyen bireysel ve grupsal faktörlerin, hedef kitleyi oluşturan bireylerin demografik
özelliklerinin analiz edilmesi gerekmektedir.
Halkla ilişkiler kampanyalarında hedef kitlenin tespiti yapılmadan ve bu kitlelere ilişkin
özellikler tüm detayları ile bilinmeden atılacak her adım, çalışmaların uygulama aşamasında
ve ileri aşamasında yanılgılara ve dolayısıyla da başarısızlığa neden olacaktır.
Özellikle içinde bulunduğumuz bilgi çağında danışan, araştıran ve temasta bulunduğu ya da
bulunabileceği tüm ilgili kitleleri yakından tanıyan bir işletmenin tüm halkla ilişkiler iletişimi
çabalarında daha başarılı olacağı açıktır. Halkla ilişkiler çalışmalarına hedef olarak
tanımlanan kitlelerin özelliklerinin, eğilimlerinin ve düşüncelerinin çok iyi bilinmesi gerekir.
Hedef kitleler;
 Demografik yönden; yaş, cinsiyet, gelir, eğitim meslek durumu,
 Psikolojik yönden; öğrenme, algılama, alışkanlık vb. durumu,
 Sosyolojik yönden; kültür, toplumsal sınıf vb. yönlerden analiz edilerek tanımlanmalıdır.
Demografik Yönden Hedef Kitlenin Analizi
Burada hedef kitlenin gelir, yaş, cinsiyet, meslek ve eğitim durumu açısından incelenmesi ve
çalışmaların ona göre yapılması gerekir. Bu özellikleri tek tek ele aldığımızda hedef kitleyi
daha iyi analiz ederek kurumların halkla ilişkiler kampanyalarında daha başarılı olması,
sunduğu ürün ve hizmetin hangi yaş grubuna, hangi meslek grubuna ve hangi eğitim grubuna
gideceğini bilerek çalışması gerekir. Bunlar:
Yaş: İnsanların gereksinimlerinin belirlenmesinde, satın alma davranış kalıplarının
oluşmasında ve belli ihtiyaçların ön plana çıkmasında içinde bulunduğu yaş grubunun etkisi
büyük olmaktadır Bu durum ise hedef kitlenin belirli ürün ya da hizmetlere yönelmesine
neden olabilmektedir.
Bireylerin belirli bir ihtiyacı karşılayan çok çeşitli ürün ya da hizmetler içinden birinin
seçilmesinde yaşa bağlı olarak gelişen isteklerin ve beklentilerin etkili olduğu görülmektedir.
Yaşa yönelik gerçekleştirilen araştırmalarda gençlerin yetişkinlerle karşılaştırıldıklarında
gençlerin tercihlerinde daha fazla değişim görüldüğünü, yetişkinlerin ise daha bağlılık içeren
davranışlar sergiledikleri görülmektedir.
Roedder John ve Sujan çocukların gelişim dönemi özellikleri temelinde değerlendirildiğinde,
ürün tercihlerini belirleyen faktörlerin daha çok algılara yönelik (renk, şekil gibi görsel
Sayfa 19
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
özellikler) olduğunu, fonksiyonel özelliklerin etkili olmadığını açıklamaktadırlar. Örneğin bir
üründe çocukların ilgisini çeken çizgi film kahramanlarının şekillerinin kullanılması,
çocukların dikkatinin ürüne çekilmesini sağlamaktadır.
Cinsiyet: Ürün ve hizmetlere yönelik marka tercihlerinde cinsiyet; karar veren, kullanan, satın
alan kişiye bağlı olarak etkili olmaktadır. Satın alma kararlarını yönlendiren bir faktör olarak
cinsiyet kişilerin söz sahibi olmasını sağlamaktadır. Özellikle bazı ürünlerde ve hizmetlerde
satın alma kararında etkili olan kişiler cinsiyet rollerine göre, toplumdaki konumlarına göre
marka veya ürün tercihlerini belirlemektedirler. Cinsiyet ve giyim arasındaki ilişkiyi
inceleyen bir araştırma sonuçları kızların erkeklerden daha çok giysiler ve markalarıyla ilgili
olduğunu ortaya koymuştur.
Eğitim durumu-meslek-gelir durumu: Eğitim durumu ve sahip olunan meslek kişinin
toplumdaki konumunu belirlemektedir. İyi bir mesleğe sahip olan kişilerin gelir durumu da
yüksek olduğundan kaliteli ve daha yüksek fiyatlı ürünleri tercih etmektedirler. Buna bağlı
olarak yüksek yaşam standardına sahip kişilerin tercih ettikleri markalar veya ürünler yaşam
tarzlarına uygun niteliklere sahip olmaktadır.
Yapılan araştırmalar eğitim düzeyi yüksek olan kişilerin teknik özellikleri olan, çok çeşitli
özelliği bir arada barındıran ürünleri tercih ettiklerini göstermektedir. Eğitim düzeyi daha
düşük hedef kitle için mesajların daha basit olması, satın alma davranışlarına yönelmesinde
etkili olmaktadır
Kurumlar hedef kitlesinin eğitim, meslek ve gelir durumunu göz önüne alarak halkla ilişkiler
çalışması yapmalı ve kampanyalarını hedef kitlesinin dikkatini çekecek tarzda hazırlamaya
özen göstermelidir.
Psikolojik Yönden Hedef Kitlenin Analizi
İnsan davranışlarını etkileyen psikolojik etkenler, günümüz halkla ilişkiler anlayışında
giderek ön plana çıkmaktadır. Bireyi yalnızca ekonomik bir varlık olarak görme eğilimi terk
edilmektedir.
İnsan, geleceğe yönelik umutları olan, çevresindeki her şeyi algılama çabaları gösteren,
değişik beğenilere, değişik tutum, algı ve inançlara, değişik amaçlara sahip, motive edilebilen
psikolojik bir varlıktır.
İnsan doğumundan ölümüne kadar, kendisini çevreleyen dünyayı, her türlü ihtiyaçlarını
öğrenerek belirler. Öğrenme insanı etkileyen en önemli psikolojik etkenlerden biridir.
Sayfa 20
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
İşletmeler ürünlerinin tüketiciler tarafından öğrenilmesini sağlamak, etkin reklam
kampanyalarını gerçekleştirebilmek ve marka imajı yaratabilmek amacıyla kitle iletişim
araçlarından çok fazla yararlanmaktadırlar. Bu yolla tüketici bilgilendirilerek hatta bilgi
bombardımanına tutularak satın alma davranışları etkilemeye çalışılmaktadır. Ürün hakkında
ayrıntılı bilgi veren reklâmlarla kuruluşlar ürünün tanınmasını ve satışının yapılmasını
sağlamaktadırlar.
A.Maslow insanların doğumla başlayan ve ölüme kadar devam eden ihtiyaçlarını hiyerarşik
bir sıralamayla belirlemiştir. Bunlar:





Fizyolojik İhtiyaçlar (yeme, içme, barınma vb.)
Güvenlik ihtiyaçları (düzen, korunma vb.)
Sosyal ihtiyaçlar (ait olma ve sevgi ihtiyaçları, beğenilme, benimsenme)
Saygınlık İhtiyacı (onur, ün, saygınlık kazanma)
Kendini Gerçekleştirme ihtiyacı (kişisel başarı vb.)
Bu sıralamada ilk sırada yer alan ihtiyaçlar tatmin edildikçe yerine yeni ihtiyaçlar ortaya
çıkacaktır.
İnsanlar bir düzeydeki ihtiyaçları belli bir ölçüde tatmin edilmeden de diğer ihtiyaçların
baskısını hissetmeyeceklerdir. Yöneticiler, ihtiyaçlar hiyerarşisini göz önünde bulundurmak
yoluyla bireylerin davranışını kuruma en fazla yarar sağlayabilecek şekilde harekete
geçirebilmelidirler.
Kişinin, çevresindeki uyaranları duyumlar yoluyla anlamlandırması algılamadır. Kişinin
içinde bulunduğu koşullar algılamayı etkilediği gibi, uyaranların özellikleri de algılamayı
etkiler.
Algılama süreci içinde kişi seçici davranmak durumundadır. Bunun nedeni çevresindeki her
şeyi birden algılayamamasından kaynaklanmaktadır (bütün televizyonları izleyememesi gibi).
Bir malın tüketici için önem kazanması ancak bir ihtiyacı gidereceğini algılandığı zaman
gerçekleşir. Pazarlama açısından algılamanın önemi bu özellikten kaynaklanmaktadır.
Fiziksel uyarıcıların özelliklerinin algılama üzerindeki etkisine, renkli bir gazete reklâmı veya
bir mamul ambalajının aynı özellikteki renkli olmayan reklam veya ambalajdan çok daha
fazla tüketicinin dikkat ve ilgisini çekmesi örnek verilebilir.
Algılama, ihtiyaçları, güdüleri ve tutumları şartlandırmak suretiyle hedef kitlenin satın alma
davranışlarına etki eder. Bu nedenle, işletmelerin hitap edeceği hedef kitlelerin
algılamalarının seçici özelliğini kendi lehlerine çevirmeye ve burada da süreklilik sağlamaya
çaba göstermeleri gerekir.
Sayfa 21
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
İnsanların etraflarındaki nesne ve düşüncelere yönelik olumlu ya da olumsuz duygu ve
değerlendirmeleri tutum olarak ifade edilirken, nesneler ve düşünceler hakkındaki bilgi, görüş
ve kanılar inanç olarak tanımlanmaktadır.
Pazarlama ve halkla ilişkiler açısından tutum ve inançların önemi büyüktür. Kurum, hedef
kitlenin tutum ve inançlarını belirleyerek, üreteceği mal ve hizmetlerin uygunluğunu
sağlamaya çalışır. Bunun yanı sıra hedef pazarın tutum ve inançlarını değiştirme yönünde de
faaliyet gösterebilir.
Yukarıda kısaca açıklamaya çalıştığımız psikolojik etkenler kişinin amaçları üzerinde etkili
olarak, onları belirler ve yönlendirir. Amaçların belirlenmesinin pazarlama açısından önemi
ise açıktır. Kurumlar halkla ilişkiler kampanyasını planlarken insanların psikolojik
durumlarını göz önüne alarak çalışmalar yapmalıdır. Hedef kitlesinin inançları ve tutumlarına
karşı olumsuzluk oluşturacak faaliyetlerden sakınmalıdır.
Sosyolojik Yönden Hedef Kitlenin Analizi
İnsan ekonomik ve psikolojik bir varlık olmasının yanı sıra aile, arkadaş çevresi, kültür,
toplumsal sınıf gibi etkilerin altında yaşayan sosyolojik bir varlıktır. Aile insanların
yaşamlarında belirleyici rol oynayan bir unsurdur.
Toplumsal ve kültürel değerlerin çoğu aileden alınır. Ailenin insana şekil veren bir sosyal
kurum olduğu söylenebilir. Halkla ilişkiler ve pazarlama açısından aile, dikkate alınması
gereken önemli bir unsuru oluşturmaktadır çünkü aile çok çeşitli ürünün alınmasında karar
veren birim durumunda olduğu gibi satın alma davranışlarını etkileme özelliğine de sahiptir.
Bireyin içinde yaşadığı toplum, aralarında kesin sınırlar olmamasına rağmen sınıflara
ayrılmıştır. Her bir sosyal sınıf kendine özgü özellikler taşıdığından sınıflar arasında
farklılıklar olduğundan söz edilebilir.
Her bir toplumsal sınıfın harcama ve tasarruf alışkanlıkları farklılıklar gösterir. Bu farklılık
aldıkları ürünler ve bağlı oldukları markalarda da kendini belli eder.
Eğitim düzeylerindeki farklılıklar, düşünce biçimlerini, çeşitli olgulara karşı tepkilerini farklı
kılmaktadır. Bu da ürün tanıtım ve tutundurma çabalarında kullanılan tekniklerin sınıflara
göre uyarlanması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bütün toplumsal sınıfların beklentileri,
umutları farklılıklar göstermektedir. Geleceğe yönelik beklentilerinde de aynı farklılık söz
konusudur.
Tüketici davranışlarını etkileyen sosyolojik etkenler arasında kültür de önemli bir yer
tutmaktadır. Kültür, toplumsal yollarla bireylere mal edilen değerler bütünü olarak kısaca
Sayfa 22
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
ifade edilmektedir. Kültür, inançlar, davranışlar ve yargıların toplumsal ölçülerini düzenleyen
bir değerler bütünüdür. Kültür nesilden nesile aktarılan bir süreçtir.
Başka bir tanıma göre ise kültür toplumların tüm yaşantıları ve tarihleri boyunca
oluşturdukları ve nesilden nesile aktardıkları, maddi ve manevi değerler bütünü olarak
bilinmektedir. Kültür çok geniş bir kavram içeriğine sahiptir ve bu nedenle çok çeşitli
tanımlarına ulaşmak mümkündür.
Kültür; hedef kitleyi oluşturan bireylerin ihtiyaç, istek ve davranışları üzerinde en temel
belirleyici unsurlardan biridir diyebiliriz çünkü hepimiz belli bir toplum içinde yetişiriz ve
değer yargılarımızı, algılarımızı, tercih ve davranışlarımızı bu toplumsal çevreden ve onun
kültürel örüntüsünden ediniriz.
İnsan davranışlarını etkileyen bu önemli sosyolojik etkenler pazarlamacıların ve halkla
ilişkilerin araştırma alanında çok önemli bir yer tutmaktadır. Seçilecek ürünlerden markalara,
izlenecek reklâmlardan, hazırlanacak programlara, okunacak gazetelere kadar farklılıklar
gösteren geniş bir yelpaze pazarlamacının ve halkla ilişkiler elemanının önüne açılmaktadır.
Bütün bunları ayrı ayrı inceleyip değerlendirerek rasyonel sonuçlara varmak pazarlama ve
halkla ilişkiler faaliyetlerinin amacına ulaşmasını sağlamak gerekmektedir.
Hedef Kitle Türleri
Kuruluşların genelde iki hedef kitlesi vardır. Bunlar iç hedef kitle ve dış hedef kitle olarak
ikiye ayrılır. Bunlarda kendi aralarında bölümlere ayrılır. Bu gruplamalar aşağıdaki gibi
gösterilebilir:
İç Hedef Kitle
Daha önce de belirtildiği gibi halkla ilişkilerin gerçek amacı işletmeyi işletme dışında yer alan
kişi ve kuruluşlara tanıtmaktır. Bir bakıma halkla ilişkiler işletmenin dışa açılan penceresidir
ancak halkla ilişkiler bir bütünü anlatır ve bu bütün içinde işletmenin kendi çalışanı da
bulunur. İşletme kendi personeline ulaşamaz ve işletmeyi öncelikle çalışanlarına tanıtmazsa
dış hedef kitle üzerinde hiç başarılı olamaz. Aslında işletme sağladığı halkla ilişkiler politika
ve planlarını öncelikle kendi personeline uygulamakla kampanya öncesi bir test ve
değerlendirme fırsatı da yaratmış olur. Örneğin, hazırladığı slogan ve mesajları
öncelikle çalışanlara iletip onların tepkisi ölçülebilir, beklenen etki görülürse dış hedef kitleye
daha inançla uygulamaya geçilir.
Halkla ilişkiler kampanyasının çalışanlara yönelik başlatılmasının bir başka yararı daha
vardır. İşletmede çalışan her bireyin kendine özgü bir çevresi bulunur ve o çevre içinde bu
kişi işletmenin adeta temsilcisi rolünü oynar. Eğer firma, personeline daha önce işletme
Sayfa 23
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
hakkında yeterince bilgi aktarmış ise bu kişiler işletme ile toplum arasında bir bilgi köprüsü
oluştururlar.
Örneğin, firmanın kurulduğu yer, ürettiği mal ve hizmetler, bunların miktar ve kalitesi,
çalışma koşullan, personele sağlanan ekonomik ve sosyal olanaklar elemanlar aracılığı ile
çevreye ücretsiz reklâm gibi aktarılır. Firma personelinin bu fonksiyonu başarılı biçimde
yerine getirebilmesi için önce firmayla ilgili bilgilere kendisinin sahip olması gerekir. İşte
burada halkla ilişkilerin iç hedef kitleye yönelmesi gereği ortaya çıkmaktadır.
İç hedef kitle denildiğinde sadece çalışan personel anlaşılmamalıdır. Personelin dışında
işletmenin ortakları ve sendikalar da iç hedef kitle kapsamı içinde yer alırlar. Bu nedenle iç
hedef kitleyi biraz daha yakından incelemekte yarar vardır ancak iç hedef kitleyi incelemeye
geçmeden önce önemli bir konuya değinmek gerekir. Genellikle işletmelerde personel
sorunlarıyla ilgilenen personel bölümü ya da idare ve sosyal işler bölümü yer alır. Halkla
ilişkiler bölümü dış hedef kitleye yöneldiğinde pek sorun çıkmaz ama iç hedef kitleye
yöneldiği zaman söz konusu bölümlerle aynı alanda çalışmak hatta bazen çatışmak zorunda
kalabilir.
Bu alanda bir yetki çatışmasına girmemek, daha doğrusu işbirliği ve yardımlaşmaya
yönelmek için birbirine yakın olan bu bölümlerin yetki alanlarını ve işbölümü çizgilerini çok
iyi belirlemek gerekir. Örneğin, personelin işe alınması, seçimi ve eğitimi personel bölümünü
ilgilendiren bir çalışmadır, fakat işe alınan personelin firmayı tanıması, karşılanması, firmanın
gezdirilmesi gibi fonksiyonlar halkla ilişkiler bölümünün çalışma alanına girmelidir.
Personelle (Çalışanlarla) İlişkiler
Çalışanlar bir kuruluş için en etkili iyi niyet elçileridir ve kamuoyuna en iyi halkla ilişkiler
uygulayıcısından daha güçlü bir biçimde ulaşırlar. Çalışanların bir kuruluş hakkında
söyledikleri, onların deneyimlerine dayandığı için, hazırlanmış bir programdan daha etkili
olmakta, destek sağlamakta ve olumlu bir imajın daha geniş kitlelere yayılmasına katkıda
bulunmaktadır.
Buradaki amaç kuruluşun halkla ilişkiler politikası ve stratejisi kapsamında benimsenen temel
ilkelerin tüm çalışanlarca uygulanmasıdır. Örneğin, bin kişinin çalıştığı bir fabrikada gereği
gibi iç halkla ilişkiler yapıp yönetimin imaj ve insan etkeni konularındaki düşüncelerinin
amaçlandığı gibi çalışanlarla iletişim sağlanabilirse bir anda 20 bin kişilik bir halkla ilişkiler
ordusuna sahip olunabilir. Her bir elemanın 3 nüfuslu bir aileye sahip olduğu, yakın
çevresindeki ortamla beş kişiye istenen mesajları zamanında aktarabildiği var sayılırsa bu
gerçek ortaya çıkacaktır.
Sayfa 24
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
İşletme içinde görev alan en üst yöneticiden tabandaki işçiye kadar tüm personelin halkla
ilişkiler konusunda sorumluluğu vardır. Bankadaki veznedarın güler yüzü, bir tanışma
memurunun sıcak karşılaması, santralde görev yapan operatörün tatlı sesi, firmayı gezmeye
gelen gruplara ilgi gösterilmesi ve bilgi verilmesi gibi davranışlar birer halkla ilişkiler olayıdır
ve sadece halkla ilişkiler bölümüne değil tüm personele düşen sorumluluklardır.
Bu nedenle kurum içinde çalışan personele kurumla ilgili ve gelişmeleri anında yansıtan
bilgileri açık iletişim kanalları ve etkin araçlarla iletmek gerekir. Burada işletme gazeteleri,
broşür, el kitapçığı genelge, sirküler, duyuru tahtaları, raporlar, fotoğraf, film, slayt, video ve
mektup, telefon gibi görsel, yazılı ve işitsel araçlar, diğer yandan ikili görüşme, toplantı,
konferans ve seminer gibi sözlü iletişim araçları yaygın olarak kullanılmalıdır.
Bilindiği gibi halkla ilişkiler iki yönlü işleyen bir iletişim sürecidir. Bunun iç halkla ilişkiler
açısından anlamı, bir yandan personele sözlü ve yazılı iletişim araçlarıyla işletmenin üretim,
finans, teknoloji, yenilikler, yönetimin yapısı ve politikasını yansıtmak, öte yandan
personelden gelecek çeşitli istek, dilek ve önerileri üst yönetime aktarmaktır. Halkla ilişkiler
bölümü, personelin firmayla ilgili görüş ve değerlendirmelerini zaman zaman ikili
görüşmeler, toplantılar, soru formları ve anket gibi sondaj yöntemleriyle saptamaya
çalışmalıdır. Böylelikle tanıma ve tanıtma süreci iki yönlü gerçekleşmiş olur. İç halkla
ilişkiler uygulamalarında personele dönük kullanılan bazı ilginç yöntemlerden söz edilebilir.
Bunlar:
a) Personelin İşletme Yönetimine Katılmaları
Günümüzde personel basit bir çalışan olmak yerine, kurum yönetimine katılmak, kendilerini
ilgilendiren kararların alınmasında ve sonuçlandırılmasında aktif olarak rol almak
istemektedirler. Bu durum çalışanların motivasyonunu attıracak ve aynı zamanda çalışmaları
etkileyerek iş verimini de daha iyi noktalara getirecektir.
b) Personelle İlişki Büroları
Kuruluşa yeni gelen personelin kuruma daha iyi uyarlanabilmesi için belirli çalışmaları
üstlenmiş bu bürolar kimi kez personel karşılama, kimi kez personelle ilişkiler, kimi kez de
personel danışma büroları gibi adlar altında anılmaktadırlar. Bu büroların örgütte çalışanlar
arasındaki ilişkileri geliştirerek gruplaşmaları olabildiğince önlemesi, iç halkla ilişkilerde
önemli bir görev olarak belirmektedir. Öte yandan, bu büroların düzenleyeceği toplantı,
tanışma çayı, kokteyller, yemekler ve düzenlenebilecek geziler çalışanlar arasında olumlu
ilişkileri de geliştirebilir.
Kuruluşun personele tanıtılması (oryantasyon) bu bürolar ve halkla ilişkiler bölümü tarafından
yapılmaktadır. İyi eğitilmiş ve işletme imajını ön planda tutan personel kurumunu iyi temsil
Sayfa 25
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
eder. Çalışanlara işletmenin tüm işleyişi içerisinde kendisinin oynadığı role ilişkin doğru bir
şekilde bilgi vermek için oryantasyonun şu bilgileri içermesi gerekir.
 Organizasyon; sahiplik, finansman, yönetim, karar mekanizmaları ve düzenleyici yasaklar
hakkında bilgi verilmeli,
 İşletmenin benimsediği tüketici hakları hakkında ve iş etiği konusunda bilgi verilmeli,
 Çalışanlara departmanları gezdirip, sesli ve görüntülü olarak işletme tanıtılmalı, gerekli iş
güvenliği ve alınması gereken tedbirlerden bahsedilmeli,
 Yardım ve gönüllülük rolleri öğretilmeli,
 Kişisel sağlık ve bu sağlığı koruma hakkında bilgi verilmeli,
 İşletme içi iletişim araçlarının kullanımı ile çalışanın hafızasının önemi vurgulanmalı,
 Çalışanlara sunulan hizmet ve imkânlar (örneğin sağlık yardımı gibi) açıklanmalı,
 İşle ilgili problemi olan personele yardımcı danışmanlık hizmetleri verilmeli ayrıca yeni
gelen personele gerekli olacak bilgiler öğretilmelidir.
c) Telefon Enformasyonu:
Bu sistem, kuruluşun en yetkili kişisi tarafından anlatılan ve çeşitli açıklamaları içeren bir
teyp bandının telefon sistemine bağlanması şeklinde çalışmaktadır. Böylece herhangi bir
çalışan, herkes tarafından bilinen numarayı telefondan çevirdiğinde teyp bandı otomatik
olarak çalışmakta ve kayıt yapılan metni telefona okumaktadır. Aynı şekilde, yine herkes
tarafından bilinen bir telefon numarasına boş bir teyp bandı koyarak çalışanların dilek ve
beklentilerini öğrenmek de olanaklıdır.
d) Özel konulu toplantılar:
Yöneticiler için toplantılar iyi bir iletişim yöntemi olarak kabul edilir. Aynı şekilde çalışanlar
için de bu geçerlidir.
e) Kapalı devre TV programları:
Haber programları, röportajlar belgesel nitelikli konular videoya kaydedip tüm çalışmaların
izleyebileceği bir zamanlama tekniği ile kurum personeline ulaştırabilir. f) Çalışanların
ailelerine yönelmek:
Kuruluşun çalışanları kadar ailelerin bireyleri de iletişim sürecinin içinde yer alan önemli
gruplar arasındadır. Bu nedenle, en basitinden çalışanların ailelerinin kuruluş hakkında yeterli
bilgi sahibi olmalarını sağlayacak tesis gezileri gibi organizasyonlara yönelmek yararlı
olacaktır.
g) Üst yöneticilerin bölümleri ziyaretleri:
Sayfa 26
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Zaman zaman üst düzey yöneticilerinin programsız bir şekilde bölümleri ziyaret etmeleri ve
burada çalışanlarla yüz yüze görüşmeler yapmaları, kuruluşla ilgili bilgileri birinci ağızlardan
almaları açısından yarar sağlamaktadır. Ayrıca üst yöneticilerin çalışanlarla doğrudan temasa
geçmeleri psikolojik bir faktör olarak genelde olumlu etkiler bırakmaktadır.
h) Mektuplar:
Üst yöneticilerin kendilerinin bizzat kaleme aldıkları ve çalışanları bilgilendirmek istedikleri
konuları içeren mektuplar, kurum çalışanları üzerinde her zaman olumlu etki bırakır. Zaman
zaman çalışanların evlerine yine üst yöneticilerin kaleme aldıkları mektuplar gönderilir.
Böylece o kuruluşun üst yönetiminin çalışanlara olduğu kadar ailelerine de verdiği önem
anlatılmış olur. Mektuplar bazı durumlarda süreli bir yayına dönüşebilir.
k) Kurum içi süreli yayınlar:
Haftalık, 15 günlük, aylık ya da iki aylık süreli yayınlarla çalışanlara yönelmek iki yönlü
iletişimin halkaları içindedir
l) Duyuru tahtaları:
Çok etkili olan ancak çok da ihmal edilen iletişim araçlarından "duyuru tahtalarını"
küçümsememek gerekir. Hem az masraflı hem de hızlı bir iletişim aracı olan bu tahtalar tüm
çalışanların görebileceği yerlere asılarak iletilmek istenen mesajları sahiplerine ulaştırırlar
m) Sergilemeler:
Sergiler, hem dışarıdan gelen konuklara hem de çalışanların yapılan çalışmaları toplu bir
yerde görmeleri açılarından yararlıdır. Bu sergilemeler sadece kuruluşun ürün ve
hizmetlerinin sergilenmesi anlamında değil, gereksinim duyulan her konuda yapılabilir.
n) Organizasyon Etkinlikleri:
Kuruluş çalışanlarına yönelik çok sayıda organizasyon etkinliği düzenlenebilir. Emekli
olanları uğurlamak gelenekselleşen düzenlemelerdir. Çalışanların çocuklarına yönelik
etkinlikler yine ilgi gören etkinlikler arasındadır. Örneğin, personel çocukları resim sergisi,
kuruluş içinde çeşitli kültürel etkinlikleri geliştirmek amacıyla, yarışmalar düzenlenebilir ve
başarı gösterenlere ödüller verilebilir. Konserler ve resitaller yapılabilecek etkinlikler
arasındadır.
o) İnternet Kullanımı:
Günümüzde halkla ilişkiler faaliyetlerinin yürütülmesinde önemli bir araç haline gelmiştir.
Sayfa 27
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
ö) Personelin Yönetimle İletişimleri:
Yönetimin her zaman çalışanların işletmeyi nasıl gördüklerini öğrenmeye ihtiyacı vardır. Çok
değişik yöntemlerle bu tür bir iletişimi gerçekleştirebilme imkânı oluşturulabilir. Örneğin,
işletmenin giriş kapısına ve işlek yerlerine yerleştirilecek dilek kutuları çalışanların görüş ve
önerilerini yöneticilere iletmelerine büyük oranda yardımcı olabilir
Ortaklarla İlişkiler
Çok ortaklı kuruluşlarda ortaklarla işletme arasında ilişki genellikle genel kuruldan genel
kurula kurulur. İşletme vereceği temettüden başka bir ilişki düşünmez. Ortaklar içinde en
önemli bağ üzerindeki hisse senetleridir. Oysa ortaklar halkla ilişkiler konusunda büyük bir
potansiyeldir. Bu ortaklar topluluğunu harekete geçirmek gerekir. Bu da ortaklara devamlı
bilgi aktarmakla mümkün olur ve özellikle periyodik bültenler aracılığıyla bilgi verilir.
Ürünlerin diğer rakiplerin ürünlerine karşı üstünlükleri anlatılır. Gereğinde düzenlenecek
anketlerle fikirlerine başvurulur. Böylelikle bilgilerle donatılmış ortaklar firmanın gönüllü
birer halkla ilişkiler elemanı olurlar.
Sendikalarla İlişkiler
Belirli sayıda eleman çalıştıran işletmelerde genellikle sendikaların varlığıyla karşılaşılır.
Sendikalar işçilerin ekonomik ve sosyal haklarını savunan ve koruyan kuruluşlardır. Çıkar
farklılığı nedeniyle işletme yönetimiyle sendikalar sık sık karşı karşıya gelirler. Zaman zaman
derin görüş ayrılıkları ortaya çıkar ve bazen sendika grev kararı alabilir. Bu durumda işletme
önemli zararlara girebilir. Oysa işletmenin halkla ilişkiler birimi sendikalara işletmenin
ekonomik gücü ve sosyal olanakları konusunda sürekli, düzenli, dürüst ve doğru bilgi aktarır
ve sendikanın güvenini kazanırsa sendika yönetimiyle işletme yönetimi arasında olumlu
ilişkiler kurulabilir.
Sendikaları işletmenin bir parçası olarak görmeyen, onlara bilgi verme gereği duymayan ve
sendikaları hiçe sayan firma yönetimi sık sık sosyal patlamalar ve işçi direnişleriyle karşılaşır.
Bu nedenle halkla ilişkiler uzmanlarına sendikalarla iyi ilişkiler kurma konusunda önemli
görevler düşer.
.Potansiyel Çalışanlar
Potansiyel çalışanlar bir kuruluşun bünyesine alabileceği bireylerin toplamını ifade
etmektedir. Kuruluşların rekabet şartları içerisinde varlıklarını sürdürebilmeleri için faaliyet
gösterdikleri alanlarda sürekli ve kaliteli bir biçimde ürün veya hizmet sunabilmeleri
çalışanlarına ve mevcut çalışanlarını da ellerinde tutabilmelerine bağlıdır.
Sayfa 28
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Bir kuruluşun çalışanları, muhtemelen kuruluşun faaliyette bulunduğu yerden sağlanmaktadır.
Yeni işe alımlar okullardan, kolejlerden ve üniversitelerden olabilir. Buralarda kariyer
mastırları gibi konularda verilen bilgiler önemlidir. Bu bilgiler de video ve kariyer akşamları
gösterileriyle artırılabilir, fabrikalar ziyaret edilebilir. Diğer işverenler ve sanayi kuruluşları
yeni işe başlayacak olanların kaynağı olabilir. İhtiyaç fazlası olan işçiler yeni iş kollarına
yöneltilebilirler. Potansiyel çalışanlar kuruluşun ne yaptığını ve potansiyel olarak iyi bir
işveren olduğuna inanmadıkça bir kuruluşta çalışmaları veya kuruluşun boş kadroları için
verdiği ilanlara başvurmaları mümkün değildir.
Dış Hedef Kitle
İşletmelerde halkla ilişkiler denildiğinde çoğu kez ve haklı olarak işletme dışında yer alan
gruplarla ilişkiler yani dış hedef kitle akla gelir. Bu gruplar çok sayıda olması nedeniyle halk
sözcüğü kullanılmakta ve geniş bir hedef kitleye seslenme gereği duyulmaktadır.
Tüketicilerle İlişkiler
Türk ticaret yaşamında "müşteri velinimetimizdir" deyimi boşuna söylenmemiştir. Gerçekten
bir işletme varlığını tüketicilere borçludur. Ürettiği mal ve hizmetleri tüketiciye sunar ve
onların satın almalarını bekler. Bu amaçla satışı artırma çabalarına girişir ve sık sık reklâma
başvurur. Bunlar kısa vadeli girişimlerdir. Oysa firmanın uzun dönemde sabırla uygulayacağı
bir halkla ilişkiler kampanyası tüketici zihninde bir "firma imajı" yarattığı takdirde işletmenin
tüketiciyi kazanma şansı çok yükselmektedir.
Tüketicilerle ilişkiler bazılarının savunduğu gibi sadece bir pazarlama konusu değildir.
Pazarlamada tüketici kuşkusuz önemli bir kesimidir. Tüketicide satın alma dürtüsü yaratmak
ve tüketici davranışlarını yakından izlemek pazarlama ünitesinin görevidir ancak halkla
ilişkiler bölümü de toplumun önemli kesitini oluşturan ve işletmenin çıkarlarını çok yakından
ilgilendiren tüketicilerle dirsek temasına geçmek zorundadır. Zaten tüketicilerle iyi ilişkiler
kuramayan bir firmanın toplumun diğer gruplarıyla iyi ilişkiler kurmasına olanak yoktur. Bu
nedenle çoğu kez firmalarda pazarlama bölümüyle halkla ilişkiler arasında çok sıkı bir
işbirliğinin kurulması kaçınılmazdır.
Hizmet ideolojisini benimsemiş ve tüketiciyle yakın ilişkiler kurmayı amaçlamış işletmeler
tüketiciler arasından "üye kabulü" denilen bir yöntem uygulayabilirler. Karar verme sürecine
katılmak üzere müşteri temsilcileri davet edilir. Örneğin, Belçika'da bazı şehirlerde müşteriler
kamu ulaştırmasını yöneten ulaştırma komitesine temsilci seçerler.
Halkla ilişkiler uzmanları halkın bir kesiti olan tüketicilerin kişilik yapılarına göre davranış
geliştirmenin yararına inanır ve bunu işletme personeline ve özellikle satış elemanlarına
aşılamaya çalışırlar. Bazı tüketiciler kaba ve kavgacı olup tartışmayı severler, bazıları ise
Sayfa 29
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
çekingen, kibar ya da şaşkın bir kişilik taşıyabilirler. Ayrıca yaş, cinsiyet, görgü, eğitim, statü
farklılıklarını gösterirler. İşletmede çalışanların tutum ve davranışlarını tüketiciye göre
ayarlamaları gerekir. Burada bir kaç önemli kuraldan söz edilebilir. Bunlar:
Müşteri dostça selamlanmalı ve karşılanmalıdır.
Güler yüz halkla ilişkilerin anahtarıdır. Yerinde ve zamanında güler yüz gösterilmelidir.
Müşteriyi dikkatle dinlemek gerekir. Dinlerken, çay, kahve, sigara içmek ve el kol hareketi
yapmak iyi etki bırakmaz.
Müşteri beklemeyi ve bekletilmeyi sevmez. Beklemesi gerekiyorsa. "bir dakika, bir saniye"
gibi sözlerle ilginin kesilmediğini belirtmek gerekir.
Müşteriye mümkünse adıyla hitap edilmelidir. Bir kimsenin ismi, kendisi için dünyanın en
önemli sesidir.
Müşteriye tam ve açık bilgi verilmelidir. Bu işiniz şu serviste yapılıyor demek yerine ilgili
servisin yeri tanımlanmalıdır.
Müşteriyle konuşma biçimi ve kullanılan sözcükler son derece önemlidir. Aynı düşünceyi
kaba ve nazik olmak üzere iki konuşma türüyle örneklemek olasıdır:
Kaba
Nazik
Ne istiyorsunuz
Bir emriniz mi vardı? İsteğinizi öğrenebilir miyim?
Karşıdaki servise gidin
Bu işlem karşıdaki serviste yapılıyor. Lütfen oraya başvurun.
Buralar imzalanmayacak.
Lütfen şurayı imzalar mısınız? Mevzuat böyledir.
Ödeme yapamayız
Özür dileriz, bizzat kendisi gelmeden ödeme yapamıyoruz
Kimsiniz, adınız ne?
Kiminle görüşüyorum? Adınızı bağışlar mısınız?
Müşterinin kurum içinde işi en kısa zamanda bitirilmeli ve işletmeden olumlu izlenimler,
dostça ve hoşnut düşüncelerle ayrılmalıdır.
Bayilerle İlişkiler
Bayiler kuruluşun gözü, kulağı, cephedeki askerleridir. Ürünün güzelliğinden en büyük
övünme payını üretici alır da herhalde bir aksamada ilk muhatap bayiler olur. Bayiler son
derece duyarlı ve titizdirler. İşletmeden yakın ilgi beklerler. Bu nedenle bayilerle ilişkiler son
derece önemlidir. Birçok firmanın bayileriyle yaptığı toplantılar boşa değildir.
Sayfa 30
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Satıcılarla İlişkiler
İşletme kendisine hammadde, yarı işlenmiş veya işlenmiş madde, çeşitli araç gereç, malzeme,
yiyecek ve içecek satan firmalarla her gün ilişkiler kurar. Bir işletme ekonomik olmadığı için
bir malın tüm parçasını kendisi üretemez. Yan sanayi kuruluşlarından çeşitli parçalar alır ve
bunların montajını yapar. Diğer işletmelerle de çeşitli ilişkilere girişir. Açık bir sistemi
oluşturan işletmenin aynı iş dalında diğer işletmelerle bazen yarışma, bazen anlaşma şeklinde
ilişkilere girmesi çok doğaldır. Bu ilişkilerin çoğunu satıcı firmalar oluşturur. İşletme
yönetiminin, satıcı firmalarla iyi ilişkiler kurması satın alınan malın devamlılığı, güvenilirliği
ve kalitesi açısından önem taşır.
Kamu Kuruluşlarıyla İlişkiler
İşletmenin kamu kuruluşlarıyla çok yönlü ve çeşitli konularda ilişkileri vardır. Bu ilişkilerin
uzun süreli ve sağlıklı olması için halkla ilişkiler açısından izlenmesi gereken belirli ilke ve
kurallar vardır. Bunlar:
Başta hükümet, parlamento üyeleri ve yüksek kademedeki sivil ve askeri personel olmak
üzere, yetkili grup ve kişilere, şirketin yatırımları, genel personel politikası, sosyal yardım
faaliyetleri vs. hakkında yeri geldikçe bilgi vermekte sayısız yararlar vardır. Firmanın, ülkenin
kalkınma çabalarına katkısı ve sosyal sorumluluklarını nasıl gerçekleştirdiği kamu
yöneticilerine anlatılmalıdır.
İşletme gerek kuruluşu sırasında, gerekse üretim dönemlerinde çeşitli kamu kuruluşlarıyla
ilişkilere girer. Örneğin, vergi verirken maliyeyle teşvik ve yatırım indirimleri için Devlet
Planlama Teşkilatı ve çeşitli Bakanlıklarıyla, eleman çalıştırırken Sosyal Sigortalar
Kurumuyla, ayrıca çeşitli nedenlerle Valilik, Kaymakamlık ve diğer kamu kuruluşlarıyla
sürekli ilişkiler kurulur. Kamu kuruluşları üstelik çoğu kez ağır işleyen bir bürokratik yapıya
sahiptirler. Bu katı yapıyı kırmak ve işleri hızlandırmak için bu kuruluşların yöneticileriyle iyi
ilişkiler kurulmalıdır. Örneğin, açılışlara, törenlere, yemek ve kokteyllere davet edilir, kurumu
tanıtıcı bilgiler sunulur ve böylelikle karşılıklı saygı ve sempati oluşturulur.
Eğitim Kuruluşları İle İlişkiler
İşletmelerin başta üniversiteler olmak üzere teknik ve mesleki okullarla sürekli ve düzenli
ilişkiler kurması bir halkla ilişkiler gereğidir. İşletme eğitim kuruluşlarıyla ortak olarak çeşitli
konferans, seminer ve toplantılar düzenleyerek topluma kendisini tanıtma ve varlığını
hatırlatma fırsatı bulur. Örneğin, çevre kirliliği üzerinde üniversiteyle birlikte düzenlenecek
bir seminere toplum sıcak bakacak, işletme sosyal sorumluluğunu halka anlatma şansı elde
edecektir. Kaldı ki bu programlardan hareket ederek daha somut eylemlere girişilebilir ve
Sayfa 31
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
böyle bir davranış halkın destek ve sempatisine yol açar. İşletme eğitim kuruluşlarıyla
kurduğu ilişkiler sonucu yetişmiş insan gücü sağlama şansını da elde eder.
Öğrencilere burs verme, özürlü kişilerin eğitimine yardımcı olma, öğrencilere işletme içi
geziler düzenleme, bir okul açma ya da bir okulun açılmasına katkıda bulunmak birer halkla
ilişkiler hizmetidir ve işletmenin sosyal sorumluluğunun bir görüntüsüdür. Örneğin,
azgelişmiş bir yörede okul açan firma o bölge insanının gönlünü kazanma fırsatını yakalar.
Üstelik o binanın kapısına yazılan firmanın adı bina ayakta durduğu sürece saygıyla
anılacaktır. Öte yandan, okullar arası müzik, resim, kompozisyon yarışmaları düzenleyerek bu
tür etkinliklerde başarı gösterenlere ödüller verilebilir.
İşletmeler üniversitelerle işbirliği kurarak çeşitli alanlarda teknolojik ve yönetsel yenilikleri
yakından izleyebilirler. Öğretim üyeleri ve öğrenciler gelecekte kamuoyu oluşturmak
açısından işletmenin hedef kitle yelpazesi içinde önemli bir yer alırlar.
Meslek Örgütleriyle İlişkiler
Her işletme bulunduğu iş dalına göre çeşitli meslek örgütlerine üye olur veya olmalıdır.
Birçok sorunun çözümünde bu tür kuruluşlar yardımcı olur. Örneğin, Ticaret ve Sanayi Odası,
Barolar, İhracatçı Birlikler, Ziraat, Mühendislik, Eczacılık, Esnaf ve Küçük Sanatkârlar
Birliği, Borsalar gibi örgütlerin ilgili olanlarıyla çok sık ve sıkı ilişkiler kurulmalıdır. Günü
geldiğinde bu örgütler ilgili firmaların çıkarlarını savunacak bir baskı grubu oluşturabilirler. O
nedenle, firma en azından kendi çıkarlarını düşünerek bu mesleki örgütlere üye olmalı ve
onlarla iyi ilişkiler kurmalıdır.
Finansal Kuruluşlarla İlişkiler
İşletmeler her zaman kendi öz kaynaklarıyla yeterli sermaye sağlayamazlar. Özellikle önemli
yatırım ve girişimler söz konusu olduğunda dış kaynaklara açılmak, bir başka deyişle yabancı
sermaye aramak zorunda kalabilirler. Gelecekte dış kaynaklara başvurma gereğini önceden
hesaplayarak bu tür kuruluşlarla iyi bir diyalog kurmak son derece yararlı sonuçlar getirir.
Banka, sigorta şirketleri ve yatırım ortaklıkları gibi finansal kuruluşlarla iyi ve güvenilir
ilişkiler kurmuş bir firma yabancı sermayeye gereksinme duyduğu zaman istediği krediyi elde
etmekte pek zorlanmaz.
Özellikle bankalar için, firmanın taşınmaz mal varlıkları kadar o firmanın iyi bir üne ve
saygınlığa sahip olması da önem taşır. Firma, sadece büyüme aşamasında değil, parasal ve
ekonomik darboğazlarla karşılaştığında, yanında kendisini destekleyen ve kredi musluklarım
kolaylıkla açan bir banka bulabilir. Bu katkı ve destek firmanın finansal kuruluşlarla daha
önce kurduğu olumlu halkla ilişkiler politikasının bir sonucudur.
Sayfa 32
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Çevreyle İlişkiler
Her işletmenin içinde bulunduğu bir yakın, bir de uzak çevresi vardır. Yakın çevre, işletmenin
kurulduğu yeri çevreleyen diğer işletmeler, komşu kuruluşlar ve diğer kişilerden oluşur.
İşletme özellikle yakın çevresiyle iyi ilişkiler kurmak zorundadır. İşletme kabuğuna çekilerek
çevreden kopuk yaşayamaz. Yakın çevreyle işbirliği her zaman kurulabilir. Örneğin; yol, su,
elektrik, kanalizasyon gibi ortak sorunlar ortak çabalarla giderilebilir. Firma gaz, sıvı ve katı
atıklarıyla yakın çevresine, semt sakinlerine zarar vermekten kaçınmalıdır. Çevre sakinlerinin
görüş, düşünce, öneri ve dilekleri dinlenmeli, onlara firma konusunda bilgi vermekten ve
onlarla işbirliği kurmaktan kaçınılmamalıdır. Yakın çevrede olumlu bir yörünge yaratılan,
güven ve sempati kazanan bir firma halkla ilişkilerde önemli bir amacı gerçekleştirmiş olur.
Firma; sanat ve kültür çevresiyle, sportif kuruluşlarla, sağlık kurumlarıyla ve çeşitli sosyal
kuruluşlarla ilişkiler kurmalıdır. Örneğin, bir kültür araştırması veya yarışması düzenlenebilir,
işletme adına spor dallarından bir veya bir kaçında takım kurulabilir, firmanın adı bu yolla
kamuoyuna duyurulur. Ayrıca sağlık ocakları, hastaneler, klinikler, kreşler açabilir ya da
açılmasına katkıda bulunabilir, çeşitli derneklere, vakıflara, depremzedelere ve beklenmedik
doğal felakete uğrayanlara yardımcı olabilir, daha doğrusu olmalıdır.
Dağıtımcılar
Dağıtımcılar üreticiyle tüketici arasında köprü görevi gören büyük miktarlardaki malları
ellerinde bulunduran müteşebbislerdir. Kuruluşların faaliyet alanlarına göre dağıtımcıların
sayısı ve çeşidi de farklı olacaktır. Dağıtımcılar; toptancıları, süpermarket ve zincir
mağazalarını, dükkân sahiplerini, indirimli satış yapan mağazaları, kredi işlerini düzenleyen
satış personelini, doğrudan satış yapan kimseleri, ihracat ve ithalatçılar gibi grupları ihtiva
etmektedir.
Tedarikçiler ve Hizmet Sağlayanlar
Bu grupta yer alan tedarikçiler içerisinde hammaddeleri sağlayanlar, eleman kaynakları,
paketlemeciler, yakıt ve taşıma hizmetlerini sağlayanlar yer almaktadır. Hizmet sağlayanlar
arasında da reklâm, halkla ilişkiler, mali ve hukuk işleri gibi profesyonel hizmet verenler,
kamu hizmeti verenler, eğitim ve danışmanlık kuruluşları, araştırma birimleri ve mesleki
birlikler yer almaktadır. Bu hedef gruplarla iletişim kuruluş dışına yönelik olarak hazırlanan
dergilerle, çalışma yerlerine yapılacak gezilerle, seminerlerle, video ve diğer iletişim araç ve
yöntemleriyle sağlanabilir. Bu kuruluşlarla iyi ilişkilerin kurulması alınan mal veya hizmetin
devamlılığı, güvenilirliği ve kalitesi açısından önem taşımaktadır.
Sayfa 33
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Kanaat Liderleri
Açıkladıkları olumlu veya olumsuz görüşlerle insanları kuruluş hakkında etkileyebilen
aileden, akademisyenlere, politikacılara, yazarlara, gazetecilere, din adamlarına kadar uzanan
değişik meslek ve konumlarda olan insanların oluşturduğu bir gruptur.
Özellikle az gelişmiş ülkelerde kanaat liderleri aracılığıyla topluma ulaşmak, kişileri tek tek
aydınlatmaktan çok daha kolay, çok daha etkili ve çabuk sonuç veren bir yöntemdir ancak
kanaat liderlerinden yararlanmak bu kişilerin statülerini daha da güçlendirecektir. Halkla
haberleşmede ve onları yönlendirmede kanaat liderlerinden yararlanma, iletişim açısından da
sorun oluşturabilir. Bu kişiler yönetimden kendilerine aktarılan tüm mesaj ve bilgileri
kendilerine göre bir süzgeçten geçirdikten sonra tabana iletmektedirler. Kendilerini
ilgilendiren, kendi beklentilerine ters düşen mesajlar ya değiştirilmekte ya da
engellenmektedir. Bu da doğru bilginin nitelik değiştirmesi demektir. Kanaat liderleri ancak
kendi statü ve konumlarını güçlendirdiği takdirde aracılık yapmaktadırlar..
. Hedef Kitleyi Belirlemenin Sebepleri
Bugün artık işletmeler reklâm ve halkla ilişkiler faaliyetlerini gerçekleştirirken hedef
kitlelerini oluşturan kişi ya da kuruluşları neredeyse birer birer belirleyip onların özelliklerini,
istek ve beklentilerini detaylı bir biçimde belirlemek zorunda kalmışlardır
Hedef kitlelerin belirlenmesinin kuruma sağlayacağı çeşitli üstünlükleri vardır. Bu üstünlükler
şunlardır:
 Kampanya ile ilgili bütün gruplar önceden saptanır.
 Bütçe ve kaynak kullanımında önceliğin belirlenmesi sağlanır.
 İletişim araç ve tekniklerinin seçimi yapılır.
 İletilerin etkili biçimde hazırlanması sağlanır.
Halkla ilişkiler çalışmalarında hedef olarak tanımlanan kitlelerin özelliklerinin, eğilimlerinin
ve düşüncelerinin çok iyi bilinmesi gerekir, Aksi takdirde bu kitlelere yönelik iletilerin ve
bunları kitlelere iletecek iletişim araçlarının, yani medyanın isabetli bir şekilde saptanması
mümkün olmaz.
Hedef Kitleleri Belirlememenin Sonuçları
Kuruluşların hedef gruplarını belirlememeleri halinde ise
 Çok fazla hedef kitleye ulaşma çabasında mali kaynak ve çabalar rasgele dağıtılacaktır.
 Aynı mesaj, farklı gruptaki insanlara uygun olup olmadığına bakılmaksızın verilecektir.
 Çalışma saatleri, materyaller ve ekipmanın en etkin biçimde kullanımını sağlamak için
gereken çalışmalar yapılamayacaktır.
Sayfa 34
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 istenen hedeflere ulaşılamayacaktır.
 Yönetim veya müşteri, sonuçtan memnun olmayacak ve halkla ilişkiler uygulayıcısının
yetersiz olduğunu, gereksiz yere para harcadığını düşünecek, halkla ilişkiler danışmanı
işini veya yaptığı anlaşmayı kaybedebilecektir.
Kurum tarafından yanlış kişilere, yanlış biçimde gönderilen ileti; zaman, para ve çaba kaybına
yol açacaktır. Bu kaybın yaşanmaması için hedef kitlelerin önceden belirlenmesi gerekir. Bu,
bir kampanyanın en önemli adımıdır.
Halkla ilişkilerde hedef kitle ve öncelik sırası belirlenmedikçe uygun iletilerin ve araçların
seçilebilmesi olanaksızdır çünkü hedef kitlelerden birine en etkili biçimde basılı araçlarla
ulaşılabilirken diğeri için sergiler ya da gösterilerle ulaşılabilmektedir.
Araştırma, halkla ilişkiler programının üzerinde çalışılacağı alanı belirleyen bir çalışmadır.
Hedef hakkında hiçbir şey bilinmeden yola çıkılan bir halkla ilişkiler kampanyası dağınık
bölük pörçük çabalar yığınından başka bir şey değildir. Halkla ilişkiler çalışmasında hedef
aldığımız kitlenin özellikleri, eğilimleri, görüş ve düşünceleri bilinmedikçe hazırlanacak
program, giyecek insanı görmeden çalışan terzinin diktiği elbiseye benzer, bol veya dar gelir.
Bir sosyal araştırmada göz önünde tutulacak ilk önemli konu, sorunu belirli olarak ortaya
koymaktır. Bir başka deyişle, bu araştırmadan ne beklediğimizi önceden bilmek zorundayız.
Bilgi toplama ve değerlendirme, yönetim fonksiyonlarında görev alan tüm yönetici ve
planlamacıların ortak görevidir. Örgüt içi veya örgüt dışında oluşan ancak örgütün çalışmasını
etkileyebilecek tüm çevresel gelişmelerden haberdar olmak, görevin yapılmasını
kolaylaştıracak, hızlandıracak mahiyette bilgilere ulaşmak müşterek çalışmanın doğasında
vardır. Bilgi olmadan problem çözülmez ve çözüm yollarına ulaşılamaz ve plan geliştirilemez.
Bilgi toplamak devamlı bir faaliyettir. Zamanımızda geçmişe ait ve mevcut duruma ait
bilgilere ulaşmak artık çok zor değildir. En uzaktaki bilgi, bilgisayarımızın tuşları kadar
yakındır. Günümüzde çeşitli şekillerde bilgi toplamak mümkündür. Bu yöntemlerden en temel
olanları; kaynak taraması, soruşturma ve ankettir.
Kaynak taraması; işletme ve çevresiyle ilgili olarak görsel ve yazılı medyada çeşitli haberlerin
taranması; işletmeye gelen yazı, şikâyet ve önerilerle yapılan görüşmelerden elde edilen
sonuçların toplanmasını içerir. Soruşturma yöntemi ise halkla ilişkiler uzmanlarının ilgili
kişilerle yüz yüze görüşme yapması ve belirli konularda bilgi alması demektir ancak kişisel
görüşmeler hem zor hem de zaman alıcıdır. Bu nedenle rasgele, bölgesel ya da kota
örneklemesine gidilerek o grubu temsil edebilecek kişilerle ilişki kurulmaya çalışılır. Anket
yönteminde ise halkla ilişkiler uzmanları tarafından, ayrıntılı bilgi edinilmesi amacıyla soru
dizisi hazırlanır. Elde edilen sonuçlar istatistiksel yöntemlere göre değerlendirilir ve
Sayfa 35
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
yorumlanır. Anket genellikle yazılı olarak yapılır. Burada sorular kapalı veya açık uçlu
hazırlanabilir. Birincisinde soruların yanıtları verilir ve seçim yapılması istenir. İkincisinde ise
karşı tarafa yanıtlama özgürlüğü verilir.
Hedef kitlenin eğitimi gelenek, alışkanlık, görüş, inanç ve tüm yöresel özelliklerinin iyi
bilinmesi amacıyla yapılacak araştırmalar; Çevreyi İzleme Amaçlı Araştırmalar, İmaj
Araştırmaları, İletişim Araştırmaları, Sosyal Sorumlulukla ilgili Araştırmalar olarak
sıralanabilir. Bunları tek tek ele aldığımızda;
Çevreyi İzleme Amaçlı Araştırmalar
Kurum üzerinde etkili olabilecek sosyal olayları ve kurumun çevresini oluşturan
kamuoyundaki eğilimleri gözlemek amacıyla yapılan araştırmalardır. Kurumun faaliyetlerini
ya da imajını olumsuz yönde etkileyebilecek her türlü gelişmenin izlenmesi, olumsuz sonuçlar
daha ortaya çıkmadan düzeltici tedbirlerin alınması konusunda yöneticilerin uyarılmasını
amaçlayan bu araştırmada kota örneklemesi, içerik çözümlemesi ve kamuoyu oluşturucu
kişilerle yüz yüze görüşmeler gibi yöntemlere başvurulmaktadır.
. İmaj Araştırması
İmaj araştırmaları iç ve dış çevrelerin kurumla ilgili düşüncelerini, kurumun halkla ilişkiler
faaliyetleri konusunda ne düşündüklerini ortaya koymak, böylelikle gelecekte neler yapılması
gerektiğine ilişkin ipuçları elde edebilmek amacıyla yapılmaktadır.
İmaj araştırmalarında ilk adım kurumun iç çevrelerini (çalışanlarını) ve dış çevrelerini
(müşteriler, bayiler, ham madde sağlayanlar, ortaklar vb.) önem derecelerine göre
sınıflandırarak sıralamaktır. Bunu yapabilmek için kurumun önemli yöneticileriyle yüz yüze
görüşmeler yapmak gerekir. Söz gelişi, bir eğitim kurumu için dış çevreleri; önem sırasına
göre öğrenciler, veliler, kurumun bağlı bulunduğu diğer kuruluşlar olarak sıralayabiliriz. İmaj
araştırmalarında ikinci safha ise bu kitlelerin kurumu nasıl gördüklerinin, kurumla ilgili
düşüncelerinin öğrenilmesidir.
. İletişim Araştırmaları
İletişim araştırmaları, kurumun iç ve dış iletişim amacıyla kullandığı araçların etkinliğini
tespit etmek amacıyla yapılan araştırmalardır. Bu araştırmada genellikle üç yönteme
başvurulur:
Sayfa 36
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Okuyucu Araştırması
Kurum gazetesi, bülteni veya yıllık raporlar gibi belirli yayınların kaç kişi tarafından
okunduğunu veya verilen mesajların kaç kişi tarafından okunduğunu veya verilen mesajların
kaç kişi tarafından hatırlandığını tespit etmeye yönelik araştırmalardır.
İçerik Çözümlemesi
Kitle iletişim araçlarının kurumla ilgili haberlere ne kadar ve hangi içerikle yer verdiklerini
ortaya koyar. Örneğin x gazetesi veya y televizyon kanalı a firması ile ilgili haberlere ne
kadar yer vermektedir ve hangi konuları ele almaktadır gibi…
Okunabilirlik Araştırması
Kurum yayınlarının kolay okunabilirliğini ortaya koymak için yapılan araştırmalardır.
Kolay okunabilirliği sağlamak için:
Bir haberi ya da kurumla ilgili bir yazıyı daha anlaşılır ve daha kolay okunur yapan şey nedir?
Bunun için bir formül geliştirilebilir mi? Kimi yabancı dillerde geliştirilmiş bazı okunabilirlik
ve anlaşılabilirlik formüllerinden söz etmek mümkündür.
Özellikle Alman dilbilimcilere göre de cümleler kelime sayısına göre üç anlaşılırlık
kategorisinde sıralanmaktadır. Buna göre 1-13 arasında kelimeli cümleler “çok kolay
anlaşılan”, 14-18 kelimeli cümleler “kolay anlaşılan” ve 19-25 kelimeli cümleler de “kolay
anlaşılan” cümleler olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımlama da yine daha az kelimeden oluşan
cümlelerin daha kolay anlaşılan cümleler olduğuna işaret etmektedir.
Sosyal Sorumlulukla İlgili Araştırmalar
Kurumun sosyal sorumluluklarıyla ilgili araştırmalar o kurumun kamu yararına yaptığı
faaliyetlerin toplum tarafından nasıl karşılandığını, toplum tarafından yeterli bulunup
bulunmadığını öğrenmeye yönelik araştırmalardır. Firmaların sportif ve sanatsal faaliyetleri
finansal yönden desteklemeleri (sponsorluk faaliyetleri), çevreyi ve tarihi eserleri koruma
çabaları, çalışanların iş güvenliği için aldıkları tedbirler, eğitim ve kültür faaliyetleri, yol,
köprü, yurt, hastane, yaşlılar evi, kreş gibi toplumun refahını yükseltici yatırımlar bu
kapsamda çalışmalardır
Sayfa 37
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
3.HALKLA İLİŞKİLERDE GÖRSEL VE TEKNOLOJİK ARAÇLAR
1. PROJEKSİYON CİHAZI
Bilgisayardaki görüntü ve yazıları büyüterek projeksiyon perdesine yansıtan cihaza
projeksiyon cihazı denir. Teknolojinin sürekli olarak gelişmesi sonucunda slayt gösterileri ve
tepegözlerin yerini bilgisayarlarla uyumlu çalışmasından dolayı projeksiyon cihazları almıştır.
Bunun yanında dijital görüntü teknolojilerinin hayatımıza her geçen gün daha fazla girmesi,
projeksiyon cihazlarını sadece konferans salonlarının ender bulunan pahalı cihazları olmaktan
çıkarmış, özellikle günümüzde bu cihazlar, büyük ekran gereken her alanda karşımıza
çıkmaktadır. Bu konuda çeşitli firmalar sürekli yeni modeller ortaya çıkarmakta ve geniş
alanlarda kullanımı için çalışmalar yapmaktadır. Bunlara ait yeni modellerde hem data hem de
video uyumlu, evde ya da benzeri küçük mekânlarda kullanılmak üzere tasarlanmış oldukça
kullanışlı ve pratik olanlar da vardır.
Projeksiyon Cihazı Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Projeksiyon cihazı veya projektörü kullanırken birtakım özelliklere dikkat edilmesi gerekir.
Çünkü görüntünün ve yazının anlaşılır ve istenilen özellikte olması yapılan çalışmanın
etkinliği için çok önemlidir. Hazırlanan çalışmanın etkili ve anlaşılır olması kullanılacak olan
projeksiyon cihazının teknik özelliklerinin iyi olması ve sağlıklı çalışmasına bağlıdır.
Projeksiyon cihazı kullanırken sırasıyla yapmamız gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz.
Cihazın elektrik kablosu, yan panelde bulunan yuvaya takılmalı, 0-1 düğmesi 1 konumuna
getirilmeli, kumanda veya cihaz üzerindeki panelde bulunan STAND BY tuşuna basılarak
cihaz çalıştırılmalıdır. Bağlantılar doğru bir şekilde yapıldıktan sonra cihaz üzerindeki
“INPUT” tuşuna veya kumanda üzerindeki “RGB” ve “VIDEO” tuşlarına basılarak bilgisayar
veya video kaynağındaki görüntüler elde edilebilmektedir. Kumanda üzerindeki RGB tuşu,
bilgisayar görüntüsünü elde etmek için kullanılır. VIDEO tuşuna basarak video, s-video veya
komponent video girişlerindeki kaynaklardan görüntü elde edilebilir.
 Cihazın yan taraflarında bulunan yükseltme butonlarına basılı tutularak her iki ayağı da
yükseltilebilir. Yükseltme işlemini yaparken her iki ayağı da aynı seviyede yükseltmek ve
cihazın her iki yanından tutmak gerekir
 Aşırı nemin, tozun, sigara dumanının cihazın optik aksamına zarar vereceği unutulmamalı,
havalandırması yeterli olmayan, aşırı tozlu ya da nemli ortamlarda projeksiyon cihazı
kullanılmamalıdır. Cihazın etrafında en az 50 cm boş alan bırakılarak yeterli hava
akımının oluşması sağlanmalıdır.
Sayfa 38
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 Satın alınan cihazı kullanmadan önce kutudan çıkan kullanımla ilgili kitapçıklar ve CD
içerikleri dikkatle incelenmelidir. Deneme yanılma yöntemiyle cihaz kullanılmaya
çalışılmamalıdır.
 Projeksiyon cihazlarının lensinden göze zarar verecek kadar kuvvetli ışık çıktığı
unutulmamalıdır. Bu nedenle çalışırken cihaza yaklaşıp ışığa direkt bakılmamalıdır.
 Projeksiyon cihazını kullanırken lens kapağı açık tutulmalı, kullanılmadığı zamanlarda ise
kapak kapalı olmalıdır.
 Çalışan bir projeksiyon cihazı, lambası nedeniyle aşırı ısınır ve havalandırmaya ihtiyaç
duyar. Tamamını ya da bir kısmını örtü ya da başka bir şekilde örterek, kapatarak hava
almasını engellerseniz cihazınız aşırı ısınacak ve zarar görecektir.
 Kullanılan yerde voltaj problemi yaşanıyorsa cihaz standby durumunda bırakılmamalıdır.
Kullanılmadığı zamanlarda fişten çekilmelidir. Çünkü voltaj hareketleri cihaza zarar
verebilir. Düzenli bir şebeke gerilimi yoksa kesintisiz güç kaynağı ya da voltaj dengeleyici
kullanılmalıdır
 Cihazınızın içinde ya da üzerinde kullanıcının yapabileceği bir temizlik ya da onarım
önerilmemektedir. Cihazın açılması ve yeniden toplanması durumunda parçaların doğru
ve eksiksiz toplanamadığı ve bu nedenle cihazlarda kalıcı hasarlar oluştuğu, hatta elektrik
kaçakları nedeniyle kullanıcılar için risk oluştuğu unutulmamalıdır
 Projeksiyon cihazı düz bir zemin üzerinde çalıştırılmalıdır. Cihazın yatay ve dikey eğim
sınırları vardır. Bu sınırların dışında yapılacak ayarlamalar cihaza zarar verebilir. Genelde
sola sağa + - 10, yukarı aşağı + - 15 dereceden fazla eğilmesi önerilmez.
 Cihazın çalışma şekli değiştirilmemelidir. Yatay tasarlanmış bir cihazın dikey
kullanılması lamba ya da başka bir üniteye zarar verebilir
 Cihazınızı kapattığınızda fanlar bir süre daha çalışmaya devam edecektir. Bu süre bitene
kadar cihazınızı taşımayınız, elektrik bağlantısını kesmeyiniz.
 Cihazın ıslanması durumunda, fişten çekiniz ve servisi arayınız. Fişten çıkartırken
kablodan tutarak asılmayınız. Kablonuza ya da elektrik prizine zarar verebilirsiniz. Kısa
devreye neden olabilirsiniz.
Projeksiyon Cihazının Bilgisayar ve Diğer Araçlara Bağlanması
Kutudan çıkan VGA kablosunun bir ucunu bilgisayarınızın arkasında monitörü bağladığınız
yere, diğer ucunu da projektör üzerinde bağlantı yerine yerleştiriniz. Yaptığınız bu işlem
bilgisayar görüntünüzü projeksiyon cihazına aktarmanız için yeterli olacaktır. Kumanda
üzerinde yer alan mouse özelliklerini kullanmak istiyorsanız USB kablosu ile projeksiyonu
bilgisayara bağlayınız. Bilgisayardan çıkan sesi projeksiyon cihazınızın (varsa) ses
düzeninden duymak istiyorsanız, bilgisayar ile projeksiyon arasında ses bağlantısı kurunuz.
Projeksiyon cihazının INPUT, SOURCE tuşları yardımıyla bilgisayar bağlantısını seçiniz.
Sayfa 39
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Görüntü projeksiyon cihazınızdan geliyor ama bilgisayarınızın monitöründen de aynı anda
seyretmek istiyorsanız, monitörünüzü (varsa) projeksiyonun arkasında yer alan VGA OUT
konnektörüne bağlayınız.
Projeksiyonunuzda VGA OUT yoksa VIDEO SPLITTER ile görüntünüzü birden fazla
projeksiyona ya da monitöre çoğaltabilirsiniz.
Projeksiyon Cihazını Dizüstü Taşınabilir Bilgisayara Bağlanması
Kutudan çıkan VGA kablosunun bir ucunu bilgisayarınızın arkasında monitör çıkışına, diğer
ucunu da projektör üzerinde bağlantı yerine yerleştiriniz. Kumanda üzerinde yer alan mouse
özelliklerini kullanmak istiyorsanız USB kablosu ile projeksiyonu bilgisayara bağlayınız.
Bilgisayardan çıkan sesi projeksiyon cihazınızın (varsa) ses düzeninden duymak istiyorsanız,
bilgisayar ile projeksiyon arasında ses bağlantısı kurunuz.
Taşınabilir bilgisayarların büyük bir çoğunluğu direkt olarak dışarı görüntü aktarmaz.
Görüntünün projeksiyon cihazından alınabilmesi için FN tuşu ile birlikte tanımlı olan bir tuşa
basmanız gereklidir. Bu tuş dizüstü bilgisayar markasına ve modeline göre farklı olabilir. F
tuşlarına baktığınızda CRT/LCD yazısı ya da şekillerle monitörü ifade eden bir tuş olduğunu
göreceksiniz (genelde bu tuş F3 ya da F5 olarak kullanılıyor).
FN tuşu ile bu tuşa bir kez bastığınızda görüntü hem bilgisayar ekranında hem de
projeksiyonda aynı anda görülür. Bir kez daha bastığınızda görüntü sadece projeksiyonda
görülür. Eğer video oynatıyorsanız görüntünün sadece projeksiyonda olmasını sağlayınız, aksi
durumda ekranda oynayan videonun projeksiyonda siyah boş bir kutu olarak yer aldığını
göreceksiniz. Bunun nedeni bilgisayarınızın ekran kartının aynı görüntüyü iki farklı yerde
veremiyor olmasıdı
Video Kaynağını Projeksiyon Cihazına Bağlamak
Lale jaklı video, S-video, DVI, component video gibi kablolarla video bağlantısı
sağlayabilirsiniz. Örneğin sarı, kırmızı, beyaz olan lale jaklı video kablosu ile hem görüntüyü
(sarı) hem de sesi (kırmızı ve beyaz) projeksiyona aktarmış olursunuz (composit video).
Component video normal ayarında 16:9 görüntü oranı veren tek video çıkışıdır (mavi, yeşil,
kırmızı). Uydu alıcınız varsa projeksiyon cihazınıza direkt bağlantı yapabilir ve yayınları
seyredebilirsiniz. Televizyon yayınınız kablo TV ya da antenle elde edilen bir TV yayını ise
TV BOX almanız gerekecektir.
Birden fazla görüntü kaynağını projeksiyon cihazınıza bağlayabilir ve kumanda üzerinde yer
alan tuşlar yardımıyla istediğinizi seçebilirsiniz. Bazı projeksiyonlar Picture in Picture
özelliğine sahiptir ve bir görüntü seyredilirken diğer görüntünün daha küçük izlenebilmesini
Sayfa 40
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
olanak verir. Bu uygulama genelde bilgisayar bağlantısı sırasında video görüntüsünü de
izlemek için ayarlanmıştır.
Projeksiyon Cihazı Yer Seçimi
Projeksiyonunuzu 4 farklı şekilde kullanabilirsiniz.
Sehpa Üzerinde Önden Projeksiyon
Tavana Asarak Önden Projeksiyon
Uygun bir tavan montaj kiti kullanmanız gerekir. Aksi durumda cihazınız düşebilir, aşırı
ısınabilir,zarar görebilir. Unutmayın cihaz tavana ters asılacaktır.
Tavana Asarak Ters Projeksiyon
Ters projeksiyon uygulamaları arkadan aldığı görüntüyü ters tarafından verebilen özel
yüzeylerle yapılır. Bu yüzeyler kumaş ya da ters projeksiyon ekranı olabilir.
Sehpa Üzerinden Ters Projeksiyon
Tüm bu uygulamalar için görüntünün yukarıdan aşağıya ya da soldan sağa çevrilmesini
sağlayan seçeneklere ihtiyaç duyabilirsiniz. Projeksiyon cihazı menülerinde bu seçenekler
vardır. Örneğin projeksiyon cihazları tavana ters olarak asılır ve görüntü doğal olarak baş
aşağı oluşur. Bunu düzeltmek için menüyü kullanmanız gerekecektir. Tavana asıp ters
projeksiyon ekranı kullanırsanız, hem yukarıdan aşağı hem de soldan sağa ters görüntü
oluştuğunu göreceksiniz. Bunu düzeltmek için yine menüde seçenekler bulacaksınız.
Görüntünün Perde ya da Ters Projeksiyon Ekranına Yerleştirilmesi
Cihazınızın üzerinde görüntüyü büyütmek ya da küçültmek için kullanacağınız ZOOM ayarı
vardır. Bu ayarı açıp kapatarak görüntü boyutunu değiştirebilirsiniz.
Zoom ayarını değiştirdiğinizde netliğin bozulduğunu farkedeceksiniz. Bunu düzeltmek için
FOCUS ayarını kullanmanız gerekir. ZOOM ve FOCUS ayarlarının lensin hemen üzerinde
yan yana olduğunu göreceksiniz.
Bazı projeksiyon cihazlarında kumanda ile ayarlanabilir ZOOM ve FOCUS olmakla birlikte
bu özellik daha çok gelişmiş konferans odası cihazlarında kullanılmaktadır. Projeksiyon
cihazınızın perde ya da ters projeksiyon ekranına olan uzaklığı da görüntü boyutunu direkt
etkileyen bir faktördür. Mesafe arttıkça görüntü büyüyecektir. Genelde üreticiler tarafından
kitapçıklarda ve internet sitelerinde mesafeye göre oluşacak minimum ve maksimum boyutlar
verilmektedir.
Sayfa 41
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Cihazınızın menüsünde bulunan seçenekler ya da üzerinde yer alan butonlarla görüntünün
sağa sola, yukarı aşağı kaydırılmasını sağlayabilirsiniz.
Projeksiyon cihazınızın ayaklarını kaldırdığınız ya da öne doğru eğim verdiğiniz zaman
görüntünün alt ve üst noktalarının eşit olmadığını bir tarafın daraldığını göreceksiniz. Bu
bozuklukları gidermek için KEYSTONE özelliğini kullanmanız gerekir.
Cihazlar genelde dikey bozuklukların düzeltmelerini yapabilir. Bazı projeksiyon cihazları ise
hem yatay hem de dikey bozuklukları giderebilir.
Projeksiyon Kullanım Modları ve Diğer Ayarlamalar
Markasına ve modeline göre farklılık gösteren menülerde birçok seçenek tanımlıdır.
Bunlardan bir tanesi de projeksiyon kullanım modunu belirler; sinema modu, sunum modu
gibi. Bu modları seçtiğinizde görüntünün renk tonlarının ve parlaklığının değiştiğini
göreceksiniz. Bulunduğunuz ortama göre istediğiniz modu kullanabilirsiniz. En önemlisi
EKONOMİ ya da SESSİZ mod olarak adlandırılan düşük lamba sarfiyatı modudur. Bu mod
kullanıldığında lamba ömrünün yaklaşık 1/4 oranında uzaması sağlanacaktır
Renk Isısı
Renklerin görünümünü değiştiren önemli bir ayardır. Mavimsi beyaz tonlardan (T1),
kırmızımsı beyaz tonlara (T4) kadar kademeli ayar yapılabilir. Çeşitli amaçlarla kullanımlarda
beyaz kabul edilen birçok renk tonu vardır. Renk sıcaklığı bu beyaz tonunu değiştirir.
Parlaklık
Siyah alanların siyahlığını kaybetmeden detayları gösterecek kadar aydınlık olması gereklidir.
Parlaklık değeri buna göre ayarlanmalıdır. Düşük olması durumunda detaylar kaybolacak,
yüksek olması durumunda ise siyah renk griye dönecektir.
Kontrast
Görüntüde yer alan aydınlık ve karanlık alanların arasındaki farkı ayarlar. Düşük kontrast
parlak bir beyazın yanında siyah bir görüntü elde etmenize izin vermeyecektir. Gereğinden
fazla artırılmış kontrast değeri ise tüm renklerin olduğundan farklı olmasını sağlayacaktır.
Menüde yer alan kontrast seçeneğini artırıp azaltarak sonuçlarını görebilirsiniz.
Renk Tonu
Değer ne kadar yükselirse renkler o kadar yeşilleşir, ne kadar düşükse o kadar kırmızılaşır.
Projeksiyon Cihazının Temizlik ve Bakımı
Sayfa 42
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
LCD projeksiyonların tümünde toz filtresi vardır. DLP projeksiyonlar ise kapalı bir sistem
olduğundan toz filtresine ihtiyaç duymaz. Günümüzde bazı DLP modellerde ekstra koruma
sağlamak için toz filtreleri kullanılmaktadır. Bu filtre cihaz havalandırılırken toz girişini
minimum düzeyde tutmayı sağlar. Toz filtresinin önerilen aralıklarla temizlenmesi gereklidir.
Aksi durumlarda filtre üzerinde biriken toz hava girişini azaltacak ve cihaz aşırı ısınacaktır.
Aşırı ısınma sonunda lamba çok kısa sürede gücünü yitirebilirpatlayabilir, cihazın başka bir
ünitesi hasar görebilir. Toz filtresini yerinden çıkartınız.
Kasanın Temizliği
Toz temizliği yaparken ilk olarak basınçlı hava ile tozun istenmeyen yüzeylerden atılmasını
gerekir. Bu şekilde bir temizlik imkânınız yoksa sadece yüzeyleri silerek temizlik
yapabilirsiniz. Projeksiyon kasası üzerinde biriken tozları temizlemek isterseniz kesinlikle
alkol, benzin, tiner gibi kimyasal içeren bir madde kullanmayınız.
Lens Temizliği
Projeksiyon cihazlarının bir kısmı lensin üzerinde biriken tozları silmeniz için, size özel bir
bez hediye eder. Bu bez lensinizi çizmeden temizlemenizi sağlayacaktır. Kâğıt mendil ya da
benzeri bir temizlik maddesi ile lens toz temizliği yapmanız önerilmemektedir. Elinizde
uygun bir bez yoksa gözlük camlarını silmek için kullanılan bezleri de kullanabilirsiniz.
Lensler için özel temizlik kitleri de satılmaktadır. Bunlardan da faydalanabilirsiniz. Deterjan
ya da benzeri bir sıvı kullanmanız durumunda lens üzerinde kalıcı izler oluşabilir.
Projeksiyon Perdeleri
Uygun Perde Boyutunun Belirlenmesi
Uygun perde boyutuna karar verirken salon yapısı, dinleyici sayısı ve oturma düzeni oldukça
önem kazanmaktadır. Perdenizin boyutunu belirlerken şu ölçülere dikkat etmeniz seçim
ön sırada oturan dinleyicinin perdeye olan uzaklığı perdenin görüntü alanının yüksekliğinin 2
katı olması gereklidir.
Perde Türleri
Projeksiyon perdelerini taşınabilir ve sabit perdeler olarak ikiye ayırabiliriz.
Taşınabilir Perdeleri
Taşınabilir perdeleri Tripod ve Fast-Fold perdeler olarak iki ayrı grupta inceleyebiliriz.
Sayfa 43
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Tripod Perdeler
Tripod perdeler azami 244 x 244 cm boyutlarına kadar üretilmekte ve pratik kullanımları ile
sürekli farklı ve küçük alanlarda sunum yapanlar için ideal bir çözüm sunmaktadır.
Fast-Fold Perdeler
Fast-Fold perdeler ise çok büyük boyutlara sahip olabilen, alüminyum çerçeve üzerine
gerdirilmiş ön veya arka projeksiyon yüzeyleri ile geniş mekânlarda farklı alternatifler
sağlayabilen perdelerdir. Genellikle büyük görüntü alanı ve farklı kullanım mekânları ihtiyacı
olan kişiler tarafından tercih edilmektedir. Bunlara ters projeksiyon perdeleri de denmektedir.
Bu perdeler mağaza, süpermarket ve alışveriş merkezleri, havaalanı eğitim ve konferans
salonları otel, restoran, cafe ve barlar spor ve sağlık merkezleri fuar alanlarında
kullanılmaktadır
Sabit Perdeler
Sabit projeksiyon perdelerini ise storlu manuel kontrollü ve motorlu perdeler olarak iki grupta
inceleyebiliriz.
Storlu Manuel Kontrollü Perdeler
Küçük boyutlu görüntü alanı ve pratik kullanım esasına dayalı alanlarda, örnek olarak sınflar
veya küçük ölçekli toplantı salonlarını gösterebiliriz, storlu manuel kontrol mekanizmalı
perdeler kullanım kolaylığı ve maliyet açısından tercih edilmektedir
Motorlu Perdeler
Daha büyük boyutlu görüntü alanı ve geniş alanlı toplantı salonlarında ise motor mekanizmalı
perdeler rahat kullanıma sahip olmaları nedeniyle tercih edilmektedir.
Projeksiyon Lambaları ve Kullanımı
Projeksiyon cihazlarının içinde yer alan lambaların bir ömrü vardır. Bu ömür dolduğunda
yenisi ile değiştirmek gerekecektir. Üreticiler en uygun koşullarda kullanılması durumunda
lambanın kaç saat çalışabileceğini gösteren süreler yayınlar. Ancak verilen bu süreler garanti
altına alınmamaktadır. Cihazın uygun olmayan elektrik şebekelerinde kullanılması ve
olabilecek voltaj hareketleri, aşırı tozlu ortamlarda kullanılması, gerekli bakımların
yapılmaması, uygun ayarlarda kullanılmaması, sabit bir yerde kullanılmaması gibi nedenler
lamba ömrünü direkt etkileyecektir. Özellikle LCD teknolojisi kullanan bir projeksiyon
cihazınız varsa toz filtresini düzenli temizlemeniz lamba ömrü için çok önemlidir.
Projeksiyon cihazlarının içinde yer alan lambalar çalışma süresince aşırı ısınır ve fanlar
Sayfa 44
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
yardımıyla sürekli soğutma yapılır. Fanların çalışması ısının düşmesini sağlayamazsa TEMP
ışığı ile ya da yazı ile uyarılacaksınız. Bu durumda cihazınızda soğutma problemi vardır,
cihazı kullanmaya devam etmeyiniz servisi arayınız.
Lamba Değişiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Projeksiyon cihazları lamba değişimi gerektiğinde ışıkla/yazıyla uyarı verir. Bu durumda
cihazınızı kullanmaya devam etmeyiniz. Aksi durumlarda lambanız patlayabilir. Lamba
değişiminde sırasıyla şunlar yapılmalıdır.





Cihazın soğuduğundan emin olunuz.
Elektrik bağlantısı olmadığından emin olunuz.
Lambanın üzerinde yer alan kapağı çıkartınız.
Lambayı sabitleyen vidaların cihazla temasını kesiniz.
Lambayı çıkartmanız için üzerinde tutma noktası vardır. Oradan yukarı doğru dikkatlice
çekerek çıkartınız.
 Yeni lambanızı aynı şekilde yerleştiriniz ve vidalayınız.
 Cihazınızın kullanma kılavuzuna bakarak lamba süresini sıfırlayınız.
Projeksiyon Cihazı Askı Aparatları
Projeksiyon cihazlarının en yaygın kullanımı tavana asılmasıdır. Projektörler tavana ters asılır
ve menülerinden tavandan kullanım seçeneği seçilerek görüntünün düz olması sağlanır.
Tavana asılarak kullanılması durumunda satıcınızdan uygun bir tavan montaj kiti ve gerekli
uzun kabloları almanız gerekmektedir. Tavan aparatları özeldir, uygun olmayan bir aparat
cihazınıza zarar verebilir.
VERİ TAŞIYICILARI
Kurumun elinde zaten var olan bilgiler, çalışanlarla paylaşılmak istendiğinde veri taşıyıcılar
devreye girmektedir. Çeşitli sunumlar, kuruluşla ilgili görüntüler veya konuşmalar bu sayede
herkese kolayca ulaşabilmektedir. Veri taşıyıcılara yüklenen bilgiler, birden çok dile
çevrilecekse bu durum kâğıttaki bilgilerin çoğaltılmasından daha ucuza gelmektedir. Çünkü
bir broşürün bastırılması ve daha sonra onun başka bir dile çevrilerek yeniden bastırılmasının
maliyeti daha yüksektir. Veri taşıyıcılarının kurum içi iletişimde kullanılmasının tek
dezavantajı, tüm çalışanların bu verileri izleyebileceği ya da dinleyebileceği gerekli teçhizata
sahip olmaması olarak ifade edilebilir.
.CD veya CD-ROM’lar
CD: İngilizce Compact Disk kelimesinden gelmektedir. Yani sayısal optik veri saklama
aracıdır, denmektedir. Başka bir tanıma göre de ses ve görüntünün dijital olarak kaydedildiği
Sayfa 45
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
ortam diyebiliriz. Çeşitli türleri vardır: Bunlar CD-ROM, DVD. CD-ROM ismi (yaygın
olarak sadece CD de denir) İngilizce bir terim olan Compact Disc ReadOnly Memory
sözcüklerinin baş harfleri alınarak yapılmış olan kısaltmadır. Bilgi ve verileri, kalıcı olarak
kaydetmeye yarayan elektronik kayıt ortamı demektir. Eş anlamı: Yoğun tekerdir. CD-ROM
teker biçiminde, üzeri spiral biçiminde izler taşıyan, alüminyum kaplamalı, yassı bir
elektronik kayıt malzemesidir. CD yüzeyindeki bazı bölümler, kaplama (üretim) sırasında,
biraz derinleştirilmiştir. Pits denilen bu çukurlar, lands denilen ve çukurlaştırılmamış olan
bölümlere göre gelen ışınları biraz daha erken yansıtır. Verilerin yazılması ve okunması, zayıf
bir lazer ışınının bu çukur ve düzlükler üzerinde yansıması (ya da yansımaması) sayesinde
gerçekleşir. Bir CD ROM'un çapı 12 santimdir. Üzerine 650 ile 900 MB arasında bilgi
kaydedilebilir. CDROM üzerine kayıtlı olan bilgi ve verilerin, ne kadar süreyle saklanabildiği
henüz tam olarak bilinememektedir. Yapılan tahminler, CD ROM 'un nasıl depolandığına
bağlı olarak 10 ile 50 yıl arasında değişmektedir.
CD ROM güneş ışınlarına duyarlı bir materyaldir. Bu nedenle (böyle bir şey uygulamada pek
mümkün olmasa da) 20 derecelik sabit bir oda sıcaklığında ve karanlık bir odada depolanması
gerekir.
VCD’ler VCD (Video CD-Film İçeren CD): Çeşitli tanımlarından birkaçı şunlardır; 1. Video
görüntülerin CD üzerine kaydedilmesi için kullanılan bir kayıt standardıdır. 2. Kısaltmanın
anlamına ve kaydın teknik tanıma uygunluğuna bakılmaksızın, CD üzerine kaydedilmiş olan
video görüntülerine (sinema filmlerine) verilen addır. 3. VCD biçiminde kaydedilmiş olan
video görüntüleri, bilgisayar veya televizyon ekranına bağlayarak görüntülemeye yarayan
cihazdır. Eş anlamı: Video CD aygıtı. VCD aygıtları ve kullanımı, gün geçtikçe yerini DVD
aygıtlarına, kayıt biçimi ise DVD kayıtlarına bırakmaktadır. Ancak hâlâ gerek hem CD-ROM
maliyeti hem de DVD yazma aygıtlarının daha pahalı olması nedeniyle özellikle bilgisayar
kullanıcıları tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır.
DVD’ler DVD, (Digital Video Disk-Film İçeren Sıkıştırılmış Formatta CD): İsmi Digital
Versatile Disc (sayısal, çok amaçlı teker) sözcüklerinin baş harfleri alınarak elde edilmiş olan,
CD-ROM görünümünde elektronik kayıt ortamıdır. CD'ye göre çok daha yüksek kayıt
kapasitesine sahiptir. DVD-Video, DVD-Audio, DVD-ROM, DVD-RAM, DVD-R ve DVDRW gibi çeşitleri vardır. Gündelik yaşamda teknik tanımı dikkate alınmadan ve sözcüğün
açılımı düşünülmeden, yaygın olarak DVD üzerine kaydedilmiş film ya da video anlamında
kullanılır. DVD'ler 0.6 mm kalınlığında plastik kaplı polikarbonattan ve çok daha ince
yansıtıcı bir alüminyum ya da altın tabakadan oluşur. Bu iki disk birbirine yapıştırılarak 1.2
mm'lik bir disk oluşturur. Oluşan disk iki yüzünden ya da tek yüzünden okunabilecek şekilde
tasarlanabilir. Tabakaların bir CD'nin yarısı kalınlığında olmasının nedeni, daha yüksek
numerik aparatı olan bir lensle okunabilmeyi ve daha küçük ve dar çukurlarla bilgi
Sayfa 46
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
yazabilmeyi sağlamasıdır. Tek katmanlı bir DVD, standart bir CD'nin yedi katı olan 4.7 GB
bilgiyi saklayabilir.
DVD’lerin nazik bildiğimiz yapılarına rağmen bir DVD -dış etkenler hariç- milyonlarca kez
izlenebilir (belki de milyarlarca; hiç denenmedi) ve her seferinde aynı kalitede ses ve görüntü
verir. İleri/geri sarma beklemesi DVD’lerde olmadığı gibi, hızlı veya yavaş ileri/geri
oynatımlar sırasında görüntü kalitesi değişmez.
Disk ortamı şunlar olabilir:
DVD-ROM: Salt okunur kalıpla üretilmiş.
DVD-R: Bir kere yazılır.
DVD-RW: Tekrar yazılabilir.
DVD-RAM: Rastgele erişimle tekrar yazılabilir.
DVD+R DL: İki katmanlı bir kez yazılır.
Diskin bir ya da iki tarafı olabilir, ve her taraf için bir ya da iki katmanı olabilir; taraf ve
katmanlar diskin boyutunu belirler.
DVD ile CD Arasındaki Farklar
Bir CD’den yaklaşık 7 kat daha fazla bilgi taşıyabilen DVD’ler, görüntü sıkıştırması da
kullanarak 133 dakikalık, geniş ekran (16:9) veya standart (4:3) boyutlarda görüntü
taşıyabilir. MPEG-2 olarak adlandırılan bu sıkıştırma, VCD’lerde kullanılan MPEG-1’e göre
çok daha yüksek kalitededir. Kaldı ki, bunların yanı sıra bir DVD’ye her kanalı ayrı ayrı
kaydedilmiş (5.1 veya 7.1 gibi) ses bilgisi de eklemek mümkündür. Bunların da belli
kodlama/sıkıştırma formatıyla daha az yer kaplamaları sağlanır (Dolby Digital 5.1, DTS veya
THX Surround gibi).
Bir DVD sadece ses ve görüntü değil, aynı zamanda kullanım konusunda da kullanıcısına
daha fazla imkânlar sunabilir. İstenen dilde alt yazı seçeneği, belli sahnelerden başlama, ek
görüntüleri (filmden çıkartılmış sahneler veya kamera arkası vb.) izleyebilme gibi özellikleri
günümüzde çoğu DVD’de bulunmaktadır. Kaldı ki Türkçe alt yazılar ülkemize gelen, bugün
neredeyse tüm DVD’lerde artık mutlaka yer almakta, Türkçe dublajlar da disk içerisine
konulabilmektedir.
Fiziksel farklar arasında bir de DVD’nin katmanlı yapısı vardır. Bir CD sadece tek bir yüzey
barındırır ve bilgi sadece bu yüzeyden okunur. Oysa DVD’ler alt alta iki katman bulundurarak
Sayfa 47
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
kapasitelerini ikiye katlamışlardır. DVD oynatıcı bir yerden sonra alttaki katmadaki bilgileri
okumak üzere ışını bu kısma yöneltebilir.
DVD ile VCD Arasındaki Farklar
DVD’ler VCD’lerden farklı formata haiz olduklarından 4 saatten fazla film kaydını 1 DVD
içinde barındırabilmektedir. DVD’ler nadir olarak 2 DVD’den oluşmakta olup 2. DVD film
dışında filmin yapım aşamaları, prodüktörle röportaj, film fragmanları, kesilmiş sahneler gibi
ekstra içeriğe sahip bölümlerden oluşmaktadır. VCD’ler de ise genelde en fazla 80 dakikalık
bir CD içersine sığabilmekte olup 80 dakikayı aşan filmler iki veya üç CD olarak bir arada
satılmaktadır.
DVD’lerde ses ve görüntü kalitesi daha yüksektir. Görüntü çözünürlüğü daha fazla olup
dolby, DTS, THX gibi dijital ses sistemlerine haizdir. VCD’lerde ise ses ve görüntü kalitesi
DVD’ye oranla daha düşüktür.
DVD’ler DVD Player adı verilen film oynatıcılarında veya bilgisayarlarda bulunan
DVDROM’larda izlenebilmektedir. VCD’ler ise VCD Player ve DVD Player adı verilen film
oynatıcılarında veya bilgisayarlardaki CD-ROM’larda izlenebilmektedir.
DVD’lerde isteğe göre filmi alt yazı, orijinal ses ile veya dublajlı olarak izleme imkânı
bulunmakta olup birçok DVD film interaktif menüye sahiptir. VCD’lerde ise isteğe göre filmi
alt yazı, orijinal ses ile veya dublajlı olarak izleme imkânı bulunmamakta olup DVD filmler
gibi interaktif menüye haiz değildir. Ayrıca VCD filmlerde prodüktörle röportaj, film
fragmanları, kesilmiş sahneler gibi ekstra içeriğe sahip bölümlere genelde
rastlanılmamaktadır. Fakat başka filmlerin fragmanları VCD’lerin başına bazen
eklenilmektedir.
DVD kapları dikdörtgen biçiminde müzik CD’si ve VCD’ye göre daha büyük boyutlarda olup
DVD’nin boyutları ise VCD ve müzik CD’leri ile aynıdır. Bu kaplar ikili veya üçlü CD’yi
barındırabilecek nitelikte olabilir. VCD kapları ise normal kare biçiminde olup müzik CD’si
kapları ile aynıdır. İkili, üçlü, dörtlü veya altılı CD barındırabilecek şekilde olabilmeleri
mümkündür.
Bir DVD’yi bir VCD Player (film gösterici) ile seyretmek mümkün olmadığı halde DVD
player (film gösterici) ile VCD film seyretmek mümkündür.
DVD içerisinde DVD bölge kodu bulunmaktadır. Bu kod ile dünya 7 farklı bölgeye ayrılmış
olup örneğin 1. bölgeye dâhil ülkelerde (mesela Amerika’da) üretilmiş bir DVD ülkemizde bu
bölge kodu nedeniyle izlenememektedir. Türkiye 2. bölge içerisindedir. DVD’ler üzerinde
bölge kodu (Region Code): 2 şeklinde, genelde arka kapak üzerinde gösterilmektedir. Bölge
Sayfa 48
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
kodunun uygulama sebebi bir ülkede daha önce vizyona girip DVD’si yayınlanmış bir filmin,
vizyona henüz girmemiş veya DVD’si yayıma sunulmamış bir ülkede kaçak yolla
gösteriminin önlenmesidir. VCD’lerde ise bölge kodu uygulaması bulunmamaktadır.
Disket
Disket: bilgisayardaki bilgiyi taşımak için kullanılan manyetik araçtır. Genellikle küçük
boyutlardaki program ya da verilerin saklanması ve bir bilgisayardan diğerine aktarılması için
kullanılır. Disketlerden, bilgisayar kasası üzerinde bulunan disket sürücü ile bilgi alışverişi
yapılır. Bilgiler silinerek hafıza alanı tekrar tekrar kullanılabilir. En yaygın türü 3,5 inçlik
(3.5") diskettir. 3 inç, 5,25 inç ve 8 inç olanları da kullanılmıştır.
Diğer Veri Taşıyıcılar
Hafıza Kartı (Uçucu Hafıza)
Hafıza kartı, bilgisayarın kullandığı belleklerdir. Bu hafızada her türlü bilgi işlemi için veri
depolanabilir. Hafıza kartı, sürekli beslenen flip-flop devrelerinden oluşur, bu alanda saklanan
veriler elektrik kesintisi olduğu anda yok olur. Bu geçici hafızanın görevi anlık çalışmaların
hızlı yapılmasını sağlamaktır. Sabit disklere göre çok daha hızlı çalışır ve veri yolları çok
daha geniştir. Hafıza kartlarına birçok örnek verilebilir; rastgele erişimli bellekler (RAM,
SDRAM DDRRAM), mmc. rsmmc 1. veya 2. aşama ön bellekler vb.
Multimedia Kart (MMC)
Multimedia kart (MMC) bir sayısal depolama aygıtıdır. Multimedia kartların kayıt ortamı flaş
belleklerdir. 24 mm × 32 mm × 1,4 mm ölçülerine sahip olan kartlar yedi pine sahiptirler.
Hafıza kapasiteleri 2 MB ila 4 GB arasındadır. Veri aktarım hızı ise 2,5 MB/s’ dir. MMC’
lerin yaygın kullanım alanları Dijital kameralar, MP3 oynatıcılar, cep telefonu ve PDA lardır.
USB Flaş Sürücü
USB flaş sürücü, USB 1.1 veya 2.0 arayüzü ile entegre edilmiş, kapasiteleri 4 GB'a kadar
ulaşabilen, küçük, hafif, çalışma esnasında sökülüp takılabilir NAND-tipinde flaş belleklerdir.
Neredeyse USB veriyolunu destekleyen tüm sistemler tarafından kullanılabilir. USB flaş
bellekler aynı zamanda flaş sürücü, flaş disk, adları ile de bilinmektedir. Flaş sürücüler sadece
bilgisayarın USB girişine takılı olduğu sürece çalışır durumdadır ve harici güç kaynağı veya
pil gücüne ihtiyaç duymaz.
Sayfa 49
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
İntranet
İntranetin Tanımı
İnternet, birbirine bağlı milyonlarca bilgisayar veri tabanı olarak ifade edilir. Aynı sistem
işletme düzeyinde uygulanıp lokal bir internet oluşturularak işletme ve işletmenin iletişimde
bulunduğu yan sanayi,
bayi, acente, şube, uzakafiş, tedarikçiler gibi unsurların
kullanabilecekleri türden bir internet ağına ise intranet denilmektedir.
İntranet, kuruluş çalışanlarını internet yazılım ve standartlarını kullanarak birbirine bağlayan
özel bir bilgisayar ağıdır. İntranet, özünde internet teknolojisinin şirket içinde kullanılmasıdır.
Yani intraneti, bir kurum bünyesinde kullanılan minik bir internet olarak düşünebiliriz.
İntraneti, herkesin özgürce ulaşabildiği internetten ayıran ise intranetin özel oluşudur.
İntranet kurum içi iletişimi etkinleştiren ve hızlandıran yeni bir araç olarak karşımıza
çıkmaktadır. Kurum içi bir internet olarak düşünülebilen bu sistem sayesinde kurumlar
çalışanlarıyla iletişimlerinde büyük avantajlar elde etmiş bulunmaktadırlar. Çalışanlar bu
sayede kurumlarıyla ilgili tüm bilgilere en kısa zamanda ulaşabilmekte ve herhangi bir
hiyerarşik sistem olmaksızın isteklerini birbirlerine kurum içi bir e-mail sistemi ile
iletebilmektedirler. İntranet sayesinde pek çok kurumda görülen ‘’bilgiyi saklama,
paylaşmama’’ durumu ortadan kalkmaktadır. ‘’Bilgi güçtür ve güç bende kalacaktır.’’
anlayışına sahip simetrik yönetim tarzları bu şekilde sürdürülemeyecektir. Eğer kurumdaki
her çalışan hemen istediği tüm bilgilere zamanında ulaşabilme imkânına sahip olursa ve bunu
kendi çalışmaları için etkin bir biçimde kullanabilirse sürekli ast-üst ilişkisine dayanan
simetrik yönetim tarzı, yerini yatay iletişiminde rahatlıkla gerçekleşebileceği asimetrik
yönetim tarzına bırakacaktır.
İntranet, çalışanlara çeşitli konularda destek sağlamakta ve çeşitli konularda işlerini
kolaylaştırarak yardım sunmaktadır. İntranet kurumda o gün çıkacak yemek menüsünden,
yapılacak olan önemli bir toplantının duyurumuna kadar pek çok konuda çeşitli bilgileri kısa
sürede çalışanlara duyurmaktadır.
İntranet ile kurumun her köşesine hızlı ulaşan bir ağ oluşmuş olur. Raporlar daha kolay
aktarılır, toplantılar daha hızlı hazırlanır, kurumsal formlar her zaman el altında olur, izinler
daha kolay ayarlanır ve sınırsız bilgi paylaşımı sağlanır. Bu bilgi günde 24 saat, haftada 7
gün, intranete erişimi olan herkese açık olur. İsteklerin cevaplarının kurumsal kanallarda
yavaş ilerlemesini beklemeye gerek kalmaz. Daha gelişmiş intranetlerde personel formları
online doldurur, görsel arşivlere ulaşır ve siparişleri takip eder.
Sayfa 50
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
İntranetin Özellikleri
İntranetin özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir;





Etkinlik, verimlilik ve ekonomiklik konularında önemli üstünlükler sağlar.
İşletme içinde ve dışında hızlı ve güvenilir iletişim sağlar.
İş görenler arasında etkin ve anlamlı bir iş birliğine imkân verir.
İşletme içi süreçlerde maliyet ve zaman tasarrufu sağlar.
Bilgi kullanma, üretme, paylaşma gibi konularda getirdiği yeniliklerle organizasyonların
bilgiye dayalı olarak yapılanmasını sağlar.
 İntranet üzerinden muhasebe, insan kaynakları, üretim otomasyon yazılımları çalıştırmak
mümkün olduğu gibi çeşitli veri tabanlarını tutmak ve belge dağıtımı gibi işleri
gerçekleştirmek de mümkündür.
 İntranetin üzerinde kuruluşun bütün faaliyetleriyle ilgili modülleri çalıştırılıyorsa ve
uygun bir modelleme yapılmışsa kuruluş içinde her şeyin bütünleşik çalıştığı, sistemde
kendini denetleme mekanizmaları bulunur.
İntranetin Kullanım Alanları ve Yararları
İntranetin yararları ve kullanım alanları çok büyük olabilir. Örneğin birçok kurum basılmış
dokümanların (raporlar, bültenler, memolar, klavuzlar) dağıtımı için çok büyük kaynaklar
harcar. Sadece baskı ve çoğaltmanın maliyetini düşününüz; tabi ki tüketilen kâğıtların çevreye
etkisini de unutmamalıyız. Bu dokümanları elektronik ortamda ulaşılabilir yaparak giderler
büyük ölçüde azaltılabilir. Diğer bir avantaj ise bilgiyi güncellemenin kolaylığıdır. Elektronik
bilgi paylaşımı iş birliğine yeni boyutlar katmaktadır. Artık bir projeyi tartışmak için herkesi
bir odaya toplamak gerekmemektedir. Ön bilgiler, tasarımlar çevrimiçi olarak paylaşılabilir ve
sanal toplantılarla katılımcılar kendi masalarından dokümanları inceleyip telefon ile konuları
tartışarak çözümlendirebilir. Dünyanın dört bir yanında da olsalar, takım üyeleri birlikte
çalışabilirler ve bunun için herhangi bir seyehat ücreti ödemezler. Kaynak paylaşımı sadece
metin içeren dokümanlarla sınırlı değildir. Günümüzde birçok kurumun sahip olduğu hızlı
yerel ağlar, görüntü, animasyon ve ses paylaşımını da mümkün kılmaktadır. Bu sayede
personel masasından kalkmadan yazılı, sesli ve görsel materyallere ulaşabilir; bu
aplikasyonlar, kurumsal toplantılar ve personel eğitimleri için kullanılabilir. İntranetin
kullanım alanlarını şu şekilde özetleyebiliriz; belge dağıtımı, insan kaynakları, eğitim ve
oryantasyon, çalışma grupları, ortak iş programlarının kullanılması, üretim, müşteri ilişkileri,
yeni belgeleme sistemlerinin oluşturulması, tedarikçiler ile ilişkiler, sanal alış veriş, servis ve
destek, reklam.. .
Sayfa 51
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
İnternet ve İntranet İlişkisi
Geleneksel uygulamalarda kurumlar tescilli donanım ve yazılımlara bağımlı idiler. Bu sistem,
özellikle kurum geniş alana dağılmış ise iletişimin ve paylaşımın maliyetini çok artırıyordu.
En iyi durumda bile; farklı donanım platformları, farklı dosya sistemleri ve yazılımlarla
bilgiyi ortak bir noktada paylaşmak kolay değildi. İnternet teknolojisini kullanan intranet bu
soruna tam bir çözüm getirdi. Nasıl internette farklı bilgisayarlar ve işletim sistemleri tek bir
protokol kullanarak bilgiyi paylaşabiliyorlarsa artık intranet ile firmalar da iletişim ve iş
birliğini çok daha kolay uygulayabilir hale geldiler. Günümüzde birçok kişinin internette
gezinmeye alışkın olduğunu düşünürsek, firma personelinin intraneti kullanmaları için ayrı bir
eğitime ihtiyaç duyulmaz. İntranet sayfaları da internet gibi görsel arabirim kullanılmaktadır.
İntranetin kurulumunda internet bağlantısı zorunluluk arz etmemektedir fakat faydalıdır.
İntranetin internete bağlantısı olduğu durumlarda ise firmalar firewall (Ateş Duvarı)
kullanarak dışarıdan intranetlerine girişi engelleyebilir ya da kısıtlayabilirler. Dâhili sunucuda
o kadar fazla kurumsal bilgi varken güvenlik önlemi almak bir gerekliliktir. İntranetin,
internetten birtakım farkları da vardır. Bunlar aşağıdaki gibi ifade edilebilir.
İntranet, kullanıldığı firmanın veya kurumun bulunduğu yerle sınırlıdır. Fakat internet dünya
çapında bir ağdır.
İntranet üzerinden internete ulaşılabilir fakat internetten intranete ulaşılamaz.
İntranet Kurulumunda Dikkat Edilmesi Gerekenler
 Hedefi kesin olarak tanımlamak gerekir (Yani ne eksiktir? Neye, ne zamana kadar
ulaşmak istiyoruz? Çalışanların beklentileri nelerdir? Nereye varmak istiyoruz?)
 Böyle bir çalışmayla ilgili olabilecek tüm birimleri işin içerisine dâhil etmek gerekir. Bu
durum personel bölümünden, bilgi işleme kadar uzanabilir.
 Kişisel kaynakları analiz etmek gerekir.
 Kullanılacak tekniğin statüsüne ve planlamasına açıklık getirmek gerekir.
 Proje bilgilendirme sistemlerini yerleştirmek gerekir
 .Açık hedef saptamaları olan küçük takımlar oluşturmak gerekir.
 Dâhili imkânları araştırmak ve gerektiğinde harici uzmanlardan destek almak gerekir.
Pilot projeler tanımlamak gerekir.
 İşe hızlı bir biçimde başlamak gerekir.
 İntranet kurulması için genel bir kabul oluşturmak gerekir.

süreçleri tanımlamak gerekir.
 İçerikler için sorumluluğu net bir şekilde belirlemek gerekir.
Sayfa 52
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 Teknik olarak intranete bağlı olmadıkça mevcut iletişim araçlarını ortadan kaldırmamak
gerekir.
 Başarıları iletmek gerekir gerekir
4.HALKLA İLİŞKİLERİN İLİŞKİLİ OLDUĞU ALANLAR
.REKLÂM
Reklâmın Tanımı
Günümüzde reklâmın çok önem kazanması ve günlük hayatın içine bu kadar girmesi farklı
açılardan birçok tanımının yapılmasına imkân sağlamıştır.
Tüketici merkezli yaklaşımlar açısından reklâm , “Tüketiciye, üretilen ürün ve hizmetler
hakkında yeterli ve doğru bilgiyi çeşitli kitle iletişim araçlarıyla iletmektir.” Bir başka görüşe
göre ise, reklâm : “Bir ürünün veya hizmetin, bir kurumun, bir kişinin veya fikrin kimliği belli
sorumlusunca tarifesi önceden belirlenmiş bir bedel ödenerek, kitle iletişim araçları ile
kamuoyuna olumlu bir biçimde tanıtıp, benimsetilmesidir.”
1964 yılında Amerikan Pazarlama Birliği reklâmı şöyle tanımlamıştır: “Bir malın, bir
hizmetin veya bir fikrin bedeli verilerek ve bedelinin kimin tarafından ödendiği anlaşılacak
biçimde yapılan ve yüz yüze satış (kişisel satış) dışında kalan tanıtım etkinlikleridir.”
Reklâm, iletişim amacını gerçekleştirmeye yönelik bir araçtır. Bu doğrultuda reklâm; üretici
firmaların tüketici ya da aracı kuruluşlara ürünleri, hizmetleri, hizmetlere ilişkin bilgi
vermesini sağlayan ve hedef kitleyi güdeleyerek ürünün tüketicisi veya satıcısı olmalarını
sağlayan bir süreçtir.
Reklâm, bir işletmenin ürün ve hizmetleri hakkında hedef kitleleri satın alma eylemine
yöneltmek ve işletme imajını bu kitleler üzerinde oluşturabilmek için medyada yer ve zaman
satın alma yoluyla gerçekleştirdiği enformasyon ve ikna etme faaliyetleridir. Reklâm ele
aldığı mal ve hizmetleri hoşa giden tarafları ile tanıtarak kişilerde yeni ihtiyaçlar yaratmayı
amaçlar. Ancak bu talep yaratılırken yüz yüze iletişim yerine büyük kitlelere aynı anda
ulaşabilmek için kitle iletişim araçlarını kullanmaktadır.
Tüm bu tanımlardan hareketle reklâmcılığı şöyle tanımlayabiliriz: “Bir mal veya hizmetin
sürüleceği piyasası ve bu mal veya hizmetin alıcısı olacakları tarafından tanınması için
yapılacak araştırmalar, reklâm amacının, reklâm giderlerinin ve mesaj türlerinin tasarlanması,
reklâm bütçesi, reklâmın ne zaman yapılacağı, hangi iletişim araçlarının kullanılacağı
konusundaki kararlar ve reklâm içeriğinin hazırlanması gibi faaliyetlerin bütünüdür.”
Sayfa 53
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Reklâmın Özellikleri








Reklâm, pazarlama iletişimi içerisinde yer alan bir öğedir.
Reklâm, belirli bir ücret karşılığında yapılır.
Reklâm, reklâm verenden tüketiciye (hedef kitleye) doğru akan bir iletiler bütünüdür.
Reklâm, bir kitle iletişimidir.
Reklâmı yapan kişi, kurum ve kuruluş bellidir.
Reklâm ile tüketici bilgilendirilmeye ve ikna edilmeye çalışılır.
Reklâm mesajlarında mallar, hizmetler, vaatler, ödüller ve sorunlara çözümler vardır.
Reklâm, diğer pazarlama iletişimi öğeleri ile işletmenin belirlediği pazarlama stratejisi
doğrultusunda saptanan pazarlama hedeflerine ulaşmak için koordineli olarak çalışır.
Halkla İlişkiler ve Reklâm İlişkisi
Reklâmcılıkla halkla ilişkiler arasındaki benzerlik çoğu zaman bu iki farklı kavramın birbirine
karıştırılmasına sebep olmaktadır. Gerçekten bu iki çabanın amaçları, çalışma biçimleri,
kullandıkları metot ve araçlar birbirine çok benzemektedir. Reklâmcılık, “Her hangi bir ürün
veya fikrin kitle iletişim araçlarında bedeli ödenerek, kişisel olmayan yollarla tanıtımı” olarak
tanımlanmaktadır. Tanımda yer alan kavramları tek tek ele aldığımızda reklâm ile halkla
ilişkiler arasındaki farklar kolaylıkla tespit edilebilir.
Mesaj açısından: Reklâm da mesaj, doğrudan satışı yapılacak ürün (mal ve hizmet) veya fikir
ile ilgilidir. Halkla ilişkiler ise o ürünü üreten işletme ya da kuruluşu esas alır. Ayrıca halkla
ilişkiler yalnızca kurumu değil, kurumla ilgili çevreleri de kapsar.
 Kullanılan iletişim araçları açısından: Reklâm, kitle iletişim araçları kullanılarak yapılır.
Halkla ilişkilerde ise kitle iletişim araçlarının yanı sıra yüz yüze ilişkiler, sergiler,
konferanslar, işletme gezileri gibi diğer tanıtım teknikleri de kullanılır.
 Ödenen ücret açısından: Reklâm da mutlaka kitle iletişim araçlarına ödenen bir bedel,
ücret söz konusudur. Çünkü reklâm için televizyon ve radyodan zaman, basılı
medyalardan yer satın alınmaktadır. Halkla ilişkilerde de medyalara ücret ödenilir fakat bu
şart değildir. Örneğin duyurumda olduğu gibi ücret ödenmeden de kitle iletişim araçları
kullanılabilir.
 İletişim içeriği yönünden: Reklâm tek yönlü bir iletim aracıyken, halkla ilişkiler çift yönlü
bir iletişim sürecidir. Reklâm kaynaktan hedefe tek yönlü mesaj gönderirken, halkla
ilişkilerde bu süreç karşılıklıdır. Halkla ilişkiler uzmanının yönetim ya da yöneticiler
açısından iki temel görevi; kamuoyundan yönetime bilgi taşımak ve kuruluşun genel
politikası ve topluma katkıları konusunda kamuoyuna
açısından: Reklâm da amaç, kısa vadede söz konusu ürünün satışına katkıda bulunmaktır.
Oysa halkla ilişkilerin amacı kurum hakkında çevrede olumlu bir imaj yaratmak, kurumun
Sayfa 54
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
prestijini yükseltmek, genel bir güven ve destek sağlamaktır. Dolayısıyla reklâm a göre
daha uzun vadeli amaçlar peşindedir.
 Hedef kitle açısından: Reklâmın hedef kitlesi sadece mevcut ve potansiyel tüketicilerdir.
Oysa halkla ilişkilerde tüketici dahil, tüm kamuoyu hedef kitle olarak alınır. Örneğin
kamu kuruluşları, yerel kuruluşlar, eğitim, sanat, kültür çevresi, ortaklar, iş görenler, diğer
firmalar, basın vs. gibi.
Üzerinde durulması gereken en önemli konu, reklâm çalışmalarının halkla ilişkiler
programlarıyla uyumlu olmasını sağlamaktır. Bu nedenle kurumlarda, reklâm ve halkla
ilişkiler bölümleri arasında sürekli koordine sağlanmalıdır.
PROPAGANDA
Propagandanın Tanımı
Propagandanın çeşitli tanımlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
“Propaganda, iletişim araçlarından yararlanılarak birey veya grupların tutumlarını belirleyip
biçimlendirmek, denetim altına almak veya değiştirmek için yapılan bilinçli girişimlerdir.”
“Propaganda, politik, ekonomik, dini ve ideolojik mallar ya da fikirler için, belli bir hedefe
yönlendirilmiş ikna faaliyetleridir.”
“Propaganda grupların veya fertlerin kanaat ve davranışlarını, telkin yolu ile kontrol etmeyi
amaçlayan sistematik faaliyetlerin bütünüdür.”
“Propaganda, telkin ve ilgili psikolojik teknikler vasıtasıyla fikirleri ve değerleri değiştirme ve
neticede kararlaştırılmış bir çizgiye paralel olarak davranışları değiştirmek amacıyla
sembollerin az ya da çok isteyerek, planlı ve sistematik olarak kullanılmasıdır.”
Tanımlardan da anlaşıldığı gibi, propaganda doğrudan doğruya kişilerin fikirlerini
değiştirmeye yönelik faaliyetleri içermektedir.
Literatürde siyah, gri ve beyaz propaganda olarak bir ayrım yapılmaktadır. Beyaz propaganda
doğru olarak görülen bilgilerin yayılmasını içerirken, gri propaganda şüphe edilecek
nitelikteki iddiaların yayılmasını içermekte ve bu yapılırken bilgi ve bilgi kaynağı arasında
sıkı bir bağlantı yapılmaktan kaçınılmaktadır. Siyah propaganda ise, yanlış bilgileri yayan
propagandacının kimliğinin belirtilmemesini içermektedir.
Propagandanın Özellikleri
 Propaganda tek yönlüdür.
 Beyin yıkama çalışmasıdır.
 Hedef kitleyi kendi yönünde inanç ve eylemlere yöneltmeyi amaçlar.
 Bireylerden çok geniş kitlelere yöneliktir.
Sayfa 55
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Halkla İlişkiler ve Propaganda İlişkisi
 Halkla ilişkiler, bir propaganda faaliyeti değildir. Halkla ilişkiler, kuruluşla hedef kitlesi
arasında karşılıklı ve iki tarafın da yararına olan bir diyalog kurmayı amaçlar. Halkla
ilişkiler, halkın sesine kulak verme ihtiyacından doğmuştur. Hedef kitleye gönderilen
mesaj, hedef kitleyi olumlu etkilemekte ve ondan gelen cevaba göre de kuruluş, kendisi
hakkında düşünülenleri, eleştirileri öğrenerek tutumuna yön vermektedir. Propaganda ise
tek taraflı bir mesaj bombardımanı, bir beyin yıkama çalışmasıdır. Hedef kitleden gelen
cevaplara, eleştirilere önem vermez.
 Halkla ilişkilerin iki yönlü olması, onu tartışmaya açık bir etkinlik haline getirmiştir. Yani
halkla ilişkiler, demokratik çabalardan oluşur. Propaganda ise tartışmayı kabul etmez ve
daha çok otoriter rejimlerde kullanılır.
 Halkla ilişkileri propagandadan ayıran bir diğer etken ise dürüstlük ilkesidir. Hakla
ilişkiler, kamuoyuna gerçekleri saklamadan, doğru söyleyerek, dürüst yollardan tanıtır.
Oysa propagandanın böyle bir konusu yoktur. Propaganda, amacına ulaşmak için
gerçekleri saptırabilir, bir ahlaki ilkeye bağlı kalmayabilir.
 Halkla ilişkiler, kuruluş hakkındaki gerçekleri hedef kitleye tanıtırken açıklama yolunu
seçer. Yani hedef kitlesine eldeki verilerini sunarak, onu ikna etmeye çalışır. Propaganda
ise açıklamadan kaçınır. Propagandada hedef kitle, sık tekrarlar yapılarak inandırılmaya
çalışılır.
LOBİ FAALİYETLERİ
Lobinin Tanımı
Lobicilik kamu yönetiminde yasa yapıcı ya da karar verici konumda olan kişileri
bilgilendirme ve etkileme çabaları olarak tanımlanabilir.
İngilizce “lobby” kelimesinin dilimize uyarlanmış biçimi olan lobi, bir yapının kapısından
içeri girildiğinde görülen ilk boşluk ya da otel, tiyatro vb. yerlerde girişe yakın geniş yer
anlamlarına gelir. Kelimenin mecaz anlamı ise; bazı ortak çıkarları olan grupların
temsilcilerinden oluşan topluluk şeklindedir. Lobicilik kelimesinin kaynağı ABD’de kongre
binasının hemen karşısında bulunan, politikacı ve bürokratların sık sık uğradıkları
Washington’daki bir otelin lobisine dayanmaktadır.
Lobi Faaliyetlerinin Özellikleri
Lobicilik tüm siyasal sistemler içinde bir şekilde geçerlidir, ancak ABD’de özel bir önem
taşır. ABD’de doğan ve gelişen bu faaliyet, kamu görevlilerine meclis koridorlarında
ulaşmanın dışında, otellerde, evlerinde mektup, telefon vb. kanallarla ulaşılması çabalarını da
içermektedir.
Sayfa 56
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Amerikan senatörleri lobiler olmadan hükümetin çalışamayacağını açıkça ifade ederler ve
onların Kongre’ye sağladıkları enformasyon akışının demokratik sistemlerinin önemli bir
kısmını oluşturduğunu düşünürler.
Meslek sendikaları çevreci dernekler, tüketici grupları vs. lobicilerden yararlanır. Amerika’da
bir kongre üyesine kırkın üzerinde lobici düşmektedir. Brüksel’deki Avrupa Komisyonu
koridorlarındaki lobici sayısıysa beş yüzü çoktan aşmış durumdadır.
Lobicilik faaliyetlerinin çeşitli suistimallere neden olması, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra
lobiciliğin en yoğun uygulamalarına tanık olunan ABD’de çeşitli sınırlamalara gerek
duyulmuştur. Böylece lobiciler, meclis üyeleri ile olan ilişkileri hakkında bilgi vermek ve
harcamaları hakkında kayıt tutmak zorunda kalmışlardır. ABD’de Washington ve eyalet
başkentlerinin meclislerinde ismi kayıtlı lobiciler dışında kalanların lobi faaliyetleri
yapmalarına izin verilmez. ABD’li senatör James A. McClure “İnanıyorum ki lobiciler sistem
içinde yayarlı bir role sahiptir. Eğer gerçek bilgi ve geniş bakış açısı istiyorsanız konuyu
savunan ve karşısında olan lobicilerden bilgi alın. Böylece kısa zamanda konuyu öğrenirsiniz.
Lobiciler size iki bakış açısı ile en iyi tartışmayı sunarlar.” diyerek lobiciliğin önemini
vurgular.
Lobicilikte Kullanılan Yöntemler
İkna, inandırma ve tanıtma teknikleri uygulayarak, karar verme mekanizmaları üzerinde baskı
oluşturmayı, bir başka deyişle çıkar grupları tarafından hükümet kararlarını etkilemeyi
amaçlayan lobiciliğin kullandığı etkileme yöntemleri şunlardır:
 Meclis üyelerini etkilemek için, sık sık onlarla birlikte olup, bilgilendirici konuşmalar
yapmak.
 Gerçekleri açığa çıkarıcı basın duyuruları yayımlamak.
 Temsilcilerin radyo ve televizyon programlarına çıkmaları ve görüşlerini açıklamaları için
ülke çapında medya turları düzenlemek.
 Hükümet liderine ve diğer siyasi yöneticilere ayda veya iki ayda bir kez faaliyet raporu
niteliğinde kapsamlı bilgi ve haber içeren verileri göndermek.
 Tanıtım kampanyaları düzenlemek.
 Çok geniş kapsamlı reklâm kampanyaları yürütmek.
Görüşülecek meclis üyeleri ve yardımcılarının uzmanlık alanlarının ve ne tür bilgilere
gereksinim duyduklarını bilinmesi gerekir. Ayrıca kişisel özelliklerinin tanınması da
kurulacak iletişimin etkinliğini arttıracaktır.
Sayfa 57
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Lobicilerin Nitelikleri
Çoğu zaman karar organlarında etkili olan kişilerin uzmanlık gerektiren pek çok durumda
yeterli bilgi donanımına sahip olmamaları, dışarıdan gelen bilgilerin etkisinde kalmaları
sonucunu doğururken lobicilerin işini de kolaylaştırır.
Günümüzde lobicilik görevini yerine getirebilmek için yasa koyucu ya da karar
mekanizmalarıyla sadece kişisel tanışıklık yetmemektedir. Günümüz lobicisinden sakin,
konuşkan, iyi eğitim almış, istatistik ve araştırma raporlarıyla donanmış olması
beklenmektedir.
Lobici tüm hükümet düzeylerindeki kanun yapılma sürecini iyi bilmelidir. Karar organlarında
görevli kişileri şahsen tanımalıdır. Lobiciler özellikle zor ve karmaşık konuları anlaşılabilir
bir biçimde açıklayabilme yeteneğine sahip olmalıdır. Ayrıca iyi bir bilgi toplayıcı
olmalıdırlar.
.Ülkemizde Lobicilik
Ülkemizde lobicilik faaliyetleri ifadesinin karşılığı olarak baskı grupları ifadesi
kullanılmaktadır. Ülkemizde lobicilik ya da benzer çalışmaların yasal bir dayanağı yoktur.
Baskı grupları olarak sivil toplum örgütleri sayılabilir. Konfederasyonlar; odalar ve iş
adamları dernekleri ile çeşitli medya kuruluşları ülkemizdeki baskı grupları arasında
sayılabilir.
Halkla İlişkiler ve Lobicilik İlişkisi
Kamuoyunu etkilemek amacıyla modern iletişimin tüm tekniklerinin kullanıldığı bir alan olan
lobi faaliyetlerinden geniş çaplı halkla ilişkiler kampanyalarında da yararlanılmaktadır.
Lobicilik kamu kesimi üzerinde yasama ve karar alma mekanizmalarını etkileme amacı güder.
Bu yönüyle kamuoyu oluşturma açısından bir halkla ilişkiler faaliyeti gibi görünebilir. Ancak
halkla ilişkilerden ayrılan yönü, lobiciliğin çoğu kez bir siyasi amacı bulunması ve bu
doğrultuda bir etkileme aracı olarak kullanılmasıdır. Oysa halkla ilişkilerde daha çok ülkenin
değil, kurumların sosyal ve ekonomik çıkarları gözetilir.
Lobi faaliyetlerini yürüten grupların hepsi de kamu yararına çalıştığını söyler. Bu durum
kamu yararı kavramının kişiden kişiye değiştiğinin bir göstergesidir. Karar mekanizmasının
verdiği kararın hangi grup başarılı lobicilik faaliyeti yürüttüyse onun istediği yönde olacağı
düşüncesi lobicilik faaliyetinin hem önemine hem de sakıncalarına dikkat çekmektedir.
Lobicili karar mekanizmalarını bilgilendirme yöntemidir. Halkla ilişkilerin temel
düşüncesinden ayrılırsa, nüfuzun kötüye kullanılması ya da bir tür rüşvet sonucu
doğurabilecektir. Zira kişisel çıkarlar için yasa koyucuya yapılacak baskı ahlaki sayılamaz.
Halkla ilişkiler açısından doğrudan yasa koyucuları etkilemeye yönelik faaliyetlerin daha
fazla uzmanlık gerektiren biçimi olan lobicilik bazı halkla ilişkiler uygulayıcıları tarafından
Sayfa 58
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
hükümeti bireysel çıkarlar için yönlendirme anlamını içeren, hoşa gitmeyen bir sözcük olarak
anılır.
Halkla ilişkiler ve lobicilik bağlantısı incelendiğinde her iki alanın da zaman zaman ortak
iletişim araçlarını kullandığı görülür. Hedef kitlesini aydınlatmak isteyen bir halkla ilişkiler
uzmanı gerekli olduğunda buna uygun yazılar ve grafikler hazırlar. Lobici de etkilemek
istediği kişilere yönelik olarak aynı yöntemi kullanabilir. Hem halkla ilişkiler, hem de
lobicilik planlı birer çalışmadır. Halka ilişkiler de lobicilik de ayrıntılı bir araştırma ve konu
hakkında geniş bilgi sahibi olmayı gerektirir. Hem halkla ilişkiler çalışması, hem de lobicilik
faaliyeti aynı anda yapılabilir. Örneğin bir iş adamları derneği politikacıları davet ederek bir
toplantı düzenlediğinde;
 Onları kendi lehine etkilemeye çalışır ve o an kendilerine gerekli bir düzenleme için çeşitli
veriler sunabilir
 Bu toplantıyı basına yansıtarak yazılı ve görsel basında yer alabilir.
Halkla ilişkilerde nasıl yaratıcılıkla daha pek çok aktivite düzenlemek mümkünse aynı şey
lobicilik için de geçerlidir
PAZARLAMA
Pazarlamanın Tanımı
Pazarlama, temelde insanların ihtiyaç ve isteklerini karşılamaya yönelik bir değişim işlemidir.
İki veya daha fazla taraftan her biri kendi ihtiyacını karşılamak amacıyla diğer tarafa değerli
bir şeyleri ( mal, hizmet veya fikir ) verip, değerli başka şeyleri ( para, alacak, kredi vb. ) elde
etmektedir. Pazarlamanın temelini oluşturan bu değiştirme işlemini taraflar iletişim kurarak,
gönüllü olarak gerçekleştirirler.
Uygulamacılar arasında pazarlamanın tanımı konusunda bir fikir birliği olmadığı göze
çarpmaktadır. Ancak pazarlamanın klasik tanımı şudur: “Pazarlama, mal ve hizmetlerin
üreticiden tüketiciye veya kullanıcıya doğru akışını yönelten işletme faaliyetlerinin yerine
getirilmesidir.”
Ancak zamanla bu tanımın yetersizliği üzerinde durulmuştur. İlerleyen süreçte pazarlamanın
sadece işletmelere özgü bir faaliyet olmadığı; kar amacı gütmeyen kuruluşları da içine alacak
şekilde kapsamının genişletilmesi ve tanımda bazı toplumsal boyutların da yer alması
gerektiği tartışmaları yapılmıştır.
Böylece zamanla pazarlama sadece “mal ve hizmetlerle ilgili bir değişim işlemi” ya da “bir
pazar işlemi” olmaktan çıkmış ve sigara içmeye karşı bir kampanya ya da doğum kontrolü
için yürütülen bir aile planlaması kampanyası gibi asıl amacı bir pazar işlemi olmayan
faaliyetler de pazarlama kapsamında düşünülmeye başlanmıştır.
Sayfa 59
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Amerikan Pazarlama Derneği, 1985 yılında pazarlamayı, kapsamı genişletilmiş olarak tekrara
tanımlamıştır:
“Pazarlama, kişisel ve örgütsel amaçlara ulaşmayı sağlayacak değişimleri gerçekleştirmek
üzere, fikirlerin, malların ve hizmetlerin geliştirilmesi, fiyatlandırılması, tutundurulması ve
dağıtılmasına ilişkin planlama ve uygulama sürecidir.”
. Pazarlamanın Özellikleri
Pazarlama, oldukça çok ve çeşitli faaliyetler bütünü veya sistemidir. Pazarlama faaliyetinde,
ürün, fiyat, tutundurma ve dağıtımla ilgili pek çok kararın alınması ve uygulanması gerekir.
Pazarlama, insan ihtiyaçlarını karşılayıcı bir değişim faaliyetidir. Bir pazarlama faaliyetinde:
 En az iki taraf vardır.
 Her tarafın değerli bir şeyi elde etmek için karşı tarafa verebileceği değerli bir şeyi
olmalıdır.
 Her taraf diğer tarafla iş yapmaya istekli olmalıdır
 Her taraf karşı tarafın sunduğu değeri kabul edip etmeme özgürlüğüne sahip olmalıdır.
 Her taraf diğer tarafla iletişim kurabilmelidir.
 Her taraf karşı tarafa kendi değerli şeyini teslim etmelidir.
 Pazarlama, mallar, hizmetler ve fikirlerle ilgilidir.
 Pazarlama sadece bir malın reklâm ı veya satış faaliyeti olmayıp, daha üretim öncesinde
ürünün fikir olarak planlanıp geliştirilmesinden başlayarak, fiyatlandırılması,
tutundurulması ve dağıtımıyla ilgilidir.
 Pazarlama bir işletme faaliyetleri grubu olarak, çok dinamik yapıda, sürekli ve sık sık
değişebilen bir ortamda yürütülür. Pazarlama bölümü, bir işletmenin en dışa dönük
faaliyetlerini üstlenir. Bu yüzden de çeşitli yasalardan, yönetmeliklerden, hissedarlardan,
değişen ekonomik koşullardan, teknolojik gelişmelerden en çok etkilenen bölümdür.
Halkla İlişkiler ve Pazarlama İlişkisi
Halkla ilişkilere özdeş bir yöntem izleyen pazarlama, tüketicileri firmanın ürün ve
hizmetlerine alıştırmak üzere, beklentileri daha iyi tanıma olanağı veren teknikleri kullanır.
Kullanılan yöntemlerdeki benzerlik (araştırma, bilgi toplama, planlama, vb.), halkla ilişkiler
alanına doğru yönelen bazı pazarlama uzmanlarını toplumsal pazarlama diye bir kavram
ortaya atmaya bile itmiştir.
Büyük işletmelerin örgüt yapısında ayrı olarak yer alan pazarlama birimleri, şirketin amacı
doğrultusunda hedef pazarlar oluşturmak için yapılan inceleme, planlama, uygulama ve
denetim etkinliklerini sürdürür. Hedef pazarın gelişen ya da değişen istemlerine göre ürün
veya hizmet sağlayıp fiyat belirler, dağıtım ve satış yöntemlerini uygular
Sayfa 60
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Görüldüğü gibi pazarlama çalışması ürün ya da hizmetin sistematik biçimde alışverişini
gerçekleştirmeyi amaçlar. Oysa halkla ilişkilerde bir ürün ya da hizmetin yeni bir pazar
yaratmak üzere sunulması söz konusu değildir.
Son yıllarda pazarlama ve hakla ilişkilerin ayrışmasından çok birbiriyle katışarak yapıldıkları
göze çarpmaktadır. Bu durum “pazarlama amaçlı halkla ilişkiler” adıyla anılmaya başlayan
halkla ilişkilerin yeni bir uygulama alanını ortaya çıkarmıştır.
Pazarlama, temel işlevi bakımından araştırma yapar, bir talep yakalar, tüketici beklentilerini
pazarlama hamuru içinde biçimlendirir ve ürün/hizmet üretimini gerçekleştirecek üretim-satış
etkinliklerini tanımlar. Pazarlama iletişimi de bu tanımdan hareket ederek tüketici ile iletişim
kurar. “Bu ürünü al, senin gereksinimlerini bu ürün karşılıyor” mesajını tüketiciye iletir. Bu
iletişim sürecini yaşatırken tüketicinin neden o ürünü alması gerektiğini masaya yatırır. O
ürüne/hizmete bir algılama süreci yaşatır. Tüketicinin bu algılamayı kendi yaşam biçimi ile
özdeşleştirmesini bekler. Kısaca, ortada bir “öykü” vardır. Ve bu öykünün tarafları vardır:
“Ürünü/Hizmeti üretenler ile bunları alanlar.” Ortada bir öykü varsa, halkla ilişkilerin de bu
öyküyle alıp verebileceği bir ortam vardır. Çağdaş pazarlama iletişimi “entegre iletişim”
yaklaşımı ile bu ilişkiyi tanımlamaktadır. Reklâm, halkla ilişkiler, doğrudan pazarlama
etkinlikleri, promosyonel etkinlikler ve benzeri iletişim tekniklerinin bir bütünün halkaları
biçiminde yaşama uyarlanabileceği savunulur.
Artık pek çok işletme bu yüzden halkla ilişkiler birimlerinin etkinliklerini pazarlama bakışı ile
yönetmesini istemekte, bazı işletmeler ise, kurumsal tanıtım ve ürün tanıtımı ile kimliği
desteklemek için “Marketing PR” olarak adlandırılan özel birimler oluşturmakta veya bu
hizmeti veren halkla ilişkiler firmalarından destek almaktadır. Dolayısıyla kurum ve ürün
tanıtımında halkla ilişkiler ve pazarlama artık iç içe geçmiş niteliğiyle, birbiriyle sıkı ilişki
halinde olan çok yakın komşu görünümü taşımaktadır.
Halkla ilişkilere yakın bir diğer kavram da promosyondur. Promosyon, belirli bir ürünün
satışını kolaylaştırmak amacıyla yapılan çeşitli teşvik ve özendirme çabalarıdır. Bir ürün ya da
hizmetin albenili satışa sunumu ( görsel yanı ağır basan ambalajların ya da fuar mankenlerinin
satış teşviki ) ya da bir armağan eşliğinde ürünün satışa sunumu ( gazete promosyonu ya da
promosyon olarak bardak veren ton balığı konservesi ) promosyondur. Promosyon kavramının
halkla ilişkilerden en önemli farklılığı, ürünün ya da hizmetin satışına doğrudan katkı
sağlamasındadır.
Sayfa 61
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
TANITIM
Tanıtım Nedir
Tanıtım bir olay, bir birey, bir grup veya bir ürün konusundaki bilginin hedef kitlenin olumlu
olarak dikkatini çekmek için haber araçları ve diğer kanallarla yayılmasıdır. Tanıtım, özel
kuruluşları ve kamu kuruluşlarını bütün yönleriyle ve gerçekleriyle anlatmayı, yapı ve
görevlerine ilişkin bilgi ve haberleri düzenli bir biçimde halka duyurmayı, gerektiğinde de
açıklığa kavuşturmayı öngörür.
Tanıtımda temel amaç, kurum veya kuruluşu halka benimsetmek ve amaçlanan hedeflerin
gerçekleştirilmesini sağlamaktır. Bu bağlamda tanıtım, olumlu tutum oluşturmayı amaçlayan
bir etkinliktir. Olumlu tutum oluşturmak ve dolayısıyla davranışları değiştirmek için belirli
mesajları belirli gruplara iletir.
Hiçbir bilginin kapalı kapılar ardında kalmadığı uygar dünyada sır olarak saklanmayı
yeğleyen kuruluşlar da birer ikişer halka kapılarını açmakta ve tanıtılmaktadır.
Tanıtımın İşlevleri
 Tanıtımın siyasal işlevi: Siyaset insanları yönetme bilimidir. Siyasal oluşumlar belirlenen
hedef doğrultusunda insanları değiştirmeyi amaçlayan tanıtım etkinlikleri aracılığıyla
halka ulaşarak, siyasi amaç ve mesajlarını iletebilmektedir. Bu nedenle tanıtım, siyasal
sistemlerin iktidarlarını sürdürebilmelerinin en etkili yoludur.
 Tanıtımın yurtiçi siyasal işlevi: Devlet gerçekleştirdiği tanıtım etkinliklerinde sunulan
hizmetler konusunda halkı bilgilendirmektedir. Hizmetlerden yararlanabilmesi için gerekli
bilgiyi edinen halk, kamu etkinliklerine katılır. Böylece kamu kurum ve kuruluşlarıyla
etkileşime giren halk istek ve tepkilerini ilgili kuruma iletebilir. Karşılıklı etkileşime
dayanan bu süreç demokratik devlet anlayışının önemli bir unsurudur.
 Tanıtımın yurt dışı siyasal işlevi: Yurt dışı tanıtım etkinliklerinin siyasal işlevi çok daha
geniş alanlara yayılmayı ve daha fazla çaba harcamayı gerektirmektedir. Ülkemizin yurt
dışı tanıtım etkinliklerindeki temel amaç “Çağdaş Türkiye” imajının pekiştirilmesidir.
 Tanıtımın ekonomik işlevi
 Tanıtımın yurt içi ekonomik işlevi: Hem devlet kuruluşları hem de özel kuruluşlar
varlıklarını sürdürebilmek için mal ve hizmetlerini tanıtmak zorundadır. Devletin ekonomi
politikalarını ve uygulamalarını tanıtması vatandaşa ve devlete düşen görevlerin açıklık
kazanmasını amaçlar. Özel kuruluşların ise rekabet ortamında varlıklarını devam
ettirebilmeleri için tanıtım etkinliklerinde bulunmaları zorunlu hale gelmiştir.
Sayfa 62
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 Tanıtımın yurtdışı ekonomik işlevi: Uluslararası alanda etkin olmanın ilk koşulu başarılı
bir tanıtımdır. Başarılı bir yurtdışı tanıtım etkinliğinde ülkenin özgün ürünleri ön plana
çıkarılmalı, farklı çekim noktaları tanıtılmalı, ekonomik üretim etkinlikleri
sergilenmelidir.
 Tanıtımın toplumsal işlevi: Kitle iletişim araçlarının yaşamımızı bütünüyle etkilediği
günümüzde devlet, kendi etkinliklerini halka ulaştırabilmek için başarılı tanıtım
etkinlikleri düzenlemek zorundadır. Böylece halk, kamu hizmetleri konusunda doğru ve
düzenli olarak bilgilenir. Bilgilenen halk kamu hizmetlerinden etkin bir şekilde yararlanır,
kamu kurum ve kuruluşlarıyla doğrudan iletişime geçer.
Tanıtımın Özellikleri
 Tanıtım, bir konu hakkında bilgi verme temeline dayanan bir faaliyettir.
 Tanıtım, içerik, yol, yöntem, araç olarak mutlaka hedef kitlelere gönderilen bir faaliyettir.
 Tanıtım, bir konu hakkında telkin yapmak, zihinlerde inanç yaratmak, insanları istenilen
konuya yönlendirmek ve böylece taraftar toplamak gibi amaçlar taşır
 Tanıtım, kişilerin bilincine belirli ölçüde baskı yapar.
 Tanıtım, sabır, para, özveri ve koordinasyon isteyen bir çalışmadır.
 Tanıtım, ülkenin, kurum ve kuruluşun, markanın, imajına uygun ve tutarlı olmalıdır.
 Her tanıtım kampanyasının mutlaka bir temel dayanağı olmalı, hatta bir logosu
bulunmalıdır. Örneğin Türkiye’nin tanıtım çalışmalarında “Türkiye, Avrupa’nın doğuya
açılan penceresidir” sloganı tutmuş ve ilgi görmüştür.
 Tanıtım faaliyetlerinde amaca ulaşmak için yazılı ve elektronik basın, afiş, pankart, broşür
vb. gibi sosyal ve kültürel etkinliklerden yararlanılır.
Halkla İlişkiler ve Tanıtım İlişkisi
Halkla ilişkilerin en geçerli ve kısa tanımlarından biri “halkla ilişkiler bir tanıma ve tanıtma
sanatıdır” şeklindedir. Bu noktadan hareketle, tanıtımın halkla ilişkilerle iç içe, özdeş,
birbirinin ayrılmaz parçaları olduğu sonucuna varılmaktadır. Nitekim bugün kuruluşlardaki
halkla ilişkiler birimleri çoğu kez “halkla ilişkiler ve tanıtım büroları” olarak
adlandırılmaktadır.
Halkla ilişkiler biriminin en önemli görevlerinden biri kuruluşun ilgili halk kitlelerine
tanıtılması ve benimsetilmesidir. Tanıtım faaliyetleri de halkla ilişkilerin bu amacına hizmet
ederek örgütü bütün yön ve gerçekleriyle halka anlatır, örgütün yapı ve görevlerine ilişkin
bilgi ve haberleri düzenli bir biçimde halka duyurur ve gerektiğinde açıklığa kavuşturur.
Sayfa 63
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Bazı kimseler tanıtımı daha geniş bir kavram olan halkla ilişkiler ile karıştırmaktadır. Halkla
ilişkiler tanıtımdan gelişmiştir. Çağdaş halkla ilişkiler uygulamalarının pek çoğu tanıtım
yapılarak sağlanmaktadır. Bazı kuruluşlar da halkla ilişkilerin amaçlarını gerçekleştirmek için
başlıca stratejiler olarak tanıtım bültenlerinden ve özel olaylardan faydalanmaktadır.
Tanıtım tek başına bir halkla ilişkiler olgusu değildir. İkisi arasındaki en önemli fark;
tanıtımın tek, halkla ilişkilerin ise iki yönlü olmasıdır. Halkla ilişkiler önce tanımaya, sonra
tanıtmaya dayanmaktadır. Bu anlamda da tanıtım halkla ilişkiler olgusunun ikinci bölümünü
oluşturmaktadır. Kaldı ki tanıtımın etkin olması için önce ortada tanıtıma değer bir iş ve
eylemin gerçekleştirilmesi gerekir. Bir iş yapılmadan tanıtıma girilirse etkin olmaz. Fakat
unutulmamalıdır ki, bir halkla ilişkiler tekniği olarak tanıtım olmadan da iş yapmak kolay
değildir. Olayın kamuoyunda benimsetilmesi ve desteğinin elde edilmesi için etkin bir tanıtma
kampanyası yürütülmesi gerekir.
İşletme açısından halkla ilişkilerin önemli bir fonksiyonu olarak tanıtıma özel bir yer vermesi
gerekmektedir. İşletmede yapılan ve yapılacaklar kamuoyunun ilgili kesimlerine
aktarılmalıdır. Fakat en iyi tanıtım, üründe kalite, ucuz fiyat, verimlilik, çalışanlara sosyal ve
ekonomik katkı ve topluma yansıyan hizmetlerin kendisidir.
Tanıtım Etkinlikleri ve Kitle İletişim Araçları
Tanıtım faaliyetlerinde iletişimin pek çok türünden yararlanılmaktadır, kitle iletişimi de
bunlardan biridir. Ancak kitle iletişimi tanıtım açısından diğer iletişim türlerine göre özel bir
yere sahiptir. Tanıtımın amacı kitleler üzerinde olumlu etki bırakmaktır. Bu amaca ulaşmak
için de kitle iletişim araçlarından yararlanmak kaçınılmazdır. Kitle iletişim araçları da kendi
içlerinde farklı biçimler oluşturmaktadır. Hangi kitle iletişim aracının hangi tanıtma
faaliyetine uygun olduğu kararını verebilmek için kitle iletişim araçlarını doğru tanımak
gerekmektedir.
Kitle iletişim araçlarında yer alan haberlerin bir kısmı halkla ilişkiler birimlerinden gelen
materyallere dayanmaktadır. Bu kaynaklardan gelen bilgilerin ne zaman, nasıl ve ne şekilde
yayımlanacağı konusunda halkla ilişkiler uzmanlarının bir yaptırımı bulunmamakta, haberin
içeriği ve yayımlanma şekline muhabirler ve editörler karar vermektedirler. Çünkü kuruluş,
kitle iletişim araçlarına göndermiş olduğu materyallerin yayımlanması için bir ödemede
bulunmamaktadır. Haber değeri taşıdığına inanılan bilgiler medyada yer alabilir.
Tanıtım haberlerine örnek olarak bir müzik topluluğunun turnesi veya bir iş adamının yaptığı
hayırseverliği konu alan bir köşe yazısı örnek olarak gösterilebilir. Bu haberler müzik
Sayfa 64
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
topluluğunun tanıtımcısı veya kuruluşun halkla ilişkiler bölümünce yazılıp medyaya
gönderilmiştir.
Tanıtımın yapıldığı yazı veya görüntü hazırlanırken hangi bilgilerin hangi medya
kuruluşlarının dikkatini çekeceği önceden belirlenmeli ve medya kuruluşuna eksiksiz olarak
haber, resim veya görüntü şeklinde bilgiler aktarılmalıdır.
Kuşkusuz tanıtım medyada olumlu olarak yer almayı hedefler. Ancak zaman zaman sonucun
kontrol edilemeyip olumsuz tanıtımın da kitle iletişim araçlarında yer aldığı görülmektedir
5.PLANLI VE ETKİLİ YAZMA
ANLATIM TÜRLERİ VE DÜŞÜNCE YAZILARI
Anlatım Türleri
Açıklayıcı Anlatım
Herhangi bir konuyu ve sorunu belli görüşlerle anlatmaya açıklama denir. Açıklama, günlük
yaşamda herkesin sıkça başvurduğu bir anlatım türüdür. Yöneticilerin, çalışanlara tüzükler ve
yönetmelikler ışığında verdikleri bilgiler; derslerde öğretmenin sorularına öğrencilerin
verdikleri cevaplar, bir satıcının, müşteriye malı hakkında verdiği bilgiler birer açıklamadır.
Bir sözcüğün ya da terimin tanımı, bir özdeyişin ya da atasözünün genişletilmesi, bir adresin
gösterilmesi, bir tarihsel olgunun anlamı açıklamayla ortaya konabilir. Açıklama, “genellikle
bir soruyu aydınlatma, gün ışığına çıkarma amacıyla kullanılır.” Bu bakımdan açıklamayı,
üzerinde durulan konuyla ilgili bir sorunun cevabı sayabiliriz. Örneğin;
Atatürk’ü niçin severiz? Roman okumak, kişiye neler kazandırır? Radyo ve televizyonun,
halk eğitiminde nasıl bir işlevi olmalıdır? Okul kitaplarını, dil ve düşünce yönünden
eleştiriniz…
gibi sorulara verilecek sözlü ve yazılı cevaplar, birer açıklamadır. Açıklama bir plan
dâhilinde, kolaydan zora, basitten bileşiğe doğru yapılmalıdır
Başlıca açıklama türleri şunlardır
Tanımlama (Tarif Etme)
Bir varlığı ya da kavramı özel ve temel nitelikleriyle tanıtmaktır. Tanımlama elden geldiğince
kısa olmalı ve anlaşılır kelimeler kullanılmalıdır.
Sayfa 65
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Yol Gösterme
Çevreyi tanımayan kişilere, aradıkları bir caddeyi, bir sokağı, bir yapıyı, göstermek
gerekebilir. Bu nedenle yapılacak açıklama kısa, kolay ve açık olmalıdır.
Ayrımları Gösterme
Açıklamada, ayrımları göstermek, iki varlık, iki durum ya da iki olgu arasındaki benzeyen ve
benzemeyen yanları bulup ortaya çıkarmak demektir. Bunun için karşılaştırma yapılır. Ele
alınan konuların ve olayların ortak olan ve olmayan özellikleri saptanır ve farklar bulunur.
Bunlar, önem derecelerine göre sıralanıp gösterilir.
Aşağıdaki parçayı bu açıdan bakalım:
“Divan şiiriyle Halk şiiri arasında dil, düşünce, biçim bakımından büyük ayrılıklar vardır.
Divan şiiri, aydınlara özgü diyebileceğimiz yapay bir dille, Osmanlıca ile oluşturulmuş, kadın,
aşk, şarap gibi klişeleşmiş konuları işlemiş; aruz ölçüsü kullanılmış ve gazel, mesnevi, kaside
vb. koşuk biçimleri ile yazılmıştır. Bu yönleriyle divan şiiri, doğu kültürünün etkisinde soyut,
halktan kopuk ve taklitçi bir şiir niteliği taşımaktadır. Oysa halk şiiri, halkın sorunlarını
katışıksız bir Türkçe ile ve ‘hece ölçüsü’ ile dile getirmiştir. Koşma, mani, destan vb. koşuk
biçimleri ile oluşturulan ve saz eşliğinde söylenen halk şiirine bu özellikleri yaşarlık
kazandırmıştır. Divan şiiri toplumsal yaşamdan elini ayağını çektiği; edebiyat tarihinin malı
olduğu halde; halk şiirinin bugün de yaşamasını başka türlü nasıl açıklayabiliriz ki?”
Yazıda, Divan şiiri ile Halk şiiri karşılaştırılıyor, ayrı yanları saptanıyor. Bu karşılaştırmayı
şöyle ayrıntılayabiliriz:
Divan şiiri:








Osmanlıca ile yazılır.
Klişeleşmiş konuları işler.
Aruz ölçüsüyle yazılır.
Gazel, mesnevi vb. koşuk biçimleri ile oluşturulur.
Doğu kültürünün etkisini taşır.
Soyut, halktan kopuk ve taklitçidir.
Yaşarlığı bitmiş, edebiyat tarihinin malı olmuştur.
Herhangi bir çalgı eşliğinde söylenmez.
Sayfa 66
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Halk Şiiri:








Katışıksız bir Türkçe ile söylenir.
Halkın sorunlarını işler.
Ulusal hece ölçüsüne bağlıdır.
Koşma, mani, destan vb. koşuk biçimleri ile oluşturulur.
Anadolu Türk kültürünü yansıtır.
Somut, halkla iç içe ve özgündür.
Bugün de yaşarlığını sürdürmektedir.
Saz eşliğinde söylenir.
Neden ve Kanıt Gösterme
Çoğu kez açıklamalarımızı, neden ve kanıtlar göstererek yaparız. Bir durum, bir olay ya da bir
varlıkla ilgili olarak sorulan “niçin?”sorusunu cevaplayabilmek için neden ve tanık göstermek
gerekir. Örneğin “Türkler, niçin ana yurtlarından göç ettiler?” sorusu, bir ders kitabında şöyle
açıklanmaktadır:
“Bugün, yer yer tuzlu göller, kum çölleri ve stepleri yer aldığı Orta Asya’da, tarih öncesinde
büyük bir iç deniz vardı. Bu iç denizi, kaynakları buzullar olan ırmaklar ve karlarla örtülü
dağların suları beslerdi. İklim, ılımandı. Ovaları, vadileri ve gür ormanları ile insanların
yaşamasına elverişli bir ülkeydi. Ama sonraları Orta Asya’nın iklimi değişti. Şiddetli bir
kuraklık her yanı kasıp kavurmaya başladı. Kuzeyden esen rüzgârların getirdiği kumlar,
bunları doldurdu. İç deniz yer yer bataklık ve çöl haline geldi. Artık Orta Asya, yaşamaya
elverişli bir yer değildi. İklimin değişmesi, Orta Asya’da yaşayan toplulukların göçe zorladı.”
Görüldüğü gibi, yazıda, Orta Asya’nın tarih öncesi zamanlardaki iklim ve yaşama durumu
belirtildikten sonra, ‘Türkler, niçin ana yurtlarından göç ettiler?’ sorusu, neden ve kanıt
gösterilerek açıklanmaktadır.
 Şiddetli bir kuraklığın her yanı kasıp kavurması,
 Kuzeyden esen rüzgârların getirdiği kumların Orta Asya’yı doldurması,
 İç denizin bataklık ve çöl haline gelmesi.
Olguları Açıklama
Olgu, yapılan ya da olan iş demektir. İnsanlar, bir işin nasıl yapıldığını, bir olayın nasıl
oluştuğunu da açıklamak zorunluluğu duyarlar. Belli bir olgu açıklanırken, oluş sırasına
uygun bir yol izlenmelidir. Deneyler bir pastanın ya da yemeğin yapılması, bir oyunun
oynanması için yapılan açıklamalar, birer olgusal açıklamadır. Sözgelimi mayonez yapmanın
açıklanması, bir olgusal açıklamadır.
Sayfa 67
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Ölçüleri:




2 bardak zeytinyağı
2 tane günlük yumurta sarısı
1 kahve kaşığı toz hardal
1 limon ve tuz
Hazırlanması:
Orta büyüklükte porselen bir kâseye 2 yumurta sarısını koyup 1 kahve kaşığı hardal ve tuz
atınız. Küçük bir telle birkaç kez karıştırıp yarım kaşık kaynar su koyunuz. Sonra mayonez
tutuncaya kadar zeytinyağını az ve aralıklı olarak ekleyiniz. Mayonez tuttukça daha çok yağ
ekleyiniz. Yağın tümünü yedirdikten sonra sulanmaması için 1 limonun suyunu ilave ediniz.
Betimleyici Anlatım
Betimleme, varlıkları en belirgin özellikleriyle tanıtma, göz önünde canlandırma işidir. Başka
bir deyişle varlıkların sözcüklerle resmini çizmektir diyebiliriz. İletişimde olduğumuz
varlıklar, üzerimizde çeşitli etkiler bırakır. Bu etkileri başkalarıyla paylaşmak, onlara
anlatmak isteriz. Sözgelimi, yeni tanıştığımız bir arkadaşımızı, beğendiğimiz bir
öğretmenimizi, gördüğümüz son model bir arabayı, yeni aldığımız cep telefonumuzu,
çevremizdekilere tanıtmak ve onlarda da bu varlıklarla ilgili izlenimler oluşmasını isteriz. İşte
bunu yaparken betimlemeden yararlanırız. Betimleme, bir konuşmadaki ya da yazıdaki
olayların yerini, kişilerin durumunu ve olay içinde yer alan eşyaların tanıtımını yapmak,
anlatımı monotonluktan kurtarıp canlı tutmak ve etkili kılmak için başvurulması gereken bir
anlatım biçimidir. Başarılı betimleme yapabilmek için varlıkları dikkatli bir şekilde
gözlemlemek gerekir. Duyu organlarımız aracılığıyla varlıkları incelemek; onların,
benzerlerinden ayrılan yanlarını seçmek, betimlemenin ilk koşuludur.
Betimleme Sırasında Uyulması Gereken Kurallar
 Betimleyeceğimiz varlığı iyice gözlemleyip kendine özgü ayrıntılarını, niteliklerini
saptamalı, benzerlerinden ayrı olan yanlarını belirlemeliyiz.
 Varlıkla ilgili ayrıntılar, nitelikler gerçek olmalıdır. Çünkü gerçeklik taşımayan,
abartılmış, süslenmiş ayrıntılar, doğal ve inandırıcı olmaz.
 Sıraladığımız ayrıntıları ya genelden özele ya da özelden genele doğru sıralamalıyız.
 Betimlenecek varlığın belirgin ayrıntılarını, özelliklerini seçmeye çalışmalıyız. Çünkü her
şeyi söylemek ya da yazmak, ayrıntılar içinde boğulmamıza neden olabilir. Bu da
başarısızlığa neden olmaktadır.
 Betimleyeceğimiz varlığın göz önünde canlanmasını, görünürlük kazanmasını sağlamak
için, ölçülü olarak, betimleme sözcükleri ve sıfatlarlardan yaralanmalıyız.
Sayfa 68
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 Betimlemeye yeri geldikçe başvurmalıyız: Konuşmada olsun, yazmada olsun, olayla ilgili
varlıkları tanıtmak için betimlemeyi kullanırız
Betim Türleri
İnsan Betimi
İnsanın, dış ve iç özelliklerini tanıtan betim türüdür.
Hayvan Betimi
Kimi hayvanların olayla ilgili yanlarını, niteliklerini anlatan betim türüdür.
.Eşya Betimi
Olayla ilgili eşyaları canlandıran, göz önüne seren betim türüdür.
Görünüm (Manzara) Betimi
Olayla ilgili bir doğa parçasını ya da bir kenti, köyü, mahalleyi ve sokağı tanıtan, göz önüne
seren betim türüdür.
Devinimli Varlıkların Betimi
Romanlarda, öykülerde ve öteki olaylı yazılarda, canlı cansız varlıkların (insan, hayvan, bitki,
ev, taşıt, eşya..) devinim durumundaki (hareket halindeki ) niteliklerini canlandıran betim
türüdür.
BETİMLEME ÖRNEKLERİ
TOROS ETEKLERİ
Toros dağlarının etekleri ta Akdeniz’den başlar. Kıyıları döven ak köpüklerden sonra
doruklara doğru yavaş yavaş yükselir. Akdeniz’in üstünde daima top top ak bulutlar salınır.
Kıyılar dümdüz, cilalanmış gibi düz killi topraklardır. Killi topraklar et gibidir. Bu kıyılar
saatlerce içe kadar deniz kokar. Tuz kokar. Tuz keskindir. Düz, killi, sürülmüş topraklardan
sonra Çukurova’nın bükleri başlar. Örülmüşçesine sık çalılar, kamışlar, böğürtlenler, yaban
asmaları, sazlarla kaplı, koyu yeşil, ucu bucağı belirsiz alanlardır bunlar. Karanlık bir
ormandan daha yabani, daha karanlık!
Biraz daha içeri, bir taraftan Anavarza’ya, bir taraftan Osmaniye’yi geçip İslahiye’ye
gidilecek olursa geniş bataklıklara varılır. Bataklıklar yaz aylarında fıkır fıkır kaynar, kirli,
pistir. Kokudan yanına yaklaşılmaz. Çürümüş saz, çürümüş ot, ağaç, kamış, çürümüş toprak
kokar. Kışınsa çarşaf gibi açılır. Bataklıklar geçildikten sonra, tekrar sürülmüş tarlalara
Sayfa 69
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
gelinir. Toprak yağlı, ışıl ışıldır. Bire kırk, bire elli vermeğe hazırlanmıştır. Sıcacık,
yumuşacıktır.
(Yaşar Kemal, İnce Memed
Öyküleyici Anlatım
Öyküleme: yaşanan, görülen, duyulan ya da tasarlanan olayların anlatılması demektir. Olaylı
yazı türlerinde temel anlatım biçimi öykülemedir. Özellikle, okuyucuyu belli bir olay içinde
yaşatarak, ona bir düşünceyi, bir görüşü, bir gerçeği iletmeyi amaçlayan öykü ve romanın
oluşabilmesi için öykülemeye başvurmak bir zorunluluktur. Kuşkusuz öyküleme, salt öykü ve
romanda kullanılmaz. Anı, yaşam öyküsü, gezi, tarih, fıkra ve masal gibi yazın türleri de
öykülemeden yararlanmayı gerektirir.
Öykülemenin Öğeleri
 Olay: Kişi ya da eşya ile ilgili olarak, belli bir yerde ve belli bir zamanda ortaya çıkan
durumlara, oluşlara olay denir. Örneğin; trafik kazası, savaş ve barış, hastalık ve iyileşme
vb. birer olaydır. Her olayın bir oluşma nedeni, oluşma süresi ve sonucu vardır. Klasik
öykülemede bunlara; serim, düğüm, çözüm denir.
 Serim: Anlatılacak olayın ortaya konduğu bölümdür. Yazar, okuyucuya neyi anlatacağını
bu bölümde sezdirir. Kişilerin tanıtılması ve olay zamanının belirtilmesi yapılır. Diğer
bölümler bu bölüm üzerine kurulur.
 Düğüm: Olay açılır ve geliştirilir. Okuyucunun merakı arttırılır. Okuyucu, sonucun ne
olacağı üzerinde düşünmeye itilir. Öykünün en geniş bölümüdür.
 Çözüm: Merakın ve gerilimin ortadan kalktığı, olayın sona erdiği bölümdür. Kısa olur.
Kişiler: Olayda kişiler, gerçek ya da kurgulanmış olabilir. Kurgulananlar gerçeğe uygun
olmalıdır. Ayrıca, kişiler, okuyucunun zihninde canlanacak şekilde anlatılmalıdır. Olay
anlatılırken kişiler karşılıklı konuşturulmalıdır.
Yer ve zaman: Öyküleme sırasında, olayın başlangıcı, ortası, sonucu yani evreleri anlatılırken
nerede, ne zaman oluştuğu da belirtilmelidir. Bu belirtme olayın akışını engellememelidir.
Öykülemede Anlatıcı
Yazar, bir olayı üç yöntemden birisiyle anlatabilir.
 Olayı, kendi başından geçmiş gibi anlatabilir.
 Olayı, başkasından duymuş gibi anlatabilir.
 Olayı, üçüncü kişinin başından geçmiş gibi anlatabilir.
Sayfa 70
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Öyküleme Sırasında Uyulması Gerekenler





Anlatacağımız olayı, bütün ayrıntılarıyla belleğimizde canlandırmalıyız.
Anlatacağımız olay, dinleyicilerde ve okuyucularda, yaşanabilir izlenimi bırakmalıdır.
Anlatacağımız olay ile karşımızdakilere belli bir düşünceyi aktarmayı amaçlamalıyız.
Olayı, gelişme sürecini göz önüne alarak anlatmalıyız.
Olayı yaratan kişileri, önem derecelerine göre, kalın çizgilerle tanıtmalıyız.
Örnek:
Babam gittikten bir süre sonra bir kez izinli gelmişti köye. Çok durmadı ama. Hiç
yanından ayrılmamıştım; gezmeğe götürmüştü beni o günler. Babam ikinci gidişinde; aradan
geçen yıllarda para yerine, sarı gâvurla birlikte çektirdiği resim gelince ağladık. Annem sinirle
karışık ağladı hep. Köyden gidenlerle haber yolladık, mektup yazdık babama. Mektuplara “
bana yazmayın artık sizleri unuttum” diye yanıtlar verdi. Daha da ağladık o günler. Sonra bir
gün adresini de değiştirdi. O gün bu gündür bir haber gelmedi ondan. Annem, babamdan
gelen kötü haberli mektuplar yüzünden, babaannemle sık sık tartışır daha sonra da öfkesini
Arife’ye dayak atarak çıkarırdı. Annem “ Ana, elin gâvuruyla aldattı beni oğlun, ne yapayım
sen söyle” diye babaanneme yakınıp durunca; babaannem“ Hayırsız oğlum, hayırsız oğlum”
diye babamı kötüler, ellerini yumruk yapıp dizlerine vururdu. Kimi günler çok öksürürdü
babaannem, öksürmeler sonunda, yeleğinin cebindeki renkli mendiline tükürür; sesli sesli
inlerdi. Günler geçti aradan, annem, babaanneme “ Bu hayat çekilmez artık” dedi bir gün. Bir
sabah annem bıraktı gitti bizi. Annemi de yitirdik. Babamın acısına anneminki de katıldı.
Tartışma
Belli bir konuda birbirine karşıt olan düşünceleri, karşıt görüşlerle karşılıklı savunmaya
‘’tartışma’’ denir. Birden çok kişi arasında yapılan tartışmalarda, konuşmacılar düşüncesini
açıkça ortaya koyarlar, görüşlerini önerirler, bunu kanıtlarlar, kanıtlarken de tanık gösterirler;
böylece inandırmaya çalışırlar. Bu nedenle, tartışmaların yapılabilmesi ve amacına
ulaşabilmesi için özgür bir ortamda bulunmak da zorunludur. Çünkü insanlar, özgürce
tartışmadıkça, herhangi bir soruyu doğru olarak cevaplayamazlar. Böylece, tartışmalar,
gerçekten demokratik bir ortamda yapılabilirse, çeşitli toplumsal sorunların çözümlenmesine
yardımcı olabilir.
Tartışma Konuları
Tartışmaların konusu sınırsızdır. İnsanla, yaşamla, toplumla ilgili her konuyu tartışmak
mümkündür. Örneğin, kitaplar, filmler, romanlar, güncel olaylar, ekonomi, hukuk, eğitim, vb.
konular. Tartışma konuları seçilirken kendimizi ve çevremizi ilgilendiren konuları seçmeye
Sayfa 71
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
özen göstermeliyiz. Çünkü bu tür konularda yoğun bilgilerimiz olduğu gibi, ilginç
gözlemlerimiz ve deneylerimiz de vardır. Kişi, bütün ayrıntılarıyla bildiği, yaşantısından ya
da çevresinden kaynaklanan bir konuyu, daha kolay ve daha rahat tartışabilir. Tartışmayı belli
bir plan dâhilinde yaparsak başarılı olur ve konumuz dışına çıkmamış oluruz.
Tartışmada Uyulması Gerekenler





Herkesin işitebileceği bir sesle konuşmalıdır.
Sert ve kırıcı olmamalı; kişilikle oynamamalı; yıkıcı eleştirilerde bulunmamalıdır.
Hoşgörülü ve içten davranmalı; alçakgönüllü ve soğukkanlı olmalıdır.
Söylenenleri dikkatle dinlemeli, başka şeylerle uğraşmamalıdır.
Herkesin bildiği düşünce ve görüşleri yinelemekten sakınmalı; özgün düşüncelerden canlı
örneklerden ve rakamlardan yararlanarak konuya açıklık kazandırmalıdır
 Konuşurken, konu dışına çıkmamalıdır.
 Eleştirileri dikkatle dinlemeli; gerekirse söz alıp karşı eleştiride bulunmalıdır.
 Konuşmanın açık, duru, yalın ve etkili olmasına özen göstermelidir.
Tartışmada Başkanın Görevleri
Düzenli tartışmalar (panel, sempozyum, forum..)yapılırken tartışmayı yönetecek,
yönlendirecek ve sonuca ulaşmasını sağlayacak bir başkanın bulunması gerekir. Başkanın,
başlıca görevleri şunlardır:




Tartışma konusunu açıklamak ve tartışmayı başlatmak
Tartışmacılara eşit konuşma olanağı vermek.
Tartışmacıların konu dışına çıkmalarını önlemek
Tartışmacıların gelişigüzel konuşmalarına, birbirlerinin sözlerini kesmelerine, sert ve
kırıcı davranmalarına engel olmak.
 Tartışmanın gelişmesini sağlamak ve sonucu anlaşılır biçimde belirtmektir.
Düşünce Yazıları
Deneme
Seçilen bir konu üzerindeki görüşleri, düşünceleri, kesin kurallara, yargılara bağlamadan
çekici bir dille anlatan yazılara “deneme” denir. İlgi çeken bir yazı türüdür. Başarılı
denemeler severek okunur ve kişiye okuma zevki, düşünme yeteneği, kendisiyle tartışma
etkinliği kazandırır. Biçim yönünden denemeler tek bir yazı olabilir. Ya da birçok konuyu
işleyen yazıların bir araya toplandığı bir kitap şeklinde de yazılabilir. Makaleye benzer. Giriş,
gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur. Anlatım yönünden söyleşiye benzer. Çünkü içtenlikle
yazılır. Söyleşiden ayrıldığı yan, deneme yazarının kendisiyle söyleşmesidir. Deneme yazarı
düzyazı dilini ustalıkla kullanır. Deneme de amaç; okuyucuları doğa, yaşam, toplum,
Sayfa 72
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
erdemlilik ve ahlak sorunları üzerinde düşündürmek, doğruyu bulmalarına yardım etmektir.
Deneme yazmak isteyen kişinin çok okuması, çeşitli düşünürleri incelemesi gerekir. Çünkü
deneme geniş bir kültürü gerektirir. Deneme türünün büyük ustası Montaigne’dir.
Denemenin Özellikleri
 Denemeye özgü bir konu yoktur. Her konuda yazılabilir.
 Deneme okuyanlara hoşça vakit geçirttiği gibi, gerçekleri de öğretir.
 Denemede söylenenler, söyleşi ve konuşma havasında verilir.
 Denemede söylenenleri kanıtlama ve belgelere dayandırma zorunluluğu yoktur.
 Deneme yazarı bir dil ustasıdır. Söylediklerini dilin inceliklerinden yararlanarak içtenlikle
söyler.
 Deneme özneldir. Denemeci kendisiyle tartışır gibi konuşur.
 Orta uzunlukta, konuları kesin kurallara ve yargılara bağlamadan içten bir dille iddiasız ve
özgürce anlatan yazılardır.
Örnek
NASIL YAZMALI
Yazarken kitapları bir yana bırakır, aklımdan çıkarırım; kendi gidişimi aksatırlar diye.
Gerçekten de iyi yazarlar üstüme fena abanır, yüreksiz ederler beni. Hani bir ressam varmış,
kötü horoz resimleri yapar ve uşaklarına, dükkâna hiç canlı horoz sokmamalarını sıkı sıkı
tembih edermiş, ben de öyle… Hatta çalgıcı Antigenides’in bulduğu çare benim daha işime
gelirdi. Bir şey çalacağı zaman, kendinden önce ve sonra halka doyasıya kötü şarkılar
dinletirmiş. Böyle derim de Plutarkhos’tan kolay kolay ayrılmam. O kadar dünyayı içine
almış ki bu adam, ne yapsanız, hangi olmayacak konuyu ele alsanız bir taraftan gelir işinize
karışır ve size türlü zenginlikler, güzelliklerle dolu cömert bir el uzatır. Kendini her gelene bu
kadar kolayca yağma ettirmesi bayağı gücüme gidiyor. Şöyle biraz tuttunuz mu, kolu kanadı
elinizde kalıyor.
(DENEMELERMONTAİGNE)
Fıkra
Gazetelerin belirli sütunlarında güncel olayları ve sorunları belli bir görüş açısından
değerlendirilip yorumlayan kısa yazılardır. Fıkralarda, hayatın her yönü, düzenin aksayan
tarafları, bazen acı bir üslupla, bazen de yol göstererek anlatılır.
Herhangi bir konu üzerinde fıkra yazan yazar, tarafsız ve objektif görüşlere sahip olmalıdır.
Ancak günümüzde gazetelerde köşe sahibi olan fıkra yazarlarının bazıları bir siyasi görüşün
temsilcisi oldukları için, çoğu kez hissi hareket ederler. Bir gazetenin tirajının artmasında ya
da azalmasında fıkra yazarlarının etkisi fazladır.
Makale
Kalıcı konular üzerine yazılan, ağırbaşlı, doğruluğuna inandırıcı, kanıtlayıcı, çoğu bilimsel
yazılara ‘’makale’’ denir. Giriş bölümünde sorun, konu tanıtılır. Gelişme bölümünde konuyu,
Sayfa 73
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
soruyu aydınlatan, doğrulayan örnekler verilir, düşünceler açıklanır. Sonuç bölümünde, konu
üzerinde varılan sonuç yazılır. Anlatım yönünden makaleler en ağırbaşlı düşünce yazılarıdır.
Söyleşilerde yer alan günlük konuşma sözcükleri senli benli anlatım makalede bulunmaz.
Makalede bilim dilinin sözcükleri yer alır. Anlatım kesin anlam taşır, açıktır, anlaşılır bir
niteliktedir. Şiir, sanat, insan hakları, iktisat, hukuk, ahlak, tarım… vb. kısacası her konuda
makale yazılabilir. Gazete yazılarından biri de makaledir. Dergilerde ve inceleme eserlerinde
de makalelere rastlanır. Bir konuyu derinleştirmek, incelemek, eleştirmek, tahlil etmek gibi
amaçlarla yazılan makaleler uzmanlık gerektirir. Gazete makaleleri, fıkralar gibi, daha çok
memleketi ilgilendiren günlük olaylar üstünde durur. Bir gazetenin görüş açısını temsil eden
yazılara başmakale denir. Bu makalelerde, açık fikir, okunaklılık, tarafsızlık ve dürüstlük,
aranacak değerlerdir. Türk edebiyatında makale ilk kez ilk gazeteler olan Tercüman-ı Ahval
ve Tasvir-i Efkâr gazetelerinde yayınlanmıştır. Şinasi, batılı anlamda makaleler yazan ilk fikir
adamımızdır.
İnternetteki arama motorlarını kullanarak makale örneklerini bularak inceleyiniz.
Eleştiri
Bir düşünceyi, bir kişiyi( kişinin görüşlerini, davranışlarını, bir konuşmasını) bir sanat eserini
inceleyip olumlu olumsuz yanlarını belirtmek için yapılan anlatıma “eleştiri” diyoruz.
Eleştiride amaç; iyi olanın değerini ortaya koymak, iyi olmayana ve kötüye fırsat
vermemektir. Eleştiri yaparken neye iyi neye kötü demeliyiz? Ya da nasıl iyi, nasıl kötü
diyeceğiz? Bu sorun tartışmalara yol açmıştır. Böylece üç ayrı görüş ortaya çıkmıştır:
 Nesnelci görüş: Eleştirilerimizi kendi duygusallığımıza kapılmadan bilimsel eleştiri
kuralları çerçevesinde yapmalıyız.
 Öznelci görüş: Eleştiriyi yaparken kişisel beğenilerimizi, duygularımızı dile getirmeliyiz.
 Çözümcü görüş: Gerek nesnelci görüş, gerekse öznelci görüş tek başına doğru ve haklı
olamaz. İkisinin de haklı olduğu yanlar gibi, yanıldıkları yanlar da vardır. Çünkü öznel,
beğeni yargılarımız olabileceği gibi, nesnel ölçütlere dayanan yargılarımız da vardır.
Eleştirilecek Eserde Bulunması Gerekenler






Eserin gerçekliği yansıtmadaki başarısı
Eserin, okurlar ve toplum üzerinde bıraktığı etki
Eserin, olayı anlatmasındaki başarısı
Eserdeki özgünlüğün, içtenliğin ve hayal gücünün başarıya katkısı
Eserdeki yansıtılan duygu ile sanatçı arasındaki bağlantı
Genel olarak eserin başarı duru
Sayfa 74
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Eleştirmenin Özellikleri




Geniş bir kültüre sahip olması gerekir.
Eleştiri de kullanacağı kavramları ve terimleri bilmesi gerekir.
Dil bilgisi ve yazım kurallarını iyi bilmesi gerekir.
Eleştireceği eseri iyi tanımalı, eserle ilgili olarak, gerek yazılı kaynaklardan, gerekse bilen
kişilerden doğru, sağlam bilgiler toplamalıdır.
 Topladığı doğru bilgiler ve birikimlerinin ışığında eseri inceleyerek, doğru bir yargıya
varmalıdır.
ARAŞTIRMA İNCELEME YAZILARI
Gezi Yazıları
Bir yazarın gezdiği, gördüğü ve incelediği yerlerden edindiği bilgi, görgü ve izlenimleri
yansıtan yazıya “gezi yazısı” denir. Gezi yazılarında yalnız gezilip görülen yerlerin doğal
özelliklerinin belirtilmesiyle yetinilmez. O yerlerdeki insanların gelenek, görenek ve zevkleri
de tanıtılmaya çalışılır. Doğru bilgi ve gözlemlere dayalı gezi yazıları tarih, coğrafya,
toplumbilim gibi bilim dalları için de yararlı bir kaynak olarak değerlendirilebilir. Bu tür
yazılar ayrıca okurların genel kültürlerini geliştirmede önemli bir rol oynar.
İnsanlar, kendi yakın çevreleri dışında olup bitenleri öğrenmek isterler. Kitaplarda okudukları,
haritada gördükleri kıta, ülke veya kentlerde yaşayan insanların gelenek ve göreneklerini
merak ederler. Görmeyi hayal ettikleri yerleri, usta yazarların aracılığıyla tanımaktan,”gezer
gibi olmaktan” zevk duyarlar. Kendisi de gezi türünde eser vermiş olan Ahmet Haşim bu
duyguyu şöyle dile getirir, “…Seyahatname okumanın tadını öteden beri bilirim. Bütün
çocukluğum onları okumakla geçti. Kış geceleri dışarıda rüzgâr olurken, bir gaz lambasının
ışığını göz bebeklerimde iki altın nokta gibi taşıyarak zengin bir ateş karşısında, rahat bir
koltukta okuduğum o Afrika ve Amerika seyahatnamelerinin masum ve namuslu üslubundan
aldığım tadı bana pek az edebiyat eseri verebilmiştir”(Bize Göre, Gurebahane-i
Laklakan,Frankfurt Seyahatnamesi,s.70).
Gezi yazıları gerçekten yaşanmış bir hayat kesiminin ürünüdür. Bu tür yazıların ağır basan
yönü, anlatılanların dikkatli bir gözleme dayanmış olmasıdır. Yazar, şüphesiz, gördüklerini
anlatırken anılarından söz edebilir, birtakım yazılı veya sözel kaynaklardan yararlanabilir,
karşılaştırmalar ve çözümlemeler yapabilir. Ancak tüm bu çabaların keskin ve sağlam bir
gözlem gücünden kaynaklanması şarttır. Biz buna ‘görmesini bilme yeteneği’ de diyebiliriz.
Gezi yazarları, uzun bir süre, daha çok insanların hiç gezip görme imkânı bulamadıkları
ülkeleri, bölge ve kentleri tanıtma amacı gütmüşlerdir. Kutuplar, Afrika’nın balta girmemiş
ormanları ile Orta Asya, Güney Amerika gibi kıtalarda yaşayan insan topluluklarının ilginç
yaşayış biçimlerini tanıtan gezi yazılarının yanında New York, Tokyo, Paris, Londra gibi
büyük şehirleri anlatan yazılara da rastlanmaktadır.
Sayfa 75
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Gezi Yazılarında Bulunması Gerekenler
görülen şeylerin dış görünüşünden çok, öze inen ve insanların iç dünyalarını yansıtan
hususları gözler önüne serebilmelidir. Görülen yerler ve insanları, edinilen izlenimleri yalın,
sürükleyici ve renkli bir dille anlatabilmelidir.
Gezi yazılarını, ele alınan konular ve anlatım bakımından “anı” ve “röportaj” türünden
yazılara benzer bazı yönleri bulunur. Çünkü gezi, anı ve röportaj diye adlandırılan yazılar
geniş ölçüde yazarın gözlem, izlenim ve yorumlarına dayanır. Bu nedenle bu türlerde yazılmış
eserleri bir sınıflamaya tabi tutmak bazen güçtür. Bununla birlikte, her üç türün de birtakım
ayırıcı özellikleri vardır. İyi bir okur bu özellikleri bilir veya belirlemede güçlük çekmez.
Gezi Yazılarının Çeşitleri
Gezi yazılarını, yolculuk yapılan yer bakımından ikiye ayırmak mümkündür:
Yurtiçi Gezi Yazıları
Bir yazarın herhangi bir amaçla kendi ülkesinde yaptığı bir yolculuk sırasında gezip gördüğü
yerleri ve edindiği izlenimleri anlattığı yazılardır. Bu tür gezi yazılarına, Reşat Nuri
Güntekin’in “Anadolu Notları”nı gösterebiliriz.
Yurtdışı Gezi Yazıları
Bir yazarın kendi ülkesi dışında yaptığı gezi ve incelemelerinin bir ürünüdür. Bu tür gezi
yazısına da Falih Rıfkı Atay’ın “Deniz Aşırı” adlı eseri örnek olarak gösterebiliriz.
Gezi yazılarını, gezi türünde eser veren kimselerin durumları bakımından da ikiye ayırabiliriz:
Yazarların Kaleme Aldığı Gezi Yazıları
Yazarlığı bir meslek olarak benimsemiş kimselerin eserlerinde gezilen görülen yerler,
değinilen konular, insanlarla ilgili gözlemler yazı sanatının birçok özelliğini yansıtan renkli
bir dille anlatılır.
Yazar Olmayan Kişilerin Kaleme Aldığı Gezi Yazıları
İkinci kategoriye giren yazılar, genellikle yazarlıkla ilgili olmayan, fakat yurt içinde veya
dışında bazı yerleri görmek üzere geziye çıkanların veya geçici görevlerle yabancı bir ülkede
oturanların kaleme aldıkları yazılardır. Bu gibi kimselerin eserlerinde anlatım kuru ve renksiz
olabilir. Ancak bu tür eserlerde bazen çok ilginç gözlemlere, sağlam bilgilere ve mantıklı
yorumlara rastlayabiliriz. Örneğin ünlü Türk denizcisi Piri Reis’in “Bahriye” adlı kitabı bu
bakımdan ilginçtir. Bu kitap Akdeniz’i çevreleyen karalar, ormanlar, dağlar, kentler üzerinde
verdiği bilgilerle hem bir deniz atlası, hem de bir gezi kitabı niteliği taşır.
Gezi yazılarını amaç ve yazılış bakımından da üçe ayırmak mümkündür:
Sayfa 76
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Günü Gününe Alınmış Notlara Dayalı Gezi Yazıları
Kimi yazarlar, gezip gördükleri yerleri günü gününe veya aralıklı olarak tuttukları notlarla
anlatırlar. Bu gibi gezi yazıları çoğu kez anı türünün de özelliklerini taşır. Bu çeşit gezi
yazılarına Burhan Arpad’ın “Gezi Günlüğü” adlı eseri örnek olabilir.
Mektup Biçiminde Yazılmış Gezi Yazıları
Kimi yazarlar da gezi izlenimlerini belli aralıklarla arkadaşlarına yazdıkları mektuplarda
anlatırlar. Bu gibi gezi yazılarında mektup türünün hemen hemen her özelliğini görebiliriz. Bu
çeşit gezi yazılarına Celaleddin Ezine’nin “Amerika Mektupları” örnek olarak gösterebiliriz.
Bir Ülkeyi Daha Nesnel ve Derinlemesine Tanıtmayı Amaçlayan Gezi Yazıları
Üçüncü tür gezi yazıları, yazarın kişisel gözlemleri yanında daha başka bilgi ve belgelere
dayalı tasvir ve yorumları içerir. Falih Rıfkı Atay’ın gezi kitapları genellikle bu biçimde
yazılmış eserlerdir.
Portre
İnsanın, dış ve iç özelliklerini belirten betim türüdür. Kişinin boyu, yüzü, ten rengi, giyinişi
gibi dış yapısına dair özelliklerini tanıtan yazılara fiziksel ya da tensel portre, duygu, düşünce,
huy, beğeni ve alışkanlıkları gibi iç yapısını tanıtan yazılara da ruhsal ya da tinsel portre denir.
Olaylı yazılarda (roman, öykü, oyun vb.) kişiler, portre aracılığıyla tanıtılır. Kişilerin tensel ve
tinsel yanları ayrı ayrı tanıtılabileceği gibi, bir arada, iç içe de tanıtılabilir.
Yaşamöyküsü- Biyografi
Yurduna ulusuna, insanlığa yaptıklarıyla yararlı olan önemli kişilerin belirgin özelliklerini,
üstün ve örnek alınabilecek yönlerini, çalışmalarını, başarılı olma nedenlerini inceleyen; bu
alandaki bütün bilgileri derleyip anlatan yazılara denir. Burada amaç tanınmış, yararlı olmuş
kişilerin çektikleri sıkıntıları, karşılaştıkları güçlükleri nasıl yendikleri, başarıya nasıl
ulaştıkları anlatılarak; okuyuculara, kendi kendine yardım, başarıya sabırla ulaşabileceği,
düzenli ve planlı çalışmanın başarı kazandırabileceği düşüncesi verilmek istenir.
Yaşamöyküsü yazılacak kişiyle ilgili tüm bilgileri ayrıntılı bir şekilde toplayıp, notlar alarak,
belli bir plan dâhilinde, okuyucuları sıkmadan anlatmak gerekir. Anlatım ilgi çekici,
sürükleyici, cümleler duru ve yaşam olaylarının akışına uygun olmalıdır. Yaşamöyküleri,
sanata, edebiyata, tarihe ışık tutarlar. Anma günlerinde, kutlama günlerinde, sanat gecelerinde
bu tür yazılardan yararlanılır. Bunlar, belli bir dönemin olaylarını, toplumsal yapısını ve
sanatını belgelerler. Yaşamöykülerinde ele alınan kişi her yönden incelenebileceği gibi sadece
bazı yönleri veya belli döneme ait olan yaşamı da ele alınabilir.
Sayfa 77
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Yaşam Öyküsünde Bulunması Gerekenler
Yaşam öyküsü anlatılacak kişinin çocukluk yılları, nerede, ne zaman doğduğu ve
lek ve
toplumsal yaşamdaki önemi belirtilmelidir.
Yaşamöyküsü Çeşitleri
 Otobiyografi: Kişinin kendi yaşamını kendisinin anlattığı biyografidir.
 Monografi: Bir konu üzerinde özel bir görüşle yapılan incelemedir.
Tanıtım Yazıları
Bir kurumla, bir işletmeyle, bir yerle, bir ürünle, bir kitapla, bir sinema filmi vb. konularla
ilgili tanıtma amacıyla basında çıkan tanıtıcı haberlere tanıtım yazıları denir. Kurumun tanıtıcı
haberlerinin gazetelerde yayımlanma şansı, kurumun toplumsal ve ekonomik sistem içindeki
yeri ile halkla ilişkiler görevlilerinin gazetecilerle olan olumlu diyaloglarına bağlıdır. Bunun
yanında gazetelere gönderilen haberin dikkat çekici olması ve uygun kitleye uygun haberin
gitmesi gerekir. Gazetelerden en iyi şekilde yararlanmak için zamanlamaya dikkat edilmesi
gerekir. Gazetelere duyurulacak olayın zamanı, gazetelerin basım zamanları da dikkate
alınarak belirlenmelidir. Geç gelen bir haber, o gün çıkacak gazetelerde yer almayabilir. Bir
sonraki gün ise haber önemini yitireceği daha doğrusu eskiyeceği için değerlendirilmeyebilir.
Bu nedenle halkla ilişkiler görevlileri her gazetenin son haber saatini çok iyi bilmeli ve
çalışmalarını buna göre planlamalıdır.
RÖPORTAJ VE MÜLAKAT
Röportaj
Bir olayı, bir durumu, bir doğruyu ya da gerçeği, araştırma, inceleme, gezip görme yoluyla ya
da soruşturma yöntemiyle yansıtan bir yazı türüdür. Fakat röportajda bir bilgiden başka,
yazarın izlenimleri, düşünceleri, görüşleri yer alır. Bir başka tanıma göre ise, yazılı ve
elektronik basında herhangi bir tanınmış kurumu ya da kişiyi çeşitli yönleriyle tanıtmak
amacıyla yazılmış yazılara denir. Röportaj yapacak olan kişide üstün bir görüş, anlayış,
gözlem yeteneği olmalıdır. Röportaj bir çeşit haberdir. Röportaj türü, gazeteciliğin
gelişmesiyle doğmuştur, giderek okuyucuların ilgiyle izledikleri yazı türü haline gelmiştir.
Her gazeteci, örneğin başyazı, fıkra, makale yazamayabilir ama her gazeteci mutlaka haber ve
röportaj kaleme alabilmelidir. Röportaj, gazetecinin haberden sonra en çok yazdığı yazı
türüdür.
Sayfa 78
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Röportajın Özellikleri
Röportaj gözleme dayanır. Röportajı diğer yazı türlerinden hatta zaman zaman haberden
ayıran başlıca özelliği gözleme dayanmasıdır. Gözlemsiz röportaj olmaz.
Her röportaj yazarı mutlaka bir amaç güder. Bir topluluğu, kurumu çeşitli yönleriyle tanıtmak
önemli kişilerin herhangi bir konu üzerindeki görüş ve düşüncelerini öğrenip okuyucularına
duyurmak ve fotoğrafla göstermek röportajın ana temelini oluşturur.
Röportajla haber yazım tekniği birbirine karıştırılmamalıdır. Röportaj haberin daha geniş
şekilde ele alınması ve genelde de fotoğraflarla zenginleştirilmesi ile meydana gelmektedir.
Haberden ayrıldıkları noktalardan biri röportajı yapan kişinin bireysel fikirlerini de
eklemesidir.
İkincisi röportaj yazarının okuyucuda inanç uyandırmaya çalışmasıdır. Kişilerin olayları günü
gününe öğrenmeleri haber dışında röportajla da sağlanmaktadır.
Röportajı öğretici, bilgilendirici, gazete ve dergi yazıları arasında yerleştirenler olduğu gibi
bunun dışında düşünenler de vardır. Bu görüşte olanlar röportajı bir roman, öykü, oyun gibi
yaşatıcı yazılar arasında saymaktadırlar.
Bu değişik adlandırmalar ve şekiller röportajın çok yönlü ve boyutlu bir yazı niteliğini
taşımasından kaynaklanmaktadır. Röportaj, gerçekleri araştırma, inceleme, gezip görme
yoluyla ya da soruşturma yöntemiyle yansıtmaktadır.
Gerektikçe, fotoğrafın destekliğine ve tanıklığına başvurulur. Böylece okuru yaşamın içine
sokar. İçerdiği doğru ve gerçeklerle, okuru yüz yüze getirir. Bir başka değişle öğrettiğini
yaşatarak öğretir.
Röportaj, aynı konuda, tek yazı olabildiği gibi dizi yazılar biçiminde de kaleme alınabilir.
Röportaj aynı zamanda diğer bazı yazı türlerinin karışımı sayılır. Dokusunda hikâye, roman,
bilimsel araştırma ve inceleme de vardır.
Röportaj Yaparken Uyulması Gerekenler
 Röportaj yapılacak konuda ayrıntılı bir çalışma alanı saptanmalıdır
 Okuru röportaja bağlayacak olayların, kişilerin listesi, hayatları ve ilginç yönleri
aktarılmalıdır.
 Röportajda konuya ilişkin önceki ve o andaki çelişkiler dâhil bütün ayrıntılar
yansıtılmalıdır.
 Beşeri unsurların seçimine gerekli özen gösterilmelidir.
 Okura bilgi kazandıracak, onun genel kültürünü ya da güncel bilgisine katkıda
bulunacak noktalar verilmelidir.
 Röportaja küçük bir selamlama ile başlamalı ve kimliğiniz hakkında doğru bilgi
verilmelidir.
Sayfa 79
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 Önce genel sorular sorulmalı, özel sorular görüşmenin ortalarına bırakılmalı ve
kaynağın cevaplamak istemediği sorular da ısrar edilmemelidir.
 Resmi değil ama saygılı bir dil ve üslup kullanmaya özen gösterilmelidir.
 Röportajın kontrolü yapanda olmalı, cevap alınamayan sorular başka bir ifadeyle tekrar
sorulmalıdır.
 Röportajda adı geçen kişi kurumlara cevap hakkı doğacak durumlarda kaynağa, bu
sözlerini bir daha doğrulatmak ve teyit için bir kez daha sormakta yarar vardır.
 Görüşme mutlu sonla bitirilmeli, görüşmenin nasıl haber yapılacağına ilişkin bilgi
verilmemelidir.
Mülakat
Hedef kitlelerin merak ettiği ve ilgi duyduğu bir konu hakkında aydınlatıcı bilgi almayı
amaçlayan ve belirlenen uzman kişiyle soru-yanıt şeklinde geçen görüşmenin, yine soru-yanıt
şeklinde yazıya dökülmesidir. Haber değeri olan kişinin tutumu, durumu ve fikirleri sorulan
sorulara verilen yanıtlarla aydınlığa çıkarılır. Bir gazetecinin soru sormak için bir kişiye resmi
yaklaşımı ve haber için veri toplaması mülakatla olur. Haberciliğin temeli de genelde
mülakata dayanmaktadır. Haberin üçte ikisi mülakattan oluşmaktadır. Mülakat yapmak
isteyen gazeteci iki hazırlık evresinden geçecektir. Birincisi, görüşülmesi gereken kimseyle
ilişki kurmak, ikincisi de bu kişiyi konuşmaya razı etmektir. Her konuda mülakat yapılabilir.
Sınırlama hemen hemen yok gibidir.
Mülakata İlişkin Dış Kaynaklı Görüşler
Mülakat, XIX. yüzyılda Amerikan gazeteciliğinin önemli buluşlarından biridir.
Amerikan basını mülakat için “Haber alma yönteminin temelidir.” Değerlendirmesini
yapmaktadır.
Alman yazarlarından Emil Ludwig’e göre “mülakat, gazetecilik sanatının en güzel çalışma
alanı”dır.
W. G. Bleyer, 1920 yılında yayınladığı Gazetecilik Kitabı’nda mülakatla ilgili şu yaklaşımda
bulunmaktadır: “Mülakat, her şeyden önce, muhatap olan kişinin anlattıklarını atıf yolu ile
okura aktarmak olduğundan, hayat ve hareket dolu bir gazetecilik sahasıdır.
Soruların akıllıca seçilmesi verilen yanıtları ve bunların başarılı bir üslupla hikâye edilmesi,
mülakat tekniğinin, diğer gazetecilik çalışmalarından daha çok okunması şansını
kazandırmaktadır.”
Bazı kaynaklar, mülakat yapan gazetecileri Diyojen’e benzetirler.
Mülakatın Aşamaları ve Yapılması Gerekenler
Mülakat öncesi hazırlık: Mülakat öncesi yapılması gerekli hazırlıkları içermektedir.
Sayfa 80
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 Önce mülakatın konusu ve kiminle yapılacağı saptanır ve konuyla ilgili arşivlerden bilgi
toplanır.
 Mülakat yapacağı kişiyle bağlantıya geçip, kendini tanıtması, soracağı sorulara ait ön
bilgi vermesi ve görüşme için randevu alması gerekir
 Soracağı soruları düzenlemeli, bir liste belirlemelidir.
 Mülakat veren, soruları net bir şekilde yanıtlamaktan kaçınırsa başka yönden yaklaşmak
için elde fazla soru bulunmalıdır.
Uygulama süreci: Mülakatın yapılması, yani uygulama sürecidir.
 Mülakat saatinde kararlaştırılan yerde olunmalıdır.
 Mülakat sırasında önemli olan karşı tarafı konuşturmaktır. Mülakatı verenin tedirgin
edilmemesi gerekir.
 Nazik ve özenli olunmalı, karşısındaki dikkatle dinlenmelidir.
 Her söyleneni yazmak yerine önemli olanları yazmalı, gerekirse ses kayıt cihazı dışında
herhangi bir araç yanında götürmemelidir.
 Toplanan bilgiler belli bir plan dahilinde yazılmalıdır.
Mülakat Çeşitleri
İçerik Bakımından Mülakat Çeşitleri
 Ünlü Kişilerin Tanıtımı
 Önemli Bir Konunun Tanıtımı
Konu Özelliği Bakımından Çeşitleri
 Bilgi Edinme Amacına Dönük
 Bir İşe Dönük
Yapı Bakımından Mülakat Çeşitleri
 Haber mülakat: Adından da anlaşılacağı üzere bu tür mülakatlar haber toplama
yöntemlerinden birini oluşturmaktadır. Gazeteciyle haber verecek kaynak arasında bir
konuşma süreci vardır. Gazetecinin elinde mülakatı verecek kişi hakkında ayrıntılı bilgi
bulunmalı, ayrıca haber olabilecek unsurlara da yer verilmelidir
 Telefonla mülakat: Telefonla mülakat her gün çok sayıda gerçekleştirildiğinden
gazetecilerin en çok alışık olduğu bir haber toplama yöntemidir
 Biyografik mülakat: Genelde dergiler tarafından başvurulan bir yöntemdir. Konu,
dergilerde enine boyuna işlendiği için ağırlıklı ele alınmaktadır. Oysa gazetelerde, kişilere
yüzeysel yaklaşılmaktadır. Bir kimsenin yaşam öyküsünü, macerasını, belirli konu
Sayfa 81
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
hakkında görüşlerini almak için başvurulmaktadır. Amacı kamuoyunun dikkatini çeken





sorular önceden en ufak ayrıntısına kadar hazırlanmakta, hatta öncelik ve sonralıkları
belirlenmektedir. Genel anlamda mülakat verecek kişinin karşısına tam hazırlıklı olarak
gidilmektedir.
Rastgele mülakat: Çok yaygın, ancak zor bir mülakat şeklidir. Bu tür çalışmalarda
gazetecinin mülakat yapacağı kişin güvenini kazanması, ikna etmesi gerekmektedir. Bu
arada seçilen kişinin bütün soruları yanıtlamayacağı ve ayrıntılara girmeyeceği de hesaba
katılmalıdır. Ancak sorulara verilecek yanıtların derinleşmesiyle bazı ipuçlarına ulaşma
olasılığı da vardır.
Sempozyum mülakatı (nabız yoklaması): Bu tür mülakat genellikle bilgi sahibi kişilerin
görüşlerini almak için başvurulan bir yöntemdir. Buna halk dilinde “nabız yoklaması”
denilmektedir. Elde edilen veriler genelde olayların devamlılığını gösterecek şekilde
kaleme alınmaktadır. Sempozyum mülakatı yapanlar, çoğunlukla yetişmiş usta
gazetecilerdir. Sempozyum mülakatın konularını, özellikle basın organlarının üzerine
gittiği, parmak bastığı ve gündeme getirdiği önemli olaylar oluşturmaktadır.
Tesadüfi mülakat: Bu çeşit mülakatlar tamamen tesadüfe bağlıdır. Çoğu zaman belli bir
amaç gütmez. Haber kaynağıyla muhabir tesadüfen sokakta, yemek davetinde, parkta ya
da örneğin bir kokteylde karşı karşıya gelmektedir.
Şahsiyet mülakatı: Şahsiyet mülakatına önemli ve ünlü kişiler hakkında uzun yazılar
yazmak için başvurulmaktadır. Genelde dergiler tarafından uygulanan bir mülakat
yöntemidir. Gazetelerde muhabirlere yeteri kadar zaman ve yer verilmediğinden, mülakat
çoğu kez yüzeysel anlamda kalmaktadır. Oysa dergilerde yayınlanan mülakatlar, zaman
ve yer bakımından daha geniş kapsamlı ele alınmaktadır.
Tahkikat mülakatı: Büyük kazalarda, doğal afetlerde, cinayetlerde yapılan mülakatlar
genelde bu türe girmektedir. Tahkikat mülakat yönteminde, daha çok zarara uğrayanlarla
yakınlarının görüşlerine yer verilmektedir.
. Röportaj ve Mülakat Arasındaki Farklar
Mülakatla röportaj yazıları genelde birbirine karıştırılmaktadır. Oysa ikisi arasında önemli
faklar bulunmaktadır:
Röportaj ile mülakat aynı şey değildir. Birbirlerinin içinde bulundukları gibi, farklılıkları da
vardır. Batı basınında sadece içerik değil, sözlük bağlamında da ayrıdır. İngilizcede röportaj
‘’to report ‘’ fiilinin ifade ettiği ‘’ anlatmak, getirmek’’ biçiminde tercüme edilmekte,
muhabire ‘’reporter’’ denilmesinin nedeni de buradan kaynaklanmaktadır. Oysa mülakat, İngi
“entrevue” sözcüklerinin karşılığı olarak kullanılmaktadır. Türkçede bunların tam karşılığı
“mülakat”tır.
Sayfa 82
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Mülakat, mülaki olmak yani varmak, kavuşmak, buluşmak anlamında yorumlanmaktadır.
 Mülakat yöntemi aslında bir kişi ile konuşma, konunun aydınlanması için sorulan sorular
ve alınan yanıtlardır. Kişinin tutumunu ve fikirlerini öğrenmek amacıyla sorulan sorular
ve alınan yanıtlarla aydınlığa çıkarmak, mülakatın özünü oluşturmaktadır. Röportaj daha
geniş bir anlam taşımakta, içinde mülakat da yer almaktadır. Oysa mülakatın kapsamında
röportaj bulunmamaktadır.
 Mülakatta mümkün olduğu kadar görüşme yapılan kişi ve konuşulanların dışına
çıkılmamakta, özel görüş, duygu ve yorumlara yer verilmemektedir. Röportajda herhangi
biriyle görüşme zorunluluğu da yoktur. Yani mülakat sadece soru ve cevaplardan oluşur.
 Yazar mülakata kendi görüşlerini katamaz. Röportaja ise kendi görüşlerini katabilir.
 Röportajda ele alınan konu ile ilgili olarak gerektiğinde birden fazla kişi ile görüşülmekte
ayrıntılarına da yer verilmektedir. Hatta hiç görüşme yapmadan röportaj yazılabilmektedir
 Röportaj yazarı, okuyucunun ilgisini çekmek için süslü bir üslup kullanabildiği ve
ayrıntılara girdiği halde, mülakat yazısı kısa yoldan açık bir anlatımla sadece
konuşulanları ortaya koymaktadır.
 Mülakat uzman kişilerle yapılır. Röportaj ise her kesimden insanla yapılabilir.
 Mülakatta sadece mülakatı yapılan kişinin fotoğrafı vardır. Röportajda ise konu ile ilgili
pek çok fotoğraf yazıya eklenebilir.
 Mülakatın okuyucu kitlesi sadece o konu ile ilgili az bir kesimdir. Röportaj ise geniş bir
haber niteliği taşıdığı için toplumun bütün kesimini ilgilendirir.
6.SOSYAL HAYATTA İLETİŞİM
İNSAN İLİŞKİLERİNİ DÜZENLEYEN TOPLUMSAL KURALLAR
İnsanlar toplu olarak yaşarlar. Toplum halinde yaşayan insanların, toplum içinde uymaları
gereken kurallara "Toplumsal düzen kuralları" denir. Toplum düzenini sağlayan kurallar,
insanların toplum içerisinde uymaları gereken birtakım emir ya da yasakları kapsar. Emir,
insanların uyması gereken kuralları; yasak ise insanların yapmaktan kaçınması gereken hâlleri
gösterir.
Emirlere; “Borcunu öde.”, “Herkese saygılı ol.”, “Yaşlılara iyi davran.” şeklindeki kurallar
örnek verilebilir. Yasaklara ise “yalan söyleme, suç işleme, ahlaksızlık yapma” şeklindeki
kurallar örnek verilebilir.
Bireyler, yapmaları gerekenleri yapmamaları ve yapmamaları gerekenleri de yapmaları
halinde yaptırım (müeyyide) denilen toplumsal tepkilerle karşılaşırlar. Toplum düzenini
sağlayan kurallara uygun davranılmasında yaptırımın büyük bir rolü vardır. İnsanların;
Sayfa 83
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
manevi yaptırımı olan din, ahlâk, görgü kurallarına uymaları tamamen vicdani
sorumluluklarına bırakılmıştır.
Toplum düzenini sağlayan kurallar; görgü kuralları, gelenek ve görenekler, din kuralları,
ahlâk kuralları ve hukuk kurallarıdır. Bu kuralların hepsinin kendine özgü yaptırımları
mevcuttur. İnsanların bu kurallara uymaları ise her birinin yaptırım gücüne göre farklılık
gösterir.
Görgü Kuralları
Görgü; bir toplumda var olan ve uyulması gereken saygı ve incelik kurallarıdır
Toplum içinde olumlu ilişkiler kurabilmek için bazı kurallar vardır, bunlardan biri de görgü
kurallarıdır. Bu kurallar; kişilerin konuşma, giyinme, yeme-içme yöntemlerini; iş yerlerinde,
bayramlarda, düğünlerde ve birbirleriyle karşılaştıklarında nasıl davranmaları gerektiğini
belirler. Görgü kurallarını çiğneyen kişi “kaba, tuhaf, bilgisiz ve görgüsüz” diye nitelendirilir.
Bu nitelendirmelerin hoş olmaması nedeniyle insanlar görgü kurallarına uyma zorunluluğu
hissederler.
Görgü kuralları; içinde yaşanan toplumun hukuk, din ve ahlak kurallarından tamamen ayrı
değildir. Öyle ki her toplumun hukuk ve ahlak kurallarıyla görgü kuralları arasında yakın bir
ilişki vardır.
Görgü kurallarına uyma; insanlar arasında yakınlaşma, anlayış, hoşgörü ve dayanışma
duygusu yaratır. Bu duygular ise insanları, toplumsal bütünlük ve dayanışmaya götürür.
Toplumda Dikkat Edilmesi Gereken Görgü Kuralları
Belli bir toplumda yaşayan kişiler, karşılıklı ilişkileri kolaylaştırmak için zamanla görgü
kurallarını oluşturmuşlardır. Bu kurallar, toplumdaki gelişmişlik düzeyinin de göstergesidir ve
insanların kendilerine saygı duymaları ile ilişkilidir. Bu sayede insanlar, başkalarına ait olan
mektubu okumaz, özel konuşmaları dinlemez, başkalarının odasına kapı çalmadan girmezler.
Toplumumuzdaki bazı görgü kuralları:










Anne, babaya, yaşlılara ve öğretmene saygı gösterilir; onlarla ters konuşulmaz.
İki kişi konuşurken araya girilmez.
Toplu taşıma araçlarında yaşlılara, hastalara, hamilelere yer verilir.
Topluluk içinde kulaktan kulağa konuşulmaz.
Evde, herkes gelmeden yemeğe başlanmaz.
İnsandan, "bu" diye söz edilmez.
Merdivenlerin sağından inilir, sağından çıkılır.
İnsanlara karşı alçak gönüllü ve hoşgörülü davranılır.
şkaları rahatsız edilmez.
Hapşırırken ağız kapanır.
Sayfa 84
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Giyinme Konusunda Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar
Giyinmek, insanları aşırı sıcak ve aşırı soğuktan korur. Temiz ve özenli giyim, pek çok kişi
tarafından takdir görür. Giyim sadece gereksinim değil zevk işidir. Giyimde dikkat edilmesi
gereken kuralların bazılar şunlardır:
 Kadın ve erkek kendisine uygun kıyafetleri seçmelidir.
 Kıyafet seçerken kişinin yaşı, fiziki yapısı, cinsiyeti, mesleği gibi hususlar göz önünde
bulundurulmalıdır.
 Giyilen elbise ile kullanılan aksesuarlar ve renk uyumu, dikkate alınmalıdır.
 Boyasız ayakkabı, ütüsüz ve sökük kıyafetler giyilmemelidir.
 İş yerlerinde; sade giyinmeye özen göstermek, aşırıya kaçmadan kendine yakışanı bulup
giymek, kişisel bir tarz oluşturmak daha kişilikli bir giyim biçimidir.
Resmî toplantılarda koyu renk elbiseleri tercih etmek, toplantının yerini, zamanını ve
özelliğini dikkate almak gerekir.
Karşılaşma, Selamlaşma, El Sıkışma Konularında Uyulması Gereken Kurallar
İnsanların birbirine selam vermeleri, insan ilişkileri açısından son derece önemlidir. Birbirini
tanıyan insanlar, karşılaştıklarında birbirlerini selamlarlar. İş yerine, okula, arkadaş
toplantısına gelenler kendilerinden önce gelenlere selam verirler. Selamlaşmada günün saatine
göre iyi dilekler belirtilir. Ayrıca kişilerin ilgilerini, sevgilerini, saygılarını göstermeleri
açısından selamlaşma güzel bir başlangıçtır.
Karşılaşma, selamlaşma ve el sıkışmada uyulması gereken kurallar şunlardır:




Selamlama sırasında abartılmış konuşma ve davranışlardan kaçınılmalıdır.
Toplantı veya davetlerde önce evin hanımı, sonra diğer kişiler selamlanmalıdır.
El sıkışmada, önce üst makamda bulunanların veya yaşlıların el uzatmaları gerekir.
Gerek ilk tanışma ve gerekse selamlaşmada, bayan elini uzatmadıkça erkeğin elini
uzatmaması gerekir.
 Selamlaşma; baş eğilerek, el kaldırılarak, şapka çıkarılarak yapıldığı gibi sözle de yapılır.
“Günaydın”, “İyi akşamlar”, “İyi günler” vb.
 Selamlanan kişinin yanında bulunanların (selam vereni tanımasalar bile) selamlanan kişi
ile birlikte selam almaları bir nezaket kuralıdır.
Tanışma ve Tanıştırılmada Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar
İnsan ilişkileri tanışma veya tanıştırma ile başlar. Tanışma ve tanıştırmanın sosyal hayatta
önemli bir yeri vardır.
Sayfa 85
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Kişi ve gruplar birbirlerine takdim edilerek tanıştırılırlar. Takdim sırasında erkek bayana,
küçük büyüğe, ast üste, memur amire, tek kişi gruba takdim edilir. Tanıştırılan kişi,
tanıştırıldığı kişinin el uzatmasını beklemelidir.
Bir yabancı ile tanışmak gerekiyorsa ona önce kendimizi tanıtmalıyız. Sonra ne amaçla
görüşmek istediğimizi ifade etmeliyiz.
Hitap Etmede Uyulması Gereken Kurallar
Sosyal ilişkilerde bireyler kişilere, bulundukları statüye göre hitap biçimlerini belirlerler. Eğer
bireyler arkadaş veya yaşıtlarsa birbirlerine adlarıyla ve “sen” diye hitap edebilirler.
Akrabalar ya da çok sık görüşülen büyüklerle senli benli ilişki kurulabilir. Bu ilişkilerde ise
insanlar birbirlerinin yaşlarına, statülerine göre “anne, baba, abla, ağabey, teyze, amca”
şeklinde seslenebilirler. Daha çok resmî kuruma dayalı olan ilişkilerde, okulda, iş yerinde,
“siz” diye ve unvanlara göre de hitap etmek gerekir: “Öğretmenim, Müdür Bey, Savcı Bey”
gibi.
Hitap etme sırasında; konuşurken el ve kolun aşırı sallanması, bağırarak konuşulması, argo
sözcüklere yer verilmesi doğru değildir.
Telefon Konuşmalarında Uyulması Gereken Kurallar
Telefon konuşması belli bir eğitimi ve beceriyi gerektirir. Telefonla konuşurken uyulması
gereken kurallar şunlardır:









Telefon eden karşıdaki kişiye kendini tanıtmalı, görüşeceği kişinin adını vermelidir.
Yanlış numarayı çevirme hâlinde özür dilenmelidir.
Ölçülü ve nazik bir dil kullanılarak uygun bir ses tonu ile konuşulmalıdır.
Sekreter aracılığı ile yapılan telefon görüşmelerinde astın telefonu üst makamda olana
bağlanmalıdır.
Amirle, bayanla ve bir büyükle telefonda görüşmek gerektiğinde bunlar bekletilmemeli;
konuşma sonunda telefonu önce onların kapatması beklenmelidir.
Sabah 10.00’dan önce ve akşam saat 22.00’den sonra telefon etmemeye özen
gösterilmelidir.
Telefonlar gereksiz yere uzun süre meşgul edilmemelidir.
Cep telefonları uygun olmayan yer ve zamanlarda (sinema, tiyatro, toplantı vb.) kapalı
tutulmalıdır.
Cep telefonu ya da yeni teknoloji ev telefonları ile arama yapılırken arayan kişinin
numarasını gizlememesi karşı tarafa güven verilmesi bakımından gereklidir.
Sayfa 86
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 Görüşmenin bitiminden sonra ahizeyi sertçe kapatmanın karşı tarafa hakaret olduğu
bilinmelidir.
Gelenek ve Görenekler (Örf ve Âdetler)
Toplumda, uzun zaman boyunca oluşmuş ve uyulması zorunlu sayılan ortak davranışlara
“gelenek ve görenekler“ adı verilir. Töre kavramı, gelenek ve göreneklerin tamamını
anlatmak için kullanılır.
İnsan, başkalarıyla ilişkilerini ve davranışlarını toplumun geleneklerini dikkate alarak
düzenlemek zorundadır. Aksi hâlde, topluma uyum sağlamada sorunlarla karşılaşılır. Örneğin,
Türklerde anneye, babaya, büyüklere karşı saygılı olmak bir gelenektir. Dil, din ve aile gibi
değerlere geleneksel olarak saygı gösterilir.
Gelenek ve göreneklerin kökeninde toplumsal değerler yatmaktadır. Toplumsal değerler;
bireylerin düşünce, tutum, davranış ve yapıtlarında ölçüt olarak ortaya çıkar. Zamanla bu
değerler, bireysel ve toplumsal yaşamın düzenini sağlamak için normlara ve törelere dönüşür.
Gelenek ve Göreneklere Uymanın Sağladığı Faydalar
Bireyler, kendiliğinden örf ve âdetlere uyarlar. Bu alandaki sapmalar bazen toplum, bazen de
birey tarafından engellenir. Başka bir deyişle kuralın yaptırımını bizzat birey uygulayabilir.
Bu durum; doğal olarak bireyin kuralla bütünleşme, onu kendine mal etme düzeyine bağlıdır.
Bazı örf ve âdetler, zorlayıcı yanlarıyla hukuk kurallarına dönüşür.
Gelenek ve görenekler; nerede, nasıl davranılacağını belirler. O nedenle ilişkileri kolaylaştırır.
Bazı gelenek ve görenekler birçok alanda yaşanan gelişmelerin etkisiyle değişime uğramaya
başlamıştır. Kalıplaşmış gelenek göreneklerdeki olumsuz tutumlar da değişmiş ve yerini yeni
anlayışlara bırakmıştır. Örneğin, ülkemizde kız çocuklarının okula gönderilmemesi ve erken
yaşta evlendirilmesi geleneği neredeyse ortadan kalkmış, artık kız çocukları da erkek
çocuklarıyla eşit eğitim imkânlarına sahip olmuşlardır.
Sosyal Yönden Faydaları Toplumlardaki sosyal ilişkileri belirlemede ve kolaylaştırmada
gelenek ve göreneklerin rolü oldukça büyüktür.
Gelenek ve görenekler, aile içi ilişkileri de belirler. Ailenin nasıl kurulacağı ile ilgili kuralları
koyar. Evde anne, baba ve çocuklardan beklenen davranışları belirler ve sınırlar.
Örneğin yaşlılara, komşulara davranma biçimlerini; doğum, ölüm, düğün, bayram ve özel
günlerle ilgili davranışları belirler, sosyal yaşamı kolaylaştırır.
Toplum Barışı Açısından Faydaları Gelenek ve görenekler; yurtseverlik, kahramanlık, alçak
gönüllük, kanaatkâr olma ve tutumluluk gibi değerleri içerir. Bu özellikler, insanların
birbirleriyle iyi ilişkiler kurmalarını sağlar. Toplumda barışçıl ve yakın ilişkilerin
yaygınlaşmasında önemli rol oynar.
Sayfa 87
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Örnek olarak dostlarımızın özel günlerini anımsamayı (doğum günü, evlilik yıldönümü vb.),
komşularımızla yardımlaşmayı verebiliriz.
1.3. Dinî Kurallar
Din, insanın inanması gereken esasları; yapması gereken davranışları belirler. Türk Dil
Kurumu Sözlüğü’ne göre din; Tanrı’ya, doğaüstü güçlere, çeşitli kutsal varlıklara inanmayı ve
tapınmayı sistemleştiren toplumsal bir kurumdur. Ülkemizde ilahi bir din olan İslam inancı
yaygındır. Az sayıda vatandaşımız da diğer ilahi dinler olan Hristiyanlık ve Museviliğe
inanmaktadır. Dünyanın farklı bölgelerinde semavi ve semavi olmayan dinlere inanan
milyarlarca insan yaşamakta ve bu dinlerin koyduğu kurallara uymaktadır.
Toplumsal ilişkileri düzenleyen din kuralları, genellikle bütün dinlerde benzerlik gösterir.
Örneğin bütün dinlerde başkalarına kötülük etmek, yalan söylemek yasaklanmıştır. Dürüst
olmak, yardımsever olmak ise emredilmiştir.
Dinin hukuk üzerindeki etkisi, laik devlet anlayışının benimsenmesiyle azalmıştır. Bizde ise
Osmanlı Devleti’nin teokratik bir devlet olması sebebiyle dinin hukuk üzerindeki etkisi uzun
süre devam etmiştir. Cumhuriyet döneminde laik devlete geçildikten sonra Şer-i Hukuk’un
yerini “Medeni Hukuk” (1926) almıştır. 1924 Anayasası’nda devletin dininin İslam olduğu
ifade edilirken bu kural 1928 yılında Anayasa'dan çıkartılmıştır.
Din kurallarının koyduğu emir ve yasaklara aykırı davranışta bulunan kişiler, manevi
yaptırımlarla karşılaşırlar. Bu ise günahkâr olma ve öbür dünyada Allah’ın öngörmüş olduğu
manevi cezalar şeklinde ortaya çıkar. Örneğin, yoksullara yardım etmek, din kurallarının
emirlerinden biridir. Ancak, yoksullara yardım etmeyen bir zengin için bu dinî kuralı yerine
getirmediği için maddi bir yaptırım uygulanamaz.
Din, bütün toplumlarda varlığını sürdürmektedir ve sürdürecektir. Din, insanın kendisiyle,
Allah‘la ve diğer insanlarla ilişkilerini düzenler.
Ahlak Kuralları
Ahlak kuralları da toplumsal hayatta insanların birbirleriyle olan ilişkilerini düzenleyen
kuralların başında gelmektedir. Hepimizin bildiği gibi toplum tarafından bazı davranışlarmız
"iyi", bazıları "kötü" olarak nitelendirilmektedir. İyi ve kötü ayrımı toplumda geçerli olan
ahlak kurallarının bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Ahlak, bir toplumda iyilik ve kötülük
hakkında oluşan değer yargılarına göre yapılması ve yapılmaması gereken davranışlar
bütününe denir.
Bireyin kendisine karşı olan davranışlarını subjektif (kişisel) ahlak kuralları düzenler.
Örneğin; yalan söylememek, ihanet etmemek vb. kişisel ahlak kurallarındandır.
Bireyin topluma ve diğer bireylere karşı olan davranışlarını ise objektif (nesnel) sosyal ahlak
kuralları düzenler. Çocukları ve yaşlıları korumak; yoksul durumda olan bir kimsenin
Sayfa 88
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
yardımına koşmak; başkalarının canına, malına, namusuna göz dikmemek nesnel ahlak
kuralları içinde yer alır.
Ahlak kurallarının emir ve yasaklarına aykırı davrananların karşılaşacağı yaptırım da din
kurallarında olduğu gibi manevidir. Yani toplum, herhangi bir ahlak kuralını çiğnediğimizde
bizi ayıplar, küçük görür. Ama bizi söz konusu bu kurala uymaya zorlayamaz.
Ahlak kurallarının bazıları kalıcı olabilirken bazıları zaman içinde değişebilir ya da yeni
yaşam biçimlerinin ortaya çıkmasıyla birlikte yeni ahlak kuralları ortaya çıkabilir. Örneğin,
modernleşme süreci ile birlikte özellikle kadınların ve gençlerin toplum içindeki konumlarını
belirleyen ahlak kuralları ya değişmiş ya da tamamen unutulmuştur. Bazı kurallar ise hâlâ
önemini korumaktadır. Örneğin gençlerin, anne babaları ve büyükleri ile yükses sesle
konuşması hâlen hoş karşılanmayan bir durumdur.
Dolayısıyla ahlak kurallarının yaptırımı, kişiden kişiye değişir. Kişi bu kurallara, değer
verdiği ölçüde uyar. Bunun için ahlak kuralları da toplum düzenini sağlama konusunda
yetersiz kalmıştır.
Hukuk Kuralları
Hukuk, kişilerin birbirleriyle ve toplumla olan ilişkilerini düzenleyen ve devlet gücüyle
uyulması zorunlu hâle getirilmiş kurallardır. Kanunların esas işlevi, anlaşmazlıkları usulüne
göre çözümlemektir. Hukuk kurallarının uygulanması, devlet gücü ile gerçekleşir. Hukuk
kurallarına uyulmaması halinde yasaların öngördüğü ceza ile karşılaşılır (para cezası, hapis
cezası gibi).
Toplum yaşamını belirlemeleri açısından hukuk kurallarıyla din, ahlak ve görgü kuralları
arasında sürekli bir ilişki hatta benzerlik vardır.
hlak
kurallarına göre ayıptır.
İnsan hakları da genel hukuk kuralları kapsamı içerisinde yer alır.
İnsan Hakları
İnsan hakları, devlet karşısında her insanın sahip olması gereken özelliklerin tümüdür.
İnsan Hakları Evrensel Bildirisi: İlk yazılı metin 1789 Fransız Devrimi‘nin yarattığı İnsan ve
Yurttaş Hakları Bildirisi’dir. Bu bildiri, evrensel nitelik taşıdığı için ondan sonra birçok ülke
tarafından benimsenerek başka anayasalara da esas olmuştur. Daha sonra bu bildiri yetersiz
kalmış ve Birleşmiş Milletler örgütünde ele alınarak bir İnsan Hakları Bildirisi hazırlanıp
yayımlanmıştır (10 Aralık 1948). Türkiye’de, 1961 Anayasası’nda bu hakların tümüne yer
verilmiştir. Anayasamızın 14-34’üncü maddelerinde Türklerin kişisel hakları ve özgürlükleri,
34-35’inci maddelerinde ise sosyal ve iktisadi hakları gösterilmiş ve haklar böylece anayasal
güvence altına alınmıştır.
Kişinin yasal, maddi, manevi ve kişilik hakları şunlardır:
Sayfa 89
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana
sahiptirler, birbirlerine karşı kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar.
 Herkes ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya başka bir görüş, ulusal ve sosyal köken,
mülkiyet gibi bir ayrım gözetmeksizin bütün hak ve özgürlüklerden yararlanabilir.
 Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır.
 Herkesin, her nerede olursa olsun hukuksal kişiliğinin tanınması hakkı vardır. Yasalar
önünde herkes eşittir.
 Kimsenin özel yaşamına, ailesine, konutuna ya da haberleşmesine keyfî olarak
karışılamaz; şerefine ve adına saldırılamaz.
Herkesin;





Bir devlet topraklarında serbestçe dolaşma ve oturma hakkı vardır.
Kadın ve erkek olarak istediği kişi ile evlenme ve aile kurma hakkı vardır.
Mülkiyet hakkı vardır, kimse keyfî olarak mülkiyetten yoksun bırakılamaz.
Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü vardır.
Dernek kurma ve derneğe üye olma, sendika kurma ve sendikaya üye olma (silahsız ve
saldırısız toplanma koşulu ile) hakkı vardır.
 Seçme ve seçilme hakkı vardır.
 Kamu hizmetlerinden eşit olarak yararlanma hakkı vardır.
 Çalışma, işini seçme, sosyal güvenlik, eşit iş için eşit ücret hakkı vardır.

hakkı
vardır.
KİŞİSEL İLİŞKİLER
İnsan Psikolojisi
Psikoloji, insan ve hayvan davranışlarını inceleyen bir bilim dalıdır. Davranışlar, belirli
çevresel koşullar içinde oluşan olaylar olduğuna göre psikoloji; çevre, organizma ve
davranışlar arasındaki etkileşimi inceler.
Etkileşimin ana ögelerinden biri çevredir. Organizmanın alıcı sinir uçlarına etki edebilen her
türlü enerji değişikliğine “uyarıcı” denir. Kırmızı bir trafik ışığının görülmesi, çürük bir dişten
gelen sızı vb. Başka bir tanımda ise organizmayı etkileyen, duyu organlarını harekete geçiren
her türlü etkiye “uyarıcı“denir. İç ve dış uyarıcılar olmak üzere ikiye ayrılır. İç uyarıcılar;
açlık, susuzluk, yorgunluk vb. içimizden gelir. Dış uyarıcılar ise bir renk, bir koku, bir ses vb.
dış çevreden gelir.
Sayfa 90
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Aynı uyarıcı karşısında farklı bireyler, farklı davranışlar göstermektedir. Eğer uyarıcılar
karşısında farklı bireylerin davranışları hep aynı olsaydı, psikoloji bilimine gerek kalmazdı.
Çünkü uyarıcı, bilindiği takdirde davranışın tahmini (ne olacağının bilinmesi) çok basit bir
işlem olurdu. Özellikle konuşmak, düşünmek ve problem çözmek gibi davranışlar söz konusu
olduğunda organizma ile ilgili etmenler, davranışların oluşumuna daha çok katkıda
bulunmaktadır.
İnsan Özellikleri
İnsan; biyolojik, toplumsal, kültürel ve psikolojik özelliklere sahiptir. Bu özellikler, insanları
diğer canlılardan ayırır.
Beş Duyu
Çevredeki her türlü uyarıcıyı duyu organları sayesinde fark edebiliyoruz. Eğer duyular
olmasaydı bunları başaramaz, yaşamımızı sürdürmede zorluk çekerdik.
Görme: Görme organımız gözümüzdür. İnsan gözü 380-760 milimikron dalga boyundaki
ışıkları görür. Gözümüz kırmızı ve mor arası renkleri görür. Mor ötesi renkler de vardır. İnsan
bu renkleri göremez. Örneğin, mor ötesi ışınlar
 Nasıl görüyoruz? : Cisimlerden gelen ışınlar göz merceğinden kırılarak ağ tabaka (retina)
üzerine düşer. Retina üzerine düşen, cismin ters görüntüsüdür. Sinirler bu ters görüntüyü
beyne götürür, orada görme işlemi düz olarak algılanır.
 Görmenin beyin mekanizması: Görme merkezi, beynin arka yumrusu üzerinde bulunur.
Her iki gözün ağ tabakasının sağ yarısı, beynin sağ yarım küresinin görme merkezine; sol
yarısı da sol yarım küresinin görme merkezine bağlıdır. Her iki görme merkezi
çalışmadığında insan göremez. Görme merkezlerinden biri çalışmadığında ise her iki
gözün ağ tabakalarının o yanda bulunan yarısı çalışmaz. Bu durumda göz, ancak görüş
alanının yarısını görür.
 Renk algısı: Retinada koni ve çubuk (rod) olmak üzere iki çeşit hücre bulunur. Koniler
renkli görmeyi sağlar. Konilerde; kırmızı, yeşil ve mavi renklerin her birine ayrı ayrı
duyarlı üç çeşit pigment (renklere duyarlı hücre) vardır. Bu pigmentlerin değişik dalga
boyundan ışık dalgalarıyla uyarılması sonucu farklı renkler ortaya çıkar. Örneğin, kırmızı
ve yeşil konilerin yaklaşık eşit uyarılması ile yeşil renk ortaya çıkar. Konilerin bir başka
özelliği, ayrıntılı görmeyi sağlamasıdır.
 Aydınlık-karanlık algısı: Retinadaki çubuk (rod) hücreleri karanlıkta, koniler ise gün
ışığında görmede etkindir. Çünkü çubukçuklarda gece görmemizi sağlayacak daha çok
pigment vardır.
Sayfa 91
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 Renk körlüğü: İki tür renk körlüğü (daltonizm) vardır: o Bütün renklere karşı renk körlüğü
(Dünyayı siyah beyaz görürler.) o Kırmızı-yeşil renklere karşı körlük Tüm renklere karşı
körlük nadir görülür. Daha çok kırmızı-yeşil körlüğü yaygındır. Renk körlüğü, kalıtım
(genetik) yoluyla geçer. Erkeklerde kadınlardan sık görülür.
 İşitme: İşitme organımız kulaktır. Cisimlerin titreşimi ile oluşan basıncın hava
moleküllerine çarpması sonucu ses oluşur. Ses dalgalar halinde yayılır. Kulağımız
frekansı 20-20.000 arasında olan sesleri duyabilir. Ses, boşlukta değil hava içinde yayılır.
Sesi; sıvılar, hava ve gazlardan; katı maddeler de sıvı ve gazlardan daha iyi iletir. Sesler
uyumlu ve düzensiz sesler olmak üzere ikiye ayrılır. Düzensiz sesler kapı gıcırtısı gibi
düzensiz bir nesnenin titreşmesi ile ortaya çıkar. Düzenli sesler ise düzgün titreşim yapan
nesnelerden ortaya çıkar. Uyumlu seslere ton denir. Örneğin, keman sesi
 Nasıl işitiriz?: Dış kulak tarafından (kulak kepçesi) toplanan ses dalgaları kulak zarını
geçerek orta kulağa gelir.Orta kulaktaki çekiç, örs ve üzengi kemikleri sesi bir mikrofon
gibi yükseltir ve sesin iç kulağa geçmesini sağlar. Ses dalgaları iç kulaktaki salyangozun
içindeki korti organı tarafından alınarak elektriksel, kimyasal uyarımlara dönüştürülür.
Sinirler aracılığı ile beyne iletilir; böylece duyarız. İşitme merkezi, beynin şakak
yumrusundadır.
 Koklama: Koku alma duyu organımız burundur. Kimyasal uyarıcılar, koklamada burnun
alıcı hücrelerinin emebileceği gazların içindedir. Birkaç gaz molekülü bile koku
duyumunu uyarmak için yetebilir. Koklama ve tat alma arasında yakın bir ilişki vardır.
Burnumuzu ve gözümüzü kapatarak yediğimiz bir yiyeceği acı, tatlı, ekşi, tuzlu biçiminde
ayırt edebiliriz ancak yediğimizin ne olduğunu anlamayız.
 Tat alma: Tat alma duyumuzun organı dildir. Dilde bulunan tat tomurcukları, içlerine
sızan kimyasal maddeler yoluyla bu duyumu başlatır. Genel olarak dilin uç kısmı tatlıya,
ön-yanları tuzluya, arka-yanları ekşiye ve arka kısmı da acıya duyarlıdır. Tat ile koku
arasında sıkı bir ilişki vardır. Bu nedenle nezle olduğumuzda yediklerimizin tadını
alamayız. Eğer burun deliklerimiz ve gözlerimiz kapalı olursa ağzımıza konan çiğ
patatesle elmayı birbirinden ayıramayız. Çünkü biz yiyeceklerin tat ve kokusunu birlikte
beynimize kaydederiz. Sadece tat alma ile bunu bilemeyiz.
 Dokunma: Deri bir değil dört ayrı duyunun organıdır. Bunlar; dokunma, sıcak, soğuk ve
ağrı adlarını alır. Derinin bir bölgesi belirli bir duyum için duyarlı iken başka bir bölgesi
başka bir duyum için duyarlıdır. Yani dokunma, ağrı, sıcak ve soğuk duyumları derinin
her yerinde aynı düzeyde ortaya çıkmaz. Buna da “nokta duyarlılığı” denir.
Düşünme
Sayfa 92
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Bu kitabı okurken düşünmektesiniz, okuduklarınız ile kendi yaşantılarınız ve bilgileriniz
arasında ilişki kurmaktasınız. İnsanlar uyanık oldukları zaman genellikle düşünürler.
Düşünememek, zor bir iştir. Herhangi bir işle meşgulken düşüncelerimiz başka bir konuya
kayar. Örneğin, ders dinlerken akşam evde olanlar veya bugün yapmayı planladığınız işleri
düşünüyor olmanız mümkündür ve genelde bu herkesin yaşadığı şeylerdir. Bu durumlara
“hayal kurmak” denir. Hayal kurmak da bir düşünme biçimidir.
Düşünme; olay ve nesneler yerine onların simgelerini (sembol) kullanarak yapılan zihinsel bir
işlev ve sorunlara çözüm arama yoludur.
Öğrenme
Öğrenme, yaşantısal deneyimler yoluyla davranışlarda değişiklik oluşturma sürecidir. Farklı
bir deyişle öğrenme; yaşantı ürünü, kalıcı izli davranış değişikliğidir.
Öğrenme kavramının kapsamı çok geniştir. İnsanlar öğrenmeye doğduktan hemen sonra
başlayarak önce aileden ve çevreden, sonra öğretmenlerinden, arkadaşlarından, kitaplardan,
deneyimlerinden, kısaca yaşam boyu karşılaştığı herkesten ve her şeyden etkilenerek
davranışlarını değiştirir, geliştirir ve ömürlerinin sonuna kadar buna devam ederler.
Yaşam boyu devam eden öğrenme sayesinde insanlar, kendilerini doğru ifade etmeyi
öğrenirler ve başka insanlarla etkili iletişim becerileri geliştirmeyi başarırlar.
Zekâ
Zekâ, zihinsel becerilerin tümüdür. Zekâda kalıtımın ve çevrenin rolü büyüktür. Dünyayı
anlama, tanıma, değerlendirme konusunda zekâ; bilgileri kazanma gücü olarak ortaya çıkar.
Böylece zekâ; kalıtsal faktörlerden, sinir sistemi ve duyu organlarının biyolojik yapısından
etkilenir. Temelde zekâ, doğuştan gelir ve büyük ölçüde kalıtımın etkisiyle belirlenir. Yapılan
çalışmalarda, çocuğun zekâsı ile ana-babanın zekâsı arasında yüksek düzeyde ilişki olduğu
saptanmıştır. Çocuğun zekâ gücü, annesiyle babasının zekâ gücü ortalamasına yakındır. Biraz
altında ya da üstünde olabilir.
İyi bir çevrede büyüyen, sevgi ve ilgi gören ailelerin çocuklarının daha zeki olduğu
gözlenmiştir.
Duygu
Duygu, bireyin ruh hâlinde biyokimyasal (içsel) ve çevresel tesirlerle etkileşiminden doğan
kompleks, psikofizyolojik bir değişimdir. Kişiye özgü sağlık duyusunu belirleyen temel
faktördür ve insanın günlük yaşamında merkezî bir rol oynar. Bu yüzden pek çok bilim dalı
Sayfa 93
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
ve sanat biçimi tarafından araştırılmıştır. Duyguların sayısı ve sınıflandırılması konusu
tartışmalıdır.
Duygular her dilde ve kültürde farklı ifade edilmektedir. Taşıdığı değer farklılaşmakta, ifade
sayısı azalmakta ya da artmaktadır. Bazı dillerde sadece basit ayrımlar varken bazı dillerde
duygu ifade ayrımları binlerle ifade edilmektedir. Duygusal ifade ayrımlarına hâkim olan
kişilerin topluluk psikolojisinde etkinlikleri artmakta; anlaşabilme, anlaşılabilme yetilerindeki
gelişimlerle bu kişiler daha hızlı ilerleme kaydedebilmektedir.
Duygulanma ise bazı uyarıların ve fizyolojik işlevlerin iç dengeyi ve ruhsal yaşantıyı olumlu
veya olumsuz etkilemesi ve bu etkinin bilinçte anlam kazanmasıdır
Dikkat
Dikkat, bütün ruhsal faaliyetin ve uyarıcının bir duyumda ve bir davranışta toplanması ve bir
yönelmedir. Dikkat, zihin çalışmasının ve duyguların bir uyarıcı üzerinde toplanması hâlidir.
Derste öğretmenini anlayarak dinleyen ve aklından başka bir şey geçirmeyen öğrenci dikkat
halindedir. Televizyonda önemli bir haberi izleyen veya çok sevdiği bir arkadaşından cep
telefonuna gelen mesajı okuyan insan, dikkat halindedir. Bir yemeğin tuzluluk derecesini veya
tadını anlamaya çalışmak, burnumuza gelen kokunun neye ait olduğunu anlamaya çalışmak,
dikkat halidir. Bu ve benzeri şeyleri anlamaya çalışmamak, gereği gibi yapmamak
dikkatsizliktir. Ders anlatan öğretmeni kendini zorladığı halde dinleyemeyen, aklına gelen
başka şeyleri kafasından atamayan öğrenci dikkatsizdir.
Unutma
Unutma, öğrenmenin tersi olan bir bellek işlevidir. Yani öğrenilenlerin zihinde yeniden
canlandırılamaması olayıdır. Öğrenildiği sanılan bilgilerin, bağların zayıflığı nedeniyle
gerektiğinde geriye getirilememesi ve bilgileri hatırlamakta güçlük durumudur. Unutma,
beynin önemli fonksiyonlarından biridir. Hafızanın aşırı yüklenmesini önler. İnsanı yaşatan
bir fonksiyon da denilebilir. Büyük acılar, büyük kayıplar sürekli hatırlansa yaşama
katlanmak mümkün olur mu?
Neleri Unutuyoruz?






Adları, rakamları, tarihleri
Zor öğrenilmiş, tam kavranmamış konular
İnançlarımıza ve ön yargılarımıza ters düşen konuları
Anlamadığımız, bize anlamsız gelen bilgileri
Başarısızlıklarımızı
Sayfa 94
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri




Öğrenmeye çalışmadan rastgele edindiğimiz bilgileri
Öğrendikten sonra üzerinde yeterince düşünmediğimiz konuları
Yorgun, hasta, isteksiz ve sıkıntılı anlarımızda öğrenmeye çalıştığımız bilgileri
Uzunca bir süre ara vermeden çalışarak öğrenilenleri kolayca unutuyoruz.
Bunlar, daha çok derslerde öğretilmeye çalışılan bilgilere benziyor değil mi? Öyleyse
derslerdeki bilgileri unutmamak için daha çok çaba gerekiyor.
Neden Unutuyoruz? Bilim adamları unutma nedenlerini 4 şekilde açıklamaktadır:




Kullanılmayan bilgiler unutulur.
İyi yerleşmemiş bilgiler arasında karışıklık olur.
İşimize gelmeyen olayları unuturuz.
Yeni yaşantılar edindikçe eskileri unuturuz.
Unutmamak için Yapılması Gerekenler








Öğrendiklerinizi kullanınız.
Edindiğiniz bilgiyi ara-bul-geri getir ipuçlarına bağlayarak ayırt edici konuma getiriniz.
Ket vurma ihtimali olan öğrenmeleri birbirinden uzaklaştırarak öğreniniz.
Her şeyi akılda tutmanın mümkün olmadığını biliniz, not tutunuz, ajanda kullanınız.
Hatırlatma için teknolojinin tüm olanaklarından yararlanınız.
Bulmaca çözünüz.
Uyku düzeninize dikkat ediniz. İyi uyumazsanız dikkati toplayamazsınız.
İyi besleniniz.
. Merak
İnsanların bilmedikleri bir şeyi anlamak veya öğrenmek için duydukları istektir.
Günlük yaşamda meraklı olmak, bazen olumsuz karşılanır. Sorulmaması daha uygun olan
soruları soran kişiler, olumsuz nitelikteki meraklılardandır. Bu tip kişiler, etrafındakileri
rahatsız ederler. Eğer merakımız yeni gelişmeleri, işle ilgili değişiklikleri öğrenmeye yönelik
olursa takdir edilen, istenilen bir davranış sayılır.
Kıskançlık
Kıskançlık; kendinden üstün, başarılı, güzel, mutlu, olanlara katlanamamak diye de
tanımlanabilir. Kıskançlık, olumsuz duygulardan biridir. Ayrıca kıskançlık; düşmanlık,
kızgınlık duyguları ve kendine güvenmeme ile de yakından ilgilidir.
Gelişme
Sayfa 95
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Gelişme; doğum öncesi dönemden ölüme dek bireylerin yaşamlarında dönem dönem oluşan
değişiklikler biçiminde tanımlanır. Büyüme ve olgunlaşma kavramları ile de ilişkilidir.
Büyüme, bireylerin fiziksel olarak değişmeleridir: Boyun uzaması, kilonun artması gibi.
Olgunlaşma, organların belli bir işlevi yerine getirebilecek hale gelmesidir. Örneğin; 2-6 yaş
arasındaki bir çocuk kendi yemeğini yemeyi, giyinmeyi başarabilir.
Davranışlar
Davranış; insanların gözlenebilir hareketlerini kapsadığı gibi duyguları, tutumları ve zihinsel
süreçleri diğer bir deyişle doğrudan gözlenemeyen tüm içsel olayları kapsar.
İnsanların; beslenmek, barınmak, acı veya ağrıyı dindirmek, sevmek, sevilmek, takdir edilmek
gibi ihtiyaçları onların davranışlarıyla belirlenir.
Güdüler
Güdü; canlıları belli hedeflere yönelten ihtiyaç, istek ve dürtü gibi davranışlardır. Örneğin,
kişinin susuzluk ihtiyacını gidermek için bir şeyler içmesi, canının sıkıntısını gidermek için
çeşitli işlerle uğraşması, güdüsel davranışlardır.
Güdüsel davranışların bir kısmının fizyolojik ihtiyaçlardan kaynaklandığı, bir kısmının da
sosyal ilişkiler içinde öğrenildiği kabul edilir. Örneğin, organizmadaki su, oksijen ve kan
şekeri oranları, açlık, susuzluk, ısı derecesinin düzenlenmesi gibi güdüsel durumlar; sinir
sistemi ve diğer fizyolojik süreçler tarafından kontrol edilmektedir. Belli bir işte başarılı olma,
para ve toplumsal statü kazanma istekleri fizyolojik değil öğrenilen güdülerdir.
Eksiklerin giderilmesi yönünde organizmada beliren güce “dürtü”, ihtiyacı gidermek için
gösterilen eğilime de “güdü” denir.
Güdü- dürtü ilişkisi aşağıdaki gibi açıklanabilir
Değer Yargıları
Toplumsal değerlerden bazılarını; doğruluk, namus, başarı, dayanışma olarak sayabiliriz.
Değer yargıları, davranışları belirlemede önemli bir etkendir. Sahip olunan değer yargıları,
yaşa ve zamana göre değişebilir. Kuşaklar arasında farklılıklar gösterebilir. Örneğin, lise
düzeyinde bir genç kızın ailesi, kızlarının karşı cinsle arkadaşlık etmesini, gece dışarıya
çıkmasını istemezken; ergenlik çağındaki bir delikanlı için bunlar doğal davranışlar olarak
kabul edilir.
Şuur (Bilinç)
Sayfa 96
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Şuur, kişinin olayların ve çevrenin farkında olmasıdır. Kişinin kendi yaptıklarının,
düşündüklerinin, hissettiklerinin neler olduğundan haberdar olmasıyla ilgilidir. Olayları
yaşıyorken kendisinin bilincinde olan kişi, olaydan nasıl etkilendiğini bilir. Bilinçli kişinin
çevreyle ilişkileri de iyidir. Dolayısıyla başarıları da yüksektir.
“Çok bilinçli insan“ diye adlandırılan kişi; etrafında olup biteni kolaylıkla algılayan, farkına
varan ve gerçekçi olarak değerlendiren kişidir.
Kişilik
Kişilerden söz ederken "hoş, canlı, mutlu, mutsuz, iyilik yapan, güçlü" gibi tanımlamalar
kullanırız. Burada anlatılmak istenen, bireyin gösterdiği davranış özellikleridir.
Kişilik; bir bireyin tüm ilgilerinin, tutumlarının, yeteneklerinin, konuşma tarzının, dış
görünüşünün ve çevresine uyum biçiminin özelliklerini içeren bir terimdir. Asıl olan, kişiliğin
kendine özgü ve ahenkli bir bütün olmasıdır. Bireyin belleği, dış görünüşü, direnme süresi,
sesi ve konuşma tarzı, tepki hızı, sporculuğu gibi özelliklerinin hepsi o insanın kişiliğini
betimlemede önemlidir.
Kişiliğin gelişmesinde, kalıtım ve çevrenin etkileşimi de önemlidir.
YAŞAMIN YANKISI
Bir aile pikniğe gitmişti. Anne öğle yemeği için yanlarında getirdikleri yiyecekleri hazırlarken
baba ve oğlu da ormanda yürüyüşe çıkmaya karar verdiler.
Uzun bir tırmanıştan sonra düzlüğe çıktıklarında çocuğun ayağı bir ağaç köküne takıldı ve
çocuk yuvarlanarak boşluğa düştü. Düşerken canı yanan çocuk, avazı çıktığı kadar
bağırıyordu: “Ahhh!”
Ayağa kalkmaya çalışırken ileride bir dağın tepesinden “Ahhh!” diye bir ses duydu.
Şaşkınlıkla babasına baktı. Sesin babasından gelmediğini anlayınca merakla bağırdı: “Sen
kimsin?”. Aldığı yanıt “Sen kimsin?” oldu. Çocuk gelen yanıta sinirlenip “Sen bir korkaksın!”
diye bağırdı.
Dağdan gelen ses: “Sen bir korkaksın!” diye yanıt verdi. Çocuk babasına dönüp “Baba ne
oluyor böyle?” diye sordu.
“Oğlum” diye söze başladı babası .“Dinle ve öğren.” Dağa dönüp “Sana hayranım.” diye
bağırdı. Yanıt hemen geldi. “Sana hayranım.” Baba tekrar bağırdı. “ Sen muhteşemsin.”
Gelen yanıt “Sen muhteşemsin.” oldu.
Sayfa 97
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Çocuk, babasını dikkatle izlemesine karşın ne olduğunu bir türlü anlayamamıştı. Babası,
soran gözlerle bakan oğluna açıklamaya devam etti: “İnsanlar buna ‘yankı’ derler ama aslında
bu yaşamdır.”
BİREY VE TOPLUMSAL İLETİŞİM
Toplumsal Gruplar
Toplum, içinde bulunduğumuz ilişkiler bütünüdür. Bu ilişkiler bir toplumsal yapı içinde
toplumsal gruplar aracılığıyla gerçekleşir. Her birey, değişik koşullarda ve farklı zamanlarda
farklı gruplar içerisinde bulunur. Toplumsal gruplar, bireylerin bir amaç doğrultusunda
karşılıklı ilişkide bulunmasıyla gerçekleşir.
İnsanlar doğum ya da evlat edinme yoluyla öncelikle bir aile grubuna girerler. Evlilik aracılığı
ile akrabalık grupları içinde yer alırlar. Öte yandan bireyin cinsiyeti, yaş düzeyi, yetenekleri,
eğitim düzeyi, mesleği, dünya görüşü, hayat felsefesi gibi etkenlerle girip çıktığı gruplar da
vardır. Bireyin bu etkinliği ömür boyu devam eder. Bireyin grup üyeliğine değinmesi bazen
atanma ile bazen davet edilme ile gerçekleşir. Bazı durumlarda bireyin belli bir test ve
sınavdan geçmesi de istenebilir.
Bireyler çok sayıda grubun üyesidir. Aile içinde anne, okulda öğretmen, sendika ya da
dernekte üye olabilir. Bireyler her gruba uygun davranış kalıplarını, değerleri ve normları
benimseyip ona göre davranmak zorundadırlar.
“Toplumsal grup, en az iki kişinin belli bir amaçla oluşturduğu ortak değer ve normlara sahip
göreli sürekliliği olan toplumsal bir varlıktır.” Topluma yeni katılan bireyler öncelikle küçük
gruplara girerler. Her katıldıkları grupta yeni statüler ve roller elde ederler. Bu anlamda
toplumsal yapı farklı yapılara sahip birçok grubu bir arada tutar.
.Aile Grupları
Aile; içinde insan türünün üretildiği, toplumsallaşma sürecinin ilk ve en etkili biçimde yer
aldığı, ana-babalar ile çocuklar arasıda birincil ilişkilerin kurulduğu, ekonomik etkinliklerin
yer aldığı bir toplumsal kurumdur.
Aile Biçimleri
Üye Sayısı Bakımından
 Çekirdek aile: Karı-koca ve evlenmemiş çocuklardan oluşur.
 Geniş aile: Kan bağı olanlardan ve onların çekirdek ailelerinden oluşur.
Sayfa 98
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri



















Aile Üyeleri Arasında Otoritenin Dağılımı Bakımından
Ataerkil aile: Babanın egemenliğine dayalı ailedir.
Anaerkil aile: Annenin egemen olduğu ailedir.
Eşitlikçi aile: Baba ve annenin eşit otoriteye sahip olduğu ailedir.
Evlenme Biçimleri Bakımından, Eşlerin Sayısına Göre
Tek eşli aile (monogami): Bir erkek ve bir kadının evlenmesiyle oluşan ailedir.
Çok eşli aile (poligami): Bir erkeğin ya da bir kadının birden çok eşle aynı anda evli
olmasıdır. İkiye ayrılır: o Çok karılılık (polyandri): Erkeğin, birden çok kadınla aynı
zamanda evli olduğu ailedir.
Çok kocalılık (polijini): Bir kadının birden çok erkekle aynı zamanda evli olduğu ailedir.
Soyun Belirleniş Biçimine Göre
Baba soyluluk: Çocukların, torunların ayrıcalık ve ödevlerinin baba soyundan geldiği
ailedir.
Ana soyluluk: Çocukların, torunların ayrıcalık ve ödevlerinin ana soyundan geldiği
ailedir.
İki soyluluk: Çocukların, torunların ayrıcalık ve ödevlerinin ana ve baba soyundan geldiği
ailedir.
Evli Çiftin Oturma Yerine Göre
Babayerlilik (patrilokalite) : Evlenen çift, kocanın ailesiyle oturur.
Anayerlilik (matrilokalite) : Evlenen çift, kadının ailesiyle oturur.
Ev açma (neolokalite): Evlenen çift kendi başlarına oturur.
Eşlerin Toplumsal Üyeliği Bakımından
İçten evlenme (endogami): Aynı boy, köy, kabile vb. toplumsal kümenin üyeleri arasında
evlenmelere izin vermedir.
Dıştan evlenme (exogami): Aynı topluluk üyeleri arasında evlenmelerin yasaklanmasıdır.
Komşular
İnsan ilişkilerinin gerçekleştiği bir diğer ortam, komşuluktur. Aile ortamı nasıl zorunluluk
ortamı ise komşuluk da zorunlu beraberliği gerektiren bir ortamdır. Öncelikle apartman
komşuluğu yakın beraberliğin tipik bir örneğidir. Zorunlu olarak yüz yüze gelmenin gerektiği
insan ilişkilerinin sağlıklı olması, huzurlu yaşamın şartıdır.
Acil bir durumda komşusunun yardımı herkes için gerekebilir. “Ev alma, komşu al.” atasözü,
“Komşusu açken, kendisi tok yatan bizden değildir.” hadisi, komşuluk haklarını ve ilişkilerini
vurgulayan değerlerimizdir.
Sayfa 99
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Arkadaş Grupları
Akran grupları; çocuğun yakın çevresini oluşturan ve onun kişiliğinin oluşumunda önemli
rolü olan gruplardır. Bu akran grupları, her yaş döneminde söz konusudur. Çocuk ilköğretimin
ilk kademesinde aileye yönelimli iken ilköğretimin ikinci kademesinde daha çok akran
grubuna yönelimlidir.
Çocuk, birbirinden farklı iki toplumsal çevrede büyür. Bu iki toplumsal çevreden birincisi
anne-babası, öğretmenleri, akraba ve komşularının oluşturduğu yetişkinler çevresi; ikincisi ise
akranlarından (yaşıtlarından) oluşan çevredir. Yetişkinler çevresinde ikincil statüde olan
çocuk, akran grubunda yaşıtlarıyla eşit statüdedir
Akran grupları, gençlik dönemindeki çocuklar için daha önemlidir. Çünkü çocukluk
döneminden ergenlik dönemine doğru ilerlerken arkadaşlarıyla olan sosyal ilişkileri de
gittikçe artmaktadır. Arkadaşlık ilişkileri, sosyalleşme süreci içinde tüm yaşam boyunca
önemlidir. Ancak ergenlikte farklı gelişimsel özellikler, arkadaşlığın bu dönemdeki önemini
arttırmaktadır. Arkadaşlıklar, sosyal ilişkilere öncülük etmektedir.
Ergenlik bir geçiş dönemi olduğundan bireyin anne-babasının yaşamdaki yeri değişir ve
arkadaşlar bu değişime katılır. Mükemmel bir ailenin bile çocuğuna veremeyeceği tek şey,
gençlere akran gruplarının sağladığı arkadaşlıktır.
Arkadaşlarca aranmak, beğenilmek ve benimsenmek, benlik saygısının önemli bir şartıdır.
Çocuk akran grubunda kendi kişiliğini dener ve geliştirir. Çocuk için arkadaşları, kendi
kişiliğini yansıtan ayna yerine geçer, kendini tanır ve tanıtır. Çocuğun özellikle ergenlik
dönemindeki gençlerin arkadaşları tarafından kabul görmesi, onun kendi kabulünü de olumlu
yönde etkilemektedir.
Akran grubu, kişilik gelişimine etki eden önemli bir unsur olduğundan bu noktada arkadaş
seçimi de önem kazanmaktadır. Arkadaş seçerken seçilen arkadaşın; çalışkan, güzel huylu ve
anlayışlı olmasına dikkat etmeli bunun yanında tembel, zamanını boşa harcayan, gereksiz ve
çok konuşan, fitneci ve fesat kişilerle arkadaşlık etmekten sakınmalıdır. Akran gruplarının
çocuklara olumlu ve olumsuz olmak üzere iki yönde etkisi olabilmektedir.
Akran Gruplarının Olumlu Etkileri
Çocuğun ya da gencin sosyalleşmesini; grupta güven, statü ve kabul görmesini sağlar. Akran
grubu sadakat, cesaret ve katılma duygularını besler ve güçlendirir. Çocuğa ve gence eşitlik,
adalet gibi konularda deneyim imkânları sunar. Akran grubunda birey rahat bir ortam bulur.
Ailesinden uzakta rahat konuşur, rahat hareket eder. Evde yapamadığı birçok etkinliği grupta
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
Sayfa 100
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
yapar. Akran grubu, liderlik yeteneğine sahip olan gençlere liderlik deneyimi sağlar. İş birliği
ve takım ruhunu öğrenme, akran grubunda gelişir.
Akran Gruplarının Olumsuz Etkileri
Grubun amaçları anti-sosyal olduğunda üyeler de anti-sosyal davranışları benimser. Bu
anlayıştaki gruplar üyelerini suçlu davranışlara yöneltebilir. Akran gruplarının anti
demokratik ve kendini üstün gören davranışları, zayıf üyelerin kişiliklerini zedeler ve gruba
uyumlarını zorlaştırır. Gruplara kabul edilmeyen gençler incinebilirler. Bu gençlerin kişilikleri
zedelenebilir. Gencin ileriki yaşamında zararlı sonuçlara yol açabilir. Bu durumdaki gençler,
aşağılık duygusuna kapılır ve gençlerin kendilerine güvenleri azalır.
Anne-babalar ve eğitimciler, çocukların sağlıklı kişilik oluşumu ve gelişimi için akran
gruplarının bu yönlerini görebilmeli ve çocukların böyle olumlu işlevleri olan gruplara
katılımını teşvik etmelidir. Ancak bu teşvik, denetimli ve ölçülü olmalıdır. Aksi halde çocuk
ya da genç, akran gruplarının olumsuz işlevlerinden, etkilerinden daha fazla etkilenebilirler ve
bu da olumsuz sonuçlar doğurabilir.
. Meslek Grupları
Her mesleğin üyeleri kendi çıkarlarını ve haklarını korumak, sorunlarını dile getirmek
amacıyla örgütlenir. Günümüzde aynı meslek üyelerinin bir araya gelerek örgütlenmeleri,
demokratik yaşantının da bir gereği olarak kabul edilmektedir.
Meslek grupları, grubun gerektirdiği sağlıklı insan ilişkilerine özen gösterdikleri gibi mesleki
örgütlenmenin şartlarına da dikkat etmelidir. Bu şartlar, meslek sahibinin mesleki bilgisi
(teorik ve pratik), mesleğe giriş denetimi (üyelik sertifikası), meslek ahlakı ve çalışma
özgürlüğüdür. Ayrıca her mesleğin, meslek grubu olarak özellikleri vardır.
Meslektaşının kazanmasını istemeyen ve meslek arkadaşlarıyla iş birliğinden kaçınan bir
insanın mutlu ve huzurlu olduğu söylenemez. Bu nedenle aynı meslek elemanlarının bir araya
gelerek oluşturdukları meslek grupları, insan ilişkilerinin geliştirileceği ortamlar olarak
değerlendirilmeli ve desteklenmelidir.
Baskı Grupları (Sendika, Dernek, Siyasi Parti vb.)
Sendikalar; çalışanların haklarını korumak, geliştirmek, eğitim ve verim düzeylerini
yükseltmek amacıyla oluşturulan kurumlardır. Sendikalar, üyelerinin sosyal ve ekonomik
haklarının korunmasını ve geliştirilmesini amaçlar. Bu en doğal hakkın sağlanması idealine,
sağlıklı insan ilişkileriyle ulaşılabilir.
Dernekler, belli bir amacı gerçekleştirmek üzere kurulan sosyal kurumlardır. Vakıflar da
benzer amaçla kurulan sosyal kurumlardır. Sosyal yardımlaşma kurumlarının özünde, insanlar
arasında iyi ilişkiler kurularak belli amaçların gerçekleşmesi düşüncesi vardır.
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
Sayfa 101
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Siyasi partiler, toplumsal ve demokratik yaşantının gereği olarak kurulan siyasi gruplardır.
Partilerin de amacı sonuçta topluma hizmettir. Partilerin siyasal hizmet araçları olduğu,
temelde insan mutluluğunun esas alındığı akıldan çıkarılmamalıdır. Hırs, öfke, tutarsız
iddialar ve yapıcı olmak yerine yıkıcı davranışlar, siyasi hareketliliği bozan yanlışlıklardır.
Her tür ve düzeyde faaliyet gösteren sosyal kurum ve kuruluşlar, amaçlarına düzenli insan
ilişkileriyle ulaşabilirler.
Oyun Grupları
Bazı anne-babalar, çocuğunun yaşıtlarıyla oynamasını engeller. Çocuğuna hem annebaba,
hem de arkadaş olabileceklerini sanırlar. Çocuğuyla yer, içer, oynar, gezerler. Böylece
çocuklarının yaşıtlarıyla ilişkisini ya açıktan ya da dolaylı olarak kısıtlarlar. Böyle
annebabalar ya içe dönük bir yaşam sürdürdüklerinden ya da aşırı koruyucu anne-baba tutumu
gösterdiklerinden bu yolu seçmektedirler.
Oysa çocuğun kendi yaşıtları ile oyun gruplarına katılması, kendine güvenmesi, kendini kolay
ifade edebilmesi sağlıklı bir kişilik geliştirmesi açısından önemlidir.
Okul Grupları
Aileden sonra ikinci temel sosyal grup; çocuğun okulu, sınıfı ve arkadaşlarıdır. Bu sosyal
çevrede öğrenci-öğretmen ilişkisi çocuğun kişiliğini oluşturan temel etkendir.
Okulda insan ilişkileri çeşitli düzeylerde devam eder. Çocuğun sıra arkadaşlarıyla ilişkileri,
grup üyeleriyle eğitsel kol çalışmalarındaki görev ilişkileri, sınıf arkadaşlığı ilişkileri, servis
arkadaşlığı ilişkileri ve diğer sınıflardaki öğrencilerle ilişkileri okuldaki insan ilişkilerine
örneklerdir.
Toplumsal Etkileşim
İnsanlar toplumda her vesileyle etkileşimde bulunurlar. Evde, okulda, iş yerinde ve arkadaşlık
gruplarında…
Etkileşim; ortak eylemin, ortak eyleme katılanlar (kişiler) tarafından görülen duygusal
gücüdür.
Etkileşimler, bir grubun üyeleri arasında veya bir grubun bir üyesiyle bütün grup arasında
oluşan alma-verme sürecidir. Etkileşimin duygusal yönü ile ilgili kavramlar şunlardır:






İyi niyet
Sevgi
Saygı
Hoşgörü
Fedakârlık
Bu kavramlar, duygusal etkileşimi olumlu yönde etkilerken;
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
Sayfa 102
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 Ön yargılar
 Kin, nefret
 Kıskançlık duygusal etkileşimi olumsuz yönde etkiler.
Sevmek ve Sevilmek
Sacha Guitry’e “Dünyada en güzel şey nedir?” diye sordular. Guitry, bu soruyu “Sevmek…”
diye yanıtladı. “Peki, ondan sonra?” “Sevilmek…” dedi, Guitry. “Neden sevmek,
sevilmekten daha güzel?” diye sordular. Guitry, “İnsan…”, dedi. “Sevdiğinden, sevildiğinden
daha çok emindir de ondan.”
İNSANLAR VE ÖN YARGILARI
Eşinin ölümünden sonra köydeki evinde tek başına yaşamak zorunda kalan hamile bir kadın
vardı. Kadın gündüzleri tarlada çalışır, akşam olunca da evinin yolunu tutardı. Bir gün eve
dönerken yol kenarında bulduğu yaralı bir gelinciği acıyarak kucağına aldı ve eve götürdü.
Evcil bir hayvan olmayan gelincik, zamanla uysallaştı. Eve ve kadına o kadar alışmıştı ki
kadının yanından bir an bile ayrılmaz olmuştu.
Birkaç ay sonra kadının çocuğu doğdu. Eve neşe ve mutluluk getiren bu küçük yavrucağı
gelincik de çok sevmiş, artık ailesi olarak gördüğü bu anne ile yavrucağa gönülden
bağlanmıştı. Kadın tek başına tüm zorluklara katlandı. Böylece günler geçti.
Eve yiyecek alabilmek için çalışmak zorunda kalan kadın, bir gün yavrusunu gelincikle evde
yalnız bırakarak çalışmak üzere tarlaya gitti. Yorucu bir günün ardından akşam eve dönen
kadın, gelinciği ağzı kanlı bir halde yerde yatarken bulunca beyninden vurulmuşa döndü.
Çıldırmışçasına yerde yatan gelinciğe saldırıp oracıkta hayvanı öldürdü. Tam o sırada bebeğin
odasından bir ağlama sesi gelince anne doğruca odaya yöneldi ve heyecanla odaya girdi.
Odada beşiği, beşiğin içinde gülücükler dağıtan bebeğini ve bebeğin yanında duran
parçalanmış yılanı gördü.
“Ne kadar hazin bir çağda yaşıyoruz. Bir ön yargıyı ortadan kaldırmak, bir atomu
parçalamaktan daha güç.” A.Einstein
Toplumsal Rol
Bireylerin tüm yaşamları; bir aile üyesi (baba, koca, karı, çocuk, abla, ağabey, dayı, teyze
vb.), bir işyeri üyesi (müdür, memur, hizmetli, doktor, mühendis, işçi vb.), bir dernek üyesi
(başkan, üye, yönetim kurulu üyesi, denetçi vb.), bir arkadaş grubu üyesi, bir köy ya da
mahalle üyesi vb. olarak geçmektedir. İşte bireylerin bir yerde baba, bir başka yerde oğul, bir
üçüncü yerde müdür ya da memur, bir dördüncü yerde dernek üyesi, beşinci yerde okulaile
birliği üyesi olarak toplumsal rolleri vardır ve bireyler bu rolleri üstlenmek durumundadırlar.
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
Sayfa 103
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Toplumsal Statü
Gruptaki her role grup üyeleri tarafından az ya da çok, olumlu bir değer yüklenir. Bazı roller
genellikle olumlu diğerleri ise daha az olumlu değerlendirilir. Statü, bu rol konumlarının
değerlendirilmesine işaret eder. O halde konum; kişinin sosyal yapıdaki yerini, statü de grup
üyesi tarafından bu konumun değerlendirilmesini ifade eder. Mesleği, eğitimi, geliri, sosyokültürel çevresi, ailenin geçmişi kişinin statüsünü belirler.
Statüler iki grupta ele alınır:
Edinilmiş statü: Bireylerin yetenek ve becerilerine bakmadan bir statüye getirilmesi
(kayırılmış kişiler)
Kazanılmış statü: Bireylerin başarı ve becerilerine uygun mevkilere atanması
Toplumsal Hayatta Neden İletişim Kurarız
İnsanın sosyal hayatta varlığını sürdürebilmesi için mutlaka iletişim kurması ve iletişimi
sürdürmesi gerekmektedir. Birey ailede, okulda, iş yerinde, sokakta, bankada, hastanede,
komşuda, eğlence yerlerinde, alışveriş merkezlerinde kendini ifade edebilmek; duygu ve
düşüncelerini, isteklerini doğru biçimde aktarabilmek için mutlaka iletişim kurmaya ihtiyaç
duyar. İnsanları iletişim kurmaya iten farklı nedenler vardır. Bu nedenleri kısaca şöyle
sıralayabiliriz.
 Var olmak: Birey sosyal bir varlık olarak yaşamına devam eder ve toplumla ilişkileri
çerçevesinde kendi varlığını anlamlandırır. Toplumsal ilişkiler ve bireyin toplumsal
kimlikleri olmadan tek başına varlığını sürdürmesi neredeyse imkânsızdır. Birey, yaşamını
sürdürebilmek için toplumsal çevrenin varlığına ihtiyaç duyar. Bu çevreyle iletişim
kurarak kendini tanıtır ve kabul ettirir. Aynı biçimde toplumu tanıyabilmek için de iletişim
kurması ve toplumsal çevresiyle ilgili bilgi toplaması gerekmektedir. Kısaca birey
toplumsal bir varlık olarak var olabilmek ve varlığını sürdürmek için iletişim araçlarını,
yöntemlerini ve etkinliklerini kullanmak zorundadır.
 Öğrenmek: İnsan toplumsal bir varlık olarak yakın çevresinden başlayarak üyesi
bulunduğu toplumdan, şehirden, ülkeden, dünyadan haberdar olmak ister. İnsanın
çevresinde olup biten olaylar kendisini ve ailesini, sevdiği insanları da etkilediğinden
çevresinde olup bitenlere kayıtsız kalamaz. İnsanın çevresini tanıması, bilmesi,
bilinmezlere ve ulaşılmazlara ait belirsizlikleri azaltması için öğrenmeye ihtiyacı vardır.
Bunun için de sosyal yaşamda etkili biçimde iletişim kurması gerekir.
 Paylaşmak: Her birey, sosyal hayatta paylaşma gereksinimi duymaktadır. Gördüğü güzel
bir manzarayı, izlediği bir sinema filmini, başına gelen üzücü bir olayı, yaşadığı bir
haksızlığı, yeni öğrendiği güzel bir şiiri paylaşmak istemeyen yoktur. İnsanlar arası sosyal
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
Sayfa 104
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
iletişim olmadan ortaklık kurulamaz, karşılıklı anlayış oluşturulamaz ve toplumsal onay
sağlanmış olamaz. Bilgi, düşünce ve duygu paylaşımı gerçekleşmeden öğrenme, yenilik
yapma, düzenleme ve düzeltme yoluyla gelişim ve değişim sağlanamaz.
 Etkilemek ve yönlendirmek: Bireyin toplumsal yaşamda amaçlarına ulaşabilmesi için
diğer insanlar ve gruplar üzerinde olumlu izlenim oluşturması gerekmektedir. Başka
insanları ikna etmeden yapmak istediğimiz pek çok şeyi gerçekleştiremeyiz. İnsan tek
başına, yaşamını sürdürebilmesi ve kendini gerçekleştirip mutlu bir birey olabilmesi için
yapması gereken birçok şeyi yapamaz. Başka insanlarla iş bölümü, iş birliği yapmak,
ortaklık kurmak ve sürdürmek zorundadır. Bunu gerçekleştirmek için toplumsal yaşamda
başka birey ve gruplarla aynı duygu, düşünce ve amaçlara yönlenmesi ve aynı konularda
beklenti ve hedeflere sahip olması gerekmektedir.
 Mutlu olmak: Birey doğal ve toplumsal yaşamda kendisinden ve çevresinden kaynaklanan
çeşitli olumsuzluklar yaşar. Bunların sonucunda üzülebilir ve umutsuzluğa kapılabilir.
Oysa insan doğası gereği, kendini mutsuz eden olaylardan, insanlardan ve durumlardan
uzaklaşmak, eğlenceli ve hoşça vakit geçirmek eğilimindedir. Bu nedenle birey kendini
iyi hissedebileceği, birlikte iyi vakit geçirebileceği, olumlu ve nitelikli iletişim
kurabileceği insanlara ve gruplara ihtiyaç duyar. Sosyal hayatta iletişim kurmanın en
temel amaçlarından biri, bireyin kendine mutluluk veren etkinliklere ihtiyaç duymasıdır.
Toplumsal İletişim Nedir
Toplumsal iletişim; kişi, grup ve kurum gibi toplumsal birimler arasındaki mesaj alışverişidir.
Toplumsal iletişim türlerini şöyle sınıflandırabiliriz:






Kişilerarası iletişim
Kişi grup iletişimi
Kişi örgüt iletişimi
Gruplararası iletişim
Grup örgüt iletişimi
Örgütlerarası iletişim
Toplumsal iletişim bireyin ve sosyal grupların varlığını sürdürebilmesi açısından olmazsa
olmazdır. Sosyal iletişimin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
 Toplumsal birimler arasında bilgi, anlam, duygu ve düşünce alışverişi sağlar.
 Toplumsal birimler arasında gerekli ilişkilerin kurulmasını ve toplumsal yaşamın
sürekliliğini sağlayan bir olgudur.
 Mesajı gönderen kaynak kişi ve mesajı alan hedef kişi açısından insan davranışını ifade
eder. Psikolojik bir boyutu vardır.
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
Sayfa 105
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 Kaynak, hedef, mesaj, iletişim kanalları ve araçları gibi iletişim sürecinin unsurlarının
birbiriyle ilintili olduğu bir sistemdir.
 Toplumsal iletişim yalnızca bir defa olup biten bir eylem değil kesintisiz devam eden çok
yönlü bir süreçtir.
Toplumsal İletişimin İşlevleri
Genel olarak iletişimin işlevleri; bilgilendirme, yöneltme, düzenleme, sosyalleşme ve ikna
etme yoluyla alıcının bilgi ya da davranışını etkileme olarak sayılabilir. Bunlara ek olarak
toplumsal iletişimin en temel işlevlerini de şöyle sıralayabiliriz:






Toplumsal yaşamda uyumun oluşmasını sağlamak
Toplumsal yaşamda etkili liderliğin sağlanması
Toplumsal yaşamda motivasyonun sağlanması
Anlamlı sosyal ilişkiler oluşturulması
Toplumsal yaşamda ortaya çıkan sorunların çözülmesi ve doğru kararların alınması
Çatışmaların yönetimi, müzakere etme ve pazarlık
Toplumsal Yaşamda Etkili İletişim Kurulması ve Geliştirilmesi
Bireyin toplumsal yaşamda başarılı ve mutlu olması, etkili iletişim kurması ve sürdürmesi ile
doğrudan ilgilidir. Nasıl etkili iletişim kurulacağını bilmek ve uygulamak olumlu bir sosyal
yaşam için son derece önemlidir. Bu nedenle etkili iletişim kurmak ve sürdürmek için
aşağıdaki noktalara dikkat etmek gereklidir.
İletişim kurarken basit ve açık bir dil kullanmak gereklidir.
 İletişime, hedef kişi veya kurumların en fazla ilgisini çekecek konularla başlanmalı ve
böylece diyalog yolu açılmalıdır.
 Etkili iletişim kurabilmek için aktif bir dinleyici olmak ve karşıdaki kişi ve kişileri
dikkatle dinlemek önemlidir.
 İletişim kurarken mesajlara aşırı bilgi yüklemekten kaçınmak gerekir.
 İletişim sürecinde geri bildirim almak ve geri bildirimde bulunmak son derece önemlidir.
Teşekkür mektupları, iade ziyaretleri, davetler iletişim sürecinde geri bildirim sürecine
örnek olarak verilebilir.
Başarılı Toplumsal İletişimin Bileşenleri
Etkili Konuşma İnsanı diğer canlılardan ayıran düşünme, muhakeme edebilme gibi
özelliklerinin sesler yardımıyla dışa vurulmasına konuşma denir. Konuşmanın temelinde
sesler yatar. Bu anlamda konuşma duygu, düşünce ve hayallerin seslerle yansıtılmasıdır.
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
Sayfa 106
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
Konuşma, vücudumuzdaki birtakım organların iş birliği sonucunda gerçekleşen mucizevi bir
eylemdir. Konuşma, kişiler arası iletişimin sağlanmasında çok önemli bir işlev görmektedir.
Bu nedenle diğer insanlarla konuşurken etkili bir biçimde konuşabilmek için şu hususlara
dikkat edilmelidir:
 Konuşma çok açık ve anlaşılır olmalıdır.
 Konuşma yapılırken eski ve çok az bilinen kelimeler tercih ed
elden geldiğince doğal ve samimi davranılmalıdır.
 Konuşma ne çok yavaş ne de çok hızlı olmalıdır.
 Konuşurken ses tonu iyi ayarlanmalıdır. Çok kısık veya çok yüksek sesle
konuşulmamalıdır.
 Konuşma sırasında, konuşmayı desteklemek amacıyla el ve kol hareketleri kullanılabilir.
Ancak aşırıya kaçmamak gerekmektedir.
 Konuşma sırasında ses tonu doğru ayarlanmalı, gerekli vurgular yapılmalıdır.
 Konuşma sırasında dinleyiciler ile göz teması kurulmalıdır.
 Çok sayıda kişiye hitap ederken ayakta konuşmaya çalışılmalıdır.
 Konuşma süresi uzun tutulmamalı, dinleyicileri sıkmamaya özen gösterilmelidir.
 Konuşma giriş, gelişme ve sonuç biçiminde planlanmalıdır.
 Konuşan kişinin yüz ifadesi yumuşak olmalı, zaman zaman dinleyicilere tebessüm
edilmelidir.
Etkili Dinleme
Toplumsal iletişim sürecinde, bireylerin bilgi alışına, bilgi iletiminden daha fazla zaman
harcadığı görülmektedir. Bu nedenle iletişim kurarken dinleme; konuşma, okuma ve yazma
kadar önemlidir. Bununla birlikte iletişim sürecinde birçok insan etkili biçimde dinlemeyi
bilmemektedir. Etkili dinlemede şu özellikler bulunmalıdır:
 Dinleyici olarak empatik davranılmalıdır. Karşıdaki kişiyi yüreklendirici bir tavır
takınılmalıdır.
 Konuşan kişiye baş işaretiyle dinlenildiği bildirilmelidir. Bu, uygun ve doğru zamanda,
abartısız biçimde yapılmalıdır.
 Dinleyici, konuşmacı ile göz teması kurmaya özen göstermelidir.
 Dinleyici, dinlediğini her davranış ve tutumuyla belli etmelidir.
 Konuşan kişiye zaman zaman konu ile ilgili kısa sorular sorulmalıdır.
 Konuşanı rahatlatıcı davranışlar sergilenmeli ve konuşmacının sözü kesilmemelidir.
 Dinleyici, kendi duygu ve düşüncelerine ters düşen konuşmalar nedeniyle tartışmaya
girmemelidir. Farklılıkları değil ortak noktaları yakalamak için başlangıçta çaba
harcanması gerekir. Farklılıkları ise sinirlenmeden açık ve net biçimde ortaya koymak ve
yanlış anlamalara yer vermemek gerekir.
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
Sayfa 107
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 Konuşmacıyı dinlerken hemen sonuç çıkarmaktan kaçınmak gerekir. Karşıdakinin
sözcüklere her zaman aynı anlamı verdiğini düşünmek yanıltıcı olur.
Etkili Yazma Yazılı iletişim;
bilgi, duygu ve düşüncelerin birtakım yazılı semboller aracılığıyla aktarımıdır. Yazılı
iletişimde amaç, alıcıya veya hedefe verilmek istenen mesajın açık ve anlaşılır biçimde
aktarılmasıdır. Yazılı iletişim mektuplar, raporlar, özetler, makaleler, tutanaklar, basılı notlar,
e-posta gibi araçlarla iletilen mesajları içerir. Yazılı iletişim, kişisel yaşamın birçok
bölümünde olduğu gibi toplumsal iletişimde de önemli bir yer tutar. Yazılı biçimde iletişim
kurulurken şu konulara dikkat etmek gereklidir:
 Yazı yazmadan önce bir plan yapılmalıdır. Yazıda bulunan giriş, gelişme ve sonuç
bölümleri üzerinde önceden düşünülmel
duygu ve düşüncelerin içten ve samimi olmasına dikkat etmek gereklidir.
 Yazıda yer alan bilgilerin doğruluğunun kontrol edilmesi gereklidir.
 Basit, açık ve anlaşılır bir yazı dili kullanmak gerekir.
 Kelime yazımına, özellikle de isim yazımına dikkat etmek gerekir.
 Yazılı metin olabildiğince kısa olmalıdır.
 Soyut olanlar yerine somut ifadeler, dolaylı anlatım yerine doğrudan anlatım
kullanılmalıdır.
Toplumsal Yaşam ve Sözsüz İletişim
 Toplumsal yaşamda diğer insanlarla ve gruplarla etkili biçimde iletişim kurabilmek için
sözsüz iletişimle ilgili bazı kurallara dikkat etmek gerekmektedir. Bu kuralları şöyle
sıralayabiliriz:
 İletişim kurarken karşısındaki insanlarla göz teması kuran kişiler daha güvenilir
bulunmaktadır. İnsanlarla göz teması kurarken onları rahatsız etmemeye de dikkat etmek
gerekir.
 İnsanlarla toplumsal yaşamda iletişim kurulurken mümkün olduğunca samimi ve sıcak bir
biçimde tebessüm etmek gerekmektedir.
 Karşımızdaki konuşurken, aşırıya kaçmadan baş hareketleri ile o kişiyi dinlediğimizi
göstermeliyiz.
 İnsanlarla iletişim kurarken jestlerimizi, ifadelerimizi desteklemek amacıyla kullanabiliriz.
Ancak jestleri kullanırken aşırıya kaçmamalı ve nezaket kurallarına dikkat etmeliyiz.
 Toplumsal iletişimde beden duruşu da önem vermemiz gereken noktalardandır. İletişim
anında dik durmalı, oturuluyorsa sandalye ve koltuğa tam olarak oturulmalı ve arkaya
yaslanmalıdır. Birisiyle konuşuyorsak öne doğru eğilerek o kişiye anlattıkları ile
ilgilendiğimizi göstermeliyiz.
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
Sayfa 108
[email protected]
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
 İnsanlara mümkün olduğunca en yakın mesafede durmalıyız. Ancak bunu yaparken onları
rahatsız etmemeye dikkat etmeliyiz. Tanıdığımız insanlara yakınlık derecemize göre duruş
mesafemizi ayarlamalıyız.
 İletişim anında daima konuşulan kişiye veya konuşan kişiye dönük durmalıyız.
 Toplumsal iletişim sürecinde başarılı olabilmek için grup normlarına, toplumsal rol ve
statüye uygun giyinmeliyiz. Saç ve el bakımına özen göstermeliyiz.
More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com
Sayfa 109
[email protected]